Ӗнер кӳршӗ ялта туй пулчӗ. Ялӗ инҫех мар вырнаҫнӑ. «Вара мӗн — туй?» — тейӗ хӑшӗ-пӗри. Анчах вӑл мана тыткӑнларӗ. Мӗншӗн тесен хӗр илме килекенсем чӑваш туйӗн юррисене шӑрантарчӗҫ. Туй юррисене итлеме ҫав тери кӑмӑллӑ пулчӗ. Аякранах уйӑрса илтӗм: каччӑ енчисем хамӑр тӑрӑхрисемех — Трак енчи туй юррисене пӗтӗм урам илтмелле янӑраттарчӗҫ.
Астӑватӑп-ха: эпир пӗчӗк чухне хӗр илме кайнӑ чухне туй арӑмӗсем хура кӗпе тӑхӑнса, тӗрлӗ-тӗслӗ хӑюллӑ хыҫҫакки ҫакса каятчӗҫ. Хӗр енчисем вара — шурӑ кӗпепе. Икӗ енчи туй пӗрлешсен мӗн тери вӑйлӑ уявччӗ! Пӗррехинче, ун чухне манӑн тус качча кайрӗ, туй арӑмӗсем наци тумне тӑхӑнса Елчӗк районне кайрӗҫ. Пирӗншӗн ку яланхи йӑлаччӗ, туй арӑмӗсене эпир ҫапла курма хӑнӑхнӑ. Елчӗксем вара чӑннипех те тӗлӗннӗ. «Артистсем килсе кайрӗҫ», — тенӗ вӗсем савӑнса. Ара, елчӗксем чӑваш йӑли-йӗркине ытларах упрама тӑрӑшаҫҫӗ пулин те вӗсем туйра унашкаллине курман. Чӑннипех те савӑнӑҫлӑ иртрӗ ҫамрӑк мӑшӑрӑн уявӗ.
Кашни районӑн хӑйӗн йӑли-йӗрки. Елчӗк районне туя кайсан вӗсен йӑли пирки пӗлтӗм. Елчӗксем туйра ирчченех савӑнчӗҫ.
Шупашкарта ҫамрӑк мӑшӑр туйне хӑйне евӗр ирттернӗ. Вӗсем чаплӑ машина вырӑнне йывӑр тиевлине суйланӑ. Фурӑна мӑшӑр хӑмпӑсемпе илемлетсе мӑшӑрлану керменне ҫитнӗ.
Ҫынсем кунашкаллине курсан тӗлӗннӗ. Маршруткӑсемпе троллейбуссенчи ҫынсем те кулса алӑ сулнӑ. Хӑшӗ-пӗри илемлетнӗ фура умӗнче сӑн ӳкерӗннӗ.
Ҫапла иртнӗ Еленӑпа Евгения Васильевсен туйӗ. Каччӑ КаМАЗпа ӗҫлет-мӗн, инҫе ҫулсене ҫӳрет. Ҫавӑнпа вӗсем туй машини вырӑнне те фура суйланӑ.
Хӗр загса фурӑпа кайма тивесси пирки пӗлмен. Ку — кӗтмен парне. Ҫапах шурӑ хитре кӗпепе унта ларасси чӑрмавлӑ пулман.
Раҫҫейри туйсенче йывӑр тиевлӗ машинсемпе усӑ курни ҫӗнӗлӗх мар. Сӑмахран, унашкал мӑшӑрлану пӗлтӗр кӳршӗлле Тутарстанра иртнӗччӗ. Вӑл туйри видеона вырнаҫтарнӑ хыҫҫӑн Актаныш районӗнчи каччӑпа хӗр пирки ҫӗршывӗпех пӗлчӗҫ.
Мускавра 27 ҫулти пӗр хӗр хӗрӗх миллион тенкӗ тӑракан туй кӗпипе качча тухнӑ. Пӗр тени тӗрӗсех мар: ахаль-махаль ҫыннӑн ачи-пӑчи мар вӑл — Таджикистанри нефть олигархӗн Илхом Шокировӑн хӗрӗ. 27 ҫулти Мадина Шокирова туйне Мускаври Radisson Royal «Конгресс-парс» хӑна ҫуртӗнче кӗрлеттернӗ.
Британи дизайнерӗ хатӗрленӗ 40 миллион тенкӗ тӑракан туй кӗписӗр пуҫне олигарх хӗрӗ наци тумӗпе те хӑнасен умне тухнӑ. Каччине Сардор тесе чӗнни паллӑ.
Пуянсен ӗҫкинче 900 ҫын таран хӑналаннӑ текен хыпар ҫӳрет. Сцена ҫине Филипп Киркоров, Стас Михайлов тата ытти юрӑҫсем тухнӑ. Уяв каҫне Иван Ургант ертсе пынӑ.
Туй хӑнисем валли 3 метр тӑршшӗ торт хатӗрленӗ. Ӑна Ренат Агзамов кондитер пӗҫернӗ. Туй ирттерме 30 миллион тенкӗ тухса кайнӑ.
Домодедовӑри ЗАГС пайӗнче хӑйне евӗр туй иртнӗ. Унта Шупашкарта пурӑнакан Наталия Геннадьевна Андреева тата Мускаври Игорь Михайлович Афанасьев ҫемье чӑмӑртанӑ.
Хӗр ЗАГСа ахаль тумпа пыман. Вӑл чӑваш тумӗпе ҫитнӗ. Ӑна ун валли ятарласа ентешӗсем ҫӗленӗ.
Наталья тӑван йӑли-йӗркине хисеплет, тӑван халӑхне юратать. ЗАГС ӗҫченӗсем хитре тум тӑхӑннӑ мӑшӑра курма хавас пулнӑ. Вӗсем ҫамрӑксене саламласа юрату, ҫемье ӑшши суннӑ.
Шӑрӑх ҫанталӑкра туя килнӗ хӑна пӗвере темиҫе хут та шыва кӗме хӑтланнӑ. Пӗрремӗш хутӗнчех вӑл чутах путман. Хайхискер ишсе кайнӑ та путма тытӑннӑ. Ун чухне ӑна пӗве хӗрринче канакан ҫынсем ҫӑлнӑ.
Ҫав кун Йӗпреҫ районӗнчи Пӗчӗк Упакасси ялӗнче туй кӗрлеттернӗ. 28 ҫулти ҫамрӑк арҫын самаях эрех ӗҫнӗ. Путнӑ чухне ҫӑлсан та вӑл лӑпланман – каллех шыва кӗнӗ.
Ун чухне вӑл пуҫӗпе шыва чӑмнӑ та тек курӑнман. Унӑн виллине каҫхине ҫеҫ тупнӑ. РФ ИӖМӗн Чӑваш Енри тӗп управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал Чӑваш Республикинче 30 ҫын шывра путса вилнӗ. Вӗсенчен улттӑшӗ – ачасем.
Мускав облаҫӗнчи информаци политикин управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Раҫҫей кунӗнче Коломенск районӗнче наци туйӗсен фестивалӗ иртет. Ӑна «Пӗр ҫӗршыв — пӗр ҫемье» ятпа йӗркелеҫҫӗ.
Ведомствӑра каланӑ тӑрӑх, уяв программи пуян. Унта мӑшӑрсен дефиле кӑтартмалла, наци туйӗсен йӑли-йӗркипе, апат-ҫимӗҫӗпе паллаштармалла. Ҫавӑн пекех ачасемпе аслисем валли интерактивлӑ программа, ташӑ флешмобӗ хатӗрленӗ, спорт аттракционӗсем ӗҫлӗҫ.
Мероприятие Пушкӑртстан, Дагестан, Кабарда-Балкар, Калмӑк Республики, Коми, Мӑкшӑ, Тутар республикисем, Удмурт, Чечня, Чӑваш республикисем хутшӑнӗҫ.
Фестиваль кӑнтӑрла пуҫланать.
Кӗрекере туй кӗрленӗ чухне йӗрке хуралҫисем пырса кӗнӗ те савӑнӑҫа пӑснӑ. Туй шилӗкӗ айӗнче ларакан 14-ри хӗр куляннипе йӗмех тытӑннӑ, унӑн пулас упӑшки те, 13 ҫулти каччӑ, пӑшӑрханса ӳкнӗ.
Ку пӑтӑрмах кинори пек туйӑнсан та, апла мар. Чӑн пурнӑҫранах. Туйӗ Алькешра пынӑ. Ҫухалнӑ хӗр пӗрчине шыраса (ун пирки ачан кукамӑшӗ кирлӗ ҫӗре пӗлтернӗ) ҫав вӑхӑтра йӗрке хуралҫисем пырса кӗнӗ. Хӗрӗ Кострома облаҫӗнчен пулнӑ. Вӑл ӗнентернӗ тӑрӑх, каччӑпа халӑх тетелӗсенчен пӗринче паллашнӑ та юратса пӑрахнипе рейс автобусӗ ҫине ларса Чулхулана ҫитнӗ. Унтан ҫӑмӑл урапапа — Шупашкара. Каччӑ енчисем, вӗсем чикансем, каланӑ тӑрӑх, пулас кинӗн тӑванӗсене туя килме тесе укҫа та ярса панӑ имӗш.
Ку пӑтӑрмах тӗлӗшпе йӗрке хуралҫисем те халӗ ӗҫлеҫҫӗ, опекӑпа попечительство органӗ те, ахӑртнех, кӑсӑкланӗ. 14-ри хӗр амӑшне амӑш правинчен хӑтарнӑскер пулнӑ. Каччӑ енчисем хӗре хӑйсем усрава илме хатӗррине пӗлтернӗ иккен.
Юлашки вӑхӑтра пирӗн культура шайӗ мӗнле пулни пӑшӑрхантарма пуҫларӗ. Йӗркесӗрлӗхпе темиҫе хут та тӗл пултӑм, ҫавӑнпа шухӑша кайрӑм.
Туй… Лайӑх-ха вӑл. Икӗ ҫамрӑк ҫемье ҫавӑрнинчен мӗн пахи пур? Ӗлӗк ку илемлӗ йӑла пулнӑ. Каччӑ хӗре укҫа парса илни, хӗр юрри, ҫӗнӗ ҫынна тепӗр кунне картлампа шыв йӑттарса, апат пӗҫерттерсе тӗрӗслени… Чӑннипех те хитре. Шел те, халӗ эпир ҫав йӑласене спектакльсенче ҫеҫ курма пултаратпӑр. Халӗ ҫӑмрӑксем туя кафере ирттереҫҫӗ. Пурнӑҫ малаллах каять, ун хыҫҫӑнах талпӑнмалла ҫав пирӗн. Анчах хӑш чухне кафере пухӑнни ытларах ӗҫкӗ-ҫике аса илтерет. Ара, унта эрехе сӗтел ҫине лартаҫҫӗ, мӗн чухлӗ хырӑма кӗрет – ҫавӑн чухлӗ ӗҫ. Пӗррехинче туйра пултӑм. Хӗрӗн ашшӗ-амӑшӗ самаях хӗрӗнкӗ пулнине ку таранчен курманччӗ те тӗлӗнтӗм. Яваплӑ кун ҫапла хӑтланма юрать-и вара? Юрать, хӗрне качча панӑшӑн чунтан савӑннӑ тейӗпӗр. Анчах урӑхла мелпе те савӑнма пулать-ҫке. Тӗслӗхрен, ура ыратиччен ташласа. Самай ӗҫрӗҫ ҫакскерсем. Юлашкинчен ашшӗ тӗп сӗтел ҫине ӳпӗнсе ҫывӑрса кайрӗ. Ҫынсем малалла савӑнчӗҫ.
Тӗмен облаҫӗнчи Канаш ялӗнче чӑваш туйне ӳкернӗ. Ку пулӑм унтисемшӗн кӗтменлӗх пулни каламасӑрах паллӑ темелле. «Ял кӗҫех ҫӗр ҫула ҫитет. Пирӗн патра вара пуҫласа кино ӳкереҫҫӗ», — тӗлӗнсе калаҫнӑ ял ҫыннисем фильм ӳкернине сӑнанӑ май. «Хӗрӗ тата мӗн кулать? Пӗркенчӗк айӗнче унӑн кулмалла мар, йӗмелле», — ӑна-кӑна чухласа тиркесерех те калаҫнӑ теприсем.
Канаш ялне Чӑваш Енри Вӑрнар районӗнчен куҫса кайнӑ чӑвашсем 1921 ҫулта йӗркелесе янӑ. Чӑваш туйне ӳкернӗ май ҫынсем хӑйсен йӑх-несӗл тымарӗсене те аса илнӗ, манӑҫма пуҫланӑ йӑла-йӗркене те.
Тӗмен тӑрӑхӗнчи чӑвашсен ассоциацийӗн ертӳҫи Ираида Маслова каланӑ тӑрӑх вӗсене вырӑнти «Регион-Тюмень» телерадиокомпани те кӑтартнӑ.
«Чӑваш туйӗ» документлӑ фильм унти чӑвашсемшӗн пӗрремӗш мар. Унччен, кӑрлач уйӑхӗнче телеканал «Никита Бичурин» фильм ӳкернӗ, ҫурла уйӑхӗнче — «Ҫӗпӗр кӑмӑлӗллӗ чӑвашсем» ятлине.
+3.3 °C