Машинӑсем хӑвӑрт ҫӳремелли ҫула Чӑваш Ен урлӑ тӑвас сӑмах нумаях пулмасть тухрӗ. «Мускав – Чулхула – Хусан» автоҫулпа ҫыхӑннӑ хушу та тухнӑччӗ. Иртнӗ ҫулхи чӳк уйӑхӗнче алӑ пуснӑ документра ҫул тума условисем йӗркелес тӗллеве палӑртнӑччӗ.
Ҫак кунсенче Питӗрте Пӗтӗм тӗнчери экономика форумӗ ӗҫлет. Унта хутшӑннӑ май пирӗн республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев «Российские автомобильные дороги» (чӑв. Раҫҫейӗн автомобиль ҫулӗсем) патшалӑх компанийӗн пуҫлӑхӗпе Вячеслав Петушенкопа тӗл пулнӑ. Енсем «Европа – Хӗвел Анӑҫ Китай» автоҫул тӑвас ыйтӑва хускатнӑ. Трассӑн пӗр пайӗ — «Мускав – Чулхула – Хусан» тӳлевлӗ ҫул. Ҫул тӑршшӗ — 729 километр. Трасса пирӗн республикӑри Ҫӗмӗрле, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Комсомольски, Канаш тата Тӑвай районӗсемпе иртмелле. Пирӗн республикӑра унӑн тӑршшӗ 89,3 километрпа танлашмалла.
Ҫӗртме уйӑхӗн 1-2-мӗшӗсенче Чулхула облаҫӗнчи Пысӑк Болдино ялӗнче Пӗтӗм Раҫҫейри поэзин Пушкин фестивалӗ 53-мӗш хутчен иртнӗ.
Унта пирӗн республикӑран Валерий Туркай хутшӑннӑ. Чӑваш Енӗн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствинче Валерий Туркай Чӑваш халӑх поэчӗ, Чӑваш Республикин тата Тутарстанӑн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Ҫеҫпӗл Мишши премийӗн лауреачӗ пулнине палӑртнӑ.
Уяв маларах эпир асӑннӑ ялти ӑслӑлӑхпа культура центрӗнче уҫӑлнӑ. Валерий Туркай чӑваш халӑхӗ Пушкина питех те юратнине асӑнса хӑварнӑ. Вӑл поэтӑн «Зимний вечер» сӑввине чӑвашла вуланӑ. Ӑна Валерий Туркай чӑвашла куҫарнӑ.
Болдино ялне пӗрмай ҫӳренӗрен 2017 ҫулта «Александр Пушкин. «Чӗрем ман юлӗ сирӗнпе. А сердце оставляю вам» кӗнеке кӑларнине пӗлтернӗ. Ӑна 1000 экземплярпа кун ҫути кӑтартнӑ. Унта Пушкинӑн Туркай чӑвашла куҫарнӑ сӑввисем те, вырӑс классикӗ хӑйӗн чӗлхипе ҫырнисем те кӗнӗ.
Чӑваш Енри паллӑ велоҫулҫӳревҫӗ ӗнер, ҫу уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, мӑшӑрӗпе Настьӑпа тата Аяран хӗрӗпе тӗнче курма тухса кайнӑ. Кун пирки вӑл Инстаграмра пӗлтернӗ. Ҫула тухнӑ малтанхи кун ҫемье Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗр ҫул ҫаврӑмне ҫеҫ ҫитейнӗ-мӗн. Кун пирки Никита Инстаграмри хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ.
Никита Тӗнче ҫемйине ҫӗнӗ кайӑк пӗлтӗрхи ҫӗртме уйӑхӗнче килнӗ. Ҫапла вара хӗр пӗрчӗк хӑйӗн пӗрремӗш ҫуралнӑ кунне ҫул ҫинче кӗтсе илӗ.
Ҫулпа васкавлӑ пыма кутамккасем йывӑрри те кансӗрлет-мӗн. Йыш хӑйсемпе пӗрле 100 килограмм ытла таякан хатӗр-хӗтӗр илнӗ.
Тӗнчесем Финляндине ҫитме палӑртаҫҫӗ. Унта лекиччен вӗсен Чикме урлӑ каҫса Чулхула витӗр тухмалла.
Тенчесен ҫулҫӳревне tenche-travel.ru сайтра пӑхма май пур.
Акан 1-мӗшӗнчен пуҫласа юпан 1-мӗшӗччен Чӑваш Енре хӗрлӗхене (корь) хирӗҫ иммунизаци ирттерӗҫ. Ку юлашки вӑхӑтра Раҫҫейре ҫак чир сарӑлса пынипе ҫыхӑннӑ.
Юлашки виҫӗ уйӑхра ҫӗршывра хӗрлӗхенпе чирленӗ 800 ытла тӗслӗхе палӑртнӑ: Мускавра, Мускав, Чулхула, Владимир, Иваново облаҫӗсенче тата ытти регионта. Вӑл Чӑваш Ене ҫитес хӑрушлӑх та пур. Юлашки хутчен кунашкал чир Чӑваш Ене Мускав облаҫӗнчен лекнӗ.
Чӑваш Енре унччен ҫак чирпе чирлемен, прививка туман 18-35 ҫулсенчи ҫынсене прививка иммунизацийӗ тӑвӗҫ. Ҫавӑн пекех хӗрлӗхенпе чирлес хӑрушлӑх пысӑк ҫынсене, 36-55 ҫулсенчисене, тӑвӗҫ: медицина, суту-илӳ, транспорт, социаллӑ, коммуналлӑ тытӑмсенче, вахта мелӗпе ӗҫлекенсене, мигрантсене. Икӗ прививка тӑвӗҫ: вакцинаци тата ревакцинаци. Вӗсен хушши виҫӗ уйӑхран сахал мар пулӗ. Кунсӑр пуҫне наци календарӗпе прививка туман 2-17 ҫулсенчи ачасене иммунизаци тӑвӗҫ.
Пӗтӗм вырӑссен диктантне ҫыракансем авточупу йӗркеленӗ. Вӗсем ҫула пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗнче тухнӑ. 219 кунта 10 пин километра парӑнтарма, 27 хулана ҫитме палӑртнӑ. Проекта хутшӑнакансем ҫав вӑхӑтра Владивосток, Уссурийск, Хабаровск, Биробиджан, Благовещенск, Чита, Улан-Удэ, Иркутск, Красноярск, Кемӗр, Ҫӗнҫӗпӗр, Омск, Ялуторовск, Курган, Челябинск, Ӗпхӳ, Ижевск, Хусан, Шупашкар, Пенза, Саранск, Чулхула, Ярославль, Вологда, Питӗр, Нарва, Таллин хулисенче пулӗҫ.
Шупашкара ушкӑн пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче 19 сехете ҫитмелле. Виҫӗ «ГАЗ» автомобильпе вӗсем «Шупашкар» суту-илӳ ҫурчӗ патӗнчи стоянкӑна пырса чарӑнӗҫ. Вӗсемпе тӗл пулма кашнинех май пур. Курма пыракансемпе проекта хутшӑнакансем тӗрлӗ акци ирттерӗҫ.
Паян пирӗн республикӑра асар-писер ҫил-тӑман алхаснӑран Шупашкарти аэропортри самолетсем те вӑхӑтра вӗҫеймен. Аэропортӑн Инстаграмри аккаунтӗнче рейссем тытӑнса тӑрассине кӑнтӑрлачченех пӗлтернӗ-ха. Ҫав хыпара вулакансенсен пӗри Мускавран килекен самолетӑн Чулхулара анса ларма тивнине пӗлтернӗ. «Халӗ Шупашкара килетпӗр», — тенӗ вӑл. Паллах, самолетпа мар.
Ирхи 9 сехет те 20 минутра Мускаври Шереметьево аэропорта вӗҫсе каймалли самолет, тӗслӗхрен, халӗ те хускалайман. Шупашкарти аэропортран рейс 16 сехетсӗр те каяймассине, анчах ун чух та шанчӑклӑ пулассине татса калайман.
Мӗн тӑвӑн, васкакансен васкамалла пулӗ те, анчах васкакан вакка сикет тесе каланине те асра тытма тивет. Ҫутҫанталӑкӑн хайӗн саккунӗ...
Чулхулара Шупашкарти таксистсене хӗстерни пирки малтан хыпарланӑччӗ. «Про Город» хаҫат сайтӗнче икӗ регионти таксистсем каллех пӗр чӗлхе тупайманни пирки, ҫапӑҫни ҫинчен ҫырнӑ.
Пушӑн 23-мӗшӗнче Чулхулара таксистсем ҫапӑҫнӑ. Унта пирӗн регионтисем те хутшӑннӑ. Малтанах вӗсем пухӑнса калаҫма ҫеҫ палӑртнӑ, анчах ку хирӗҫӗве куҫнӑ. Васкавлӑ медпулӑшу та чӗнме тивнӗ.
Вырӑнти таксистсен шухӑшӗпе, Чӑваш Енрен, Мӑкшӑ Республикинчен тата ытти регионтан вӗсем патне ӗҫлеме килекен водительсем тарифсене пӗчӗклетеҫҫӗ, пӗтӗм саккаса илеҫҫӗ, ҫавна май «час пикре» коэффицент пысӑкланмасть.
Чӑваш Енри такситсем вара кунпа килӗшмеҫҫӗ. «Чылайӑшӗ чӑвашсем клиентсене туртса илнӗшӗн ҫапӑҫаҫҫӗ тесе шутлать. Ку ун пек мар!!! Клиентсем пурин валли те ҫитеҫҫӗ. Пӗлтерӗшӗ – клиентсене мӗнле тивӗҫтернинче. Ку тытӑмра тахҫанах йӗрке тумалла!» - ҫырнӑ Алексей халӑх тетелӗнче.
Пост патне ҫырнӑ комментарисене тишкерсен ҫакӑ паллӑ: Чулхулари клиентсем конкуренци пурришӗн, таксистсем пур саккаса та илнишӗн, хак пӗчӗкленнишӗн кӑмӑллӑ.
Ҫӗмӗрле хулинчен Чулхула облаҫне тӳррӗн ҫитме ҫитме Сӑр юханшывӗ урлӑ ҫулсеренех ҫул уҫаҫҫӗ. Ҫуллахи вӑхӑтра — понтон каҫӑ, хӗлле — пӑр ҫийӗн. Хӗллехи вӑхӑтра пӑр ҫийӗн ҫӳремелли ҫула раштавӑн 20-мӗшӗнче уҫнӑччӗ. Ӗнер вара ӑна хупма йышӑннӑ.
Чӑваш Енри ҫулсене тытса тӑракан «Чӑвашупрдор» предприятире пӗлтернӗ тӑрӑх, шыв шайӗ 0,5 метр хӑпарнӑ, пӑр ҫуркаланма пуҫланӑ. Ҫавӑнпа пӑр кӗпер урлӑ мшаинӑсене каҫарма чарнӑ.
Ҫӗмӗрле хулипе ЧУлхула облаҫӗнчи Нават ялне (выр. Наваты) ҫыхӑнтаракан понтон кӗперпе 5 тонна таран таякан машинӑсене ҫӳреттернӗччӗ. Ун урлӑ автобус та хутланӑ.
Пӑр кайса пӗтсен Сӑр урлӑ яланхиллех понтон кӗпер хывӗҫ. Вӑл ҫулларан тытӑнса кӗркуннеччен ӗҫлӗ. Хальлӗхе вара ҫӗмӗрлесен тавран ҫӳреме тивет.
Чӑваш Енри паллӑ та пуян ҫынсенчен пӗри, республикӑн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Олег Мешков Шупашкарти аш-какай комбиначӗ хуҫи мар иккен.
Александр Белов журналист пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти аш-какай комбиначӗ «Океан» тулли мар яваплӑ обществӑн (бенефициарӗ – Олег Мешков) аллинче пулнӑ. Анчах Чӑваш Енӗн Арбитраж сучӗ комбината «ЧПП Автоматика» тулли мар яваплӑ обществӑна тавӑрса пама йышӑну кӑларнӑ. Ҫапла ыйтупа суда асӑннӑ предприятин конкурс управляющийӗ, Чулхула ҫынни Олег Вдовин ҫитнӗ. 2017 ҫул пуҫламӑшӗнченпе ҫак должноҫе йышӑннӑскер пурлӑха (кунта сӑмахӑмӑр Шупашкарти аш-какай комбиначӗ пирки пырать) 2014 ҫулта «Океан» тулли мар яваплӑ обществӑна сутса янипе килӗшмен. Суд та конкурс управляющийӗ майлӑ пулнӑ.
Чӑваш Ене Атӑл-Кама макрорегиона кӗртнӗ. Нарӑсӑн 13-мӗшӗнче Раҫҫей Правительствин Ертӳҫи Дмитрий Медведев «Об утверждении Стратегии пространственного развития до 2025 года» (чӑв. Хутлӑхлӑ аталанӑвӑн 2025 ҫулчченхи стратегине ҫирӗплетесси ҫинчен) йышӑнӑва алӑ пуснӑ. Ӗнер ҫав ӗҫлӗ хута официаллӑ майпа пичетленӗ.
Стратегире 12 макрорегиона палӑртса тухнӑ: Тӗп, Тӗп-Хура тӑпраллӑ, Ҫурҫӗр-Хӗвеланӑҫ, Ҫурҫӗр, Кӑнтӑр, Ҫурҫӗр-Кавказ, Атӑл-Кама, Атӑл-Урал, Урал-Ҫӗпӗр, Кӑнтӑр-Ҫӗпӗр, Ангара-Енисей, Инҫет Хӗвелтухӑҫ. Чӑваш Ен, Мари Эл, Мӑкшӑ Республики, Тутарстан, Удмурт Республики, Пермь крайӗ, Киров тата Чулхула облаҫӗсем Атӑл-Кама макрорегиона кӗнӗ.
Стратеги тӗллевне регионсене пӗр пек аталантарасси тесе палӑртнӑ.
+4.3 °C