Севастополь хулинчи Л.Н. Толстой ячӗллӗ тӗп вулавӑшра «Язык родной - родник живой» (чӑв. Тӑван чӗлхе — чӗрӗ чӗлхе) фестиваль-концерт иртнӗ. Ӑна Севастополь хулин Правительстви, Севастопольти нацисемпе культура пӗрлешӗвӗсен ассоциацийӗ (унӑн ертӳҫи — Евгений Баккал. Вӑл, сӑмах май, караимсен наципе культура пӗрлӗхне те ертсе пырать иккен) тата Севастополь хулинчи наципе культура центрӗ (ертӳҫи — Ольга Малиновская) йӗркеленӗ.
Севастопольти Андрей Яковлев хастар чӑваш пӗлтернӗ тӑрӑх, концерт-фестивале 20 нацин фольклор ушкӑнӗсем хутшӑннӑ. Вӗсен хушшинче чӑвашсем те пулнӑ. Севастопольти чӑвашсен наципе культура обществин «Туслӑх» (илемлӗх ертӳҫи — Марина Громенко) фольклор ансамбль пултарулӑхӗпе куракансем кӑмӑлтан паллашнӑ.
Этникӑсен хушшинчи журналистикӑн гильдийӗн «Национальный акцент» (чӑв. Наци акценчӗ) пирӗн ҫӗршывра ҫулла ирттерекен чи лайӑх наци уявӗсене палӑртнӑ. Списока 20 уява кӗртнӗ. Ҫавсен шутӗнче чӑвашсен Акатуйӗ те сумлӑ вырӑн йышӑнать.
Списока пирӗннисен евӗр Акатуй уявсенчен Сабантуйпа уҫнӑ. Чи лайӑх уявсен шутне ҫавӑн пекех удмуртсен «Быг-быг»-ӗ, якутсен «Ысыах»-ӗ, вепс культурин «Древо жизни» (чӑв. Пурнӑҫ йывӑҫҫи) фестивалӗ, вырӑс пултарулӑхӗн «Самоварфест» фестивалӗ, удмуртсен «Кöрбан»-ӗ тата ытти уяв пур.
Чӑваш Акатуйӗ пирки вӑл ака-суха уявӗ, ҫураки пӗтернӗ хыҫҫӑн палӑртаҫҫӗ тесе ӑнлантарнӑ. Кӑҫал ӑна Шупашкарти Анне монуменчӗ патӗнче ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче уявлама палӑртса хунӑ.
Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Пушкӑртстанри Пишпӳлек районӗнче чӑваш ачисемпе ҫамрӑкӗсен «Шур ҫӑл» фестиваль-конкурсӗ иртнӗ. Кӑҫал ӑна ҫиччӗмӗш хут йӗркеленӗ.
Асӑннӑ уяв Пушкӑртстанӑн 9 районӗпе (Ӗпхӳ, Пелепей, Шаран, Ермеккей, Федоровка, Мияки, Мелеуз, Пишпӳлек, Кармаскалӑ) Тутарстанри Анат Чаллӑ хулинчи ачасем пухӑннӑ. 7-18 ҫулхи 178 ача пуҫтарӑннӑ унта.
Ҫакӑн пирки Пушкӑртстанри «Урал сасси» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, фестиваль чӑваш халӑхӗн хӑйне евӗрлӗ культурине сыхласа хӑварса ӑна тата та паллӑрах тӑвас, тӑван чӗлхене аталантарас, ҫитӗнекен ӑрӑва наци культурине юратма, хисеплеме вӗрентес тӗллевсене пурнӑҫлать. «Шур ҫӑл» фестиваль учредителӗсем – Пушкӑртстанри Халӑхсен туслӑх ҫурчӗ, Пишпӳлек район администрацийӗ тата «Родник» агрофирма (ертӳҫи – С.К. Михайлов).
Фестиваль ытти ҫулсенче Алексеевка ялӗнчи Панулми пахчинче иртнӗ. Кӑҫал ҫанталӑк сивӗ пулнине кура уява Пишпӳлекри культура керменне пухӑннӑ.
Ыран, ҫу уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, Элӗкре «Виръял шевлисем» йӑлана кӗнӗ фестиваль иртӗ. Вӑл 19 сехетре пуҫланмалла.
Элӗк район администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, фестиваль-конкурса ҫулталӑкра пӗр хутчен йӗркелеҫҫӗ. Мероприятие унти хкастарсем кӑҫалхипе 24-мӗш хут ирттереҫҫӗ. Ӑна вӗсем регионсен шайне кӑларнӑ.
«Виръял шевлисем» фестивале кӑҫал Элӗк, Вӑрмар, Хӗрлӗ Чутай, Елчӗк, Ҫӗмӗрле, Шупашкар, Муркаш, Ҫӗрпӳ, Комсомольски, Патӑрьел районӗсем хутшӑнӗҫ. Фестивале ҫитес кӑмӑллине тӗрлӗ тӑрӑхри 30 ытла ҫын пӗлтернӗ. Вӗсем — 15-рен пуҫласа 40 ҫул таранчченхисем.
Фестиваль-конкурса хутшӑнакансен чӑвашла икӗ юрӑ юрламалла. Вӑл эстрада юрри, хӑй ҫырнӑ юрӑ, тӗрлӗ мелпе илемлетнӗ чӑваш халӑх юрри пулма пултарать.
Ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Семен Васильевич Элкерӗн тӑван ялӗнче Пысӑк Упакассинче «Асран кайми Элкер сӑнарӗ» литература фестивалӗ иртнине эпир пӗлтернӗччӗ. Ҫакӑн пирки Шупашкарти паллӑ вӗрентекенсенчен пӗри Геронтий Никифоров хыпарланине Фейсбукра асӑрхарӑмӑр. Ҫав хыпарпа паллашнӑ май пултаруллӑ ҫыравҫӑ тата журналист Николай Максимов хӑйӗн шухӑшне палӑртса комментари ҫырнӑ.
«Йӗпреҫ район хаҫачӗ ҫумӗнчи литпӗрлешӗве Элкер ҫав тери нумай пулӑшнӑ. Ун чухне литпӗрлешӗве ҫӳренӗ ҫынсенчен виҫҫӗшӗ пурӑнаҫҫӗ-ха: Н. Теветкел, Гаврил Луҫ поэтсем, Н. Максимов прозаик. Юрать, Максимова унашкал мероприятисене хутшӑнтарма юрамасть тейӗпӗр. Анчах Теветкелпе Луҫ, чӗннӗ пулсан, пыратчӗҫех. Ман шутпа, вӗсем Элкерпа сыхӑнман такам-тӗкемсенчен кӑсӑкларах япаласем каласа кӑтартатчӗҫ», — тенӗ калем ӑсти.
Сӑмах май, шел те, Гаврил Луҫ кӑҫалхи ака уйӑхӗн 19-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлнӑ иккен. Ҫавна Геннадий Кириллов уҫӑмлатнӑ.
Раҫҫей, узбек киносценарисчӗ, ВГИК профессорӗ Шупашкара куҫ хывнӑ. Ҫакӑн пирки Надежда Смирнова журналист пӗлтернӗ.
Ӗнер Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Шупашкарта 12-мӗш хут иртекен Пӗтӗм тӗнчери кинофестивалӗн тӳрисемпе, фестиваль хӑнисемпе Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев тӗл пулнине эпир маларах пӗлтертӗмӗр-ха.
Унта хутшӑнакансене Чӑваш Ен ертӳҫи «Эпир сире Шупашкарта курма яланах хавас. Яланлӑхах юлас текенсене савӑнсах йышӑнӑпӑр», — тенӗ.
Пресс-конференцире пулнӑ Надежда Смирнова журналист ӗнентернӗ тӑрӑх,
«Шупашкарта тымар яма килӗшнисенчен пӗрремӗшӗ илемлӗ фильмсен конкурсӗн жюри председателӗ Одельша Агишев» пулнӑ. Вӑл Шупашкара тӳрех куҫ хывнӑ-мӗн. «Эпӗ уҫӑлса ҫӳреме юрататӑп. Ӗнер ирхине Шупашкарта ҫапла тума май пулчӗ. Хула питӗ таса пулни тӗлӗнтерчӗ. Кунта сывлама ҫӑмӑл. Эпӗ ҫак хулара яланлӑхах юлма хатӗр», — тенӗ Раҫҫей, узбек киносценарисчӗ, ВГИК профессорӗ.
«Чӑваш ҫӗрӗ ҫинче Пӗтӗм тӗнчери кинофестивале ҫулсерен ирттерни, хамӑр патра режиссерсене, продюсерсене, Раҫҫейри театрпа кинори паллӑ актерсене, киноведсене, кинокритиксене курма питех кӑмӑллӑ», — тенӗ ӗнер Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Шупашкарти кинофестивале килсе ҫитнӗ хӑнасене.
Тӗл пулӑва пресс-конференци евӗр ирттернӗ. Кинофестиваль умӗн килсе ҫитнисен йышӗнче Раҫҫей халӑх артисчӗ Александр Пашутин, совет тата Раҫҫей кинорежиссерӗ тата сценарисчӗ, ачасен «Ералаш» киножурнал илемлӗх ертӳҫи Борис Грачевский, Франци актерӗ Биби Насери пулнӑ.
Ӗнер каҫхине вара Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче Пӗтӗм тӗнчери кинофестиваль уҫӑлнӑ. Шупашкарта вӑл кӑҫалхипе 12-мӗш хут иртет.
Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Пушкӑртстанри Пишпӳлек районӗнче ача-пӑчапа ҫамрӑксен регионсем хушшинчи «Шур ҫӑл» фестивалӗ иртмелле. Ӑна республикӑра пурӑнакан чӑваш халӑхӗн культура пуянлӑхне аталантарас тата упраса хӑварас тӗлӗшпе йӗркелеҫҫӗ.
Ҫамрӑк талантсем юрласа, хореографи, фольклор енӗпе тата инструментсемпе каласа тупӑшӗҫ.
Фестивале пултарулӑх ушкӑнӗсем те, уйрӑм ӑстасем те хутшӑнайӗҫ.
Ӑмӑрту пилӗк номинаципе иртӗ. Вӗсенче маттурсем ҫулне кура икӗ ушкӑнпа: 7 ҫултан пуҫласа 12 ҫулчченхисем тата 13 ҫултан пуҫласа 18 ҫулчченхисем — ӑмӑртӗҫ.
«Фольклор» номинацие суйланисен номерӗ 10 минутран вӑрӑм пулмалла мар теҫҫӗ йӗркелӳҫӗсем. Халӑх юррисене суйланисем вӑйӑ юрри, хӗр йӗрри, сӑпка юрри, хӑна юрри тата ыттине шӑрантарӗҫ. Эстрада юрӑҫисен тата хореографи номерӗсем те кӑсӑклӑ пулмалла.
Инструментпа калакансем сӗрме купӑспа, тӑмрапа, кӗслепе, параппанпа, тунккипе, тункарпа, шӑпӑрпа, найпа, палнайпа, шӑхличпа, пучпа, кавалпа, купӑспа, шакмакпа, сатарккапа, шӑнкӑравпа тата ыттипе калайӗҫ.
Фестиваль учредителӗсем — Пишпӳлек район администрацийӗ тата асӑннӑ муниципалитетри «Родник» (чӑв.
Севастопольте иртекен «Победили вместе» (чӑ. Пӗрле ҫӗнтернӗ) пӗтӗм тӗнчери фестивальте чӑваш авторӗн ӗҫӗ финала тухнӑ. Сӑмах документлӑ фильмсемпе телепрограммӑсен XY фестивалӗ пирки пырать. Вӑл ҫу уйӑхӗн 12-мӗшӗнче пуҫланнӑ, 18-мӗшӗнче вӗҫленӗ.
Фестивале 35 ҫӗршывран тата Раҫҫейри 38 регионтан 500 ытла фильм ярса панà, 88-шне суйласа илнӗ. Ҫав шутра Марина Карягинӑн «Двери в детство» фильмӗ те пур. Марина Карягина пӗлтернӗ тӑрӑх, фильма тӗпрен илсен Сергей Мышев ӳкернӗ, иккӗмӗш операторӗ — Константин Козлов. Марина Карягина — сценари авторӗ тата режиссёрӗ.
Киноисторири сӑнар — Георгий Фомиряков чӑваш художникӗ. Ҫуртне вӑл чӑваш йӑлине пӑхӑнса туса лартнӑ. Унтах мастерскойпа музей йӗркеленӗ.
Фильмра вӑрҫӑ хысҫӑнхи пурнӑҫа пӗр ҫын шӑпи урлӑ уҫса кӑтартнӑ.
Эпир пӗлнӗ тӑрӑх, темиҫе кун каялла Марина Карягина фестивале тухса кайнӑ.
Шупашкарти Пӗтӗм тӗнчери кинофестивале Кӑнтӑр Корейӑри кино ӑсти хаклӗ.
Паян, ҫу уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче пресс-конференци иртнӗ. Унта кинофестивальпе ҫыхӑ ыйтусене сӳтсе явнӑ. Надежда Смирнова журналист пӗлтернӗ тӑрӑх, «ытти чухне унта чикӗ леш енчи фильмсене ячӗшӗн кӑна кӑтартнӑ пулсан, кӑҫал вара Австрали, Польша, ытти патшалӑх картинисем пуласса шантарнӑ». Программӑна 90 ытла мероприяти кӗртнӗ, ҫав шутра 10 илемлӗ фильм, этника тата регион киновӗн 12 картини пулӗ. Конкурссемпе ӑсталӑх класӗсем, тӗлпулусем иртӗҫ.
Регионти кино конкурсӑн тӳрисен ертӳҫи пулма Кӑнтӑр Корейӑри киноведа, Хонг Санву режиссера шаннӑ. Илемлӗ фильмсен конкурсӗн жюрине Раҫҫей тата Узбекистан киносценарисчӗ Ольдеша Агишев ертсе пырӗ.
Кинофестиваль ҫу уйӑхӗн 20-24-мӗшӗсенче иртӗ.
-1.7 °C