Шупашкар районӗнчи Ҫатракасси ялӗнчи шкулта вӗренекенсем Ҫӗнтерӳ кунне паллӑ туса палӑк умне пухӑнчӗҫ.
Тӑван тавралӑхшӑн, тӑван халӑхшӑн, пирӗн пуласлӑхшӑн пуҫне хунӑ ҫар ҫыннисемпе ветерансене аса илсе Ҫатра-Лапсар шкул ачисем сӑвӑсем вуларӗҫ. Асӑнса пӗр минут шӑп тӑчӗҫ.
Митингра Ҫатракасси ял ҫыннисем, шкул ачисем пулчӗҫ. Ҫавӑн пекех Лапсар ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Дмитрий Захаров та мероприятине пычӗ.
Пуху палӑк умне кӑшӑлсемпе чечек ҫыххисем хунипе вӗҫленчӗ.
Шупашкар районӗнчи «Ҫатра-Лапсар шкулӗ» лаптӑкӗнче палӑк пур — ӑна Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунӑ салтаксене халалласа лартнӑ.
Паллах, палӑка тирпей-илем кӗртмесен вӑл юхӑнса каять, сумлӑхне ҫухатать. Ку ӗҫе вара шкул ҫумӗнчи ачасен «Хунав» пӗрлешӗвӗ туса пырать: ҫулла ҫуп-ҫапран тасатаҫҫӗ, кӗр кунӗсенче типӗ ҫулҫӑсене шӑлса пуҫтараҫҫӗ, ҫуркунне чечек лартса вӗсене шӑвараҫҫӗ. Хӗлле те ӗҫ сахал мар — юр ҫуса тӑнӑран тасатса тӑмах тивет ачасен. Аслисем те айӑккинче тӑмаҫҫӗ — ӗҫе епле тумаллине вӗрентеҫҫӗ.
Урамра пуш уйӑхӗ тӑнӑран тӳперен юр ӳкме чарӑнмасть-ха. Ҫуркунне те пӗтӗм вӑйӗпе ака уйӑхӗ тӗлне ҫеҫ ҫитет пирӗн тӑрӑха. Темиҫе кун маларах вара хӗл те хӑйӗн халне ҫухатманнине пӗлтерес терӗ пулас: юра самай хӳсе тултарчӗ, ҫав шутра палӑк патне каякан ҫула та хупласа лартрӗ. «Хунав» пӗрлешӗве кӗрекен ачасем алла усмарӗҫ — кӗреҫесем тытса ҫула тасатса тухрӗҫ. Халь ӗнтӗ палӑк патне ҫӑмӑллӑнах ҫитме май пур!
Ку эрнере пӗтӗм тӗнче Хӗрарӑмсен кунне паллӑ тӑвӗ. Чаплӑ кун. Ҫавӑнпах ӗнтӗ ӑна уявлама темиҫе эрне маларах хатӗрленме пуҫлаҫҫӗ. Уяв умӗнхи кунсенче вара мероприятисен шучӗ уйрӑмах нумай.
Ак Шупашкар районӗнчи Ҫатра-Лапсар шкулӗнче те «Супермама» (чӑв. Суперанне) шоу-программа ирттерчӗҫ. Ӑмӑртӑва 2, 4, 7 класра вӗренекенсен амӑшӗсем хутшӑнчӗҫ.
Чи малтанах хӑйсен маттурлӑхне шкулта ачисен кӑтартмалла пулчӗ — вӗсем хӑйӗн амӑшӗ ыттисенчен лайӑхраххи пирки ӗнентермелле каласа пачӗҫ. Малалла вара амӑшӗсем тупӑшрӗҫ — ӑмӑрту йӗркелевҫисем вӗсем валли тӗрлӗрен конкурссем хатӗрленӗ иккен: «Ума палата» (чӑв. «Ӑс-тӑн ҫӳпҫи»), «Угадай мелодию» (чӑв. «Ку кӗвве пӗлетӗн-и?»), «Устами младенца» (чӑв. «Пепке сӑмахӗпе»), «Мысли на расстоянии» (чӑв. «Инҫетри шухӑшсем») тата ыттисем. Килтен туса килмелли пай та пурччӗ — апат пӗҫерсе килесси.
Хутшӑнакансем тупӑшура балсем пухса пычӗҫ. Тӳресен йышӗнче Лапсар ял тӑрӑхӗн ветерансен канашӗн председателӗ Максимова Т.В., Лапсар ял тӑрӑх пуҫлӑхӗн ҫумӗ Козякова Л.Г., Лапсар ял тӑрӑхӗн ИКЦ директорӗ Афанасьева И.
Энциклопеди кӑларас ӗҫре Чӑваш Республики малти вырӑнсенче тӑрать. Республикӑн чылай район энциклопедийӗсем кун ҫути курчӗҫ пулин те ҫак кӑсӑк кӗнекесӗр юлнисем те пур-ха. Шупашкар районӗн вӑл хальлӗхе ҫук. Кӑҫал, района йӗркеленӗренпе 80 ҫул ситнӗ май, Шупашкар енчи чӑвашсем энциклопедиллӗ пуласах тесе шутларӗҫ — ун валли укҫа та уйӑрчӗҫ. Сӑмах май каласа хӑварас пулать: Шупашкар районӗн чи малтан энциклопедиллӗ пулмаллаччӗ, анчах та тӗрлӗ пӑтӑрмахсене пула — ыттисен пур, вӗсен ҫук.
Энциклопедие хатӗрлекенсен ушкӑнне Виталий Петрович Станьял ертсе пырать. Паян вӑл Ҫатра-Лапсар тӑрӑхӗнчи музея ҫитрӗ — кунти материалсемпе паллашрӗ, вырӑнти хастарсене энциклопеди валли материал пухас ӗҫе лайӑхрах хутшӑнма хистерӗ. Кӗнеке валли пухакан информацие епле йӗркелемелли, унта мӗн пулмалли пирки чарӑнса тӑчӗ. Калаҫу хыҫҫӑн ял тӑрӑхӗпе уйрӑм кӗнеке хатӗрлесен аван пулни пирки сӑмах хушрӗ.
Виталий Петрович ушкӑнӗ малалла Вӑрман-Ҫӗктер ял тӑрӑхне ҫул тытрӗ, паянхи тепӗр тӗлпулу унта пулмалла иккен.
Ӗнер Ҫатра-Лапсар шкулӗ 100 ҫул тултарнине хаваслӑн уявларӗҫ. Тӑван шкула ҫак ҫурхи кун вӗренсе тухнисем, вӗсене пӗлӳ панӑ учительсем тата ытти хӑнасем пухӑнчӗҫ. Ҫатра-Лапсар шкулӗнче пӗлӳ пухса чапа тухнисем те сахал мар пулчӗҫ: Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Фёдорова Любовь Владимировна, темиҫе кӗнеке авторӗ, ӳнер музейӗнче вӑй хуракан Иванов-Орков Геннадий Николаевич, режиссёр, чӑвашсен пӗрремӗш нумай ярӑмлӑ «Кӗпер» фильмне лартакан Трифонов Леонид Павлович, тӗнче шайӗнчи спорт мастерӗ Иванова Марина Владимировна тата ыттисем. Чыслав пайне ирттернӗ спорт пӳлӗмӗ, пӗчӗкех мар пулин те, пурне те вырнаҫтараймарӗ те — ларма-тӑма вырӑн ҫукччӗ.
Уяв чаплӑ иртрӗ — шкул ачисем хӑйсен пултарулӑхне кӑтартрӗҫ, ятарласа килнӗ ушкӑнсем юрри-ташшисемпе савӑнтарчӗҫ. Нумай-нумай ҫынна хисеп хучӗпе, тав хучӗпе чысларӗҫ. Паллах, шкул кун-ҫулӗ ҫинчен каласа пама та манмарӗҫ — ӗлӗкхи пирки те, паянхи пирки те.
Уява килнисем час саланмарӗҫ — концертпа чыслав пайӗ вӗҫленнӗ хыҫҫӑн пӗрле вӗреннисем пӗр-пӗринпе пуҫтарӑннишӗн савӑнчӗҫ, хӑйсем пирки каласа пачӗҫ.
Нарӑсӑн 22-мӗшӗнче Ҫӗршыв хӳтӗлевҫисен кунне халалласа стройпа юрӑ смотрӗ иртрӗ.
Каласа хӑварас пулать — ку мероприятие Шупашкар районӗнчи Ҫатра-Лапсар шкулӗнче кашни ҫулах ирттереҫҫӗ, ҫулран ҫул ачасем хӑйсене лайӑхрах та лайӑхрах кӑтартма тӑрӑшаҫҫӗ. Тумӗсене те хӑйсемех хатӗрлеҫҫӗ — кам кӑна ҫук пулӗ вӗсен хушшинче. Маряк та, ахаль салтак та, тата ытти хӗсмет тумлисем те.
Ачасем кӑҫал та стройпа юрӑ смотрне тӗплӗ хатӗрленни, хӑйсене ыттисенчен лайӑхрах кӑтартма тӑрӑшни сисӗнчӗ. Паллах, класс ертӳҫисем пулашнисӗр пулман ӗнтӗ.
Хаклавҫӑсем пӗтӗмлетнӗ май ҫак классем вырӑнсем йышӑнчӗҫ:
1–4 классем хушшинче:
• 1-мӗш вырӑн: 1-мӗшпе 4-мӗш классен ушкӑнӗ;
• 2-мӗш вырӑн: 2-мӗшпе 3-мӗш классен ушкӑнӗ.
5–9 классем хушшиче:
• 1-мӗш вырӑн: 9-мӗшсем;
• 2-мӗш вырӑн: 8-мӗшсем;
• 3-мӗш вырӑн: 7-мӗшсем.
Чи маттур командир ятне кӑҫал 2-мӗш класра ӑс пухакан Гена Петров тивӗҫрӗ.
Сӑнсем (73)
Шупашкар районӗнчи Ҫатра-Лапсар шкулӗнче паян Ҫӗнӗ Ҫул чӑрӑшӗ иртрӗ. Уява шкул ачисем, вӗрентекенсем, ашшӗ-амӑшӗсем пухӑнчӗҫ.
Ҫӗнӗ Ҫул чӑрӑшӗ вӗренӳ чӗрӗкӗ вӗҫленсе пынӑ май ачасене хаваслӑх самай кӳчӗ. Шкулта вӗренекенсем хӑйсем те ӑна интереслӗ ирттерес тӗлӗшпе нумай тӑрӑшрӗҫ — ятарлӑ тумсем ҫӗлерӗҫ, сӑвӑсем вӗренчӗҫ, уяв программине хатӗрлеме хутшӑнчӗҫ. Ҫӗнӗ Ҫула чипер кӗтсе илессишӗн, Хӗл Мучин (9-мӗш класс вӗренекенӗ Евгений Андрюшечкин) парнисене илессишӗн ачасен чылай тӑрӑшмалла пулчӗ — пурте пӗрле йыхравламасӑр Хӗл Мучи килмест иккен, Ашапатман карчӑкне те сӑтӑр тӑвасран хӑваламалла, Юрпикене (9-мӗш класс вӗренекенӗ Оксана Леонтьева) те ҫӑлмалла. Пуҫламӑш классенче вӗренекенсем те хӑйсене маттуррӑн кӑтартрӗҫ — 2-3 классенче вӗренекенсем чӑвашла юмах лартса пачӗҫ, хӑйсен тӑван чӗлхине юратнине кӑтартрӗҫ.
Ҫӗнӗ Ҫул чӑрӑшӗн иккӗмӗш ҫурринче вара дискотека пулчӗ — аслӑрах классенче вӗренекенсем юрӑ-ташӑпа киленчӗҫ.
Ял ҫыннисем ӗҫлеме кӑна мар, йӗркеллӗ канма тата савӑнма та пӗлеҫҫӗ. Уй-хир ӗҫӗсене вӗҫленӗ май Муркаш районӗн кашни ял тӑрӑхӗн территорийӗнчех Акатуйсем, Ял кунӗсем йӗркелесси йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ. Ҫакӑ вӑл пирӗн аттесемпе асаттесен ырӑ йӑла-йӗркине аталантарни пулать. Ҫатракасси ял тӑрӑхне кӗрекен Ҫатракасси ялӗнче вара Урам кунне ирттерес тенӗ. Р.К.Соловьева пуҫарӑвне Привольная урамра пурӑнакансем хапӑл туса йышӑннӑ.
«Авал пирӗн аттесемпе асаттесем ҫурхи уй-хир ӗҫӗсене вӗҫленӗ хыҫҫӑн пӗрле пухӑннӑ. Ҫак йӑла халӗ те пырать. Анчах та пур ватӑ ҫын та ял уявне каяймасть. Урама вара тухаҫҫех. Ҫапла вара хамӑра валли те, ыттисем валли те уяв йӗркелес терӗмӗр», — каласа парать ку уяв пирки Роза Ксенофонтовна.
Уяв чӑннипех те ӑннӑ темелле. Чӑвашсен йӑлипе пӗтӗм урамӗпе шӳрпе пӗҫернӗ. Роза Ксенофонтовна тата ыттисем кукӑль пӗҫернӗ, квас, сӑра вӗретнӗ. Мӑн Токшикри Культура ҫурчӗ ҫумӗнчи «Тӑванлӑх» халӑх фольклор ансамбльне хӑнана чӗннӗ.
Паян, пушӑн 19-мӗшӗнче, Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑ Ҫатра-Лапсар пӗтӗмӗшле тӗп пӗлӳ паракан шкулта ашшӗ-амӑшӗсем пухӑнчӗҫ. Вӗрентекенсем вӗсене шкул пурнӑҫӗпе паллаштарчӗҫ — ҫӗнӗлӗхсем, ҫитӗнӳсем ҫинчен каласа пачӗҫ. Роза Беляева ертсе пынипе шкулта йӗркеленӗ темиҫе юрӑ ушкӑнӗ хӑйсен пултарулӑхне кӑтартрӗҫ — пуҫламӑш классенчисем те юрларӗҫ, 8-9-мӗш классенче вӗренекенсем те. Шкулта вӗрентекен учительсем те аякра тӑмарӗҫ — пухӑннисен умӗнче юрӑ хыҫҫӑн юрӑ юрласа пачӗҫ.
Вӗрентекенсемпе шкул ачисене ҫавӑн пекех Елчӗкрен килнӗ хӑнасем те юрӑпа савӑнтарчӗҫ. Культурӑпа кану центрӗнче ӗҫлекен Вера Панкратовӑпа Валерий Архипов хӑйсен юррисене шӑрантарчӗҫ. Вӗсен пултарулӑхне халӑх тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑнчӗ.
Тӗлпулу вӗҫленнӗ хыҫҫӑн Елчӗк тӑрӑхӗнчен килнӗ хӑнасем шкул музейӗпе паллашрӗҫ. Сӑмах май паян ку музейпе телекуравҫӑсем те паллашма пултарнӑ — 11 ҫитеспе пуҫланнӑ «Шевле» кӑларӑмра сӑмах шӑп та ун пирки пынӑ. Музей экспоначӗсем Вера Панкратовӑпа Валерий Архипова та килӗшрӗҫ — хӑйсен шухӑш-кӑмӑлне вӗсем хӑна кӗнекинче ҫырса хӑварчӗҫ.
Паян, кӑрлачӑн 26-мӗшӗнче, «Ҫатра-Лапсарти пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан тӗп шкул» муниципиаллӑ вӗренӳ учрежденийӗнче Арсентий Тарасов ҫыравҫӑ, журналист шкул ачисемпе тӗл пулчӗ, вӗсемпе калаҫу ирттерчӗ.
Хӑна шкул вулавӑшне «Тӑван Атӑл» журналӑн номерӗсене, тата «Хресчен сасси» хаҫатӑн каларӑмӗсене парнелерӗ. Тӗлпулӑва йӗркеленӗ Николай Плотников календарьсем парса хӑварчӗ — ЧОКЦ кӑларнӑ авалхи чӑвашсен чаплӑ ҫыннисен календарь-плаката тата «Сувар» фонд хатӗрленӗ календаре. Шкул ачисем те парӑмра юлмарӗҫ — «Юрату.ру» ушкӑна йӗркеленӗ Роза Беляева ертсе пынипе хӗрачасем юрӑ юрласа пачӗҫ. Шкулти халӑх музейӗ те Арсений Тарасова кӑмӑла кайрӗ — ун пуянлӑхӗпе тӗлӗнчӗ.
Шупашкар районӗнчи Ҫатра-Лапсарти шкулта тӗлпулусем ирттересси ырӑ йӑлана кӗнӗ — тӗслӗхрен, шӑп та лӑп ҫулталӑк каялла шкулта Анатолий Смолинпа Владимир Мишан пулсаччӗ. Ун хыҫҫӑн кунтах Лидия Сарине, Борис Борлен, Виталий Станьял тата ыттисем пулчӗҫ.
+12.5 °C