Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ Шупашкар хулин хавшак сывлӑхлӑ ачасене пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан 2-мӗш шкулӗпе пӗрле «Хавшак сывлӑхлӑ ачасене чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентес уйрӑмлӑхсем» ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ ирттерӗ. Вӑл нарӑс уйӑхӗн 19-мӗшӗнче пулӗ. Конференцие Тӗнчери халӑхсен тӑван чӗлхе кунне халаллӗҫ.
Конференци программине ҫак ыйтусемпе докладсем кӗртме палӑртнӑ: «Хавшак сывлӑхлӑ ачасене чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентмелли майсемпе мелсем»; «Хавшак сывлӑхлӑ ачасен этнокультура компетецине йӗркелесси»; «Хавшак сывлӑхлӑ ачасене вӗрентмелли хальхи технологисем».
Конференцие хутшӑнма тӗпчевҫӗсене, аслӑ тата вӑтам шкул преподавателӗсене йыхравлаҫҫӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче вырӑс класӗсенче чӑваш чӗлхи вӗрентме «Чӑваш чӗлхи» вӗренӳ пособийӗ темиҫе те пичетленсе тухнӑ. Ҫак кунсенче унта тата тепӗр учебник кун ҫути курнӑ. Ку вӑл — «Кала-ха» вӗренӳ пособийӗсен комплекчӗ. Ӑна таваттӑмӗш классем валли хатӗрленӗ. Кӗнеке авторӗсем – А.В. Блинов, А.В. Егорова, Л.П. Николаева, художникӗ – Ю.Ю. Лутошкина. Кӗнеке тиражӗ — 1050 экземпляр. Курс авторӗ – А.В. Блинов.
«Кала-ха» вӗренӳ пособийӗ грамматикӑна вӗрентес тӗллев лартман. Вӑл чӑвашла пуплеме хӑнӑхтарасшӑн.
2016-2018 ҫулсенче Чӑваш кӗнеке издательствинче 1–3 классем валли ҫавӑн пек пособисем пичетлесе кӑларнӑ.
Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗ ача пахчисенче чӑваш чӗлхине вӗрентнине пӗлтерекен хыпар вырнаҫтарнӑ. Унта хыпарланӑ тӑрӑх, Шупашкарта улттӑмӗш ҫул ӗнтӗ «Культурное наследие Чувашии заботливо и бережно храним» (чӑв. Чӑваш Ен культура эткерлӗхне тӑрӑшса тата перекетлӗн упратпӑр) муниципалитет проектне пурнӑҫа кӗртеҫҫӗ. Ҫавна май республикӑри паллӑ ҫынсене, хулапа тӑван тӑрӑх аталанӑвне пысӑк тӳпе хывнисене, тӗл пулусене чӗнеҫҫӗ. Ачасене музейсене илсе каяҫҫӗ, пӗчӗкскерсем валли Чӑваш чӗлхи кунӗсем, фестивальсем, викторинӑсем ирттереҫҫӗ.
Хулари ача пахчисенче тӗрлӗ чӗлхене, ҫав шутра чӑвашла та, вӗрентекен лингвистика пӳлӗмӗсем ӗҫленине ӗнентереҫҫӗ. Шупашкарти 15 ача пахчи «Родной язык — язык матери» (чӑв. Тӑван челхе — анне чӗлхи) республика проекчӗ пурнӑҫланать-мӗн.
«Онлайн ача пахчи» проектпа килӗшӳллӗн педагогсем ачасемпе ашшӗ-амӑшӗ валли чӑваш чӗлхине вӗренмелли видеоуроксем ирттереҫҫӗ.
Чӑваш Енри икӗ полицейские ҫынсен пурнӑҫне ҫӑлнӑшӑн медальпе чысланӑ. Кун пирки ШӖМ пӗлтерет.
Пӗлтӗр нарӑс уйӑхӗнче полици прапорщикӗ Артем Петров патруль вӑхӑтӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарти Терешкова урамӗнче хваттер ҫунни пирки хыпар илнӗ. Хуҫи сас паман.
Ҫӑлавҫӑсем картлашка тунӑ вӑхӑтра хваттер хуҫин амӑшӗ ҫитнӗ те алӑка уҫнӑ. Артем Петров вӑхӑта ҫухатаман – ҫунакан хваттере кӗрсе арҫынна коридора кӑларнӑ. Лешӗ утайман та.
Пӗлтӗр ака уйӑхӗнче полици лейтенанчӗ Владимир Паргеев ҫӑлавҫӑсем пӗрле Ҫӗнӗ Шупашкарти пӗр хваттерти пушартан ҫынсене эвакуациленӗ. Вӑл чӳречерен кӗрсе виҫӗ хӗрачана урама кӑларнӑ. Ачасем хваттерте пӗчченех пулнӑ.
Кӑрлач уйӑхӗнче Шупашкарти Пепкелӗх центрӗнче ҫине-ҫинех йӗкӗреш ҫуралнӑ. Пӗр уйӑхра 6 йӗкӗреш ҫут тӗнчене килнӗ.
ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министрстви пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗсем – 11 арҫын ача тата 1 хӗрача. Ачасене тин ҫуралнӑ ачасен паталогийӗн уйрӑмӗнче сипленӗ, вӗсен сывлӑхне ҫирӗплетнӗ.
Тӗслӗхрен, Анна Коробенковӑн ҫемйинче йӗкӗреш – пӗрремӗш ачасем. Ытти амӑшӗсен аслисем пур ӗнтӗ, йӗкӗрешсене килте аппӑшӗсемпе пиччӗшӗсем кӗтеҫҫӗ.
Ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, йӗкӗреш амӑшӗсенчен пӗрне пепкисемпе киле янӑ.
Ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Пӗрремӗш каналпа кӑтартакан «Мужское/Женское» телекӑларӑмра Чӑваш Енри ҫынсем пулчӗҫ.
Мурманск облаҫӗнчи Анастасия Ильина ачисене интернат-ҫуртра лайӑхрах пулать тесе шухӑшлать. 35 ҫулти хӗрарӑм — урапапа ҫӳрекен сусӑр. Вӑл чӑваш арҫыннипе, Алексей Ильинпа, икӗ ача ҫуратнӑ. Вӗсенчен пӗри — сусӑр. Халӗ ачасем ашшӗпе пурӑнаҫҫӗ. Хӗрарӑм шухӑшланӑ тӑрӑх, Алексей ачасене йӗркеллӗ пӑхмасть.
Кӑларӑмра арҫыннӑн тата тепӗр пилӗк ача пурри палӑрчӗ. Чӑваш Енре пурӑнакан тӑватӑ ачине тата ачисен амӑшне ӗҫлеме каятӑп тесе ҫичӗ юта тухса кайнӑ имӗш. Ачисем ӗнентернӗ тӑрӑх, ашшӗ вӗсем ҫине те пӗрре кӑна мар алӑ ҫӗкленӗ. Унсӑр пуҫне Алексейӑн тата тепӗр ывӑл пур. Вӑл ашшӗне астумасть те.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче пурӑнакан 38 ҫулти арҫынна суд тунӑ. Ӑна 18 ҫул тултарман хӗрне тивӗҫлӗ воспитани паманшӑн айӑпланӑ.
Прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, 11 ҫулти хӗрне вӑл лайӑх пӑхман. Ача санитари тӗлӗшӗнчен хура пӳртре пурӑннӑ, вӗренме, канма, ҫывӑрма условисем пулман. Ку кӑна мар, хӗрачан куллен апат ҫиме те май пулман. Ӳсӗр ашшӗ унпа тӑтӑшах хирӗҫнӗ, хӗненӗ.
Ку тӑрӑ шыв ҫине епле майпа тухнӑ-ха? Пӗлтӗр ҫурла уйӑхӗнче ӑна ашшӗн прависӗр хӑварас ыйтӑва хускатнӑ. Тавӑҫа судра пӑхса тухнӑ чухне ашшӗ хӗрне хӗнени пирки пӗлнӗ. Кун хыҫҫӑн ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Халӗ хӗрачан опекунпа пурӑнать.
Арҫын унччен судпа айӑпланманнине, хӑйӗн айӑпне йышӑннине шута илсе ӑна 280 сехет ӗҫлеттермелле тунӑ.
Паян 10 сехетре Шупашкарти 20-мӗш шкулта вӗренекенсене эвакуациленӗ. Вырӑна пушарнӑйсем, васкавлӑ медпулӑшу, полици, Росгварди ҫитнӗ.
Иртен-ҫӳрене те ҫывӑха пыртарман, Хусанкай урамӗнчи тротуарпа иртме ыйтнӑ.
Сӑмах май, ку уйӑхра шкулсенче виҫӗ эвакуаци пулнӑ. Унччен 5-мӗш гимназин «А» корпусӗнче тата 17-мӗш шкулта ачасене эвакуациленӗ.
Ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, Шупашкарти Коммуналлӑ Слобода урамӗнче пӗр машина ҫул урлӑ чипер качакан хӗрачана пырса ҫапнӑ.
«Ҫыхӑнура» форумри видеора ачана ытти машина чиперех каҫарса яни аван курӑнать. Пӗр водитель вара, «Форд Фокус», «Веста» автомобиль чарӑннине те пӑхмасть, малалла ыткӑнать.
Машина пырса ҫапсан ача хӑех тӑрать-ха. Анчах вӑл уксахлать тата унӑн хӑрах пушмакӗ хывӑнса ӳкнӗ.
Ачана ҫапса кайнине сиссен «Форд Фокус» сӗмсӗррӗн иртсе каймасть — чарӑнса ларать. Автомобильтен хӗрарӑмпа арҫын сиксе тухаҫҫӗ, ача патне васкаса пыраҫҫӗ.
Чӑваш кӗнеке кӑларӑшӗнчен пӗлтӗр 8-мӗш класӑн, паян 9-мӗш класӑн ҫӗнӗ кӗнекисене (тӗрӗссипе — улттӑмӗш ҫӗнетсе улӑштарнӑ кӑларӑма) илсе килчӗҫ. Савӑнмалла. Тӑрӑшса ӗҫленӗ, Евгений Майковпа Ольга Вишнева вӗрентекенсем пултарнине тунӑ. Тепӗр тӗлӗнтермӗш, ҫӗнӗ кӗнекешӗн 3 пин ытларах гонорар парса янӑ. Унчченхисемшӗн пачах ним тӳлеменни те пулнӑ-ҫке! Ҫавӑнпа укҫа пирки калаҫмӑпӑр, ахаллӗн мана хирӗҫ Родионов-Яковлев-Ендеров тата тахӑшӗн пӗрлӗхӗ каллех кӑшласа ларать. Ку ушкӑн хам чӗрӗ чухнех курнӑҫланса синкер сарать те, вилсе выртсан мӗнле сиксе ташлӗ-ши? Ирӗксӗрех пуҫа Даниил Эльмень шӑпи килет — пӗр ҫын пӑтратнипе кӗрӗс-мерӗс шав тӑваҫҫӗ те пултаруллӑ этемех таптаса хураҫҫӗ.
Кайма пуҫтарӑнсан шикленесси ҫук. Пурнӑҫа хакласа шутланӑ чухне капланнине каласа хӑварни вырӑнлӑрах. Хӑй пирки хӑлаҫланать, критикӑна юратмасть, йӑлтах хӑйшӗн тейӗҫ. Ку яланах ҫапла пулнӑ — Эльменсен вӑхӑтӗнче те. Тинкерӗр, ҫаплах ҫав. Тӑван сӑмахлӑх пирки каланӑ чухне манӑн хам ҫинчен сас тумасӑр пулмастех. Ан тив, лешсем кӗвӗҫсе, сӑхланса е урӑх тӗллевпе элеклеччӗр — эпӗ хамӑн ӗмӗре, чылай тӑпӑлтарчӗҫ пулсан та, литература вӗрентӗвӗнчен уйӑраймарӑм.
+0.3 °C