Сосновка поселокӗнче пурӑнакан Надежда Будковӑна ҫынна ҫӑлнӑшӑн чысланӑ. МЧСӑн Чӑваш Енри тӗп управленийӗн пуҫлӑхӗ Станислав Антонов хӗрарӑма хӑюлӑхӗшӗн тав тунӑ.

Йӑлтах кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 20-мӗшӗнче пулнӑ. Ҫав кун йывӑҫ ҫуртра газ баллонӗ сирпӗнсе кайнӑ.

Надежда шава илтсе чӳречерен пӑхнӑ, хирӗҫ вырнаҫнӑ пӳртре ҫулӑм ялкӑшнине асӑрханӑ. Ҫурт патне чупса пынӑ ҫӗре чӳрече кантӑкӗсем тухса ӳкнӗ, пӑлтӑрта кил хуҫин ывӑлӗ ҫуннӑ тумтирпе тӑнӑ.

Хӑюллӑ хӗрарӑм ҫунакан ҫурта кӗме хӑраман — пушартан 23 ҫулти каччӑна илсе тухнӑ. Лешӗн ӳчӗн 50 проценчӗ пиҫсе кайнӑ. Ҫамрӑкскере пульница ӑсатнӑ. Ҫулӑма сӳнтермешкӗн 1,5 сехет кирлӗ пулнӑ.

Виҫӗмкунтанпа, ҫурла уйӑхӗн 22-мӗшӗнченпе, Атӑлӑн тепӗр енне Шупашкарти юханшыв портӗнчен теплоходсем ҫӳреме чарӑннӑ. Капла йышӑну «Шупашкар—Сосновка поселокӗ—Шупашкар» тата «Шупашкар—Сулахай ҫыранти пляж—Шупашкар» маршрутсене пырса тивнӗ.

«Шупашкарти юханшыв порчӗ» акционерсен обществи ырӑ хыпар та пӗлтернӗ. Ҫурлан 18-мӗшӗнчен «Куславкка—Волжск—Куславкка» линипе пассажирсене турттарассине ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратнӑ. Унччен, ҫурла уйӑхӗн 8-мӗшӗнчен, ку маршрутпа теплоход ҫӳреме чарӑннӑ. Ҫапла тума Куславкка район администрацийӗпе юханшыв порчӗ килӗшӳ тусах татӑлнӑ-мӗн. Енсем килӗшнипе теплоходсем ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнчен тытӑнса ҫурлан 7-мӗшӗ таран ҫӳренӗ. Ҫак вӑхӑтра 11,5 пин ытларах ҫынна пӗр вырӑнтан тепӗр ҫӗре илсе ҫитернӗ.

Тунтикун, ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Шупашкарта самаях вӑйлӑ ҫил пулнӑ. Ун чухне йывӑҫсем те ӳкнӗ, электричество пралукӗсем те сиенленнӗ.

Асар-писер ҫанталӑка пула тӗп хулари хӑш-пӗр ҫуртра пурӑнакансем ҫутӑсӑр тӑрса юлнӑ. Сосновка поселокӗнче вӑйлӑ ҫиле пула йывӑҫ шӑпах электролини ҫине тӳннӗ. Ҫакна пула ҫынсем пӗр сехет ытла ҫутӑсӑр ларнӑ.

Шупашкарти Щорс урамӗнче те йывӑҫ электропралук ҫине йӑтӑнса аннӑ. Шупашкар хула администрацийӗн ЖКХ, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пралуксене пӗр сехетрех юсанӑ.

Уй-хир ӗҫченӗсемпе механизаторсем хӗрсе тимленӗ вӑхӑтра культура ӗҫченӗсем те ахаль лармаҫҫӗ. Вӗсем агитбригадӑсем йӗркелеҫҫӗ рабочисем патне тухса ҫӳреҫҫӗ.

Муркаш районӗнчи Александровскинчи уй-хир бригади патӗнче концертпа Ваҫкассинчи культура ҫурчӗ ҫумӗнче йӗркеленӗ агитбригада юрӑ-ташӑпа пулнӑ. Йӗтем ҫинче тӑрӑшкан уй-хир бригади патне вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ С.Г. Никифорова та кайнӑ. Йӗтем ҫинчисемпе район администрацийӗн тӗрӗслевпе шутлав палатин ертӳҫи А.В. Миронов та курнӑҫнӑ. Вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ ҫурлан 20-мӗшӗнче ял кунне ирттерессине пӗлтернӗ. Сосновкӑри вулавӑш библиотекарӗ Т.З. Степанова вара политика тӗлӗшӗнчен аталанма тесе йӗтем ҫинчисене тӗрлӗ хаҫат-журнал валеҫсе панӑ.

Ача пахчин эскизӗ

Йӑлӑм енчи Сосновка поселокӗнчи ача пахчи кивелнӗ ӗнтӗ. Ҫак кунсенче унта пурӑнакансем патне ырӑ хыпар ҫитнӗ. Кивви вырӑнне кӗҫех ҫӗннине хута ямалла-мӗн.

Архитектура тата хула строительствин управленийӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗнӗ ача пахчинче 150 шӑпӑрлан валли вырӑн пулмалла. Пӗтӗмпе 8 ушкӑн йӗркелемелле. Ача пахчи Пульница урамӗнче пулӗ.

Ҫӗнӗ ача пахчине хальхи условисемпе килӗшӳллӗн хута ярӗҫ. Унта бассейн та пулӗ. Хуҫалӑх блокӗ вара урӑх корпусра вырнаҫӗ.

Хальлӗхе архитектура тата планировка енӗпе килӗшӳсем тунӑ. Ача пахчинче 8 вӑйӑ тата спорт лапамӗсем пулӗҫ. Иккӗшӗнче 2–3 ҫулсенчи ачасем вылӗҫ, теприсенче — аслӑраххисем.

Ача пахчин территорине хурӑнсемпе, пилешсемпе, хырсемпе, вӗренесемпе, сиреньсемпе тата жасминсемпе илемлетӗҫ.

Чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Чӑваш Енре каччӑ ҫухалнӑ. Вӑл унччен савнӑ хӗрӗпе хирӗҫнӗ. Пике урӑххи патне тухса каяссине пӗлтерсен каччӑ килтен тухса кайнӑ та таврӑнман.

Тӑванӗсем ӑна нумай шыранӑ. Нумаях пулмасть каччӑ Шупашкартан ларса тухса кайнӑ урапана тупнӑ. Чӳк уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Атӑл леш енчи Сосновкӑра каччӑн виллине тупнӑ.

Роман Николаев савнипе хирӗҫсен телефонӗпе укҫине хӑварнӑ та тухса кайнӑ. Вӑл ӑҫталла кайнине никам та пӗлмен. Унӑн ашшӗ Анатолий Николаев ӑна ыттисемпе пӗрле шыранӑ. Каярахпа палламан ҫынсем Сосновкӑра Ромӑн урапине асӑрханӑ. Унтан каччӑ ӳтне те тупнӑ.

Ашшӗ каланӑ тӑрӑх, каччӑ пичӗ ҫинче кӑвак йӗрсем пулнӑ, мӑйӗнче — вӗрен. Анчах вӑл ывӑлӗ хӑйӗн ҫине алӑ хунине ӗненмест. Вӑл каланӑ тӑрӑх, Роман Сосновкӑна савнин каччипе калаҫма кайнӑ.

Халӗ Ромӑн ӳтне Шупашкара илсе килнӗ. Ӑна чӳкӗн 24-мӗшӗнче пытарӗҫ.

Чӑваш Ен ҫӑлавҫисем вӑрманта ҫухалнӑ арҫынна шыраҫҫӗ. ЧР ИӖМӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл авӑн уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Атӑл леш енне шур ҫырли пуҫтарма кайнӑ та килне таврӑнман.

Ҫӑлавҫӑсем ӑна унти шурлӑхлӑ вырӑнта эрне шыраҫҫӗ ӗнтӗ. Анчах хальлӗхе усӑсӑр.

51 ҫулти арҫын Сосновка поселокӗнчен. Вӑл ҫухалнӑранпа 9 кун иртнӗ ӗнтӗ.

Республикӑри тепӗр 3 ҫын та чутах шурлӑхлӑ вырӑнта ҫухалман. Хайхискерсем шур ҫырли пухма кайсан хӑйсемпе пӗрле кӗсье телефонӗ ҫеҫ илнӗ. Вӗсем ҫухалса кайнӑ. Хӗрарӑмсем киле таврӑнмасан тӑванӗсем пӑлханса ӳкнӗ. Вӗсене шырама ҫӑлавҫӑсем тухнӑ. Анчах, телее, хӗрарӑмсем хӑйсемех палланӑ ҫул ҫине тухса киле таврӑннӑ.

Сосновка поселокӗнче вӑрман касакансен хушшинче конкурс иртнӗ. Кӑҫалхипе ӑна саккӑрмӗш хут йӗркеленӗ.

Конкурса Чӑваш Енри чи маттур ҫынсем хутшӑннӑ. Ҫавӑн пекех кӳршӗ облаҫсемпе республикӑсенчен килнӗ. Йывӑҫ касма ҫӑмӑлах мар-мӗн. Пӗр сантиметр та пулин йӑнӑшсан «брак» пулать.

Конкурса 11-ӗн хутшӑннӑ. Вӗсем мӗнле ӗҫленине тӳперен те сӑнанӑ. Конкурсҫӑн йывӑҫа касни кӑна ҫителӗксӗр. Унӑн ӑна палӑртнӑ вырӑн ҫывӑхнерех ӳкермелле пулнӑ.

Йывӑҫ касакансен ӗҫӗ хӑрушӑ та. Вӑл пурнӑҫшӑн чи хӑрушӑ профессисен шутне кӗрет. Шахтерсемпе минерсемпе танах. Йывӑҫ касакансем хӑйсен ӗҫӗнче вӑйран ытларах ӑс кирлине палӑртаҫҫӗ.

Конкурс пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн, чи лайӑххи Артем Шашков пулнӑ. Вӑл пирӗн республика чысне Хусанта иртекен пӗтӗм Раҫҫейри конкурсра хӳтӗлӗ.

Шупашкарта хула ҫыннисем ыйтнипе Атӑлӑн пӗр ҫыранӗнчен тепӗр ҫыранне транспорт ҫӳретме пуҫлӗҫ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗн транспорт енӗпе ӗҫлекен управленийӗ хыпарлани тӑрӑх Чӑваш Енӗн Транспорт министерстви пӗлтерет.

Юханшыв тӑрӑх ҫӳрекен трамвайсене уҫма хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хушнипе йышӑнни пирки палӑртнӑ.

Йӑлӑма икӗ направленипе каҫма май килӗ: «Шупашкар — Сосновка — Шупашкар» тата «Шупашкар — Сулахай енчи пляж (Октябрьски поселокӗ) — Шупашкар».

Ҫула «МО» йышши виҫӗ теплоход тухмалла. Вӗсем 150 ҫын ытла каҫарма пултараҫҫӗ. Халӑх питех те йышлӑ пулсан «Мускав» йышшисене те ҫула кӑларма пултараҫҫӗ. Аслисен билетшӑн 65 тенкӗ тӳлемелле, 5–10 ҫулхи ачасен — 33 тенкӗ, 5 ҫулчченхисемшӗн укҫа тӳлеттермӗҫ.

Шыв транспорчӗ ҫӗртмен 1-мӗшӗнчен ҫӳреме пуҫламалла.

Сосновкӑна Шупашкартан теплоходсем 6:30, 10:00, 14:00 (шӑматкунпа вырсарникун), 17:40 сехетсенче хускалмалла. Лерен — 7:00, 10:20, 14:20 (шӑматкунпа вырсарникун), 18:00 сехетре. Пляжа каякансем Шупашкартан 9:00, 12:30, 16:00 (шӑматкунпа вырсарникун), 18:40 сехетре хускалма пултарӗҫ, леш енчен – 9:20, 12:50, 16:20 (шӑматкунпа вырсарникун), 19:00 сехетсенче.

Малалла...

Муркаш районӗнчи Николай Никольский музейӗнче Сосновкӑри шкул ачисемпе урок ирттернӗ. Унӑн теми «Чӑваш наци тумтирӗ» ятлӑ пулнӑ.

Урок валли музейҫӑсем «Вирьялсен тумтирӗ: ӗнер тата паян» ятпа курав хатӗрленӗ. Сосновкӑри ял вулавӑшӗн заведующийӗ Т.З. Степанова наци ҫи-пуҫне кӑтартнӑ тата ун пирки каласа панӑ.

Ачасем экспозицисемпе хаваспах паллашнине палӑртма уйрӑмах кӑмӑллӑ. Вӗсенчен хӑшӗсене тӑхӑнса пӑхмах май килнӗ. Урокра ачасем чӑваш тумтирӗ тата вӗсенчи тӗрӗсем виҫӗ этнографи ушкӑнне пайланнине пӗлнӗ. Анатри чӑвашсем килте тӗртнӗ пиртен ҫӗленӗ ҫи-пуҫне шултра тӗрӗпе капӑрлатнӑ. Вӑтам анатрисем те ҫи-пуҫ тата тӗрӗ енчен анатрисене ҫывӑхарах ӑсталанӑ. Вирльялсем вара шурӑ пирсӗр пуҫне хӗрлине те усӑ курнӑ тата вӗсем вӗттӗн тӗрлеме ӳркенмен.

Сӑнсем (6)