Кӗҫех ҫуркунне ҫитет. Раҫҫейри 6 пин ял-хулара ейӳ сарӑлас хӑрушлӑх пур. Ҫав шутра – Чӑваш Енри ялсем те.
2017 ҫулхи ҫуркунне мӗнле пулассине «Антистихия» центр шутланӑ. РФ МЧСӗн граждан хӳтӗлевӗн департаменчӗн директорӗ Андрей Лотушкин пӗлтернӗ тӑрӑх, ейӳ сарӑлас хӑрушлӑх ҫӗршыври 6 пин ял-хулара пур.
Ҫак регионсен йышне Чӑваш Ен те кӗнӗ. Ҫӗпӗр федераци округӗнче Алтай Республики, Кемӗр, Новосибирск, Томск, Омск облаҫӗнче ейӳ сарӑлма пултарать. Атӑлҫи федераци округӗнче Пушкӑрт, Чӑваш, Тутар, Мари, Мӑкшӑ, Удмурт республикисем, Чулхула, Ӗренпур, Самар, Сарӑту облеҫӗсенче харушлӑх пур. Ҫавӑн пекех Курган, Свердловск, Тӗмен облаҫӗсенчи ял-хула шыв айне кайма пултарать.
ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енри темиҫе районта ҫӳп-ҫап куписене пӗтермелле. Ку ыйтӑва ҫуллаччен татса памалла.
Ҫак ыйтӑва ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев видеоконференци мелӗпе ирттернӗ канашлура ҫӗкленӗ. ЧР ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министрӗ Александр Коршунов тӗп тумалли ҫӳп-ҫап куписем пирки доклад вуланӑ.
Министр палӑртнӑ тӑрӑх, Канаш хулинче, Элӗк, Комсомольски, Сӗнтӗрвӑрри, Пӑрачкав, Шупашкар, Шӑмӑршӑ, Етӗрне, Елчӗк районӗсенче ҫӳп-ҫап куписене пӗтермелле. Вӗсене иртнӗ ӗмӗрӗн 60-70-мӗш ҫулӗсенче тунӑ. Вӗсем экологи тата санитарипе эпидемиологи требованийӗсемпе килӗшсе тӑмаҫҫӗ.
Район пуҫлӑхӗсем ҫӳп-ҫап куписене ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗччен пӗтерме шантарнӑ.
Тӗш-тырӑ пяан-ыранах туса илеймӗҫ те, анчах ҫӳп-ҫап вырӑнне пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртесси пирки шухӑшлаҫҫӗ.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата федераци ведомствисен территорири тытӑмӗсен ертӳҫисемпе тунти кунсерен ирттерекен черетлӗ канашлура ытти ыйтупа пӗрлех йӑлари хытӑ каяшсен Шупашкар районӗнчи Питтукасси ялӗ ҫывӑхӗнчи ҫӳп-ҫап вырӑнне рекультивацилессине пӑхса тухнӑ.
ЧР ҫутҫанталӑк ресурсӗсемпе экологи министрӗ Александр Коршунов каланӑ тӑрӑх, рекультивацие икӗ тапхӑрпа ирттермелле. Малтанхинче ҫӳп-ҫап вырӑнне хытарма, унта пулӑхлӑ ҫӗр сарма палӑртаҫҫӗ. Биологи тапхӑрӗ 2018 ҫултан пуҫланса тӑватӑ ҫула тӑсӑлмалла. Вӑл вӑхӑтра унта нумай ҫул ӳсекен курӑк акса ӳстермелле. Рекультиваци валли кӑҫал 122,5 миллион, 2018 ҫулта 267,9 миллион тенкӗ уйӑрмалла. «Ку проекта пурнӑҫа кӗртни тӑван тавралӑха кӳрекен сиенлӗ витӗме чакарать, 30 ытла гектар ҫӗре пусӑ ҫаврӑнӑшне тавӑрма пулӑшать», — тенӗ министр.
Шупашкар хула администрацийӗ хулари ҫӗр лаптӑкӗсен тасалӑхне сӑнасах тӑрать.
Кӑрлач уйӑхӗн 9-25-мӗшӗсенче администрацин специалисчӗсем вырӑна тухса тӗрӗслевсем ирттернӗ. Вӗсем хӑш-пӗр ҫӗрте ҫитменлӗхсене тупса палӑртнӑ.
Юраман ҫӗре ҫӳп-ҫап тухса пӑрахнӑ виҫӗ тӗслӗхе шута илнӗ. Айӑплисене административлӑ майпа явап тыттарӗҫ.
2016 ҫулхи раштав уйӑхӗн 21-мӗшӗнчи кӑтартусене ӗненес тӗк, ҫӳп-ҫаппа тултарнӑ ҫӗр лаптӑкӗ 2366 тӑваткал метрпа танлашнӑ. Кӑрлачӑн 23-мӗшӗ тӗлне вара кунашкал лаптӑк 999,25 тӑваткал метр чакнӑ. Халӗ пӗтӗмпе ҫӳп-ҫаппа вараланнӑ 1266,75 тӑваткал метр юлнӑ.
Чӑваш Енӗн Правительствинче тата тепӗр канаш йӗркеленӗ. Хальхи вӑрман хуҫалӑхӗ енӗпе ӗҫлекенни пулӗ.
Канашӑн положенийӗнче каланӑ тӑрӑх, ку органӑн ӗҫ тӑвакан влаҫӑн федераци органӗсемпе, ҫак влаҫӑн территорисенчи органӗсемпе, ӗҫ тӑвакан влаҫпа ҫыхӑну тытмалла. Унӑн Конституцине тата Раҫҫейпе Чӑваш Енӗн саккунӗсене пӑхӑнса тӑмалла.
Йышӑнура каланӑ тӑрӑх, канашӑн вӑрман хуҫалӑхӗнчи приоритетлӑ тата малашлӑ плансене тишкермелле тата палӑртмалла. Вӑрмансене хӳтӗлесси те ун ҫинче пулӗ. Отрасле укҫа-тенкӗ илсе килесси пирки те канашӑн пуҫ ватмалла.
Ҫӗнӗ канаш пирки йышӑнӑва республика правительствин пуҫлӑхӗ Иван Моторин ӗнер алӑ пуснӑ. Паян ӑна ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче вырнаҫтарнӑ.
Куславкка районӗнчи Тӗрлемес ялӗнче пурӑнакансем ҫӳп-ҫап купипе питех те кӑмӑлсӑр. Ӑпӑр-тапӑра кӳршӗ регионтан, Тутарстанран, килсе тӑкаҫҫӗ.
Ку ыйту тӗрлемессене 20 ҫул каяллах пӑшӑрхантарма пуҫланӑ. Унтанпа вӗсем Тутарстанри тӗрлӗ ведомствӑна вун-вун ҫыру ӑсатнӑ. Юлашки ҫырӑва унти Экологи министерствине ҫырнӑ. Айӑплисене явап тыттарни пирки пӗлтернӗ. Анчах ҫӳп-ҫап купине хупасси пирки никам та шарламан. Ҫитменнине, купа пысӑкланса кайсан кӳршӗ регионтан трактор-машинӑпа килсе ӑна таптаҫҫӗ. Айӑплисене явап тыттарнӑ-и е ҫук-и — анчах купа пысӑклансах пырать.
Россельхознадзор палӑртнӑ тӑрӑх, кӳршӗ регионсем тӗрлемессен ҫӗрӗ ҫине 12 соттӑй кӗрсе кайса тӑкнӑ. Тӗрлемессем тавралӑха вараланӑшӑн питӗ кулянаҫҫӗ.
Кӑҫал Раҫҫейри 27 регионти вӑрмансене сӑтӑрҫӑ кӑпшанкӑсем тапӑнасси пирки пӗлтереҫҫӗ. «Антистихия» эксперт центрӗ Чӑваш Ене ҫав регионсен йышне кӗртнӗ.
Атӑлҫи федераци округӗнче Чӑваш Енсӗр пуҫне Пушкӑртстан, Тутарстан, Ӗренпур, Самар, Чӗмпӗр облаҫӗсене сӑтӑрҫӑсем килес хӑрушлӑх пур.
«РИА Новости» информаци агентстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑпшанкӑсем сӑтӑр тунине пула йывӑҫ япӑх аталанма, ҫимӗҫ сахалрах пама, хӑрма пултарать.
Ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче Шупашкарти кӳлмекре пулӑ нумай вилнине ҫынсем асӑрханӑ. Ку вӗсене пӑшӑрхантарнӑ, ҫавӑнпа ку хыпара ЧР Ҫутҫанталӑк министерствине пӗлтернӗ.
Ведомство ҫынсен ыйтӑвне асӑрхамасӑр хӑварман. Специалистсем вырӑна тухса тӗрӗсленӗ, анчах пулӑ виллисене асӑрхаман. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, пулӑсем шартлама сивве пула вилме пултарнӑ. Сивӗре шывра кислород сахалланма пултарнӑ.
Ҫынсем пулӑ виллисене шыв юхса тухакан вырӑнта асӑрханӑ. Кайран вӑл пӑрпа витӗннӗ, тен, ҫавӑнпа ведомство нимӗн те курман та? Ҫапах ку ыйту пирки манса кайман, ӑна тӗрӗслесех тӑраҫҫӗ.
Шупашкар хулинче урамсене тата картишсене юртан тасатсах тӑраҫҫӗ. Пӗрремӗш юр чӳк уйӑхӗн пуҫламӑшӗнчех ӳкнӗ. «Дорэкс» акционерсен обществи ҫав вӑхӑтранпа 152 пин кубла метр юр турттарнӑ. Ҫав шутран 142 кубла метрне чӳк тата раштав уйӑхӗсенче илсе тухнӑ. Предприятин диспетчер служби пӗлтӗр ҫав тапхӑрта мӗн чухлӗ турттарнине те танлаштарса пӑхнӑ. Ун чухне 49 пин кубла метр кӑна пуҫтарӑннӑ, 2014-мӗш ҫулта вара — 31 пин.
Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, хулари юра икӗ полигонта пухаҫҫӗ: Калинин районӗнче («Промтрактор» савутӑн тасатмалли сооруженийӗ ҫывӑхӗнче) тата Мускав районӗнче (Б. Хмельницкий урамӗнче). Вӗсенче юра талӑкӗпех йышӑнаҫҫӗ. Сӑмах май, юра управляющи компанисемпе ытти предприяти-организацисем те турттарса каяҫҫӗ.
Россельхозцентрӑн Чӑваш Енри филиалӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗрхи культурӑсем хӗл аван каҫаҫҫӗ. Юр республикӑра пӗр пек тан выртать. Унӑн хулӑнӑшӗ 15 сантиметртан пуҫласа 45 сантиметра ҫитет, вӑтамран 27 сантиметрпа танлашать. Калча тӗмленнӗ вырӑнта сывлӑш температури — 2 градус сивӗ. Кӑнтӑр енчи районсенче (тӗслӗхрен, Пӑрачкавра) вӑл 5 градуса ҫывӑх. Ҫӗр 23 сантиметртан пуҫласа 26 сантиметр таран шӑннӑ.
Россельхозцентрӑн Чӑваш Енри филиалӗнчи специалистсем асӑрханӑ тӑрӑх, тутлӑхлӑ япаласене калча ытлашши илмест, ҫавӑнпа кӗрхисене хӗл каҫма лайӑх. Агрономсем палӑртнӑ тӑрӑх, кӗрхи пӗрчӗллӗ культурӑсен 1,5 проценчӗ ҫеҫ пӗтнӗ. Ку вӑл — вӑтамран. Ытти ҫулсенче ҫак цифра 7–8 процент таран пулнӑ.
+18.3 °C