Чӑваш Енре истори предмечӗпе кӗнеке кӑларма хатӗрленеҫҫӗ. ЧР Элтеперӗн Хушӑвне пурнӑҫа кӗртнӗ май ӗҫ ушкӑнӗ истори енӗпе вӗренӳпе методика комплексӗн концепцине хатӗрленӗ.
Ҫакна тӗнчери истори ӑслӑлӑхӗ аталанни, чӑваш халӑхӗн историйӗ енӗпе пӗлӳ тарӑнланни, общество иртнипе кӑсӑкланни тума хӗтӗртнӗ. Ҫавӑн пекех Тӑван ҫӗршыв историйӗ енӗпе методика комплексне хатӗрлени те ку утӑма тума хӗтӗртнӗ.
Хальлӗхе учебникре 13 пай: чӑваш халӑхӗ пулса кайнин тӗп гипотезисенчен пуҫласа республикӑн 20-мӗш ӗмӗр вӗҫӗнчи пурнӑҫӗ таран.
Кӑҫал Чӑваш Енре чи лайӑх выпускниксем пирки даннӑйсем пухма тытӑнӗҫ. Вӗсене «Чи лайӑх выпускник» сайтра вырнаҫтарӗҫ.
Даннӑйсене кӑрлач уйӑхӗнчен пухма тытӑнӗҫ. Ҫапла майпа организацисемпе предприятисене кирлӗ ӗҫченсене шырама меллӗ пултӑр тесе тӑваҫҫӗ. Вӗсем аслӑ шкулсенчен, техникумсенчен, колледжсенчен вӗренсе тухнӑ чи лайӑх ҫамрӑксенчен суйлама пултарӗҫ. Ку яш-хӗршӗн те ӗҫе вырнаҫма питӗ меллӗ.
Даннӑйсен банкне вӗренӳ организацийӗсене хӗрлӗ дипломпа пӗтернисем, ӑслӑлӑхра ҫитӗнӳсем тунисем, конкурссенче ҫӗнтернисем кӗме пултарӗҫ. Сайтпа кирек кам та паллашма пултарӗ.
«Чи лайӑх выпускник» проекта ҫулсерен 500 ытла выпускник хутшӑнӗ.
Красноармейски районӗнчи шкулсенче Литература ҫулталӑкне халалласа чылай мероприяти ирттернӗ.
«Эпир вун-вун пултарулӑх ҫыннипе тӗлпулусем йӗркелерӗмӗр. Хамӑр ентешпе, пултаруллӑ, пур енлӗ талантлӑ В.В. Рудниковапа иртнӗ тӗлпулу та чылайччен асра юлӗ», — тесе пӗлтерет кун пирки вӑл тӑрӑхри Р. Яковлева.
Валентина Васильевна Ҫӗнӗ Выҫҫӑлккӑ ялӗнче ҫуралнӑ. Енӗшкассинчи пуҫламӑш шкула «4» тата «5» паллӑсемпе вӗренсе пӗтернӗ, Ҫӗрпӳ районӗнчи Виҫикасси шкулӗнче вӑтам пӗлỹ илнӗ. И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх пединститучӗн химипе биологи факультетне вӗренме кӗнӗ. Студент ҫулӗсенче спортпа туслӑ пулнӑ вӑл, тӑтӑшах ӑмӑртусене хутшӑннӑ, япӑх мар кӑтартусемпе палӑрнӑ. Аслӑ шкулта пӗлӳ илнӗ тапхӑртах вӑл тракторпа, автомашинӑпа ҫӳреме хӑнӑхнӑ, киномеханик, медсестра удостоверениллӗ пулнӑ. Алла диплом илнӗ хыҫҫӑн пӗр вӑхӑт Чатукасси шкулӗнче ӗҫлеме тӳр килнӗ ӑна. Унтан пурнӑҫ ҫулӗ Сӗнтӗрвӑрри районне илсе ҫитернӗ.
Хӗллехи каникул хыҫҫӑн Шупашкарти шкулсенче ачасене апатлантарнишӗн ытларах тӳлеме тивӗ. Ятарлӑ хушӑва республикӑн тӗп хулин администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков иртнӗ уйӑхӑн 28-мӗшӗнче ҫирӗплетнӗ.
1–4-мӗш классем ирхи апат ҫинишӗн 19 тенкӗ тӳлемелле, кӑнтӑрлахи апатшӑн — 46 тенкӗ.
5-11-мӗш классенче вӗренекенсен ирхи апачӗ пӗчӗккисенчен кӑшт хаклӑрах: ирхишӗн 23 тенкӗ тӳлемелле. Кӑнтӑрлахишӗн вӗсене те, кӗҫӗн класрисене пекех, 46 тенкӗ кирлӗ пулӗ.
Шупашкарти шкулсенче апат хакӗ 2013 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнченпе хӑпарман-мӗн. Ҫав вӑхӑтранпа апат-ҫимӗҫ хакӗ 26,7 процент хӑпарнӑ иккен. Шкулта ачасене апатлантарма тӳлесси 15 процентран ытла хӑпармасть пулмасть тесе ӗнентерет хулари тӳре-шара.
«Эрех ӗҫме ҫынсен ӑҫтан укҫа тупӑнать кӑна тульккӑш? Манӑн хӗрӗме ыран шкула парса яма 100 тенкӗ ҫук», — кӑмӑлӗ пӑсӑккине кура чунне уҫрӗ пӗлӗшӗм. Виҫӗ ача амӑшӗ вӑл. Аслисем шкула ҫӳреҫҫӗ, кӗҫӗнни кӑҫал ача пахчине кайма пуҫларӗ.
Шкул валли укҫа пухни йӗркеллӗ пулӑм мар тесе вӗренӳ тытӑмӗнчи пур пуҫлӑх та калать-тӗр. Ун пек фактсем пирки пӗлтерме ытйаҫҫӗ вӗсем. Вӗренӳ кӗнеки илме, классене юсама ашшӗ-амӑшӗнчен укҫа пухмалла маррине ӗнентереҫҫӗ. Пурнӑҫра вара пачах урӑхла пулса пырать. Манӑн пӗлӗшӗм каланӑ тӑрӑх, вӗренӳ ҫулӗ пуҫланас умӗн вӗсем шкула 2-шер пин тенкӗ пухса панӑ. «Кӗнекесене илмелле мар темеҫҫӗ-и вара?» — шалт аптӑрарӑм пӗлӗшӗм кӑмӑлсӑрланса пӗлтернине кура. «Вӗренӳ тетрачӗсем илме», — хуравларӗ виҫӗ ача амӑшӗ. «Икӗ пин тенкӗлӗх вӗренӳ тетрачӗсем мӗнле хутран вара?» — ӑнланаймасӑр тӗпчетӗп малалла.
Тетрадь туянса йӑлтах пӗтермен иккен-ха. Юлнӑ укҫапа куллер туянмалла тет. Ачасем шыв ӗҫесшӗн аптӑраҫҫӗ имӗш. Ахаль-махаль шыв ӗҫмеҫҫӗ пулать. Эпир ӳснӗ чух ҫӗрулми пуҫтарма аннесемпе хире ана ҫинчи кӳлленчӗкренех е тата кӳршӗ яла лавккана кайсан таврӑннӑ чух ҫырмари шыва тутӑр витӗр сӑрӑхтарса ӗҫеттӗмӗр те 21-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнче ҫуралнисем, ав, кранран юхаканнине те тиркеҫҫӗ.
Елчӗк районӗнчи Аслӑ Елчӗкри Г.Н. Волков ячӗллӗ вӑтам шкулта нумаях пулмасть сенсор пӳлӗмӗ уҫӑлнӑ.
Раштавӑн 22-мӗшӗнченпе ӗҫлекен ку пӳлӗмре сывлӑхшӑн усӑллӑ темле япала та пур: велотренажер, типӗ бассейн, ҫемҫе пукансем тата ытти те.
Сенсор пӳлӗмӗне ачасен пултарулӑхне аталантарас тӗллевпе те усӑ курасшӑн. Унта хӑйӑрпа тата шывпа ӗҫлемелли сӗтелсем те вырнаҫтарнӑ. Утмалли мобиль текен япала та пур унта.
Пӳлӗме чи малтан 2-мӗш класра вӗренекен ачасене илсе кайса кӑтартнӑ. Любовь Адюкова педагог ку пӳлӗм ачасене самай усӑ кӳрессе шаннине палӑртать.
Сенсор пӳлӗмӗн алӑкӗ шкулта вӗренекенсем валли кӑна мар, унта тӑрӑшакансем валли те уҫӑ пулӗ. Кунсӑр пуҫне ашшӗ-амӑшне те унта кӗртме шантараҫҫӗ.
Вӑрнар районӗнче «Литература юбилейӗ» конкурс иртнӗ. Унӑн тӗллевӗ пирки чӑваш ҫыравҫисен хайлавӗсене ачасем хушшинче сарасси, вӗсене чӑвашла вулаттарасси тата чӑваш ҫыравҫисен пултарулӑхӗпе кӑсӑклантарасси пулнине пӗлтереҫҫӗ.
Конкурса чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем 5 тӗрлӗ номинаципе хӑйсем хатӗрленӗ ӗҫӗсене тӑратнӑ. Аслӑ категориллӗ вӗрентекенсенчен тӑракан жюри кашни номинацире ӗҫе 4 енчен хакланӑ.
«Буклет» номинацире Аслӑ Чакри Р.С. Теплова 1-мӗш вырӑна тухнӑ, Вӑрмар шкулӗнчи Г.Н. Васильева — 2-мӗш вырӑна, Ҫӗнӗ Кинчерти И.Ф. Краснова тата Энӗшпуҫӗнчи О.Н. Васильева — 3-мӗш вырӑна.
«Видеролик» номинацире Чупайӗнчи Л.А. Цыфаркина тата Кавалти Н.Ю. Авакова — 1-мӗш, Кӗтеснерти Л.Ю. Николаева 3-мӗш вырӑна тухнӑ. Вӑрмарти В.Г. Антонова, Чулкасри А.В. Михайлова, Кӗтеснерти Г.Н. Николаева, Тикашри Е.И. Платонова, Вӑрнарти Р.М. Иванова Р.М. «Викторина» номинацире ҫӗнтерӳҫӗсем пулса тӑнӑ. «Презентаци» номинацире И.
Чӑваш наци конгресӗ, «Хыпар», «Тантӑш» хаҫатсем сумлӑ чӑваш ҫыравҫи Куҫма Турхан ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине чысласа «Сӗве Атӑла юхса кӗрет» роман тӑрӑх авӑн-чỹк уйӑхӗсенче «Сӗве Атӑла юхса кӗрет» роман — иртнӗ кун ҫути хайлавӗ» ятпа викторина ирттернӗ.
Ӑмӑртӑва 70-е яхӑн ҫын хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче Патӑрьел районӗнчи чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсемпе ачасем те пулнӑ. Нӑрваш Шӑхальти Н. Павлова, Ишлӗ Шетмӗри Л. Владимирова, Сӑкӑтри Е. Анюрова, Турханти В. Самарина, Л. Осипова, Ыхра Ҫырмари С. Кулакова, Пашьелти С. Никитина вӗрентекенсем, ҫавӑн пекех Пашьелти Д. Иванова, Ишлӗри М. Артемьева, Сӑкӑтри А. Анюрова вӗренекенсем пулнӑ. Вӗсем пур ыйтӑва та тӗплӗн хуравласа Хисеп хучӗсене тата парнесене тивӗҫнӗ.
Вӗсем Куҫма Турханӑн 3 кӗнекерен тӑракан романне ҫине тӑрса тӗплӗн вуласа тухнине пӗлтереҫҫӗ.
Тутарстанра унта пурӑнакан тӗрлӗ халӑх культурине, чӗлхине аталантарма тӑрӑшни сисӗнет. Нумаях пулмасть унта, ав, тӑван чӗлхепе литературӑпа олимпиада ирттернӗ. Тутар чӗлхипе кӑна та мар. Чӑваш, удмурт, ҫармӑс, ирҫе-мӑкшӑ чӗлхисемпе тата литературисемпе йӗркеленӗ ӑна.
Тутарстанри чӑвашла тухса тӑракан «Сувар» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, тӑван чӗлхе патне туртӑм пур вӗренекенсене палӑртас, тӗрев парас тӗллевпе ирттернӗ ӑна.
Тутарстан Республикинче пурӑнакан чӑваш ачисем те хӑйсен пултарулӑхне хаваспах тӗрӗслес тенӗ. Малтанласа палӑртнӑ тӑрӑх, чӑваш чӗлхипе литература олимпиадӑна кӑҫал пурӗ 57 ача хутшӑнма кӑмӑл тунӑ. Анчах патне ҫитсен вӗсем пурте хутшӑнайман. Апла пулин те хутшӑннисем ӑсталӑха пур енлӗн кӑтартма тӑрӑшнӑ.
Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗнче пӗр уйӑхра ректор тивӗҫне пурнӑҫлакана виҫӗ хутчен ылмаштарнӑ. Хальхинче ҫак должноҫе вӑхӑтлӑх пурнӑҫлама Андрей Макушева лартнӑ. Вӑл ҫын Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑ «Приволжское» (чӑв. Атӑлҫум) вӗренӳ хуҫалӑхӗнче пуҫлӑхра ӗҫлетчӗ. Пуҫлӑх пуканне ӑна учхоза унччен ертсе пынӑ Георгий Егоров Шупашкар район администрацине ертсе пыма тытӑннӑ хыҫҫӑн шанса пачӗҫ.
«Приволжское» акционерсен уҫӑ обществи (паян унӑн харпӑрлӑх форми ҫавнашкал-мӗн. Хӑй вӑхӑтӗнче вӑл федерацин унитарлӑ предприятийӗ шутланатчӗ) — Ял хуҫалӑх академийӗн вӗренӳ хуҫалӑхӗ. Вӗренӳ заведенийӗнче ректор тивӗҫне пурнӑҫлакана иртнӗ уйӑхӑн 23-мӗшӗнчен тытӑнса виҫӗ хутчен ылмаштарнӑ.
Аса илтеретпӗр, ректор тивӗҫне пурнӑҫлама уйӑх каярах Александр Акимова лартнӑ, темиҫе кун каялла — Илья Царевскине.
+17.3 °C