Ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче каҫхине Улатӑрти пӗр ҫурт картишӗнче арҫын хӑйӗн Борис ятлӑ ывӑлне персе вӗлернӗ.

Каччӑ 22-ре ҫеҫ пулнӑ. Ашшӗ ӳсӗр пулнӑ. Вӑл амӑшне ҫапма хӑтланнӑ, ывӑлӗ вара асламӑшне хӳтӗлеме тӑнӑ. Урнӑ арҫын пӑшал тытнӑ та ывӑлне тӗллесе пенӗ. Каччӑ пульницӑра темиҫе кунран вилнӗ.

Арҫынна ҫав кунах тытса чарнӑ. Вӑл час-часах эрех ӗҫнӗ, харкашнӑ. Борис Хура тинӗс хӗрринчи пӗр уйлӑхра ӗҫленӗ. Унӑн авӑн уйӑхӗнче таврӑнмалла пулнӑ, анчах темшӗн иртерех ҫитнӗ.

Борисӑн юратнӑ хӗрӗ пур. Наталья каланӑ тӑрӑх, каччӑ пысӑк ҫемье пирки ӗмӗтленнӗ.

Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, Борисӑн ашшӗн килӗнче пӑшал пулнӑ. Вӑл унччен те тӗрмере ларнӑ. Каччӑна ҫурла уйӑхӗн 8-мӗшӗнче пытарнӑ.

Кӑҫал шывра нумай ҫын путса вилнӗ. Шел те, вӗсен йышӗнче ачасем те пур.

Ҫурла уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Шупашкарти тӗп пляжра каллех инкек сиксе тухнӑ. Атӑлта шыва кӗнӗ чухне хӗрача путса вилнӗ. Вӑл 14-15 ҫулсенчи пулнӑ. Шкул ачи хӑйӗн тантӑшӗсемпе шыва кӗме килнӗ.

Арҫын ачасем шывра вылянӑ. Путнӑ хӗр ишме пӗлмен ахӑртнех. 12 сехет ҫурӑра вӑл шыв айӗнче ҫухалнӑ. Ҫӑлавҫӑсем ӑна тӳрех шырама тытӑннӑ.

Хӗрачан вилли ҫиеле тухсан ҫеҫ тупнӑ ӑна. Вырӑна полицейскисем те ҫитнӗ. Васкавлӑ медпулӑша килсен хӗрачана ҫӑлма тӑрӑшнӑ. Анчах, шел те, вӑл сывласа яман.

Вӑрнар районӗнчи Нурӑс ялӗнче пурӑнакан хӗрарӑма аҫа ҫиҫӗм ҫапнӑ. Тӗлӗнмелле те, темиҫе ҫул каялла ҫав вырӑнтах унӑн аслашшӗне аслати ҫапса вӗлернӗ.

Ку иртнӗ эрнере пулнӑ. 46 ҫулти Алиса Яшнова тӑванӗн ачипе тата хӑйӗн кӗҫӗн хӗрӗпе кӗтӳ пӑхнӑ. Аслати ӑна хырӑмӗнче ҫапнӑ. Инкек пуличчен пӗр сехет маларах хӗрарӑм хӗрӗпе телефонпа калаҫнӑ.

Хӗрӗ Зинаида каланӑ тӑрӑх, телефонпа калаҫнӑ чухне ҫумӑр ҫунӑ. Хӗрӗ ӑна сӳнтерме ыйтнӑ, лешӗ пурнӑҫланӑ. Тепӗр 1,5 сехетрен ӑна вара аҫа ҫиҫӗм ҫапнӑ.

Аслати вӑйлансан хӗрарӑм ачасене ыталанӑ та ҫумӑртан пытанма хушнӑ. Чӗри теме сиснӗ тейӗн. Кӑшт маларах хӗрарӑм упӑшкине те ыталанӑ, пӗрле пурӑннӑ ҫулсемшӗн тав тунӑ.

Хӗрарӑмӑн 12 тата 18 ҫулсенчи хӗрӗсем, упӑшки юлнӑ.

Куславкка хулинче кӑҫалхи ака уйӑхӗн пуҫламӑшӗнчи пӗр каҫхине руле ӳсӗрле тытса пынӑн туйӑннипе ҫул-йӗр инспекторӗсем пӗр урапана тытса чарнӑ. Хӗрӗнкине сиснӗрен арҫынна инспекторсем хӑйсен машинине ларма ыйтнӑ, унта вӗсем автомобиле тытса пыма юраманни пирки протокол ҫырма тытӑннӑ. Ҫав самантра ҫул-йӗр ҫинчи йӗрке хуралҫисен урапине арҫынпа пӗр салонта пулнӑ хӗрарӑм куҫса ларнӑ. Инспектортан вӑл протокола туртса илсе ҫӗтсе тӑкнӑ та хӑй сумкине пуҫтарса чикнӗ. Водительпе хӗрарӑм-пассажир ҫапла хӑтланнине кура арҫынна шалти ӗҫсен пайне илсе каяс тенӗ. Арҫын та кутӑнлашма тытӑннӑ, чӑрсӑр хӗрарӑм та сиксе ӳкнӗ: вӑл полицейскисенчен пӗрин мӑйӗнчен ярса илнӗ, чавса пӗтернӗ.

Водителе административлӑ майпа кӑна явап тыттарнӑ-ха: хӑрушсӑрлӑх пиҫиххине ҫыхманшӑн, ӳсӗррине тӗрӗслеттерме килӗшменшӗн. Ӑна штрафланӑ тата 1,8 ҫуллӑха правасӑр хӑварнӑ. Йӗрке хуралҫисемпе ҫапӑҫакан хӗрарӑм тӗлӗшпе вара пуҫиле ӗҫех пуҫарнӑ. Вӑл, сӑмах май каласан, Росреестрӑн управленийӗнче тӑрӑшать иккен.

Тӑвай район прокурорӗ Оксана Ястребова районти тӳре-шара тыткаларӑшӗпе килӗшмесӗр суда кайнӑ. Пакунлӑ ҫын хӑйне хӳтӗлес тесе ҫӳремен-ха. Вӑл ҫын ачишӗн пӑшӑрханнӑ тесен те йӑнӑш пулмӗ. Юрӗ, йӗркипех каласа-ха эппин.

Тӑвай район администрацийӗн ҫул ҫитменнисемпе ӗҫлекен комиссийӗ 29 ҫулти хӗрарӑма амӑш тивӗҫне йӗркеллӗ пурнӑҫламаншӑн асӑрхаттарнипех ҫырлахас тенӗ. Прокуратура ку йышӑнӑва тишкернӗ те, пӗчӗк ача амӑшӗ унччен те хӑйне пӳтсӗртерех тытнине, эрех-сӑрапа айкашнине, ачине йӗркеллӗ пӑхманнине, уншӑн хайхине штрафланине асӑрханӑ. Штрафӗ пысӑках пулман-ха — 100 тенкӗ. Тепӗр тесен, витӗмӗ укҫа виҫинче мар-ҫке: ҫын тӑна кӗнипе-кӗменнинче. Унччен асӑрхаттарса административлӑ майпа явап тыттарни те хӗрарӑма улӑштарайман. Маларах пӗрре явап тыттарнӑ ҫын тӗлӗшпе саккун та ҫирӗпрех мера йышӑнма хистет.

Асӑннӑ самантсене шута илсе прокуратура ҫул ҫитменнисен ыйтӑвӗпе ӗҫлекен комисси йышӑнӑвне пӑрахӑҫлама суда ҫитнӗ. Тӳре прокурор ыйтнипе килӗшнӗ.

Шӑрӑх ҫанталӑкра туя килнӗ хӑна пӗвере темиҫе хут та шыва кӗме хӑтланнӑ. Пӗрремӗш хутӗнчех вӑл чутах путман. Хайхискер ишсе кайнӑ та путма тытӑннӑ. Ун чухне ӑна пӗве хӗрринче канакан ҫынсем ҫӑлнӑ.

Ҫав кун Йӗпреҫ районӗнчи Пӗчӗк Упакасси ялӗнче туй кӗрлеттернӗ. 28 ҫулти ҫамрӑк арҫын самаях эрех ӗҫнӗ. Путнӑ чухне ҫӑлсан та вӑл лӑпланман – каллех шыва кӗнӗ.

Ун чухне вӑл пуҫӗпе шыва чӑмнӑ та тек курӑнман. Унӑн виллине каҫхине ҫеҫ тупнӑ. РФ ИӖМӗн Чӑваш Енри тӗп управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал Чӑваш Республикинче 30 ҫын шывра путса вилнӗ. Вӗсенчен улттӑшӗ – ачасем.

Ҫӗмӗрле районӗнчи Егоркино ялӗнче нимӗҫ овчарки вӑрӑ ҫулӗ ҫине лекме пулӑшнӑ.

Унти ял лавккине пӗр каҫхине такамсем чӳречерен кӗрсе апат-ҫимӗҫ ҫаклатса тухнӑ. Чӗнмен хӑнасем ҫимеллипе пӗрлех пылак апата та илнӗ, эрех-сӑра таврашне те тиркесе тӑман. Лавкка хуҫи йӗрке хуралҫисене ӗнентернӗ тӑрӑх, кукӑр ӑллисем 20 пине яхӑн тенкӗлӗх шар кӑтартнӑ.

Вӑрра шырама йӗрке хуралҫисем хӑйсен шанчӑклӑ тусне, «Мухтар» ятлӑ нимӗҫ овчаркине ертсе кайнӑ. Лавккана вӑрӑ чӳрече тимӗр решеткине касса кӗнине асӑрханӑ вӗсем. Ҫак ӗҫпе аппаланнӑ ҫыннӑн йӗрӗ ҫине кинологпа йытӑ часах лекнӗ. Пӗр километр шыраса кайсан вӗсем ялти пӗр киле пырса ҫитнӗ. Унта вӑрланӑ пурлӑха асӑрханӑ та. Пӗр пайне кил хуҫисем пахчана тухса пытарнӑ.

Кил хуҫийӗ 35 ҫулти, унччен судпа айӑпланнӑ хӗрарӑм пулнӑ. Ун патӗнче хӑй пекех тахӑҫан суд тенкелӗ ҫинче пулнӑ хӑнасем пулнӑ. Вӗсенчен пӗри Етӗрне районӗнченех пырса ҫитнӗ. Эрех пӗтсе ҫитсен ҫавсем ялти лавккана ҫаратма шутланӑ.

Нумаях пулмасть тӑванӑн телефонӗ ҫине СМС-ҫыру килчӗ. «Ывӑлӑр аварие лекнӗ. Ӑна пула ҫынсем аманнӑ. Ӑна тӗрмерен хӑтарас тесен укҫа тӳлеме тивӗ. Ҫак номерпе шӑнкӑравлама пултаратӑр», — тесе ҫырнӑ унта. Тӑванӑм ватлӑх енне сулӑннӑ. Унӑн ывӑлсем те, хӗрсем те пур. Ҫырӑва курсан хӑраса ӳкнӗ вӑл. Ара, мӗнле амӑшӗн тӗпренчӗкӗ пирки кунашкал хыпар пӗлсен сехри ан хӑптӑр? Тӳрех шӑнкӑравлама тӑнӑ вӑл. Юрать, кӗҫӗн хӗрӗ юнашар пулнӑ. Вӑл ултавҫӑсен серепи пулнине тӳрех ӑнкарнӑ.

Вӑхӑт иртнӗ. Хуравламаннине кура лешсем татах тапӑннӑ. Унашкал СМС-ҫырусем татах янӑ. Юлашкинчен кӗҫӗн хӗрӗ чӑтайман — кӑтартнӑ номерпе шӑнкӑравланӑ та эх! тустарнӑ та тустарнӑ. Кун пирки полицие пӗлтерессипе хӑратсан ҫеҫ хӑпнӑ ҫавскер.

Кунашкал тӗслӗхсем нумай тӗл пулаҫҫӗ. Шӑнман пӑр ҫине ларса юласси инҫех мар. Уйрӑмах аслӑ ӳсӗмри ҫынсем ӗненеҫҫӗ ултавҫӑсене.

Ултавҫӑсем ҫын куҫҫулӗ ҫинче пуяҫҫӗ. Пӗр хӗрарӑм ачипе Шупашкар урамӗпе пынӑ. Вӗсем патне палламан хӗрарӑм пынӑ. «Сирӗн умран иртсе каяймастӑп. Эсир хӑрушлӑхра», — тенӗ вӑл. Лешӗ хӑраса ӳкнӗ.

Малалла...

Юристсем те пур чухне те саккуна пӗлмеҫҫӗ. Унччен патшалӑх службинче тӑрӑшнӑ ҫынна ӗҫе илсен ку факт пирки тӳре-шаран малтанхи ӗҫ вырӑнне пӗлтермеллине саккунтах пӑхса хӑварнӑ. Кун пирки ҫав ҫын патшалӑх службинчен пӑрахнӑранпа икӗ ҫул ҫитмен чухне асра тытмалла. Ӗҫе илсен 10 кунта пӗлтерсе ӗлкӗрмелле.

Ахаль-махаль предприяти-организацире пур саккуна та пӗлсе ҫитерейменнине ӑнланма пулать те темелле: ара, юристсем мар та, пурне ӑҫтан тӗшмӗртӗн. Анчах юридици пулӑшӑвӗ кӳрекен Шупашкар районӗсенчи фирмӑсенчен пӗринче ку енӗпе кӑлтӑк сиксе тухнӑ. Ҫитменлӗхе район прокуратури асӑрханӑ.

Шупашкар район прокурорӗ Зелфинас Карама пӗлтернӗ тӑрӑх, юридици фирмин ертӳҫине административлӑ майпа явап тыттарса 20 пин тенкӗлӗх штрафламалла тунӑ.

Тӑвай районӗнчи Енӗш Нӑрваш ялӗнче инкек пулнӑ. 50 ҫулти арҫын пӗвене шыва кӗме кайнӑ, анчах вӑл унтан тухайман.

Ку утӑ уйӑхӗн 31-мӗшӗнче пулнӑ. МЧС ӗҫченӗсем патне 11 сехет те 25 минутра шӑнкӑрава ҫитнӗ. Ҫынсем пӗвере арҫын путни пирки хыпарланӑ.

Ҫав арҫын, вырӑнти ял тӑрӑхӗн администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗве варрине ишсе ҫитнӗ те хытса тӑнӑ. Малтанах ҫынсем вӑл канать тесе шухӑшланӑ. Анчах лешӗ вырӑнтан хускалман. Пулӑҫсем пулӑшма пынӑ, анчах кая юлнӑ. Арҫын ун чухне пуҫӗпе аялалла тӑнӑ, сывламан.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫыннӑн шыва кӗнӗ чухне чӗри чарӑнма пултарнӑ. Пулӑҫсем унӑн виллине хӑйсемех ҫыран хӗррине туртса кӑларнӑ. Халӗ экспертизӑсем ирттереҫҫӗ.