Чӑваш Енӗн Общество палатин аппарачӗн ертӳҫине Министрсен Кабинечӗн пуҫлӑхӗн Иван Моторинӑн паянхи, ҫӗртме уйӑхӗн 19-мӗшӗнчи, хушӑвӗпе килӗшӳллӗн Евгений Бондарева лартнӑ.

Евгений Бондарев 1982 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ салинче ҫуралнӑ. 2005 ҫулта Чӑваш патшалӑх культурӑпа искусствӑсен институтӗнчен вӗренсе тухнӑ, «Библиотека-информаци ӗҫӗ-хӗлӗ» специальноҫе алла илнӗ. 2008 ҫулта Патшалӑх службин Атӑл-Вятка академийӗн дипломӗллӗ пулнӑ. Ӗҫлеме вара 2005 ҫулта тытӑннӑ, вӑл ун чухне республикӑри ачасемпе ҫамрӑксен вулавӑшӗн ӑслӑлӑх-тӗпчев ӗҫӗн секторӗн ертӳҫинче тӑрӑшнӑ. 2006-2014 ҫулсенче Шупашкарти ача-пӑча вулавӑшӗсен пӗрлештернӗ тытӑмӗн директорӗнче ӗҫленӗ, ун хыҫҫӑн Шупашкарти пӗрлештернӗ вулавӑшсен тытӑмӗн ертӳҫи пулнӑ.

Нумай пулмасть Mozilla браузера хатӗрлекенсем ҫӗнӗ хатӗре хута янӑ — унӑн ячӗ «Common Voice». Тӗллевӗ ҫав тери пархатарлӑ — тӗрлӗ халӑхсен сассисене пухса вӑл базӑпа усӑ курса тӗрлӗ программӑсене сасӑлама май туса парасси. Пухӑннӑ сасӑсемпе кашни программҫӑ усӑ курма пултарӗ.

Ытти чӗлхесемпе пӗрлех ку хатӗрте чӑваш чӗлхи валли те вырӑн тупӑннӑ. «Хавал» ушкӑн асӑрханӑ тӑрӑх Раҫҫейри чӗлхесене илес пулсан виҫӗ чӗлхе ҫеҫ хальлӗхе кӗме пултарнӑ — чӑваш, вырӑс тата тутар чӗлхисем.

Common Voice туллин ӗҫлесе кайтӑр тесен пухмачра пин ытла ҫырса илнӗ сасӑ кирлӗ — пӗчӗккисен те, аслисен те, ваттисен те. Литература чӗлхипе калаҫакансен сассисем те кирлӗ, вырӑнти калаҫуллисен те — турисен, анат енчисемпе анатрисен.

Ку проекта пурнӑҫ пама кашни ҫын хутшанайрать. Ҫав шутра — эсир те. Ятарлӑ каҫӑпа куҫмалла та проект сӗнекен пуплевӗшсене (предложенисене) микрофонпа усӑ курса сасӑламалла. Ку пӗрре те йывӑр ӗҫ мар. Кашни пӗр вунӑ пуплевӗш сасӑласан ҫак сасӑ пуххи самай пуянланса юлӗ.

Ку проектпа тӗплӗнрех «Хавал» уйлӑхра паллаштарӗҫ.

Малалла...

Куравра. Сар.ru cӑнӗ

Ҫӗнӗ Шупашкарти историпе ӳнер музейӗн комплексӗнче Вадим Шипуновӑн «Чӑваш Ен геральдики» куравӗ уҫӑлнӑ.

Хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, музейӑн пысӑк залӗнче Чӑваш Енри районсемпе хуласен, ялсемпе саласен, вӗрентӳ учрежденийӗсен ялавӗсене ҫакнӑ.

Вадим Шипунов — геральдист ӳнерҫӗ, Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ. Вӑл — практика геральдикипе ӗҫлекен профессионал, ун пеккисем ҫӗршывӗпе те сахал.

Палӑртса хӑвармалла, Вадим Шипунов 200 ытла геральдика палли ӑсталанӑ. Вӗсен йышӗнче — Улатӑр, Ҫӗнӗ Шупашкар, Канаш хулисен, Патӑрьел, Сӗнтӗрвӑрри, Канаш, Элӗк, Елчӗк, Пӑрачкав, Етӗрне, Шӑмӑршӑ, Вӑрнар, Улатӑр тата ытти район, предприятисемпе организацисен, йӑхсен, ялсен гербӗсемпе ялавӗсем.

Шупашкарти хулан клиника центрӗ йывӑр чирлӗ пенсионера тӳлевсӗр эмелпе тивӗҫтермен. Ҫав препарата ӑна укҫасӑрах памалла пулнӑ. Кун пирки «Мой город Чебоксары» (чӑв. «Ман хула Шупашкар») портал хыпарлать.

Чӑваш Енӗн прокуратури пӗлтернӗ тӑрӑх, сывлӑх шайне кура 81 ҫулти арҫынна питӗ хаклӑ эмел кирлӗ. Ҫӑмӑллӑхлӑ категорири ҫынсене ку препарата тӳлевсӗрех параҫҫӗ. Сывлӑх сыхлавӗн учрежденийӗ вара ҫакна шута хуман, асӑннӑ эмеле туянма йышӑнман.

Саккуна пӑснине кура Мускав районӗн прокуратурин Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствине пӑхӑнакан хулан клиника центрӗн тӗп тухтӑрне асӑрхаттарма тивнӗ. Ӗҫ-пуҫа прокуратура уйрӑмах тимлӗн сӑнаса тӑрать, сыватмӑшӑн йӗркесӗрлӗхе пӗтермелле, эмел туянса чирлӗ ҫынна памалла.

Чӑваш халӑх сайчӗ тата чӗлхе тӗпчевҫисем «Ҫут тӗнче ӑстине — халӑх палӑкӗ» акци ирттереҫҫӗ. Михаил Иванович Скворцов профессор (1933–2016) словарьсем хайлас тӗлӗшпе ҫур ӗмӗр ытла тӑрӑшнӑ. Чӑваш, Раҫҫей тата тӗнче культурине 30 яхӑн сӑмах кӗнекипе — «алфавит йӗркипе вырнаҫнӑ ҫут тӗнчепе» —пуянлатса хӑварнӑ. Михаил Иванович ӑсталанӑ словарьсен пӗтӗмӗшле тиражӗ ҫур миллионтан иртсе кайнӑ. Ҫав словарьсемпе усӑ курса ҫӗр-ҫӗр пин ҫын — ачасем те, ҫитӗннисем те — пӗлӗвне ӳстернӗ, тавракурӑмне пуянлатнӑ.

Чухӑн республика словарь ӑстине лайӑх гонорар тӳлесе хавхалану кӳреймен. Михаил Иванович 30 ҫул ытла хваттер черетӗнче тӑнӑ, тӳре-шараран хӑтлӑ хваттер кӗтсе илеймесӗрех ҫӗре кӗнӗ — Явӑш ҫӑвинче ӗмӗрлӗх канлӗх тупнӑ.

Эппин хамӑр словарь ӑстине юратса хисепленине, унӑн ӗҫне тивӗҫлипе хакланине халӗ те пулин палӑртар-ха: вилтӑприйӗ ҫине пӗрлехи вӑйпа палӑк лартар!

Эсир унта хӑҫан та пулин ҫитетӗрех, хӑвӑр ыттисемпе пӗрле лартнӑ сумлӑ палӑк умне чӗрӗ чечек хуратӑрах, «словарь ашшӗне» пархатарлӑн пуҫ таятӑрах. Вара унӑн пӗр-пӗр словарьне алла илме те кӑмӑллӑрах пулӗ.

Хӑвӑр пирки тата куҫарнӑ нухрат пирки site@chuvash.

Малалла...

Анастасия Лапшина

Елчӗк районӗнчи маттур хӗрача Европа шайӗнче палӑрнӑ. Анастасия Лапшина ирӗклӗ кӗрешӳ енӗпе иртнӗ Европа ӑмӑртӑвӗнче хӑйӗн виҫе категорийӗнче иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.

Ӑмӑрту шкул ачисен хушшшинче Венгрири Дьере хулинче иртнӗ. Вӑл ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, вӗҫленнӗ. Настя Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ команди йышӗнче пулнӑ. Вӑл 39 килограмм тайманнисен виҫе категорийӗнче вӑй виҫнӗ. Настя финалта Украинӑри Ольга Падошика парӑнтарайман, ҫапла майпа вӑл иккӗмӗш пулнӑ.

Палӑртмалла: Анастасия Лапшина 15 ҫулта. Халӗ вӑл Олимп резервӗсен Шупашкарти училищинче вӗренет.

Чӑваш Енре регионсен хушшинчи «ЧуМаТары» фестиваль иртнӗ. Унта Раҫҫейри 8 регионти изобретательсем ҫитнӗ.

Фестивале кӑҫал Йӗпреҫ районӗнче йӗркеленӗ. Ӑна 9-мӗш хут ирттернӗ. Фестивале Шупашкарти пилотсем те хутшӑннӑ. Вӗсем пысӑк тата пӗчӗк самолетсем, вӗҫекен аппаратсем, хӑваламалли квадрокоптерсем кӑтартнӑ. Пилотсӑр вӗҫекен аппаратсем те пулнӑ.

Фестивале хутшӑнакансем хӑйсен ӑсталӑхне икӗ сехет кӑтартнӑ. Самолетсем тӗрлӗ хускану тунӑ. Мероприятипе килӗшӳллӗн тӗрлӗ конкурс, вӗҫекен ансат модельсене ӑсталас енӗпе мастер-классем те ирттернӗ.

Шупашкарта утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа ача пахчине ҫӳретнӗшӗн тӳлев хакланать, ҫакӑ апатлану хакне хӑпартнипе ҫыхӑннӑ. Ҫавӑн пекех шкулти апатланӑвӑн та хакӗ ӳсет. Унти улшӑну авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче вӑя кӗрӗ. Кун пирки паян, ҫӗртме уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ патӗнче иртнӗ канашлура пӗлтернӗ.

«Мой город Чебоксары» (чӑв. «Ман хула Шупашкар») портал пӗлтернӗ тӑрӑх, юлашки хутчен шкулти апат хакӗ 2016 ҫулта пысӑкланнӑ, ача пахчисенче тата маларах: 2014 ҫулта. Паян 1-4-мӗш классенче вӗренекен ачисемшӗн ашшӗ-амӑшӗ 19 тенкӗ (ирхи апатшӑн) тата 46 тенкӗ (кӑнтӑрлахи апатшӑн) тӳлет. 5-11-мӗш классенче вӗренекенсем ирхине апатланнӑшӑн — 23 тенкӗ, кӑнтӑрлахишӗн 46 тенкӗ хываҫҫӗ. Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнчен тытӑнса кӗҫӗн классем 21 тенкӗ (ирхи апатшӑн) тата 54 тенкӗ (кантӑрлахишӗн) тӳлӗҫ. Аслӑрах классенче вӗренекенсем ирхине апатланнӑшӑн — 25 тенкӗ, кӑнтӑрла ҫинӗшӗн 60 тенкӗ кӑларса хурӗҫ.

Ывӑлӗ-хӗрне ача пахчине ҫӳретнӗшӗн халӗ ашшӗ-амӑшӗ пӗр куншӑн 91,5 тенкӗ тӳлет. Утӑ уйӑхӗнчен тытӑнса хак 23,8 тенкӗ ӳссе 115 тенке ҫитӗ. Ҫак укҫаран 106 тенки апат-ҫимӗҫ туянма кайӗ.

Полина Петухова. Сар.ru сӑнӗ

Чӑваш хӗрӗ Полина Петухова кикбоксинг енӗпе иртнӗ «BESTFIGHTER» тӗнче кубокӗнче ҫӗнтерӳҫӗ ятне тивӗҫнӗ. Ӑмӑрту ҫӗртме уйӑхӗн 14-17-мӗшӗсенче Италире иртнӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн спорт министерстви хыпарлать.

Шупашкарта пурӑнакан Полина Петухова 52 килограмчченхи виҫе категорийӗнче вӑй виҫнӗ. И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче пӗлӳ илекен пике ҫурма финалта Словакин паллӑ спортсменкине Моника Хохликовӑна парӑнтарнӑ. Финал ӑмӑртӑвӗнче вара Раҫҫейӗн тепӗр спортсменкине Кристина Исмаиловӑна ҫӗнтернӗ.

Чӑваш Енӗн спорт министерствинче палӑртнӑ тӑрӑх, тӗнче кубокӗнче 42 ҫӗршыври 2 пин ытла спортсмен ӑмӑртнӑ. Арҫынсемпе хӗрарӑмсем, юниорсемпе юниоркӑсем икӗ виҫе категорийӗнче тупӑшнӑ.

Сар.ru сӑнӗ

Иртнӗ эрнекун, ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Комсомольски районӗнчи Хырай Ӗнел ялӗнче культура ҫурчӗ хӑпартма тытӑннӑ. Пӗрремӗш кирпӗчсене Чӑваш Енӗн культура министрӗ Константин Яковлев, Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Пётр Краснов, Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай, Комсомольский район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Осипов хунӑ. Ҫакна курма ял ҫыннисем те йышлӑн пухӑннӑ.

Палӑртса хӑварни вырӑнлӑ пулмалла, пӗр харӑсах 150 ҫын вырнаҫма пултаракан ҫак культура ҫуртне кӑҫал кӗркунне хута ямалла. Ӑна ҫӗклемешкӗн 16 миллион тенкӗ ытла уйӑрнӑ. Ҫав укҫаран 14 миллион ытларах тенки — республика, 2 миллионӗ вырӑнти хыснасенчен. Хырай Ӗнелти культура ҫурчӗ — Чӑваш Енре ҫулталӑк пуҫланнӑранпа купалама тытӑннӑ пиллӗкмӗш учреждени.