Нумай хваттерлӗ ҫуртсенче пурӑнакансем ҫуркунне ҫитсен хваттерсенче ытла ӑшӑ пулнишӗн, уншӑн укҫа кӑлӑхах тӳлеме тивнишӗн пӑшӑрханнине илтме тивет.

Ӑшӑтмалли хатӗрсем кашни хваттерте чухне ҫын хӑйне кирлӗ пек йӗркелесе тӑраять-ха. Ҫапах та ун пек май ҫуккисен те, пӗрле пухӑнса, хӑйсен ҫуртӗнче ятарлӑ хатӗр вырнаҫтарма ирӗк пур.

Шупашкарти нумай хваттерлӗ ҫуртсенчен 26 проценчӗ ҫав майпа хальлӗхе усӑ курнӑ. Ӑшша йӗркелесе тӑракан хатӗр температурӑна хӑй тӗллӗн майлаштарса пырать.

Шупашкар хулин Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ятарлӑ хатӗр вырнаҫтарни ӑшӑ тӑкакне 35 процент таран чакарма май парать. Хатӗре вырнаҫтарса тӑкакланнин хӑй хаклӑхӗ ӑшӑтмалли 1-2 тапхӑрта саплашӑнать.

И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ тата Шупашкарти 59-мӗш шкул РФ Вӗренӳпе ӑслӑлӑх министерствин 6 миллион ытла тенкӗлӗх грантне ҫӗнсе илнӗ. Ку укҫа-тенкӗпе ачасемпе ҫамрӑксене хушма пӗлӳ парассипе ҫыхӑннӑ проектсене пурнӑҫа кӗртӗҫ.

Чӑваш патшалӑх университечӗ Пӗчӗк физмат аталанӑвӗн инноваци проектне конкурса тӑратнӑ. Ку проекта пурнӑҫа кӗртмешкӗн университета 5,9 миллион ытла тенкӗ панӑ.

Шупашкарти 59-мӗш шкул та федераци грантне тивӗҫнӗ. Вӑл шкул ҫумӗнче «Ырӑлӑх нимеҫисем» нимеҫӗсене вӗрентмелли тата хатӗрлемелли центр уҫма сӗннӗ. Проекта пурнӑҫламашкан Раҫҫей ведомстви ӑна 496,9 пин тенкӗ уйӑрса панӑ.

Пӗтӗмпе конкурса 149 заявка килнӗ. 27 проекта суйласа илсе грант панӑ.

2013 ҫулта Муркаш районӗнчи Катикасси ялӗ ҫывӑхӗнче нумай ачаллӑ ҫемьесем валли 535 ҫӗр лаптӑкӗ уйӑрса панӑ. Анчах унта халӗ те газ, шыв, электричество ҫук.

Шупашкарти Ленин районӗн прокуратури мэри нимӗн те тумасть тесе суда тавӑҫ тӑратнӑ. Ку тӗлӗшпе суд пулнӑ. Приговорпа килӗшӳллӗн Шупашкар хула администрацийӗн инженери инфратытӑмӗн объекчӗсене 9 уйӑхра хута ямалла.

2011 ҫулта ЧР Элтеперӗ виҫӗ тата ытларах ача ҫуратакан ҫемьесене ҫӗр лаптӑкӗ парасси пирки хушу алӑ пуснӑ. 2012 ҫулта Шупашкар хула администрацийӗ Катикасси ҫывӑхӗнче инженери инфратытӑмне хӑйӗн укҫи-тенкипе хута ямашкӑн шантарса документ алӑ пуснӑ. Тепӗр ҫул ҫав ял патӗнче 535 ҫӗр лаптӑкӗ уйӑрса панӑ.

Анчах администраци шантарнӑ сӑмахне тытман. Проекта 2015 ҫул варринче ҫеҫ саккас панӑ, ӑна тепӗр ҫул пурнӑҫа кӗртнӗ. Анчах вал патшалӑх экспертизи витӗр тухайман.

Халӗ инфратытӑма хута ямашкӑн 429,3 миллион тенкӗ кирлӗ. Администрацин вара укҫа ҫук. Анчах суд ку яваплӑхран пӑрӑнмалли сӑлтав маррине палӑртнӑ.

Куславккари пушарта ҫуннӑ пӳрт

Инкек куҫа курӑнса килменни пуриншӗн те паллӑ. Анчах тепӗр чухне хамӑр тимсӗрлӗхе пула та шар курасси пулать.

Пӗр талӑкра кӑна, сӑмах май, Чӑваш Енре тӑватӑ хутчен пушар алхаснӑ. Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа 204 хутчен вут-ҫулӑм иртӗхнӗ. «Хӗрлӗ автана» пула автансӑр яла 17 ҫын ӑсаннӑ. Инкек сӑлтавӗ кашнинчех тӗрлӗрен.

Шупашкар районӗнчи Туҫикасси ялӗнче пурӑнакан 54 ҫулти арҫын пӗр розеткӑна ӑшӑтмалли икӗ хатӗр чиксе хунӑ. Хӑй вара вӗсем епле ӗҫленине пӑхса та тӑман. Каҫхи 10 сехет тӗлӗнче пӳртре пушар тухнӑ. Хуралтӑсене тата кӳршӗри пӳрте ҫӑлса хӑварма май килнӗ, 54-ри кил хуҫи урамра тӑрса юлнӑ.

Куславккара 1957 ҫулта ҫуралнӑ кил хуҫи вилнӗ. Ҫулӑмпа кӗрешекенсем арҫын пирус туртнӑ чух асӑрханман пуль тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Ҫӗмӗрле районӗнчи Мисчӗ поселокӗнче йывӑҫ пӳрт ҫунса кайнӑ. Унта, пушар хуралӗн ӗҫченӗсем тӗшмӗртнӗ тӑрӑх, ҫутӑ пӑралукӗ юсавсӑр пулнӑ. Шупашкарти мунча вара кӑмака юрӑхсӑррине пула кӗлленнӗ.

Тӗнчере тӗрлӗрен кӗнчеле тесе ахальтен каламан пулӗ. Чӑваш Енӗн Строительство министерствине пӑхӑнакан организацисенчен пӗрне ертсе пыма тивӗҫ пулнӑ пуҫлӑх хӑйне айван тесе ӗнентерме хӑтланса суд тӑрӑх ҫӳрет иккен. Ҫак тӗлӗнмелле хыпара тӗнче тетелӗнчи «Правда ПФО» хаҫат журналисчӗсем пӗлтернӗ.

Унта ҫырни тӑрӑх хакласан, пуҫлӑх пуканне йышӑннӑ ҫын хӑйӗн тилхепийӗ килӗшменрен кутӑнлашма пуҫламан-мӗн-ха. Пӑтӑрмахӗ тепӗр ҫынпа ҫыхӑннӑ. Хайхи пуҫлӑх унччен пӗрле ӗҫленӗ пӗлӗшӗнчен 6 миллион тенкӗ кивҫен илнӗ пулать, ҫавна вӑл хут ҫырсах ӗнентернӗ иккен. Тӳлес вӑхӑт ҫитсен хута ҫырнӑ чух хӑй ӑслӑ-тӑнлах пулманнине ӗнентерме шухӑш тытнӑ. Мӗнле лару-тӑрура алӑ пусса панине те астумасть имӗш, хӑй сывах маррине вӑл суд урлах ҫирӗплетме ыйтнӑ иккен.

Новосибирск облаҫӗнчи таможньӑра ӗҫлекенсем Китайра кӑларнӑ, анчах Раҫҫейри предприятисен тесе тыттарма пӑхнӑ нуские тытса чарнӑ. Пурӗ 500 пин мӑшӑр ытла нуски пулнӑ ҫыхӑра. Вӗсене илсе килекенсем Раҫҫейри «Уют» тата «Алена» предприятисенче кӑларнӑ тесе ӗнентерме хӑтланнӑ. Юлашкинчен асӑннӑ предприяти — Шупашкартан.

Тавар паллине суйса усӑ куракан тӗлӗшпе РФ Административлӑ майпа правӑна пӑсни ҫинчен калакан саккунӑн 14.10-мӗш статйипе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Суя тавар паллипе усӑ курнине кура «Уют» тата «Алена» предприятисене 14 миллион тенкӗ ытлалӑх шар кӑтартнӑ иккен.

Ют предприятисен ячӗпе усӑ курса чӗркенӗ, тӗрӗссипе Китайран килнӗ нуские сутлӑха кӑлармӗҫ, ӑна ҫунтарса яма йышӑннӑ.

Тӑвайри тӗп вулавӑш тытӑмӗн директорне явап тыттарнӑ. Вӑл хӑйне пӑхӑнса тӑракан 19 ҫынран ялсенчи вулавӑшсем валли вывеска тумашкӑн 700-шер тенкӗ пуҫтарнӑ.

Пӗри вара прокуратурӑран пулӑшу ыйтнӑ. Ведомствӑн пресс-служби хыпарланӑ тарӑх, кун хыҫҫӑн саккуна пӑсса пуҫтарнӑ 13 пин те 300 тенке ҫынсене каялла тавӑрса панӑ. Директор тӗлӗшпе вара административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Миравай судья ӑна штраф тӳлеттерме йышӑннӑ. Суд постановленийӗнче штраф виҫине палӑртман.

Сӑмах май, Тӑвайри тӗп вулавӑш тытӑмӗн директорӗн тивӗҫӗсене 1987 ҫулта Сӗнтӗрвӑрри хулинче ҫуралнӑ арҫын пурнӑҫлать. Вӑл 2009 ҫулта И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУран вӗренсе тухнӑ, унта «технологи тата предпринимательлӗх» специальноҫе алла илнӗ.

Ҫӗмӗрлере пурӑнакан арҫын ачисемшӗн алимент тӳлемен. «Вперёд21.рф.» веб-сайтра пӗлтернӗ тӑрӑх, куншӑн ӑна тӗрмене хупнӑ.

Ҫӗмӗрле арҫыннин икӗ ача. Арӑмӗ унран алимент шыраса илнӗ. Анчах ҫак арҫын укҫа тӳлемен. 2015-2017 ҫулсенче вӑл алимент тӳлеменшӗн пӗрре мар явап тыттарнӑ. Унӑн парӑмӗ 450 пин тенке ҫитнӗ. Анчах ку та ӑна ӑс кӗртеймен.

Нумаях пулмасть икӗ ача ашшӗ суд сакки ҫине ларнӑ. Суд приговорӗпе килӗшӳллӗн, унӑн юсанмалли колонирен 4 уйӑх лармалла.

Ҫӗмӗрлере пурӑнакан арҫыннӑн питӗ эрех ӗҫес килнӗ. Анчах укҫи пулман ахӑртнех. Хайхискер апат-ҫимӗҫ лавккине чирлӗ ачасем валли укҫа пухмашкӑн вырнаҫтарнӑ ешчӗке куҫ хывнӑ.

Пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗнче 61 ҫулти арҫын никам та ҫуккипе усӑ курса ҫав ешчӗке уҫнӑ та нухрата вӑрланӑ. Лавккаран укҫа ҫухални пирки тӳрех йӗрке хуралҫисене пӗлтернӗ. Вӑрра тепӗр икӗ сехетренех тытса чарнӑ.

Арҫын ешчӗкрен 4500 тенкӗ вӑрланӑ. Йӗрке хуралҫисем тытса чариччен вӑл укҫан пӗр пайне эрех туянса тӑкакланӑ.

Шупашкарти пӗр аслӑ шкул вӗрентекенӗ явап тытӗ. Ҫӑмӑл мелпе пуяс килни ӑна суд сакки ҫине илсе ҫитернӗ. Кун пирки РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн пресс-служби пӗлтерет.

Следовательсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх, 53 ҫулти вӗрентекен кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 15-17-мӗшӗсенче 46 студентран сӗтев илнӗ. Унӑн кӗсйине пӗтӗмпе 92 пин тенкӗ кӗнӗ. Студентсенчен кашниех 2-шер пин тенкӗ панӑ. Куншӑн вӗрентекен вӗсене хайӗн предмечӗпе зачёт лартса пама шантарнӑ.

Анчах вӗрентекенӗн ҫӑмӑл мелпе пуясси пулман. Кӑрлач уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ӑна йӗрке хуралҫисем тытса чарнӑ. Халь суд пулмалла.