(2017 ҫулхи юпан 28-мӗшӗнче Чӑваш наци конгресӗн Х съездӗнче каланӑ сӑмахран)
Ҫуркуннеччен выҫса вилетпӗр пуль тесен те, чӑвашсем ыраш анине пӗрех шуратса хӑварнӑ.
Раҫҫейри вак халӑхсен чӗлхисем тавра, республикӑсемпе автономисем ҫинче каллех хура пӗлӗтсем явӑнма пуҫларӗҫ пулсан та, чӑваш халӑхӗ вилсе выртма шухӑшламасть-ха. Ҫултан-ҫул пайӑрланать те ушкӑнланать, ушкӑнланать те Чӑваш наци конгресӗ тавра тата хытӑрах чӑмӑртанать.
Аслисем астӑваҫҫех тетӗп: ҫак чӑмӑртану патне хаяр кӗрешӳ витӗр ҫитмелле пулчӗ. Шовинистсем таптанине чӑтма патша саманинчех хӑнӑхнӑ. 1907 ҫулта Чӑваш Пухӑвне Юмансемпе Хурисен Чӗмпӗрте полици сӑмси айӗнче вӑрттӑн ирттернӗ, 1917 ҫулта — 100 ҫул ӗлӗк — Никольскипе Комиссаровсем, Алюновпа Николаевсем — чӗмсӗрлӗхе хӑюллӑн сирме пултарнӑ.
ЧНКана никӗслесен вырӑссем мар, чӑваш ҫыннисем пирӗн ҫине ҫав тери хаяр сиксе ларни тӗлӗнтерме пӑрахмасть. 1992-1996 ҫулсенчи элек ҫырӑвӗсене упратӑп. Кунта пире националист, тӑшман, сӑрӑ кашкӑр, ухмах тата ытти ярлӑксемпе илемлетнӗ.
Кунта эсир ЧНК ирттерекен Аслӑ пуху мӗнле иртнипе паллашма пултаратӑр. Аслӑ пуху иртнӗ май эпир сире унта мӗн пулса иртни пирки тӳрремӗн пӗлтерсе тӑрӑпӑр.
Аса илтеретпӗр, вӑл шӑматкун, 11 сехетре пуҫланмалла. Шучӗпе вӑл 10-мӗш, ҫавӑн пекех тепӗр ҫавра дата та пур — конгресс йӗркеленӗренпе 25 ҫул ҫитрӗ!
//тӳрех асӑрхаттарар: смартфонпа ҫырнӑран текстра йӑнӑшсем нумай пулӗҫ. Фотосемпе аудиофайлсем те тӳрех, вырӑнтах лартнӑран, редакцилеменнисем пулӗҫ.
Ҫакӑнпа эпир хамӑрӑн пӗрремӗш онлайн-трансляцие вӗҫлетпӗр. Пӗтӗмлетсе каласан, ЧНК тӗшшийӗ малтанхиех юлчӗ. Николай Угаслов — президент, Валерий Клементьев пӗрремӗш вице-президент. Вице-президентсен йышӗнче вара улшӑнусем. Унчченхисенчен унта эпир малашне Алексей Леонтьева, Нина Петровӑна, Олег Мешкова курмӑпӑр. Вӗсем вырӑнне Тимӗр Тяпкин, Олег Мустаев, Анатолий Ухтиарӑв пулӗҫ. Президиум йышӗ улшӑнманнипе пӗрех.
Ку онлайн хыпарлава илес пулсан ҫапла пӗтӗмлетӳсем тума пулать: шел те смартфон зарядки Аслӑ пухӑва йӑлт ҫутатма ҫитмерӗ. Паллах, эп маларах пуҫларӑм, 9 сехетрех. 13 сехетччен хамӑн смартфонпа кантармасӑр усӑ куртӑм теме пулать. Ҫапла май унӑн аккумуляторӗ 4 сехете ҫеҫ ҫитрӗ. Мероприятисен ытларах пайӗ кӗскерех пулнине шута илсен ҫитмелле.
Хальлӗхе онлайн функционалӗнче текста тӳрлетмелли пая ӑсталаман, ҫавна пула орфографи йӑнӑшӗсене тӳрлетме май ҫук. Каярах ӑсталӑп та пур текста та юсаса тухӑп. Ку онлайн хыпарлавра тем тесен те чи малта информацие сирӗн пата хӑвӑрт ҫитересси пулчӗ. Ҫавӑнпа та кӑлтӑксемшӗн каҫарма ыйтатӑп. //сӑмах май, Михаил Игнатьев сӑмахне тӗрӗслесе илӗп, енчен те вӑл пӗтӗмпех кӗмен пулсан тулли вариантне кӗртме тӑрӑшӑп.
К. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнчи пай вӗҫленнӗ хыҫҫӑн халӑх оперӑпа балет театрне куҫрӗ. Кунта вара конгресс 25 ҫул тултарнине анлӑн палӑртрӗҫ. Аслӑ пуху вӑхӑтӗнче тухса калаҫманнисем вара хӑйсен сӑмахӗсене кунта каларӗҫ. Вӗсен йышӗнче Константин Яковлев, Атнер Хусанкай тата ыттисем.
Президиумра 24 ҫын хӑварчӗҫ.
//аккумулятор ларать.
Вице-президент пулма Клементьева (пӗрремӗш), Ивантаева, Мустаева, Тяпкина, Ухтиарова суйларӗҫ.
Мӑн Канаш ларӑвӗ пуҫланчӗ.
Ревизи комиссийӗн председательне Капитоновах хӑварчӗҫ.
Иккӗмӗш хут шутлаҫ.
Болгарскийне кӗртме сӗнчӗҫ, анчах 105-пех ҫырлахатпӑр терӗҫ. Болгарскийне кӗртмерӗҫ.
Пур ҫынсен хушамачӗсене вуласа пачӗҫ.
Унта пурӗ 105 ҫын кӗртрӗҫ. Хирӗҫ ҫук.
Халь Мӑн Канаш ҫыннисене суйлаҫҫӗ.
Ухтиаровшӑн ... 2 ҫын иккен, вӗсенчен пӗри Тимӗр Тяпкин.
283 Угасловшӑн.
Ытти чухне шутламасӑрах сасӑларӗҫ те ку чухне шутласах теҫҫӗ. Кайран ыйусем ан пулччӑр тесе.
Мустаева кандидатран илчӗҫ. Ухтиаровпа Угаслов хушшинче суйлӗҫ. :)
Олег Мустаев сӑмах калать. Мана шаннӑшӑн тавтапуҫ тет, пирӗн вӑхӑт ҫитӗ-ха тет. //ӳкерсе илеймерӗм.
Ухтиарова хӑварчӗҫ кандидатра.
Ухтиаров тухрӗ. Конгресс лайӑх ӗҫлет тет. Сӗннӗшӗн тав тет, анчах хам кандидатурӑна илме ыйтап тет.
Ӗҫлеме хатӗр тесе вӗҫлерӗ.
Халь вӗсен сӑмахӗсене итлетпӗр. Малтан Николай Угаслов тухрӗ. Николай Федорович ман команда пур, ӗҫлет тет. Влаҫрисемпе пӗрле ӗҫлетпӗр тет.
Виҫӗ кандидат иккен.
Тепри тухрӗ. Олег Мустаева сӗнчӗ.
Вӑл Шӑмӑршӑ каччине Анатолий Ильич Ухтиарова сӗнет.
Тяпкин тепӗр кандидатура сӗнет.
Президента суйлама пуҫларӗҫ. Угаслова виҫҫӗн сӗнчӗҫ рулас.
Ку документсем ӗнтӗ каярах вӗсен сайтӗнче пулӗҫ.
Чӗнсе каланине тата хушнине никӗс шутӗнче йышӑнчӗҫ, сасӑларӗҫ.
100 пинрен ытла пурӑнакан тӑрӑхсенче чӑваш чӗлхине патшалӑх чӗлхи шайне хӑпартмалла текен сӗнӳ пур.
Тухса калаҫакансем пӗтрӗҫ. Халь пӗтӗмлетӳллӗ сӑмаха Угаслов калать.
Алексей Леоньтев Архипов вӑхӑтӗнче лачакара пулманни пирки каларӗ, Станьял йӑнӑшать терӗ.
Всемирный конгресс чувашского народа ят ҫине улӑштарма сӗнчӗ.
Самартан хӗрарӑм тухрӗ. Ятне-хушаматне астуса юлаймарӑм.
Патшалӑх ӗҫӗпе пӗрлешсе ӗҫлесен ӗҫ тума пулать терӗ
Халь Олег Мустаев сӑмах илчӗ.
Елена Еньккана чи тӑвӑллӑ алӑ ҫупрӗҫ.
Стеоеотипсемпе кӗрешмелле терӗ.
Чӑвашла япаласем ачасеи валли ҫук, вырӑслисем кӑна терӗ.
Чӑвашсем вырӑсланса пынине курӑмлӑн кӑтартрӗ.
Елена Енькка сӑмах илчӗ. Чӑваш букварӗ 1991 ҫулта 31 пинпе тухнӑ терӗ, заль вара 3000 кӑна терӗ.
Тепӗр хут тӑвӑллӑ алӑ ҫупрӗҫ.
Пӗчӗк ыйтусемпе пысӑк ҫынсене чӑрмантармалла мар терӗ. Стратеги ыйтӑвӗсене тупмалла терӗ.
ЧНК-ран Путин патне ҫыру ҫырмалла терӗ.
Станьял та Угаслова хӑварма сӗнчӗ. Вӑл киличчен ЧНК "лачакараччӗ" терӗ.
1917 ҫулхи йышӑнусем, конгресӑн пӗрремӗш йышӑнӑвӗсене тепӗр хут вуламалла терӗ.
Халь Станьял сӑмах илет. Малтанхи тапхӑр йывӑр иртсеччӗ терӗ, 1992 ҫулхи ҫырусене вуласа пачӗ.
Малалла та Угаслова хӑварма сӗнӳпе тухрӗҫ.
Ивантаев кам-кам саламлӑ ҫыру яни пирки пӗлтерчӗ.
- Чӑваш халӑхне юратман ҫын вӑл лайӑх ҫын пулма пултараймасть, - терӗ Кураков
Кураков халӑхсен туслӑхӗн ҫуртне уҫакан уява чӗнчӗ. Парк тӑватпӑр терӗ. Вӑл Шупашкарти чт чаплӑ вырӑн пулӗ терӗ.
Атнер Хусанкач тӑвӑллӑн алӑ ҫупса тав турӗҫ.
Кураков Лев Понтелеймонович сӑмах илчӗ, ЧНК ӗҫне "лайӑх" тесе хак парать.
Иркутск облаҫӗнчи икӗ шкулта факудьтаиив шайӗнче чӑваш чӗлхи вӗрентеҫ тет. Куншӑн пире укҫа-тенкӗпе те тивӗҫтереҫ тет.
ЧНК ирттерекен Пӗтӗм Раҫҫей Акатуйӗсем питӗ пӗлтерӗшлӗ тет. Вӗсене хурлакансем йӑнӑшаҫҫӗ тет. Сирӗншӗн, республикӑрисемшӗн вӑл уявсем укҫана ахаль тӑкаклани пек кӑна курӑнать пулсан пире вӑл чӑваш культурипе сывласа илме май парать тет.
Иркутскри чӑвашсем ЧНК вӗсене яланах пулӑшать тет, мӗн ыйтан пӗтӗмпех питӗ хӑвӑрт тивӗҫтерет тет.
Хальхи ЧНК малтанхинчен лайӑхрах ӗҫлет терӗ.
Тӑхтав вӗҫленчӗ, Аслӑ пуху ӗҫе малалла тӑсрӗ. Андрей Яковлев, Крым культурӑпа наци автономийӗн ертӳҫи сӑмах илчӗ. Крым Раҫҫее кӗнӗ хыҫҫӑн пирӗн аталану ҫӑмӑлланчӗ ткрӗ.
Мандат комиссийӗн докладне сасӑласа ҫирӗплетрӗҫ.
Делегатсенчен хӑшӗ миҫере, мӗгле чыса тивӗҫнине каласа парать. 51% сӑмахран Аслӑ пухӑва пӗрремӗш хут хутшӑнаҫҫӗ.
//телефон зарячӗ ларать. Мӗн чухлӗ ҫырирап, ҫавӑн чухлӗ лартӑп. Кун хыҫҫӑн тӑхтав пулмалла, тег, ун вӑхӑтӗнче авӑрлайӑп.
Мандат комиссийӗн докладне Ара Мишши тӑвать. Пурӗ 320 кандидат терӗ.
Хӑйсем пирки каласа пачӗ, Угаслова тӳпеттей парнелерӗ.
Тӗмен КНАн 20 ытла уйрӑм, вӗсем пурте хастар ӗҫлеҫҫӗ терӗ.
Ираида Маслова сӑмах калать.
ЧНК-ан хальхи вӑхӑтра ГАЗ 3102 машин пур терӗ.
Конгресра паянхи куна пурӗ 949 пайташ тӑрать терӗ. Аслӑ пухура паян 320 делегат патнелле.
Тӗрӗслевпе ревизи комиссийӗн отчетне тӑвать. Капитонов хушаматли. Налук органӗсем вырӑсла ыйтнӑран хам отчета вырӑсла тӑвӑп терӗ.
Ҫамрӑксен театрӗ Ҫеҫпӗл кинотеатр ҫуртне куҫнӑшӑн Михаил Васильевича тав тӑватӑп терӗ.
Чӑвашла чи малтан ашшӗ-амӑшӗ вӗрентмелле терӗ. Вӗсем вӗрентмесен ри шкул ни интернет ку ӗҫе тӑваймасть терӗ.
Ача пахчисенче чӑвӑшла вӗренме пултараймарӑмӑр терӗ.
Ҫыравҫӑсене пӗр ушкӑна пӗрлештерме вӑй-хӑват ҫитереймерӗмӗр тет.
Республикӑра шкулсем, ача пахчисем, спортпа сывлӑх ҫирӗплевӗн комплексӗсене хута янӑ тесе Михаил Василтевича мухтаса илчӗ. Шел те, ҫав шкулсемпе ача пахчисенчен пӗри те чӑвашлӑхшӑн ӗҫлемест ҫав. Вӑй-хал культурипе сывлӑх ҫирӗпленӗвӗн комплексӗсем пирки сӑмах та ҫук. Хӑшӗ-пӗрин ячӗ чӑвашла пулнисӗр пуҫне шалта чӑвашли нимех те ҫук пуль вӗсенче.
Чӑваш ял ячӗсем вырӑсла хитре мар янрани пирки ыйту ҫӗклеҫҫӗ терӗ, ку ыйтупа ӗҫлетпӗр тет. Кун пирки ман шутпа 8-мӗш Аслӑ Пуху вӑхӑтӗнчех хускатма пуҫласа, анчах ыйту вырӑнтан хускални ӑирки илтмен-ха.
Пирӗнтен уйрӑлнисене асӑнса пӗр минут ура ҫинче шӑп тӑчӗҫ.
ЧНК президенчӗ отчет турӗ. Ӑна йӗркеленӗренпе 25 ҫул ҫитни пӗлтерӗшлӗ терӗ. Алексей Леонтьева ЧНК ӗҫӗ-хӗлӗ пирки хатӗрленӗ кӗнекешӗн тав турӗ.
Патшалӑх Канашӗн парнисене параҫҫӗ. Конгреса пачӗҫ.
Валерий Николаевич Филимонов сӑмах калать.
Элтепер 6 минут ытла калаҫрӗ, аудио тем кӗскерех пек... Йӗркеллех вырнаҫрӗ-ши?
Элтепер парнисене параҫҫӗ.
Михаил Игнатьевӑн салам сӑмахӗ.
Регламент ушкӑнне сасӑласа ҫирӗплетрӗҫ.
Мандат ушкӑнне виҫ ҫынран суйларӗҫ, шутлав ушкӑнне (5 ҫын), кун йӗркине ҫирӗплетрӗҫ.
Редакци ушкӑнне ҫирӗплетрӗҫ. Хирӗҫҫисем те тӑхтанисем те ҫук.
Президиум йышне ҫавӑн пекех Игнатьева, Филлимонова тата Черкесова кӗртрӗҫ.
Президиум йышне ҫирӗплетрӗҫ. Хирӗҫ ҫук тесе сасӑларӗҫ. Президиумра 12 ҫын.
Иван Яковлев палӑкӗ умне чечек хума ҫынсем яраҫҫӗ.
Алран кайми аки сухи гимн юрлаҫҫӗ.
Валери Туркай, Чӑваш халӑх поэчӗ:
Олег Цыпленков, Чӑваш патшалӑх киностудийӗн ертӳҫӗ ҫумӗ:
Федор Мадуров ЧНК-ра мӗнле улшӑнусем кӗртмелли ҫинчен каласа пачӗ.
Юрий Сементер, Чӑваш халӑх поэчӗ:
Геронтий Никифоров, ЧНК президиум пайташӗ хӑйӗн шухӑшӗсене пӗлтерчӗ:
Алексей Сӗрмек паянхи Аслӑ пуху пирки хӑй шухӑшӗсене пӗлтерчӗ.
Аслӑ Пуху кунӗ те ҫитрӗ. Пирӗнпе юлсан эсир ҫак пухӑвӑн чи кӑсӑклӑ саманчӗсемпе паллашма пултаратӑр! Кӗске интервьюсем, пуху саманчӗсем, хыпарсене чи малтан пӗлтерни — йӑлт пирӗн сайтра пулӗ! Интернечӗ кӑна ӗнтӗ (леш, 4G текенни) театр ҫывӑхӗнче аван ӗҫлетӗр.
Интереслӗ пулмалла теҫҫӗ. Сас-хура ҫапларах пӗлтерет. Енчен те 8-мӗш пухӑва Николай Егорович Лукианов пӑлхатса илесшӗнччӗ пулас, паянхине вара Тимӗр Тяпкинсен команди интереслӗрех тӑвӗ. Хама та кӑсӑклӑ, ҫавӑнпа та театр патне Лапсартан халех тухатӑп.
Сӑнӳкерчӗксене тишкерсен ҫыннисем чӑвашла калаҫни темскер курӑнмасть. Ҫавра сӗтел ятне те пулин чӑвашла куҫарман. Икӗ енче икӗ пысӑк экран ҫакӑнса тӑрать. Иккӗшин ҫинче те — вырӑсла.
//пӗлсех тӑратпӑр, чи хуйхӑллӑ тема чӑваш чӗлхи пулнӑ ӗнтӗ. Анчах чӗлхене унпа усӑ курсан ҫеҫ ҫӑлса хӑварса аталантарма пулни пирки халӗ те пирӗн тӳре-шарасен пуҫне кӗреймест. Конгресс пуҫлӑхӗсен пуҫне те ҫак шухӑш ҫул уҫаймасть ҫав.
Тинех ҫавра сӗтел пирки официаллӑ информаци тухрӗ пулас.
gov.cap.ru/Info.aspx?type=news&id=3695793&gov_id=12 — кунта тӗплӗн кам тухса калаҫнипе, сӑнсемпе паллашма пулать.
VIII Аслӑ пухура тата тепӗр программа та пурччӗ. Унпа Николай Угаслов тухнӑччӗ.
chnk.ru/a/documents/10.html - вӑл программӑпа кунта паллашма пулать.
Аслӑ пуху пуҫланиччен «Алран кайми аки-сухи...» юрра итлесе пӑхма сӗнетпӗр.
//сасӑ вырнаҫтармалли май пурӑм. Тен ыран камран та пулин кӗске интервью илейӗп.
Ҫавра сӗтелте, пире пӗлтернӗ тӑрӑх культурӑпа наци автономисен ертӳҫисемпе тӗрлӗ министрсем тӗл пулнӑ, тухса сӑмах каланӑ. Культура министрӗ Константин Яковлев, вӗренӳ министрӗ Юрий Исаев, информаци политикин министрӗ Александр Иванов тата ыттисем. Хӑш-пӗр министерствӑран ҫумӗсем пынӑ терӗҫ.
Юрий Николаевич хальхи вӑхӑтра чӑвашла вӗренмешкӗн справка ҫыртарнипе Чӑвашра ҫеҫ мар, ун тулашӗнче анлӑрах усӑ курма сӗннӗ. Тӗслӗхрен, Тӗменре, Ӗренпурта, Самарта. Ҫапла май чӑваш чӗлхине вӗренте вырӑнта хысна уйӑрма сӑлтав пулӗ имӗш.
//сӑн хальлӗхе тупимарӑмӑр.
Сас-хура пӗлтернӗ тӑрӑх ЧНК президенчӗ пулма Николай Фёдоровичах шанса парӗҫ.
gov.cap.ru/SiteMap.aspx?id=2180684&gov_id=712 - 16 сехетре паян Элтепер администрацийӗ вырнаҫнӑ ҫуртра ҫавра сӗтел иртмелле тет. Унта чӑвашсен наципе культура автономийӗсен пуҫлӑхӗсем пухӑнмалла пулас.
www.irekle.org/articles/i50.html - кунта эсир Николай Лукианов 8-мӗш Аслӑ пуху валли хатӗрленӗ программӑпа паллашма пултаратӑр.
Вӑл паянхи кун та актуаллӑ шутланать тесен йӑнӑшмӑпӑр.
Сӑмах май, Аслӑ пуху мӗнле иртмеллипе кӗскен ЧНК сайтӗнче паллашма пулать: chnk.ru/a/news/1100.html
Майӗпен Аслӑ пухӑва хатӗрленетпӗр. Сире валли ҫӗнӗ формат уҫса парасшӑн — «онлайн» мелне. Кунашкалли республикӑри МИХсенче ҫукччӗ пулас. Эпир — пӗрремӗш.
Чӑваш наци конгресӗн юбилейлӑ 10-мӗш съезчӗ умӗн Чӑваш Енӗн культура министрӗ Константин Яковлев ЧНК президенчӗпе Николай Угасловпа тӗл пулнӑ.
Тӗлпулу ӗнер, юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, иртнӗ. Унта пысӑк пӗлтерӗшлӗ съезда йӗркелесе ирттерессипе ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явнӑ, тӗллевсене палӑртнӑ.
Каласа хӑвармалла, Чӑваш наци конгресӗ йӗркеленнӗренпе 25 ҫул ҫитнине халалласа юпа уйӑхӗн 27–28-мӗшӗсенче Шупашкарта нумай мероприяти иртӗ. 28-мӗшӗнче вара съезд пулӗ, унта Раҫҫейӗн тӗрлӗ регионӗнчен тата чикӗ леш енчен 320 делегат килсе ҫитмелле. Унсӑр пуҫне юпа уйӑхӗн 27-мӗшӗнче «Раҫҫейри чӑваш наци-культура автономийӗсен паянхи ӗҫӗ-хӗлӗ: ҫивӗч ыйтусем тата вӗсене татса памалли майсем» ятпа «ҫавра сӗтел» иртӗ. Унта тӳре-шара, чӑваш наци-культура пӗрлешӗвӗсен хастарӗсем, ЧНК президиумӗн пайташӗсем хутшӑнӗҫ. Ҫав кунах уяв концерчӗ пулӗ.
Кӗҫех Чӑваш наци конгресӗн Аслӑ пухӑвӗ иртмелле. Кӑҫал ӑна йӗркеленӗренпе 25 ҫул ҫитет те ҫак чаплӑ уява ирттерме тӗплӗн хатӗрленеҫҫӗ. Хӗрӳленсе ӗҫлеҫҫӗ.
Аслӑ пухура ЧНК Президентне суйламалла. 28-мӗшччен вӑхӑт нумаях юлмарӗ пулин те мӗнле кандидатсем пурри пирки халӗ те паллӑ мар-ха. Те Угасловах хӑвараҫҫӗ, те Валерий Клементьева пӗр картлашка ҫӳлерех хӑпарма сӗнӗҫ. Паллӑ мар. Мӗнех, ку вӑл вӗсен шалти ӗҫӗ. Ахаль халӑхран тахҫанах ыйтма пӑрахнӑ та, хура халӑха ку ыйту пӑшӑрхантармасть. Апла-и, капла-и, «Кама лартаҫҫӗ-ши?» — текен ыйтӑва халиччен никамран та илтменччӗ-ха. Пуриншӗн те «ик айкки те тӑвайкки».
Ку сӑмаха ма пуҫартӑм-ха? Раҫҫей шайӗнче пӗр хыпар ҫӳрет. Кремль, имӗш, кӗпернаттӑрсен пуканне йышӑнма пултаракансен йышне хатӗрлет. Космонавтсене хатӗрленӗ пекех вӗсене вӗрентеҫҫӗ: ятарласа Сочире пухнӑ, ӑслӑ-тӑнлӑ ҫынсем лекцисем вуласа панӑ. Вӑл ҫеҫ те мар, пулас кӗпернаттӑрсене ҫичӗ метр ҫӳллӗшӗнчен шыва та сиктернӗ.
Шухӑшларӑм та... Тен, пирӗн те ЧНК Президенчӗ пулас кандидатсене ҫапла хатӗрлемелле?
Йошкар-Олана хӑнана килсен ҫӗршывӑмӑр пуҫлӑхӗ Владимир Путин наци чӗлхисене вӗрентесси пирки питӗ тавлашуллӑ хурав пачӗ. Имӗш наци чӗлхисене ирӗксӗрлесе вӗрентме кирлӗ мар (ку утӑ уйӑхӗн 20-мӗшӗнче пулса иртсеччӗ). Ку ҫеҫ те мар, кун хыҫҫӑн вӑл ҫурла уйӑхӗн вӗҫнелле прокуратурӑна тӗрӗслев ирттерме хушнӑччӗ — наци чӗлхисене вӗрентнӗ чухне йӗрке пӑсни пур-и е ҫук? Ку ӗҫе вӗсен раштав уйӑхӗччен туса ирттермелле, пӗтӗмлетӳ туса ҫӗршыв ертӳҫине пӗлтермелле.
Хальхи вӑхӑтра шкулсенче чӑн та мӗн кӑна вӗренмеҫҫӗ пуль ачасем. Анчах ашшӗ-амӑшне чи вӗчӗрхентерекенни вӗсенчен — наци чӗлхисем. Вӗсен шухӑшӗпе, имӗш, ачасене «пустуй нушалантараҫҫӗ». Акӑлчан чӗлхине те, нимӗҫ чӗлхине те, хрантсус чӗлхине те вӗрентеҫҫӗ-ха. Ирӗксӗрлесех. Анчах вӗсен тӗлӗшпе ҫав ашшӗ-амӑшӗсен нихҫан та темшӗн вӗчӗрхенӳ туйӑмӗ ҫуралмасть. Сӑмахран, нимӗҫ чӗлхи вӗренекене вӑл пӗлӳ хӑҫан та пулин кирлӗ пуласси питӗ ыйтуллӑ. Анчах вӗрентеҫҫӗ. Ашшӗ-амӑшӗ хирӗҫ тӑмасть. Физика, математика, тригонометри… Ку йыша тӑсма та пулать. Пурне те ирӗксӗрлесе вӗрентеҫҫӗ.
Аркадий Павлович Айдак Етӗрне районӗнчи «Ленинская искра колхоза 43 ҫул ертсе пынӑ. СССР халӑх депутачӗ (1989–1991), республикӑри Хресченсен союзӗн йӗркелӳҫисенчен пӗри тата унӑн ертӳҫи. Эколог, экспериментатор, реформатор, педагог, йышлӑ ҫемье пуҫӗ (мӑшӑрӗпе Людмила Андреевнӑпа 5 ача пӑхса ҫитӗнтернӗ), чӑваш наци юхӑмӗн ӑс-хакӑл ҫул пуҫӗсенчен пӗри (Чӑваш наци конгресӗн йӗркелӳ комитечӗн тата Кӗҫӗн Канашӗн пайташӗ), Чӑваш Республикин тата Раҫҫей Федерацийӗн ял хуҫалӑхӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Республикин тата Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Республикин хисеплӗ гражданинӗ, «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орденпа ытти нумай орден-медаль кавалерӗ…
Эпӗ чаплӑ ҫыннӑмӑр урӑх тӗнчене яланлӑхах кайнӑ хыҫҫӑнах (2013 ҫулхи авӑн уйӑхӗ) кӗнеке кӑлармашкӑн материалсем пуҫтарма пуҫланӑччӗ. Шел, вӑхӑтра тытӑмласа-йӗркелесе ҫитереймерӗм. Ҫак кунсенче вара «АРКАДИЙ АЙДАК: РОМАНТИК, ПАССИОНАРИЙ, СОЗИДАТЕЛЬ» кӗнекен электрон кӑларӑмӗ кун ҫути курчӗ. Сире кӗнекен аннотацийӗпе тата ум сӑмахӗпе паллашма сӗнетӗп.
Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче республикӑра Аркадий Павлович ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине тӗрлӗ мероприяти ирттерсе палӑртрӑмӑр.
Ҫӗртме уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Иркутск тӑрӑхӗнче ҫумӑр витӗр Акатуя пуҫтарӑннӑ. Унта Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнче тӗпленнӗ чӑвашсем Байкал (тӗрӗклерен вӑл Пуян кӳлӗ тесе куҫать) кӳлли хӗрринче, «Тальцы» уҫӑ сывлӑш айӗнчи музей комплексӗнче, Пӗтӗм чӑвашсен Акатуйне ирттернӗ.
«Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, уява Чӑваш Республикин культура, национальноҫсемпе архив ӗҫӗсен министрӗ Константин Яковлев, ЧНК президенчӗ Николай Угаслов, Иркутск облаҫӗн саккунсем кӑларакан пухӑвӗн комитет председателӗ Ирина Свинцова, Иркутск облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗн управленийӗн тата правительство пуҫлӑхӗ Ольга Куриленкова, Иркутск облаҫӗн культурӑпа архив министерствин канашҫи Оксана Седина хутшӑннӑ.
Тӗрлӗ регионти юрӑ-ташӑ ӑстисем те унтисене савӑнтарнӑ.
Чӑваш Енӗн Юстици тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министерстви Атӑл хӗрринче, Шупашкарти нефть базинчен инҫех мар вырнаҫнӑ ҫӗре «ТНК 21» компание аукционсӑрах панӑ тесе шухӑшлакансем пур иккен. Шыв хӗрринчи лаптӑклӑ пулнӑ компанин учредителӗ — «ТУС» хуҫи, Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ, Чӑваш наци конгресӗн президенчӗ Николай Угаслов.
Николай Угаслов 31 миллион тенкӗ тӑракан 16 пин тӑваткал метр лаптӑка аукционта тара илнине ӗнентерет-мӗн, анчах унӑн конкуренчӗсем нимле аукцион та пулманнине палӑртаҫҫӗ иккен. ЧР Юстици тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министерствин сайтӗнче аукцион иртнине хыпарланине асӑрхаман енне патшалӑх харпӑрлӑхӗнчи пурлӑха аукционсӑр тыттарнӑ тесе шухӑшлакансем ку ӗҫе тӗпчеме правӑна сыхлакан органсенех ыйтнӑ.
Хаҫат ҫырӑнса мотоблоклӑ пулассине ӗненме йывӑр пулӗ те, анчах ку вӑл шӳт мар. Республикӑри чи вӑрӑм ӗмӗрлӗ хаҫата, «Хыпара», ҫырӑнакансен ӑна выляса илес шанчӑк калама ҫук пысӑк.
«Хыпар» хаҫата кӑҫалхи иккӗмӗш ҫур ҫуллӑха ҫырӑнакансем хушшинче лотерея ирттерӗҫ. Унта хутшӑнас тесен хаҫатпа туслашмалла тата ҫавна ӗнентерекен квитанцие редакцие ярса памалла. Хаҫата ҫырӑннине ҫирӗплетекен хута ҫӗртме уйӑхӗн 5-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ. Лотерея Республика кунӗнче Чӑваш наци конгресӗ умӗнче, унта пуҫтарӑннӑ мӗнпур халӑх умӗнче, иртӗ.
Аса илтерер, редакци Шупашкарти Иван Яковлев проспектӗнчи 13-мӗш ҫуртра, виҫҫӗмӗш хутра, вырнаҫнӑ. Квитанцисене унта ҫитермелле е hyparkd@mail.ru электрон адреспа ярса пама юрать.
Пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ ҫӗнӗ видеоконкурс пуҫланать. Вӑл пӗлтӗрхи «Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» видеосӑвӑсен конкурсӗн тӑсӑмӗ пулӗ. Унӑн кӑҫалхи ячӗ — «Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш: ача панчи». Хальхинче вӑл шкула кайман ачасене халалланӑскер пулӗ. Конкурса хутшӑнакан ачасен, 2–15 ҫулхисен, халӑх сӑмахлӑхӗн е чӑваш поэчӗсен сӑввисене вуласа памалла. Ушкӑнпа пуҫтарӑнса чӑваш ачисен вӑййине вылянине ӳкермелли номинаци те пур хальхинче.
Конкурса йӗркелекенсем шутне Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗсӗр пуҫне ҫаксем кӗреҫҫӗ: Чӑваш халӑх сайчӗ, Чӑваш ен телерадиокомпанийӗ, Чӑваш наци конгресӗ, Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗ.
Конкурса хутшӑнас текенсен электронлӑ регистраци тухмалла. Конкурса ҫырӑнмалли страница http://pecekse.chuvash.org адреспа вырнаҫнӑ. Регистрациленнисӗр пуҫне унта сирӗн видео ӳкермелли сӑвва е вӑййа суйласа илмелле пулать. Видеосене интернета кӑларса хума ирӗк паракан ашшӗ-амӑшӗн заявленисемпе пӗрле civhim2@yandex.ru электрон адреспа ярса памалла.
Конкурс ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче 23 сехетре вӗҫленет. Каярах килнӗ ӗҫсене йышӑнмаҫҫӗ.
+7.3 °C
