Чӗмпӗрти «Наци ялне» 2016 ҫулта туса пӗтерме палӑртаҫҫӗ. Кун пирки Чӗмпӗр облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗн нацисем хушшинчи ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен канашӗн президиумӗн ларӑвӗнче Сергей Морозов кӗпӗрнаттӑр каланӑ.
Хальхи вӑхӑтра «Наци ялӗн» проектпа смета документацине хатӗрлесси вӗҫленсе пырать иккен. 2016 ҫул тӗлне культурӑпа наци комплексӗ уҫӑлмалла.
«Наци ялӗн» никӗсне пӗлтӗр янӑ. Вӑл Чӗмпӗрти Ҫамрӑксен урамӗнче пулмалла. Унта чӑваш картишӗ те пулмалла. Чӑвашсемсӗр пуҫне вырӑс, азербайджан, осетин, тутар, еврей, ингуш, эрмен тата тухӑҫри халӑхсен картишӗсем вырӑн тупмалла. Вӗсене уҫӑ пӗлӗт айӗнче вырнаҫтарӗҫ. Чӑваш картишӗнче 8 вырӑнлӑх хӑна ҫурчӗ, кафе, ампартан тата лаша витинчен тӑракан музей ҫурчӗ, мунча, ҫуллахи уявсене ирттермелли вырӑн пулмалла.
Чӗмпӗрте сивӗ шывра ишме юратакансен марафонӗ иртнӗ. Ӑна Крым Раҫҫейпе пӗрлешнине халалланӑ. Пирӗн ентешӗмӗрсем марафонра сакӑр медаль ҫӗнсе илнӗ.
Ӑмӑртӑва Чӗмпӗрти, Шупашкарти, Тольяттири 63 ишевҫӗ хутшӑннӑ. Вӗсем пӗр пӗрне ылмаштарса Сӗвен сивӗ шывӗнче пӗр талӑк ишнӗ. Пӗтӗмпе «моржсем» 29 ҫухрӑм та 550 метр парӑнтарнӑ. Чӑваш «моржӗсем» пурӗ пӗрле 15 ҫухрӑм та 800 метр ишнӗ. Кун валли вӗсене 9 сехет те 27 минут кирлӗ пулнӑ. Сӗвери шыв 2 градусран ӑшӑ пулман.
Чи вӑрӑм дистанцие парӑнтарас енӗпе пирӗн ентешӗмӗр Валерий Губаньков пӗрремӗш вырӑна тухнӑ. Вӑл пӗтӗмӗшле 2400 метр ишнӗ. Иккӗмӗш вырӑн — 2250 метр ишнӗ Алексей Орловӑн. Хӗрарӑмсен ушкӑнӗнче Лариса Дашкова иккӗмӗш вырӑна тухнӑ. Марина Михайлова виҫҫӗмӗш пулнӑ.
Шывра чи нумай вӑхӑ ишес енӗпе Алексей Орлов ҫӗнтернӗ. Вӑл сивӗ шывра ҫӗрле 27 минут пулнӑ. Лариса Дашкова иккӗмӗш вурӑна тухнӑ. Вӑл Чӗмпӗр «моржне» темиҫе ҫеккунт ҫеҫ выляса янӑ.
Пирӗн командара тивӗҫлӗ канӑва тухнисем те пулнӑ: Зинаида Ламырева, Михаил Никифоров, Надежда Григорьева, Виталий Максимов.
Шупашкар каччи Никита Васильев велосипедпа ҫулҫӳреве тухнӑ. Ҫулӗ кӗске мар. Каччӑ Шупашкартан Капкас (Кавказ) тӑвӗсем патне ҫитесшӗн. Никита республика тулашне ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче тухнӑ. Халӗ вӑл Чулхула облаҫӗнче. Ыран вӑл Саранскра чарӑнса хула тӑрӑх ҫӳреме шухӑшлать.
Никита Васильев хӑйӗн аккуанчӗн страницинче ҫапла ҫырнӑ: «Пӗрремӗш кунхи шухӑшсене ҫыратӑп. Ҫул ҫинче тӑватӑ сехет пултӑм, 60 ҫухрӑм ҫеҫ кайрӑм-ха. Ку, 1,5 уйӑх велосипед ҫине ларманнине шута илсен, лайӑх кӑтарту. Талӑкра 100 километртан ытла кайма палӑртман. Манӑн ниҫта та васкас ҫук-ҫке. Чӑваш Енре кунне 150 ҫухрӑм та кайнӑ. Хальлӗхе хирӗҫ вӗрекен сивӗ ҫилпе киленетӗп».
Никита канмашкӑн уйра е вӑрман хӗрринче чарӑнать. Хӑш чухне унӑн кӑвайт чӗртмешкӗн те вӑй юлмасть-мӗн. Ҫавӑнпа ҫулҫӳревҫӗн сивӗ консерва ҫиме тивет.
Ӗнер Никита Васильев Воротынец — Сергач — Лукояны ҫула парӑнтарма май килни, Саранск ҫулӗ ҫине тухни пири ҫырнӑ. Пӗр талӑкра вӑл 78 ҫухрӑм кайнӑ.
«Пӗтӗм вӑйран ӗҫлерӗм. Саранск ҫулне питӗ курас килчӗ. Кӑмӑл тулли, анчах ывӑнтӑм. Кӑвайт чӗртме вутӑ-шанкӑ аран пуҫтартӑм. Анчах юлашкинчен алӑ султӑм та палаткӑна кӗрсе выртрӑм», — ҫырнӑ вӑл хӑйӗн страницинче.
Паянпа ыран Хусанта начартарах куракан ачасен «Пӳрне вӗҫӗнчи тӗнче» ятлӑ Атӑлҫи фестивалӗ иртӗ. Ӑна кӑҫалхипе иккӗмӗш хут йӗркелеҫҫӗ. Пӗлтӗр унта 6 ҫултан тытӑнса 17 ҫулчченхи 60 ача хутшӑннӑ. Кӑҫалхине Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи 14 регионти шкул-интернатсенчи 140 ача пырса ҫитмелле. Чӑваш Ен те унтан юлмӗ. Пирӗн тӑрӑхрисенчен Хусана Шупашкарти ятарлӑ (коррекциллӗ) пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкул ачисем тухса кайнӑ.
Фестивале хутшӑнакансене Хусан Кремльне кӑтартӗҫ, паллӑ ҫынсемпе курнӑҫтарӗҫ. Унсӑр пуҫне мастер-классем иртмелле. Гала-концерт та пулӗ. Хӑйсен пултарулӑхне ачасен ҫичӗ номинаципе кӑтартма тивӗ: «Чи лайӑх инструмент ушкӑнӗ», «Чи лайӑх инструмент соли», «Чи лайӑх вокал ансамблӗ», «Чи илемлӗ вулав», «Чи лайӑх автор» тата «Чи лайӑх ташӑ ушкӑнӗ».
Хусанти мероприятие хутшӑнакансене йӗркелӳҫӗсем ноутбук парнелесшӗн иккен. Унта вырнаҫтарнӑ ятарлӑ программа куҫӗ начартарах куракан ачасене вӗренӳре тата тӗнче туяссипе пулӑшмалла.
Шупашкарти Вырӑс драма театрӗпе Мари Республикинчи Г.Константинов ячӗллӗ академи вырӑс театрӗ гастрольпе ылмашӑнӗҫ. Гастроль ака уйӑхӗн 8–11-мӗшӗсенче иртӗ.
Икӗ республика халӑхӗ театрсен чи лайӑх постановкисемпе киленӗҫ. Тӑватӑ кунра Йошкар-Олари вырӑс театрӗ Шупашкарта виҫӗ камит кӑтартӗ. Вӗсем — «Примадонна» (К.Людвиг), «ДеВИШНИк» (Л.Каннингем), «Точка зрения» (В.Шукшин). Гастроль вӑхӑтӗнче театр сцени ҫинче ачасем валли куллен «Белоснежка и семь гномов» музыка юмахӗ (П.Устинов тата О.Табаков) пулӗ.
Шупашкарти вырӑс драма театрӗ Мари Эл тӗп хулине 2012 тата 2013 ҫулсенчи ҫӗнӗ спектакльсемпе кайӗ. Унти сцена ҫинче асла ӳсӗмрисем валли А.Островскин «Бешеные деньги», С.Лобозеровӑн «По соседству мы живем», М.Оррӑн тата Р.Дэнемӑн «Шарады Бродвея» спектаклӗсем пулӗҫ. Мари Республикин ачисем «Одни в городе, или Веселые уроки ОБЖ» (И.Широкобокова) постановка курӗҫ.
Палӑртмалла: Мари Республикинчи Г.Константинов ячӗллӗ вырӑс драма театрӗ Шупашкарти вырӑс драма театрне час-часах килет. Юлашки хут кунта вал 2012 ҫулхи юпа уйахӗнче хӑнара пулнӑ.
Маларах пӗлтертӗмер ӗнтӗ, ӗнер ЧНК Президиумӗн ларӑвӗ иртрӗ. Унта тӗрлӗ ыйтусем пӑхса тухрӗҫ. Чи малтанах районсенчи ЧНК вырӑнти уйрӑмӗсен ҫырнӑ Йӗрке-шывне (Положенине) сӳтсе яврӗҫ. Унти хӑш-пӗр кӑлтӑксене палӑртса ӑна пӗтӗмӗшле йышӑнас терӗҫ.
Ҫавӑн пекех тӗрлӗ комитетсем хӑйсен ӗҫӗ-хӗлӗ пирки каласа пачӗҫ — кунта эрех-сӑра ӗҫекенсемпе ӗҫленине те, ял уявӗсене ирттерессине те, тӗрлӗ юридици хучӗсене хатӗрлессине те (сӑмах май, ҫӗнӗ Устав хатӗр, ӑна бета-тӗрӗслев тунӑ хыҫҫӑн Президиума ҫитерӗҫ), тата ыттине те.
Ларура кӳршӗллӗ республикӑсенчи наци конгресӗсем епле ӗҫленине пӑхса тухрӗҫ — вӗсем пурте тенӗ пекх хӑйсен республикисен хыснинчен укҫа-тенкӗ илсе тӑраҫҫӗ имӗш. Тухса калаҫакансем — Валерий Клементьев ҫармӑссен опычӗспе паллаштарчӗ, Константин Яковлев пушкӑртсемпе тутарсен опычӗпе — ҫав мелпе кайсан аван пулнине палӑртрӗҫ.
Унсӑр пуҫне «Акатуй» уявне йӗркелесси епле пынине сӳтсе яврӗҫ. Кунта Президиум пайташӗ, вӑлах ЧР Культура министерствин пай пуҫлӑхӗ пулса тӑрӑшакан Сергей Казаков сӑмах илчӗ.
Конгресс ларӑвӗнче ҫавӑн пекех тӗрлӗ тӑрӑхсенчи чӑвашсем пӗр-пӗринпе килӗштерсе ӗҫлейменни пирки сӑмах сахал мар пуҫарчӗҫ.
Коммуналлӑ тӳлевпе вӑхӑтра татӑлманнисене пени ытларах тӳлеттермелле тӑвасшӑн. Хальлӗхе ку — саккун проекчӗ шайӗнче кӑна-ха. Ӑна ҫӗршывӑн Патшалӑх Думине ҫитернӗ-мӗн.
Саккуна ырласан пени виҫи хальхи 6 процентран 18-а ҫитӗ. Енчен те парӑмсемпе вӑхӑтра виҫӗ хут таран татӑлмасан пение 15–20 процент таран тӳлеттермелле тӑвас шухӑша палӑртаҫҫӗ иккен.
Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх ыйтӑвӗсемпе Чулхулара иртнӗ Пӗтӗм Раҫҫейри форумра РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Павел Качкаев пӗлтернине «Российская газета» хыпарланӑ.
Маларах асӑннӑ саккун проектӗнче тепӗр саманта та пӑхса хӑварнӑ — яваплӑха ӳстересси хӑйсен тивӗҫне кирлӗ пек пурнӑҫласа пыман предприятисене те пырса тивет.
Ӗпхӳре пурӑнакансем унти Чӑвашсен вырсарни шкулӗпе ҫыхӑннӑ лару-тӑрупа кӑмӑлсӑр-мӗн. Пӗлтӗрхи кӗркунне асӑннӑ вӗренӳ учрежденийӗ йышӑнакан 19-ӗмӗрти ҫурта сутлӑха кӑларнӑччӗ. Ҫак йышӑнӑва хула администрацийӗ ҫурт ишӗлме пуҫланипе ҫыхӑнтарнӑччӗ. Кӑҫалхи нарӑсра иртнӗ аукционта ҫурта Нефтекамск хулинчи Марат Хафизов усламҫӑ тара илнӗ.
Тара илесси ҫинчен калакан килӗшӳре арендатор ҫурта хӑй ҫурчӗпе юсаса ҫӗнетессине каласа хӑварнӑ. 187,7 тӑваткал метрне Чӑвашсен вырсарни шкулне валли памалла, ыттине хӑй пӗлнӗ пек усӑ кураять.
Халӗ Ӗпхӳри чӑвашсем ҫурта юсанӑ вӑхӑтра шкулӑн унтан тухса кайма тивесрен шикленеҫҫӗ иккен. Ӑна ыран иртекен пухура сӳтсе явмалла.
«Чӑваш ачисемпе аслисем 22 ҫул ӗнтӗ ку шкула ҫӳреҫҫӗ. Вӗсемшӗн вӑл тӗлӗнмелле сывлӑшпа тулнӑ тӑван ҫурт пулса тӑнӑ, — тенӗ ашшӗ-амӑшӗн комитечӗн председателӗ Алиса Федорова. — Кунта Ӗпхӳри чӑвашсен чунӗ пурӑнать. Ку стенасем аслӑ ҫутта кӑларакана Павел Миронова астӑваҫҫӗ. Енчен пирӗн шкула урӑх ҫӗре куҫарсан хӑш-пӗр ашшӗ-амӑшӗ хӑйсен ачисене Чӑваш вырсарни шкулне илсе ҫӳреме пӑрахӗҫ, ҫакӑ вара чӑваш ачисем тӑван халӑхӑн культурипе йӑли-йӗркине вӗренессине япӑх витӗм кӳме пултарать».
Пушӑн 4–5-мӗшӗсенче Хусанти культурӑпа ӳнер университечӗ ҫумӗнче вокалистсен «Сандугач-Соловей» халӑхсем хушшинчи I конкурс иртнӗ. Конкурса пуҫарма М.Джалиль ячӗллӗ Тутар патшалӑх академи оперӑпа балет театрӗн примадонни Винера Ахатовна сӗннӗ.
Паллӑ артистсем, педагогсем, режиссёрсем, пултарулӑх ушкӑнӗсен ертӳҫисем, культурӑпа ӳнер ӗҫченӗсем, Австралипе Китай сценин ӑстисем жюри пулнӑ.
Жюри председателӗ — Раҫҫей тата Тутарстан халӑх артистки, Г. Тукай ячӗллӗ патшалӑх премийӗн лауреачӗ, хисеплӗ профессор, 2 орден кавалерӗ В.А.Ганеева. Конкурса Раҫҫейри, ют ҫӗршыври 50 ытла ҫын хутшӑннӑ. Ҫивӗч кӗрешӳре Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче 2-мӗш курсра вӗренекен Максим Карсаков II степень лауреачӗ пулса тӑнӑ. Маттур!
Йошкар-Ола хулинче вырнаҫнӑ Атӑлҫи патшалӑх технологи университечӗ тӗллевлӗ майпа вӗренме илессине пӗлтерет. Тӗллевлӗ вӗренме килӗшӗве хатӗрлеме Чӑваш Енӗн Ҫутҫанталӑк министерствине, право тата кадр енӗпе ӗҫлекен пая пыма чӗнеҫҫӗ.
Асӑннӑ аслӑ шкул бакалаврсене тата магистрсене куҫӑн тата куҫӑнсӑр майсемпе вӗрентет. Унта вӑрман промышленноҫӗ, механикӑпа машиностроени, радиотехника, ҫурт тӑвӑм, вӑрман хуҫалӑхӗпе экологи, ҫутҫанталӑка йӗркелессипе шыв ресурсӗсен тата ытти факультет пур. Факультетсемпе направленисем пирки тӗплӗнрех пӗлес тесен www.volgatech.net сайтра, «Абитуриент» уйрӑмра, паллашма пулать. Укҫа шеллемесен (8362) 45-02-72, 68-68-89 номерсемпе те шӑнкӑравласа ыйтма май пур.
+19.3 °C