Ҫак кунсенче Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ют чӗлхесен факультечӗ хӑйӗн 60 ҫулхи юбилейне паллӑ турӗ. Икӗ кун хушши факультетра наукӑпа практика конференцийӗ иртрӗ. Кунта ҫӗршыври тӗрлӗ ҫӗртен пухӑннӑ ӑсчахсем ют чӗлхесемпе ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе яврӗҫ, конференцире республикӑри шкулсенче ӗҫлекен учительсем те хутшӑнса тӗрлӗ ыйтусемпе пухӑннисене паллаштарчӗҫ. Уява кунтан вӗренсе тухнӑ учительсемпе переводчиксем, бизнесменсем, наука ӗҫченӗсем, республика шайӗнче тӗрлӗ ҫӗрте тӑрӑшакансем пӑлханса хутшӑнчӗҫ, хӑйсене ӑс панӑ преподавательсене чунтан тав турӗҫ. 1951-мӗш ҫултанпа факультетран 4000-е яхӑн специалист вӗренсе тухнӑ. Вӗсем шкулсенче акӑлчан, нимӗҫ, хрантсус чӗлхисем вӗрентеҫҫӗ. Юлашки ҫулсенче факультетра тӑлмачсене те вӗрентсе кӑлараҫҫӗ. Ют чӗлхеҫӗсене Мускавпа Санкт-Петербург та, АПШпа Германи те, Аслӑ Британипе Испани те, Голландипе Бельги те, Бразили тата ытти ҫӗршывсенче те хапӑл туса кӗтсе илеҫҫӗ.
Серегина О.Ф., Звонилов И.В., тата ыттисем факультета чылай ҫул ертсе пынӑ, 1994 ҫултанпа факультет деканӗ Никитинская Л.
Чӑваш патшалӑх филармонине шӑп та 75 ҫул каялла, авӑнӑн 3-мӗшӗнче йӗркеленӗ. 1936 ҫулта ҫав кун учреждение тӑвасси пирки Хушу кӑларнӑ пулнӑ, чӳкӗн 17-мӗшӗнче вара ҫав Хушӑва пурнӑҫласси пирки Постановлени тунӑ. Кӑҫалхи юбилее вара филармони юпан 27-мӗшӗнче пысӑк концерт йӗркелесе палӑртма хатӗрленет.
Юпан 11-мӗшӗнче хыпар хатӗрӗсемпе иртнӗ калаҫура филармони пуҫлӑхӗ Николай Казаков хӑй ертсе пыракан учреждени пирки тӗплӗн каласа пачӗ, юбилее епле ирттерме хатӗрленни ҫинчен пӗлтерчӗ.
Ҫитес вӑхӑтра сире пурне те ҫак мероприятисене йыхравлатпӑр:
• Юпан 21-мӗшӗ — Чӑваш патшалӑх академи симфониллӗ капеллӑн «Геннадий Воробьев «Непреходящие ценности исскуства» (чӑв. «Ӳнерӗн ӗмӗрхи пуянлӑхӗ») концерт.
• Юпан 24-мӗшӗ — «Нарспи» мюзикл.
• Юпан 25-мӗшӗ — Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ академи ансамблӗ 88-мӗш концерт сезонне уҫӗ.
• Юпан 27-мӗшӗ — Чӑваш патшалӑх филармонийӗн юбилейлӗ концерчӗ иртӗ.
• Юпан 28-мӗшӗ — пултарулӑх анинче 20 ҫул ӗҫленине халалланӑ «Классика» муниципаллӑ капеллӑн концерчӗ.
Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче чӑваш члхине вӗрентес меслетлӗх кафедрин ертӳҫи Валентина Игнатьева доцент хуласенчи шкул ачисене чӑвашла вӗрентес ӗҫе пуҫараканӗсенчен пӗри. Ҫак кунсенче педуниверситетра республикӑри паллӑ педагогӑн юбилейне анлӑн паллӑ турӗҫ.
Сумлӑ преподавателе чыс тума тӑванӗсем, ӗҫтешӗсем, студентсемпе шкул ачисем пуҫтарӑнчӗҫ. Шупашкар, Хӗрлӗ Чутай, Вӑрнар, Ҫӗрпӳ, Йӗпреҫ районӗсенчен пӗрле вӗреннӗ тус-юлташӗсем те ҫитнӗ.
Юбиляра ӑшӑ сӑмах калакан нумай пулчӗ. Ӗҫри ҫитӗнӳсемшӗн Педагогика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ вӗрентӳ министрӗн Владимир Ивановӑн тав хутне тивӗҫрӗ. Валентина Ивановна студенчӗсем сцена ҫинче юрӑ-ташӑ шӑрантарчӗҫ.
33 ҫул ӗнтӗ Валентина Ивановна ҫамрӑксене пӗлӳ парас ӗҫре вӑй хурать. Сумлӑ преподавателӗн ҫитӗнӗвӗсем куҫкӗретех.
Юпан 2-мӗшӗнче пирӗн паллӑ ҫыравҫӑ Юлия Александровна Силэм ҫуралнӑранпа 60 ҫул тулать. Ҫак юбилея хатӗрленсе Патарьел районти тӗп вулавӑш ӗҫченӗсем «Ӑна литература ӗмӗрлӗхех тыткӑна илнӗ» ятлӑ кӗнекесен куравӗ хатӗрленӗ. Унта Юлия Александровна ҫырнӑ кӗнекесем тата ун ҫинчен паллӑ писательсем ҫырнӑ тӗрлӗ материалсем вырнаҫтарнӑ. Ҫитес вӑхӑтра прозаик библиотека ӗҫченӗсемпе тӗл пулма килӗшнӗ.
Юлия Силэм — чӑвашсен хальхи вӑхӑтри паллӑ проза ӑсти. РФ писателсен Союзӗн членӗ (1992), ЧР культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ (1998), Санкт-Петербургри Петровски ӑслӑлӑхпа ӳнер академийӗн чӑн пайташӗ (2001), Патӑрьел районӗн Хисеплӗ ҫынни.
Юлия Силэм 1951 ҫулта юпан 2-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Ҫӗнӗ Ахпӳрт ялӗнче ҫуралнӑ. Кунтах вӑтам шкул пӗтернӗ. Унтан Чӑваш патшалӑх университетӗнчи филологи факультетӗнчен чи лайӑх паллӑсемпе вӗренсе тухнӑ.
Вунӑ ҫулта чухнех литературӑпа интересленме пуҫланӑ, нумай вуланӑ, статьясемпе очерксем, кӗске калавсем ҫырнӑ, пичетленнӗ.
Вырсарникун, утӑн 17-мӗшӗнче, Етӗрне районӗнчи Пушнар ялӗнче чаплӑ уяв иртрӗ — Анна Матвеевна Фёдорова 100 ҫул тултарнине паллӑ турӗҫ.
Саламлама Етӗрне районӗнчи пенси фончӗн управленийӗн начальникӗ Ирина Облинова, районти ветерансен канашӗн председателӗ Алевтина Абакумова, Етерне ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Людмила Чернова пынӑччӗ. Юрӑ-ташӑ саламне вара «Пилеш» фольклор ушкӑнӗ илсе ҫитерчӗ.
Анна Матвеева 17-ре Иван Фёдоровпа пӗрлешнӗ. Туслӑ кил-йышра перин хыҫҫӑн тепри тенӗ пек пилӗк ача ҫуралнӑ. Шел те, вӗсенчен виҫҫӗшӗ ҫеҫ пурӑнайнӑ. Мӑшӑрӗ вӑрҫӑра хыпарсӑр ҫухалсан Анна Матвеевна аллине усман — виҫӗ ачине хӑйех ура ҫине тӑратнӑ.
Ухсай Яккӑвӗ ячӗллӗ культура керменӗнче Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай 50 ҫул тултарнине халалланӑ литературӑпа юрӑ-кӗвӗ каҫӗ иртнӗ.
Юбиляра ЧР культура министрӗ Роза Лизакова саламланӑ, ЧР Президенчӗн Михаил Игнатьевӑн Тав хучӗпе чысланӑ. Поэтӑн вӗрентекенӗ Виталий Станьял ӑсчах Валери Туркай хӑйне евӗрлӗ, пултаруллӑ сӑвӑҫ пулнине палӑртнӑ.
Тутарстан культура министрӗн ҫумӗ Ираида Аюпова, Тутар Республикин Писательсен союзӗн правленийӗн председателӗ Илфак Ибрагимов тата Тутар халӑх поэчӗ, ЧР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Ренат Харис юбиляра тутар наци культурине аталантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑшӑн «Тутар Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» патшалӑх наградипе чысланӑ.
Чӑваш Ен, Тутарстан, Чӗмпӗр облаҫӗн культурӑпа ӳнер ӗҫченӗсем, Комсомольски район администрацийӗн тата ентешлӗхӗн представителӗсем поэта малашне те пултарулӑхра ӑнӑҫу суннӑ.
Ҫӑвӑн 26-мӗшӗнче Чӑваш халӑх ҫыравҫи Юхма Мишши академик 75 ҫул тултарнӑ ятпа Шупашкарти Вырӑс драма театрӗнче хаваслӑ уяв иртӗ. Пуҫламӑшӗ 14 сехетре. Сире пурне те унта пыма ыйхравлаҫҫӗ.
Йӗркелӳ ушкӑнӗ: Чӑваш Республикин ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗ, Ҫыравҫӑ пӗрлешӗвӗсен халӑхсем хушшинчи пӗрлӗхӗ (Международное сообщество писательских союзов), Чӑваш обществӑпа культура центрӗ, Тӗнче Академипе информатизацийӗн чӑваш уйрӑмӗ.
Юхма Мишши — чӑваш ҫыравҫи, сӑвӑҫи, драматургӗ. 1936 ҫулхи акан 10-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑтра ҫуралса ӳснӗ.
Патӑрьелӗнчи вӑтам шкулта, Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче пӗлӳ пухнӑ. Шкулта ачасене вӗрентнӗ, пӗр хушӑ Чӑваш кӗнеке издательствинче редакторта ӗҫленӗ.
Паллӑрах кӗнекисем: «Ҫӑлтӑрсем чӗнеҫҫӗ» (1965), «Мускав ҫулӗ» (1966), «Эльпи чечекӗсем» (1969), «Кӑвак ҫӗмрен» (1971), «Еткер» (1986), «Термен» (1990), «Анне ҫӑкӑрӗ» (1991), «Атте пахчи» (1992), «Авалхи чӑвашсем» (1996).
Кӗҫнерникун, акан 21-мӗшӗнче, Шупашкарта вырнаҫнӑ К.В. Иванов ячӗллӗ литература музейне халӑх лӑк тулли пухӑнчӗ — кунта Тамара Гурьева юрӑҫ 60 ҫул тултарнӑ ятпа пултарулӑх каҫӗ иртрӗ.
Халӑх артисткине саламлама Чӑваш патшалӑх академи капеллинчи ӗҫтешӗсем, кӗвӗҫӗсем, сӑвӑҫсем, ҫыравҫӑсем, ытти юрӑҫсем (ЧР тава тивӗҫлӗ артисчӗсем Геннадий Никифоров, Владимир Егоров, халӑх артистки Зоя Лисицина, РФ тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Клара Чекушкина, тата ыттисем) килнӗ. Сӗнтӗрвӑрри район ентешлӗхӗн ертӳҫи Никифор Наумов та салам сӑмахӗсем каларӗ (юбиляр ачалӑхӗ ҫак районта иртнӗ). Тамара Изосимовнӑна саламлакансем чӑн та нумай пулчӗҫ — кашни парнепе, кашни чечекпе килнӗ.
Юрӑсӑр иртмерӗ паллах. Тамара Гурьева Филипп Лукин, Ф.С. Васильев, Юрий Шепилов, Ю.Д. Кудаков тата ытти композиторсен юррисене шӑрантарса пачӗ.
Ҫак ятпа акан 13-мӗшӗнче Красноармейски районӗн халӑх пултарулӑхӗн ҫуртӗнче хӑй тӗллӗн вӗреннӗ композиторӑн Валентина Рудникован юбилей каҫӗ иртрӗ. Ку вӑл ҫуралнӑранпа 70 ҫул ҫитнипе ҫыхӑннӑ.
Валентина Васильевна районти Ҫӗнӗ Выҫҫӑлккӑ ялӗнче ҫуралса ӳснӗ, халӗ Красноармейскинче пурӑнать. Хӑй вӑхӑтӗнче педагогика институтӗнчен вӗренсе тухнӑ, вӗрентес ӗҫре тӑрӑшнӑ. Тивӗҫлӗ канӑва тухсан хӑйӗн талантне аталантарас енӗпе малалла ӗҫленӗ — пултарулӑх лаҫҫинче ырми-канми тӑрӑшать: сӑвӑсем ҫырать, юрӑсем кӗвӗлет, тӗрлӗ статьясем пичетлет. Ку таранччен 12 кӗнеке ҫутта кӑларнӑ. Ҫавӑнпа пӗрлех ветерансен хорне ҫӳрет. Юрӑ-кӗвӗ ӑсти пулнӑ май, смотрсемпе фестивальсене хутшӑнать, шкулсемпе библиотекӑсенче вулакансемпе тӗл пулусем ирттерет.
Юбилей каҫӗнчи концерта пӗтӗмпех В. Рудникова кӗвӗленӗ юрӑсенчен йӗркеленӗ. Вӗсене районти ветерансен хорӗпе «Трак ен» музыкӑпа фольклор ушкӑнӗ, уйрӑм юрӑҫсем шӑрантарчӗҫ. Унӑн сӑввисем те янӑрарӗҫ уявра.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ тата Чӑваш Республикинчи чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекенсем Михаил Николаевич Юхмана сумлӑ юбилей ячӗпе (75 ҫул тултарнӑ) чун-чӗререн саламлаҫҫӗ!
Юхма Мишши чӑннипех ача-пӑча ҫыравҫи. Унӑн ачасем валли ҫырнӑ вӑтӑр ытла хайлавӗнче тӗрлӗ ӳсӗмри ачасене ӑса вӗрентни, ҫутҫанталӑкпа чӗрчунсен тӗнчипе паллаштарни яр уҫҫӑн курӑнать. Автор паянхи кун ҫивӗч тӑракан кӑмӑл-сипет ыйтӑвӗсене те хускатать. Ҫынсен хутшӑнӑвӗсем, ырӑпа усал кӗрешӗвӗ авалхи легендӑсенче хальхи пурнӑҫпа килӗшӳллӗ янӑраҫҫӗ.
Унӑн пьесисем тӑрӑх лартнӑ спектакльсене ачасем кӑмӑлласа ҫӳрени, хайлавӗсене вулани, тӗлпулусем ирттерни — Юхма Мишши юратнӑ ҫыравҫӑ пулнине ҫирӗплетет.
Канаш районӗнчи Сухайкасси вӑтам шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекен Иванова Валентина Михайловна Вӗренӳ институчӗпе пӗрле ятарлӑ презентаци хатӗрленӗ, унпа туллин кунта паллашма (swf, 3,2 Mb) пулать.
+14.3 °C