Кӑҫал ҫурунне ир килчӗ. Йывӑҫ-тӗм те ав симӗсленме ӗлкӗрнӗ. Урамра вара – ака уйӑхӗ кӑна-ха.

Паян та ҫанталӑк ӑшӑ. Ыран та ҫаплах пулӗ, ҫил кӑна вӑйланӗ. Вырсарникун 13-18 градус кӑна ӑшӑ пулӗ. Кӑнтӑрлаччен ҫумӑр ҫумӗ, каҫ енне пӗлӗтсем капланма пуҫлӗҫ. Вырсарникун каҫхине ҫумӑр ҫӑвӗ.

Ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ӑшӑ пулӗ. Ҫапла ӑшӑ вӗҫленӗ темелле: аслати авӑтӗ, ҫил вӑйланӗ. Малалла «ҫӗмӗрт сивви» килӗ. Хӑрамалла мар – юр ҫумӗ. Шӑрӑх хыҫҫӑн палӑрмаллах сивӗ пек туйӑнӗ кӑна.

Ҫитес эрнере кӑнтӑрласерен 10-15 градус сивӗ пулӗ, ҫӗрлесерен – 3-8 градус. Юнкун кӑнтӑрла 20 градус таран ӑшӑтӗ. Эрне варринче ҫумӑр ҫукалӗ.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнчи канмалли кунсене ӑшӑ таврӑнӗ.

Ку эрнере, синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫу уйӑхӗнчи пек ӑшӑ ҫанталӑк тӑрӗ. Паян 20 градус таранах ӑшӑ. Ырантан вара ӑмӑр ҫанталӑк пуҫланать. Пирӗн пата циклон килет. Чи малтан ӑна кӑнтӑр районӗсенче пурӑнакансем туйӗҫ. Ыран каҫ енне ҫумӑр ҫума пуҫлӗ. Шупашкарта ытлах ҫумӗ, кӑштах сивӗтӗ кӑна.

Ытларикун каҫхине вӑйлах ҫӑвӗ. Юнкун кӑнтӑрла вара хушӑран чашлаттарӗ. Пӗрремӗш хутчен аслати авӑтма пултарать. Ҫил вӑйланӗ, ҫеккунтра 18 метр хӑвӑртлӑхпа вӗрме пултарӗ. 15-16 градус ӑшӑ пулӗ.

Кӗҫнерникун та ҫиллӗ пулӗ, ҫумӑр ҫума чарӑнӗ. Эрнекун 20-25 градус таран ӑшӑтӗ. Анчах ҫил лӑпланмӗ-ха. Каҫ енне ҫумӑр ҫукаласа илӗ.

Вырсарникун уяртӗ. Анчах ҫил ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ енчен вӗрнӗрен кӑштах сивӗрех пулӗ.

Кӑҫалхи ака уйӑхӗ типӗ ҫанталӑкпа палӑрса юлӗ ахӑртнех. Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ака пуҫланнӑранпа Шупашкарта ҫумӑр ӳкмен.

Ҫак кунсенче вырӑнӑн-вырӑнӑн кӑна ҫумӑр ҫӑвӗ. Ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнче республикӑна циклон килмелле. Ун чухне ҫур уйӑхри норма ҫумалла.

Тунтикунпа ытларикун 20 градус ӑшӑ пулӗ. Юнкунпа кӗҫнерникун ҫил вӑйланӗ, кӑштах сивӗтӗ.

Эрнекун ӑшӑ таврӑнӗ. Шӑматкун, акан 29-мӗшӗнче, чи ӑшӑ кун пулӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, акан 30-мӗшӗнче тата ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче 10-12 градус кӑна ӑшӑ пулӗ.

Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ку эрне ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗнчи пек ӑшӑ пулӗ. Сывлӑш температури 15-17 градус таран ӑшӑнӗ.

Кӑҫал ҫуркунне ир килнӗ, ытти чухнехинчен 2-3 эрне ирттернӗ. Ҫӗмӗрт ав ҫурӑлма хатӗрленет.

Ҫанталӑк уяр тӑрать. Ҫумӑр питӗ кирлӗ те, анчах хальлӗхе ӑна кӗтмелли ҫук. Ырантан вырӑнӑн-вырӑнӑн ҫумӑр ҫума пултарать. Анчах шанчӑк пӗчӗк.

Синоптиксем ҫӗрлесерен шӑнтма пӑрахассине пӗлтереҫҫӗ.

Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, паянхи пек уяр, типӗ ҫанталӑк самай вӑхӑт тӑрӗ. Эрне варринче 15-17 градус таран ӑшӑтӗ, ҫил те вӑйлах пулмӗ. Кӗҫнерникун вара вӑл вӑйланӗ. Эрнекун ҫил ҫеккунтра 18 метр хӑвӑртлӑхпа вӗрӗ. Сывлӑш та сивӗрех пулӗ: 7-9 градус ӑшӑ кӑна.

Канмалли кунсенче термометр 5-10 градус ҫеҫ кӑтартӗ. Мӑнкун, ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, ҫил лӑпланӗ, ӑшӑтма пуҫлӗ.

Кӑҫал ака уйӑхӗ самай ӑшӑ килчӗ. Юлашки кунсенче кӑштах сивӗтрӗ. малашне мӗнле ҫанталӑк пулӗ?

Ҫитес 2-3 кунра ҫӗрлесерен термометр «минус» кӑтартӗ. Ҫитес 10 кунра типӗ те хӗвеллӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Канмалли кунсенче ҫил лӑпланӗ, ӑшӑрах пулӗ. Ҫитес эрне варринче сывлӑш 15-16 градус таран ӑшӑнӗ. Маланлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, Мӑнкунра ҫанталӑк кӑштах сивӗтсе илӗ.

Ҫанталӑк ӑшӑ-ха. Ҫапах хӑш чухне ҫавӑн пекки хыҫҫӑн та юр ҫуса лартнине манмалла мар.

Синоптиксем палӑртнӑ тӑрӑх, ӗнер республикӑра сывлӑш температури 17,6 градус пулнӑ. Ку рекорд. Юлашки хутчен кун пек ӑшӑ 1990 ҫулта пулнӑ. Анчах ун чухне сывлӑш 16,3 градус кӑна ӑшӑннӑ.

1990 ҫулта ака уйӑхӗн 5-мӗшӗнче 18,2 градус ӑшӑ пулнӑ. Паян кӑнтӑрла 17 градус ӑшӑ пулмалла. Каҫхине аслати авӑтма пултарать.

2008 ҫулта ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнче 21,1 градус ӑшӑ пулнӑ.

Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, пуш уйӑхӗ нормӑран 4 градус ӑшӑрах тӑрать. Ҫав вӑхӑтрах ҫумӑр та самай ҫунӑ.

Кӑҫал ака уйӑхӗ ӑшӑ пуласса кӗтмелле. Пӗрремӗш декадӑра кӑштах сивӗрех тӑрӗ, ҫумӑр ҫукалӗ. Виҫҫӗмӗш декадӑра типӗ те ашӑ ҫанталӑк тӑрӗ. Акан 17-18-мӗшӗсенче, 22-23-мӗшӗсенче ҫумӑр ҫума пултарӗ.

Пӗтӗмӗшле илсен, ака уйӑхӗнчи вӑтам температура нормӑран 3 градус ӑшӑрах пулмалла.

Кӑҫал ҫуркуннехи ҫанталӑк пуш уйӑхӗн 20-мӗшӗнче хуҫаланма тытӑннӑ. Ҫавӑнтанпа термометр 0 градусран ытларах кӑтартать.

Ҫитес 4 кунра республикӑра ҫумӑр ҫӑвӗ. Ҫав тапхӑрта уйӑх ҫурӑри нӳрӗк ҫӗр ҫине ӳкӗ. Юр тӑрук ирӗлме пуҫланипе ейӳ сарӑлас хӑрушлӑх пур.

Ҫапах ӑшӑ пулсан та ҫил самай вӑйлӑ вӗрӗ. Канмалли кунсенче чӑн-чӑн ҫуркуннехи пек ҫанталӑк тӑрӗ. Анчах тунтикунах сивӗтме пуҫлӗ. Кӗҫнерникунран самаях сиввине туйма пуҫлӑпӑр. Ун чухне шӑнтӗ, кӑнтӑрла 5 градус кӑна ӑшӑ тӑрӗ. Йӗпе юр ҫума пултарӗ.

Кунашкал ыйту лартсан эсир, ахӑртнех, Чилин ҫурҫӗр енче вырнаҫнӑ Атакама пушхирӗ ҫинчен шухӑшланӑ пулӑттӑр. Ма тесен час-часах ӑна тӗнчери чи типӗ пушхир тесе палӑртаҫҫӗ. Ӑсчахсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, кунта пӗр тумлам шыв та ӳкмен тапхӑр 400 ҫул тӑсӑлнӑ, 1570 ҫултан пуҫласа 1971 ҫулччен. Атакама пушхирӗ, тен, чи типӗ пушхир те пулӗ, анчах Ҫӗр чӑмӑрне илес пулсан вӑл чи типӗ вырӑн мар.

Планетӑн чи типӗ вырӑнӗ Антарктидӑра, Виктори Ҫӗрӗ районӗнче, ӑна Мак-Мердо айлӑмӗ ят панӑ. Ку лаптӑк 4 800 ҫм² йышӑнать, унта юр ҫук. Улттӑмӗш континентӑн пӗтӗмӗшле лаптӑкне илсен унӑн калӑпӑшӗ 0,03% пулать.

Мӗншӗн-ха кунта юр ҫук, ҫумӑр ҫумасть?

Мак-Мердо айлӑмне ҫӳллӗ тусем хупӑрласа илнӗ, вӗсене пула ку вырӑна Тухӑҫ-Антарктика пӑрлӑхӗ сарӑлаймасть. Антарктика енчен вӗрекен типӗ ҫилсен хӑвӑртлӑхӗ 320 км/сех таран ҫитет, вӗсене пула тусем ҫинчи юр вӗҫсе каять, сывлӑш юхӑмӗсем аяларах аннӑҫемӗн температура хӑпарма пуҫлать те пӗтӗм нӳрӗк пӑсланса пӗтет. Юрпа ҫумӑр ҫӗр лаптӑкӗ ҫине ӳкме ӗлкӗреймест, вӗсем самантрах пӑсланса пӗтеҫҫӗ.

Малалла...