Шупашкар районӗнчи Иккассинче пурӑнакансене ялта чиркӳ тӑвас ыйту икӗ ушкӑна пайласа янӑ. Авал чиркӳллӗ ял пулнӑскерте храм тӑвассине пӗрисем ырласа та хӑпартланса йышӑннӑ пулсан теприсем ку шухӑшпа килӗшесшӗн мар. Килӗшеҫҫӗ те пуль-ха, тен, анчах вӗсем чиркӳ Тӑван ҫершывӑн аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунисене асӑнса лартнӑ палӑк вырӑнӗнче хӑпарса ларма пултарассине хирӗҫ-мӗн.
Вырӑнти тӳре-шара, ҫав шутра районтисем те, чиркӳ вырӑнӗпе ыйту татӑлманнине ӗнентереҫҫӗ иккен-ха. Ҫынсенчен хӑшӗсем ҫапах та палӑк патне кирпӗч турттарса килнине кура сисчӗвленсе кайнӑ. «Эпир чиркӗве хирӗҫ мар, анчах ӑна урӑх тӗлте хӑпартмалла», — шухӑшлаҫҫӗ вӗсем.
Ыйту мӗнлерех татӑлса пӗтессине вӑхӑт кӑтартса парӗ. Чиркӗве хӑпартма тӗп спонсор пулса ҫав ялти Сергей Анисимов пулӑшасшӑн. Ӗҫе нимелле пурнӑҫласшӑн.
Шупашкарта Петрпа Феврони Муромскисене халалланӑ палӑк лартасшӑн. Ку енӗпе хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов ӗҫ ушкӑнӗпе лару ирттернӗ.
Палӑка хатӗрлесе ҫитернӗ. Вӑл «Иско-Ч» АУО подрячӑкӑн складӗнче выртать. Скульптура композицийӗ валли «Сфера» архитектура фирми постамент хатӗрленӗ.
Леонид Черкесов шухӑшӗпе, ку палӑк ҫынсене килӗшӗ. Вӑл Шупашкара илемлетӗ. Подрядчик тӗп директорӗ Александр Героев пӗлтернӗ тӑрӑх, инженери сечӗсем тата коммуникацийӗсем тӗлӗшпе килӗшӳ тунӑ. Ҫанталӑк лайӑхлансанах палӑк вырнаҫтарма тытӑнӗҫ.
Палӑк хулан истори пайӗнче вырнаҫӗ. Вӑл арҫынсен мӑнастирӗ умӗнче пулӗ. Скульптура композицине Леонид Черкесов, Шупашкар хула пухӑвӗн депутат корпусӗн тата общество пуҫарӑвӗпе лартаҫҫӗ.
Йӗрке хуралҫисем ҫак кунсенче ураран ӳксе тенӗ пек чиркӳ ҫыннине шыраҫҫӗ. Усал ӗҫ тунӑ хыҫҫӑн тарса ҫӳремест-ха вӑл. Килтен тухса кайнӑ та — таврӑнман.
1980-мӗш ҫулта ҫуралнӑ Дмитрий Автономов килтен (пачӑшкӑ Пӑрачкав районӗнче пурӑннӑ, Ҫӗмӗрле районӗнчи Вырӑс Улхаш ялӗнчи чиркӳре ӗҫленӗ) иртнӗ ҫулхи раштавӑн 26-мӗшӗнче тухса кайнӑ.
Арҫын тӗреклӗ хул-ҫурӑмлӑ, 1 метр та 82 снатиметр ҫӳллӗш-мӗн, кӑвак куҫлӑ, сухалпа ҫурет. Килӗнчен тухса кайнӑ чух вӑл тӗссӗртерех симӗс (хаки) тӗслӗ куртка тата шӑлавар тӑхӑннӑ, уринче берцы пулнӑ, пуҫне ҫыхнӑ хура калпак тӑханнӑ.
Ҫухалнӑ пачӑшкӑ ӑҫтине пӗлекен ҫынсене йӗрке хуралҫисене 8 (83543) 21-0-02, 21-8-60, 21-9-40 телефон номерӗсемпе пӗлтерме ыйтаҫҫӗ.
Ҫӗнӗ ҫула кӗрсенех, кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче, православи тӗнне ӗненекенсем Христос Ҫуралнине уявлаҫҫӗ. Ҫак куна халалласа кӑрлачӑн 8-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнчи Пучинке ялӗн культура ҫуртӗнче Раштав Уявне ирттерчӗҫ.
Хӑнасене культура ҫурчӗн фойинче чӑрӑш лӑссисемпе, теттесемпе илемлетнӗ экспозици — Таса Мария Хӗрпе сӑпкари тин ҫуралнӑ Христос кӗтсе илчӗҫ.
Уява Пучинке шкулӗн вӗренекенӗсем, вӗсен ашшӗ-амӑшӗсем, кукамӑшӗсем, асламӑшӗсем килнӗ. Пухӑннисене культура ҫурчӗн ертӳҫи Роза Ильинична Клементьева Раштав уявӗ ячӗпе чун-чӗререн ӑшшӑн саламларӗ, сцена ҫине Уява йӗркелеме пулӑшнӑ хастарсене чӗнчӗ. Чи малтан салам сӑмахне Пучинке ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Николай Георгиевич Федоров илчӗ. Вӑл Христос Ҫуралнӑ кун — ҫулталӑкри чи илемлӗ те ҫутӑ кунсенчен пӗри пулнине палӑртрӗ. Раштав уявӗ мӗн авалтан ҫынсене ҫутӑ туйӑмсем, шанчӑк, ӗненӳ парса тӑрать. Уяв ячӗпе пӗтӗм ял-йыша телей, ӑнӑҫусем, ырлӑхпа юрату сунчӗ. Ун хыҫҫӑн Пучинкере Ҫветтуй Троица тата Богоявлени турӑшӗн часавайне тӑвассипе ӗҫлекен попечительсен канашӗн председателӗ Николай Васильевич Осипов ял-йыша уяв ячӗпе саламларӗ.
Мускав тата пӗтӗм Руҫӗн патриархӗ Кирилл Байкал кӳлле сӑваплама шутлать. Ку сӗнӳпе ун патне Раҫҫейӗн Аслӑ арбитраж сучӗн председателӗн ҫумӗн вырӑнне йышӑннӑ Владимир Исайчев ҫулҫӳревҫӗ тухнӑ. Вӑл каласа панӑ тӑрӑх патриарх унӑн шухӑшӗпе килӗшнӗ.
«Байкал авалтанпах сӑваплӑ кӳлӗ шутланать. Вырӑнтисем ӑна тинӗс тесех калаҫҫӗ. Вӑл тӑрӑхра шамансемпе буддистсен йӑли-йӗркисем вӑйлӑ. Патриарх ҫакна ӑнланать, анчах та ун шучӗпе ку йывӑрлӑх кӑларса тӑратмӗ. Байкала сӑваплани кӳлӗне сыхласа хӑварма хавал парӗ кӑна», — тенӗ ҫулҫӳревҫӗ. Кӳлле сӑваплассине патриарх Тухӑҫ Ҫӗпӗре ӗҫпе тухсан пурнӑҫлӗҫ.
Байкал — тӗнчери чи тарӑн кӳлӗ. Чӑвашла ун ячӗ «пуян кӳлӗ» пек куҫать.
Ку ырӑ йӑла тахҫантанпах ӗҫлет-ха. Халӗ те ӑна малаллах тӑсаҫҫӗ. Шупашкарта килсӗр-ҫуртсӑр ҫынсене эрнере икӗ хут вӗри апат ҫитереҫҫӗ.
Вӗри апата ҫимешкӗн ҫапкаланчӑк ҫынсем «Шупашкар» универмаг хыҫне икӗ хут пухӑнаҫҫӗ: ытларикун тата вырсарникун. Ун чухне вӗри апатӑн 120 порцине валеҫеҫҫӗ. Ҫак йӑлана чиркӳ ҫыннисем пуҫарнӑ.
Чӑваш Митрополийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, апатланас умӗн кӗлӗ вулаҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне шӑматкунсерен универмаг хыҫӗнче килсӗр-ҫуртсӑр ҫынсен сывлӑхне тухтӑрсем тӗрӗслеҫҫӗ.
Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлахӗ Алексей Ладыков Шупашкарти Калинин урамне Сергий Радонежский ятне парасси пирки постановлени ала пуснӑ.
Урам ятне Сергий Радонежский ятне парассине Шупашкар тата Чӑваш Епархийӗн тата республика ертӳлӗхӗ сӳтсе явнӑ.
Шупашкарти тӗп архитектор Вениамин Мамуткин ҫакна мӗншӗн тунине те ӑнлантарнӑ. Калинин кӗперне тусан Калинин урамӗ икке уйрӑлнӑ.
Урама Сергий Радонежский ятне парсан ҫамрӑксем те ӑна ытларах пӗлме тытӑнӗҫ.
Сергий Радонежский 1-мӗш ҫуртран пуҫласа 67-мӗшӗ патне тата 26-мӗш ҫуртран пуҫласа 50-мӗшӗ патне тӑсӑлӗ. Вӑл Хӗрлӗ лапампа Калинин урамне пӗрлештерӗ.
Чӑваш Енӗн обществӑлла палати пӗлтернӗ тӑрӑх ҫитес вӑхӑтра Чӑваш наци музейӗнче ҫавра сӗтел иртмелле, унта сӑваплӑ Гурие Шупашкар никӗслевҫи пек асӑмра хӑварассине сӳтсе явма палӑртаҫҫӗ. Мероприяти 16:00 сехетре пуҫланмалла.
Историре палӑртнӑ тӑрӑх 1555 ҫулта, 460 ҫул каялла, сӑваплӑ Гурий Шупашкар хулин вырӑнне тасатса кунта хула-карман тума пулӑшнӑ.
Археологсем чавса тупнӑ материалсем тӑрӑх пирӗн тӗп хуламӑрӑн вырӑнӗнче XII–XIII ӗмӗрсенчех пӑлхарсен хули пулнӑ. Карттӑра «Вӑта Сӑвар» тесе ҫырса хуни те тӗл пулать. «Чебоксары» тесе вара вырӑс ҫулҫырӑвӗсенче пӗрремӗш хут 1469 ҫулта асӑнни пур. Официаллӑ майпа Шупашкара никӗсленине ҫак датӑпа ҫыхӑнтараҫҫӗ.
Обществӑлла палата сӗнӗвӗпе Шупашкар ҫыннисем кӑмӑлсӑр пулни паллӑ пулнӑ. Игорь Михайлов кӑна провокаци шайӗнче туни пирки палӑртнӑ, Сергей Щербаков шухӑшӗпе вара кунашкал хӑтланни Шупашкар историйӗнчен чӑваш тапхӑрне хуратма хӑтланни курӑнать.
Хусанта телерадиопрограммӑсемпе фильмсен «Ҫын тата ӗненӳ» Пӗтӗм Раҫҫейри иккӗмӗш фестивалӗ иртнӗ. Ӑна Пӗтӗм Раҫҫейри телерадиокомпанийӗ йӗркеленӗ.
Конкурса 70 регионтан 200 ӗҫ тӑратнӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсен йышне «Чӑваш Ен» ПТРК та кӗнӗ. Николай Муляновӑн «С нами Бог» радиопрограмми «Слово веры несущие» номинацире 2-мӗш вырӑн йышӑннӑ.
Ку кӑларӑм эфира 15 ҫул тухать. Паян ӑна Максим Курленко иерей ертсе пырать.
Ку номинаци чи йывӑррисенчен пӗри пулнӑ. Тӗп тӗллев — пупсемпе ӗҫлесси. Кунта Максим аттен тӳпи пысӑк. Вӑл тӗн пирки пурне те ӑнланмалла калаҫать.
Фестивальте ҫавра сӗтелсем, ӑсталӑх класӗсем иртнисӗр пуҫне культура программи анлӑ пулнӑ. Хӑнасем Сӗвере пулнӑ, Пӑлхар хулине курнӑ.
Чӑваш тавраплӳҫисен союзӗн председателӗ Сергей Сорокин вӑй хунипе Станъял ялӗнче 2015 ҫулхи юпан 10-мӗшӗнче кӗрхи сӑра уявӗ пулса иртрӗ. Шурӑ юр ҫинчи ку Кӗрсӑри йӑлтах ҫӗнӗлле кӗрлерӗ. Кун пекки халиччен тата ӑҫта пулнине эпӗ курман та, илтмен те. Пӗтӗм ял хутлӑхӗн халӑхӗ харӑслатса пухӑнчӗ. Чӑнах та, Н.И. Ашмарин ҫырнӑлла «ҫакӑ пирӗн халӑхсем пӗр сӑмахпа кӗр тӑвать» тени пулчӗ-тӑр вӑл.
Малтанах Мускав Мӑнҫулӗ хӗрринчи тӑватӑ башньӑллӑ Чемен карти текен хулаш йӗри-тавра ялҫ-ялӑн йывӑҫсем лартрӗҫ, стан пӳрчӗсене капӑрлатрӗҫ, кӑвайтсем чӗртсе, 16 хуран ҫакса яшка та шӳрпе пӗҫерчӗҫ. Унтан хулаш варринчи ҫавра шилӗк ҫине хӑпарса Ҫӑкӑр касрӗҫ, Пичке пуҫларӗҫ, ҫичӗ метр ҫӳллӗш Асӑну юпи лартрӗҫ, вара халӑх юрларӗ-ташларӗ, кашни стан кӗреки умне пухӑнса кӗр-кӗрлесе сӑйланчӗ.
Кунти халӑх хирти ӗҫсене пӗтерсен авалтанпах юпа е чӳк уйӑхӗнче Кӗрсӑри ирттернӗ. Кӗр мӑнтӑрӗпе сӑра туса, икерчӗ пӗҫерсе, автан е чӑхӑ пусса, тӑвансене пӗрле пухса канашланнӑ, хӑналаннӑ. Эпӗ ӳснӗ вӑхӑтра кӗрсӑрине «колхоз ӗҫки» тетчӗҫ.
+18.3 °C