«Рувики» интернет-энциклопеди Раҫҫейри халӑхсен тӗрлӗ чӗлхипе пилӗк уйрӑма халӑх усӑ курмалӑх уҫнӑ, ҫитес вӑхӑтра тата тепӗр улттӑшӗ ӗҫлеме пуҫлӗҫ. Кун пирки «Рувики» пресс-службинче пӗлтернӗ.
Пресс-службӑра ӑнлантарнӑ тӑрӑх, 2023 ҫулта «Рувикире» Раҫҫей халӑхӗсен чӗлхиллӗ уйрӑмсене тултарма команда пухнӑ. Ҫур ҫул хушшинче площадкӑн интерфейсне 20 чӗлхе валли хатӗрленӗ. Пӗтӗмӗшле калӑпӑш 100 пине яхӑн сообщенипе танлашать, вӗсене тӗрлӗ чӗлхесем хушшинче пӗр-пӗринпе ҫыхӑнтарнӑ.
«2023 ҫулхи чӳк уйӑхӗн вӗҫӗнче халӑх усӑ курмалӑх пилӗк уйрӑма уҫнӑ — пушкӑрт, мари, саха, тутар, чечен уйрӑмӗсене. Ҫывӑх вӑхӑтра тата улттӑшӗпе усӑ курма май пулӗ — ҫавӑн пекех алтай, мӑкшӑ, тува, удмурт, чӑваш, ирҫе уйрӑмӗсем ӗҫлесе кайӗҫ. Энциклопеди статйисен пӗтӗмӗшле шучӗ 1,1 миллион ытла пулӗ» — тесе пӗлтернӗ пресс-релизра.
2024 ҫулта энциклопедие йӗркелекенсем сахалтан та тата 10 чӗлхе уйрӑмне уҫма палӑртаҫҫӗ.
«Рувики» портал, вырӑс чӗлхиллӗ «Википеди» аналогӗ пек, кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче ӗҫлеме пуҫланӑ.
Иван Яковлевич Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул тата Чӑваш писателӗсен пӗрлешӗвӗ йӗркеленсе кайнӑранпа 100 ҫул ҫитнине палӑртса Чӑваш халӑх поэчӗ Светлана Асамат тӑватӑ кунлӑха Чӗмпӗр тата Тутарстан тӑрӑхне килсе кайрӗ. Унӑн тӗллевӗ – шкул ачисемпе, халӑхпа тӗл пуласси.
Чи малтан вӑл Ҫӗпрел районӗнчи Ҫӗнӗ Йӗлмел ялне кӗрсе тухрӗ. Кунта Светлана Васильевна Чӑваш Республикинчи Профессионал писательсен союзӗн председателӗнчен Улькка Эльменрен пысӑк салам илсе килнине пӗлтерчӗ, союз ҫинчен, И.Я.Яковлев мӗнле пысӑк ӗҫсем туни пирки каласа пачӗ. Унтан тӑван чӗлхе ҫинчен сӑмах хускатрӗ, хӑйӗн кӗнекисемпе паллаштарчӗ, сӑввисене вуларӗ. Хӑй кӗвӗленӗ юрӑсене баян каласа юрларӗ, шӑхличпе тӗрлӗ кӗвӗ каларӗ. Пӗччен – пӗр оркестр! Ачасене те мероприятие хутшӑнтарма манса каймарӗ. Тӑватӑ ачана тӑватӑ шӑхлич пачӗ, хӑй вара баянпа ташӑ кӗвви пуҫларӗ. Ачасем ун хыҫҫӑн шӑхличпе шӑхӑрса пычӗҫ. Пӗтӗм зал кӗрлерӗ ҫак вӑхӑтра, алӑ ҫупрӗ.
Иккӗмӗш тӗлпулу – Кивӗ Улхашра. Ку ял Ульяновск облаҫӗнчи Чӑнлӑ районне кӗрет. Тӗлпулу Совет Союзӗн Геройӗ Н.Князькин ячӗллӗ вӑтам шкулта иртрӗ. Унта хӑнана чӑваш тумне тӑхӑннӑ хӗрсем ҫӑкӑр-тӑварпа, чӑваш ташшипе кӗтсе илчӗҫ.
Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи Чӑнлӑ районӗнче Анатолий Юман поэта асӑнса «Крылья обретаю вновь» иккӗмӗш литература фестивалӗ иртрӗ. Пӗрремӗшне пӗлтӗр Анатолий Федоровичӑн тӑван ялӗ, Чӑвашкасси, йышӑннӑччӗ, хальхинче вара хӑнасене район центрӗ – Аслӑ Нагаткин ялӗ пуҫтарчӗ. Поэт ҫитӗнсе тӑван ялӗнчен тухса кайнӑ та ӗмӗрне Нагаткинта район хаҫатӗнче вӑй хурса ирттернӗ.
Анатолий Федорович Ермилов-Юман 1932 ҫулта ҫуралнӑ, пилӗк ҫул каялла вара ҫӗре кӗчӗ. Вӑл 70 ытла литературӑра тӑрӑшнине, 60 ытла кӗнеке пичетлесе кӑларнине хакласа патшалӑх «РФ культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ят парса чысланӑ. Ҫаплах вӑл Чӑнлӑ районӗн пӗрремӗш Хисеплӗ гражданинӗ, литературӑри тата журналистикӑри темиҫе преми лауреачӗ. Ҫӗр ҫынни вӑл, тӑван ялне, тӑван районне, тӑван ҫӗршыва питӗ хытӑ юратнӑ, ҫакна сӑввисенче тата поэмисенче, ҫаплах статйисенче яр уҫҫӑн кӑтартса панӑ. Юманӑн икӗ ҫирӗп ҫунат пулнӑ – поэзи тата журналистика. Пирӗн аслӑ юлташӑмӑр -- тӑван ҫӗршыва парӑнса ӗҫлекен ҫыннӑн тӗслӗхӗ. Вӑл обществӑлла ӗҫсен хастарӗ, 1980-мӗш ҫулсем вӗҫӗнче Чӗмпӗр ҫӗрӗ ҫинче чӑваш юхӑмне пуҫарса яракансенчен пӗри.
Паллӑ ентешне асӑнса чыслама районти ытти ялсенчен культура ҫыннисем, вӗрентӳҫӗсем, ачасем тата район хаҫатӗнче пӗрле вӑй хунӑ ӗҫтешӗсем килнӗччӗ.
Хусанти тухтӑрсем Чӑваш Енри каччӑн пурнӑҫне ҫӑлнӑ. Унӑн ӳчӗн 90 проценчӗ пиҫсе кайнӑ.
Утӑ уйӑхӗнче 22 ҫулти ентеш тусӗпе гаража ятарлӑ растворпа витнӗ. Ӑна газ баллонӗпе ӑшӑтнӑ. Тӑрук шланг татӑлса кайнӑ та ҫулӑм каччӑсене лекнӗ. Пирӗн ентеш вӑйлӑ пиҫсе кайнӑ. Тусӗн ӳчӗн 50 проценчӗ сиенленнӗ. Иккӗшне те Хусана Республикӑри клиника пульницине илсе ҫитернӗ.
Пирӗн ентеш реанимацире 2 уйӑх выртнӑ. Тухтӑрсем вӑл сываласса шантарайман. Ӑна 20 операци тунӑ, 11 литр юн плазмине янӑ. Каччӑ майӗпен ура ҫине тӑнӑ. Юпан 13-мӗшӗнче ӑна киле кӑларнӑ.
Ӗпхӳри ӑслӑлӑхпа технологисен университечӗн Ҫтерлӗри филиалӗнче «Пушкӑрт Республикин Шаран районӗнче пурӑнакан чӑвашсен вырӑнти калаҫӑвӗн словарӗ» ятлӑ словарь пичетленсе тухнӑ. Кун пирки «Урал сасси» хаҫат сайчӗ хыпарлать.
Сӑмах кӗнекине филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Лариса Коротаева доцентпа Елена Ботвинева магистрант хатӗрленӗ. Яваплӑ редактор пулса И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче ӗҫлекен филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Алина Ахвандерова тӑрӑшнӑ. Словаре мӗнпурӗ 400 яхӑн сӑмах кӗнӗ. Вӗсене диалектологи экспедицийӗ вӑхӑтӗнче пухнӑ.
Словаре кӑларма хутшӑннисем ӑсчахсемшӗн, аспирантсемшӗн, магистрантсемшӗн, студентсемпе ытти вулаканшӑн кӑсӑклӑ пуласса шанаҫҫӗ.
Авӑн уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарти икӗ арҫын Мари Эл вӑрманне, Звенигово районне, шур ҫырли пуҫтарма кайнӑ. Анчах ҫырла пуҫтарнӑ чухне пӗри ҫухалса кайнӑ. Тепри ӑна шыранӑ, анчах кӑлӑхах.
Ку хыпар Мари Элти ҫӑлавҫӑсем патне ҫитнӗ. Кӑнтӑрла вӗсем арҫынна шырама тухнӑ. Ку ӗҫе ахаль ҫынсем те хутшӑннӑ.
Арҫынна тепӗр кун, авӑн уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, ирхи 6 сехет те 15 минутра тупнӑ. Палӑртмалла: вӑл 1952 ҫулта ҫуралнӑскер.
16-ри ҫамрӑк ача Лысково округӗнче шурлӑхра лакса ларнӑ. Раҫҫей ШӖМӗн регионти тӗн управленийӗн пресс-службинче каласа кӑтартнӑ тӑрӑх ӑна ҫӑлма май килнӗ.
Шкул ачи ҫурлан 13-мӗшӗнче ҫухалнӑ, ӑна шыраса амӑшӗ полицие ҫитнӗ. Тӗпчесе палӑртнӑ тӑрӑх, унччен икӗ кун маларах арҫын ача юлташӗсемпе пӗрле юханшыв ҫывӑхӗнче каннӑ. Ҫакӑн хыҫҫӑн унӑн тусӗсем пурте киле таврӑннӑ, вӑл вара — ҫук, вӗсенчен уйрӑлас умӗн «пӗччен пулас килет» тесе каланӑ пулать.
Шырав мероприятийӗсем йӗркеленӗ. Ҫак ӗҫе кинологсене те явӑҫтарнӑ. Пӗр Урма ятлӑ йытӑ йӗрлесе кайса йӗрке хуралҫисене шурлӑх патне илсе ҫитернӗ — ҫул ҫитмен ача унта тупӑннӑ та. Вӑл пӗр талӑк ытла лачакара пӗр хускалмасӑр тӑнӑ.
Шкул ачине шурлӑхран туртса кӑларнӑ, малтанхи медицина пулӑшӑвне панӑ хыҫҫӑн пульницӑна ӑсатнӑ.
Мӑкшӑ Республикин пуҫлӑхӗ Артем Здунов тӳре-шарана иномаркӑсем туянма чарнӑ. Паллах, ку – ӗҫпе ҫыхӑннӑ чухне кӑна.
Вӑл Телеграм-каналӗнче пӗлтернӗ тӑрах, нумаях пулмасть ют ҫӗршывра туса кӑларнӑ машина туянмашкӑн саккас вырнаҫтарнине асӑрханӑ. Ҫакна пуҫлӑх ҫийӗнчех пӑрахӑҫлаттарма хушнӑ. Артем Здунов Владимир Путинпа пӗр пулса малашне ведомствӑсене хамӑр патра туса кӑларнӑ машинӑсене кӑна туянма ирӗк панӑ.
Палӑртмалла: ҫурла уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин тӳре-шаран иномарка туянма юраманни пирки каланӑ.
Ӗнер ҫил-тӑвӑл вӑхӑтӗнче Мари Элте Таир тата Яльчик пӗвисен хӗрринче инкек пулнӑ. Шӑрӑх ҫанталӑкра унта чылай ҫын канма пухӑннӑ. Анчах ҫумӑр ҫума, ҫил алхасма пуҫланӑ.
Йывӑҫсем палаткӑсем ҫине ӳкнӗ. 29 ҫын шар курнӑ. 8 ҫын вилнӗ, вӗсенчен виҫҫӗшӗ - ачасем. РИА Новости пӗлтернӗ тӑрӑх, 10 ҫынна пульницӑна илсе кайнӑ. Вӗсенчен иккӗшӗн сывлӑхӗ йывӑр.
Вырӑна ҫӑлавҫӑсем ҫитсе пулӑшу кӳнӗ. Ӳкнӗ йывӑҫсене тасатаҫҫӗ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 3-5-мӗшӗсенче Чӗмпӗр облаҫӗнче 8 ҫын наркӑмӑшланса вилнӗ. Пӗтӗмпе наркӑмашланнӑ 14 тӗслӗхе шута илнӗ.
Вилнисем – 29-53 ҫулсенчи ҫынсем. Хальхи вӑхӑтра 6 ҫын реанимацире выртать. Ҫав шутра 16 ҫулти ҫамрӑк пур.
Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, ҫынсем «Мистер Сидр» ӗҫмене пула вилнӗ. Ӑна Самар облаҫӗнче туса кӑлараҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра 93 пэт-кӗленчене суту-илӳ ҫаврӑнӑшӗнчен кӑларнӑ. Пӗр верси тӑрӑх, ҫак ӗҫмере этил спирчӗ вырӑнне ҫын пурнӑҫӗшӗн хӑрушӑ метанол пулнӑ.
+14.3 °C