Хальхи вӑхӑтра Чӑваш Республикинче чӑваш чӗлхине сыхласа хӑвармалли, вӗренмелли тата аталантармалли патшалӑх программине хатӗрлеҫҫӗ. Ку вӑхӑт тӗлне хатӗрленӗ программӑн проекчӗпе кунта паллашма пулать.

Чӑваш чӗлхине сыхласа хӑварас, тӗпчес тата аталантарас тӗллевпе хатӗрленӗ патшалӑх программишӗн вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин министерстви яваплӑ пулӗ. Ытти министерствӑсем те айккинче тӑмӗҫ — вӗсем ҫак программӑна пурнӑҫа кӗртме пулӑшӗҫ. Программӑн тӗп тӗллевӗсем: информаципе ҫыхӑну уҫлӑхӗнче чӑваш чӗлхи валли тулли условисем туса парасси, чӑвашла вӗрентмелли системӑна ҫӗнетесси, халӑх хушшинче чӑваш чӗлхипе кӑсӑкланассине ҫӗклесси, чӑваш йышлӑ пурӑнакан ытти тӑрӑхсенче чӗлхине упраса хӑварса аталантарма пулӑшасси тата ытти те. Программӑна 2021–25 ҫулсем хушшинче пурнӑҫа кӗртме тӗллев тарлаҫҫӗ.

Енчен те сирӗн ҫак программӑра мӗн те пулин курас килет пулсан, сирӗн сӗнӳсем пур пулсан — Чӑваш Республикин вӗренӳ министерстви (Программӑна калӑплама шаннӑ учреждени) вӗсене кӗтет.

Малалла...

Инкеклӗ лару-тӑру министерстви тунӑ сӑн

Йӗпреҫ районӗнчи Березовка поселокӗнче пулӑҫ путса вилнӗ. Унӑн виллине пӗвере тупнӑ.

Ку пӑтӑрмах ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче пулнӑ. Ҫакна курнӑ ҫынсем каланӑ тӑрӑх, 63 ҫулти арҫын ӳсӗр пулнӑ. Вӑл пӗвене пулӑ тытма килнӗ, анчах ку инкепе вӗҫленнӗ. Унӑн виллине пӗверен ҫӑлавпа шырав службин водолазӗсем кӑларнӑ.

Палӑртмалла: ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Чӑваш Енре шыв-шур ҫинче пилӗк инкек пулнӑ, вӗсенче 5 ҫын вилнӗ. Ҫав шутра пӗри – ача.

Республикари пушарпа кӗрешекен служба тунӑ сӑншдд

Ҫӑлавҫӑсен темӗн тума та тивет . Нумаях пулмасть ав санчӑрпа яваланса ларнӑ йытта ҫӑлма тӳр килнӗ.

Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Муркаш районӗнче хуҫисем сӑнчӑрпа яваланнӑ йытта хӑйсем тӗллӗн пулӑшайман – ҫӑлавҫӑсене чӗнме тивнӗ. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, Дружок ятлӑскер сӑнчӑр капкӑнне лекнӗ. Тӑватӑ ураллӑ тус хускалнӑҫемӗн сӑнчӑр тата хытӑрах явакланса пынӑ, кӗлеткине хӗстернӗ.

Ҫӑлавҫӑсем вырӑна ҫитсен гидравлика инстуменчӗсемпе усӑ курса йытта капкӑнран хӑтарнӑ. Чӗрчуна хуҫине тӗрӗс-тӗкелех панӑ.

Варнава митрополит ӗмӗрлӗхех куҫне хупни пирки пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: 90 ҫула кайнӑ Варнава ӳпке шыҫҫипе чирленӗ, юлашки кунӗсене реанимацире выртнӑ.

Ыран Шупашкарти Татиана чиркӗвӗнче митрополитпа сыв пуллашӗҫ, панихида ирттерӗҫ. Ҫакна Чӑваш наци телекуравӗ тӳрӗ эфирта кӑтартӗ. Панихида 10 сехет ҫурӑра пуҫланать. Ирхи 8 сехетре чиркӳре литурги ирттерӗҫ. Унтан кӗлӗ вулӗҫ. Ӑна Чӑваш епархине вӑхӑтлӑха тытса пыракан Йошкар-Ола тата Мари митрополичӗ Иоанн ертсе пырӗ.

Варнава пурӑннӑ чухне хӑйне Калинин урамӗнче хута каякан храмӑн алтарӗ ҫывӑхне пытарма ыйтнӑ. Ҫапла тӑвӗҫ те.

Пирӗн республикӑра вертолет лапамӗсем тӑвӗҫ тата вертолетсем туянӗҫ. 2024 ҫул тӗлне Чӑваш Енри 30-тан кая мар пациента пульницӑна вертолетпа илсе ҫитерӗҫ. Вертолет туянма федераци хыснинчен 30 миллион тенкӗ уйӑрнӑ ӗнтӗ.

Чӑваш Ене 5 медицина округне пайланӑ. Ҫурҫӗр медицина округӗнче — III шайри суран центрӗсем; Анӑҫ, Тӗп, Кӑнтӑр-Хӗвеланӑҫ тата Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ округӗсенче – II шайри суран центрӗсем. Кашни округра вертолет лапамӗсем пулӗҫ.

Чӑваш Ен Мари Элпа юнашар. Ҫавна май унти пациентсен пӗр пайне Шупашкара илсе килес шухӑшлӑ. Ҫакӑ вертолетпа усӑ курнин тата ӑна тытса тӑнин тӑкакне чакарма май парӗ.

Авиамедицина бригадисем валли сертификатлӑ 8 специалист пур, пурӗ 12 ҫынна вӗрентсе кӑларнӑ. 20-е яхӑн ҫынна авиамедицина енӗпе ятарлӑ пӗлӳ парӗҫ.

Раҫҫей Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗ Чӑваш Енре теракт хатӗрленӗ тесе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин тата Шалти ӗҫсен министерствин республикӑри ӗҫченӗсем преступлени тума хутшӑннисене шыраҫҫӗ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти «Химпром» предприяти ҫывӑхӗнче хӑй тӗллӗн хатӗрленӗ сирпӗтмелли хатӗрсем хунӑ вырӑна тупнӑ. Саперсем ҫав хатӗрсене сиеӗсӗрлетнӗ.

Пуҫиле ӗҫе РФ Пуҫиле кодексӗн 30-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе тата 205-мӗш статйин 2-мӗш пайӗпе пуҫарнӑ. Пӑтӑрмах вырӑнӗнче право тытӑмӗн ӗҫченӗсем ӗҫлеҫҫӗ тесе пӗлтернӗ РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗн пресс-службинче. Тӗрлӗ экспертиза ирттерӗҫ.

Шупашкарта ҫӑлавҫӑ-матроссем ӗҫе кӳлӗннӗ. Ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, вӗсем пӗрле пухӑннӑ. Тӳрех палӑртар: ятарлӑ хушу тухиччен Шупашкарти пляжсем ӗҫлемӗҫ. Кӑшӑлвирусран шикленнипе шыва кӗме те чараҫҫӗ. Тепӗр тесен, шыва кӗме ҫанталӑк та май паман-ха. Шупашкар хула администрацийӗн ЖКХ, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗ хула администрацийӗн сайтӗнче ҫырнӑ тӑрӑх, пляжа пыракансен маска тата перчетке тӑхӑнмалла, социаллӑ инҫӗше пӑхӑнмалла.

Шыва кӗмелли тапхӑр валли Шупашкарта тӑватӑ пляж хатӗрленӗ: тӗп пляжа, Афанасьев урамӗнчине, Ҫӗнӗ саларине тата Атӑлӑн сулахай ҫыранӗ енчине. Пляжсене тирпейлесе тасатнӑ. Шыв тӗпне ҫӑлавҫӑсем тӗрӗсленӗ.

Шупашкар хулин Мускав район администрацийӗ ачасен сӑнӳкерчӗкӗсен тата ӳкерчӗксен «Пӗрле – Вместе» онлайн-конкурсне ирттернӗ. Унта хутшӑнакансен чӑваш тумне кӑтартса пама тивнӗ.

Шупашкарти 50-мӗш вӑтам шкулти Илемпи Кузьминан «Современный чувашский наряд в мире красоты» (чӑв. Илем тӗнчинчи хальхи чӑваш тумтирӗ) ӗҫӗ пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. 4-мӗш лицейри Дарина Иванова наци тумне тӑхӑннӑ, асанне юмахӗсене вулакан хӗрачасене сӑнланӑ. Унӑн тӑрӑшӑвне иккӗмӗш вырӑнпа палӑртнӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑнта — 160-мӗш ача пахчинчи Валерия Волкова. 209-мӗш ача пахчинчи Николай Васильев ӗҫне куракансем кӑмӑлласа йышӑннӑ.

«Ӳкерчӗк» номинацире Шупашкарти 39-мӗш шкулти Арина Николаева пӗрремӗш вырӑна тухнӑ, 18-мӗш вӑтам шкулти Злата Нарицына «Эпӗ хитре чӑваш хӗрӗ» ӳкерчӗкпе — иккӗмӗшне, 3-мӗш ача пахчинчи Алексей Терехов «Манӑн Чӑваш Ен» темӑпа — виҫҫӗмӗшенче. Куракансене килӗшнӗ ӗҫ вара — 4-мӗш лицейри София Матвеевӑн. Вӑл матрёшкӑна чӑвашла тумлантарнӑ, ӗҫчен чӑваш халӑхне кӑтартнӑ.

Чӑваш автономи облаҫне туса хунӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ май мероприятисене ҫӗртме тата ҫурла уйӑхӗсенче ирттерӗҫ.

Ҫӗртме уйӑхӗнче массӑллӑ мероприятисем пулмӗҫ. Ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче ҫӗнӗ темиҫе производство уҫӗҫ. Ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Аслӑ экономика канашӗн ларӑвӗ иртӗ. Унта республикӑн ҫитес пилӗк ҫуллӑхри социаллӑ экономика аталанӑвне тишкерӗҫ. Ҫав кунах Шупашкарти юсаса ҫӗнетнӗ хыҫҫӑнхи Хӗрлӗ лапама уҫӗҫ, Хӗрлӗ Чутайра – Ҫӗнтерӳ лапамне тата ҫуран ҫӳрекенсен аллейине. Мӗнпур пулӑма Чӑваш Ен Наци телекуравӗн тӳрӗ эфирӗнче кӑтартӗҫ. Шупашкарти Наци музейӗнче «Золотая россыпь веков» (чӑв. Ӗмӗрсен ылтӑн вырӑнӗ) наци тумӗн куравӗ уҫӑлӗ. Коллекцие мода историкӗ Александр Васильев илсе килӗ. Курав Шупашкарта темиҫе уйӑх ӗҫлӗ.

Ҫӗртме уйӑхӗнчи чылай мероприяти: флешмобсем, фотоакцисем, конкурссем – инҫет ҫыхӑну мелӗпе иртӗ.

Онлайн ирттермелли мероприятисене ҫурла уйӑхне куҫарӗҫ.

Ҫурла уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Уҫӑ тӳпе айӗнчи театр ӗҫлеме тытӑнӗ. Ҫавна май «Нарспи» мюзикла пурте пӑхайӗҫ. Ҫурла уйӑхӗн 14 тата 15-мӗшӗнче Атӑл хӗрринче классика кӗввин фестивалӗ иртӗ.

Малалла...

Шупашкара хӑтлӑлатма кӑҫал 502 миллион ытла тенкӗ уйӑрӗҫ. Вӑл укҫа халӑх ҫӳрекен вырӑнсене, картишсене тата территорисене илемлетме кайӗ.

Максим Горький проспектӗнчи сквера хӑтлӑлатма 41,87 млн тенкӗ уйӑрӗҫ. Ӗҫсене ҫурла уйӑхӗн 20-мӗшӗччен вӗҫлемелле. Ҫӗнтерӳ лапамӗнчи парка илемлетме 32,98 млн тенкӗ тухса кайӗ. Ӑна та ҫурла уйӑхӗн 20-мӗшӗ тӗлне хӑтлӑлатса пӗтермелле. Мускав ҫыранне 59,49 млн тенкӗ хывӗҫ. Ӗҫе юпа уйӑхӗн 30-мӗшӗ тӗлне вӗҫлемелле.

Тата тепӗр икӗ объекта – «Салют» культура керменӗ патӗнчи сквера тата «Юманлӑх рашчине» – ҫитес ҫул хӑтлӑлатса пӗтерме палӑртаҫҫӗ.

Кӑҫал пурнӑҫламалли ӗҫсен списокне 35 картиш кӗнӗ.

Спорт тата вӑйӑ лапамӗсене ҫӗнӗ йышши технологисене усӑ курса сарӗҫ.