Улатӑрта Республикӑри онкодиспансерӑн филиалӗ уҫӑлӗ. Савӑнӑҫлӑ мероприяти ҫурла уйӑхӗн 23-мӗшӗнче 11 сехетре Улатӑр районӗн тӗп пульницинче пулӗ.

Кунашкал филиал пӗрремӗш хут уҫӑлать. Улатӑрта онколог пур, ҫапах вӑл ӑна улӑштармасть. Филиала уҫса халӑха тивӗҫлӗ пулӑшу парасшӑн.

Онкологи диспансерӗн филиалӗ мӗншӗн шӑпах Улатӑрта уҫӑлать-ха? Мӗншӗн тесен район Шупашкартан инҫетре вырнаҫнӑ. Унта пациентсене ятарлӑ графике пӑхӑнса йышӑнӗҫ.

Онколог пӳлӗмӗнче диспансер учетне туса пырӗҫ, пациентсене тимлӗн сӑнӗҫ. Филиала уҫнӑ ҫӗрте ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Владимир Викторов, Республикӑри онкодиспансерӑн тӗп тухтӑрӗ Лидия Воропаева пулӗҫ.

Шупашкарти травматалоги, ортопеди тата эндопротезировани центрӗнче экзоскелета тӗрӗслеҫҫӗ. Вӑл кӳмере ларакан сусӑрсене ура ҫине тӑма пулӑшать.

Кунашкал аппарата Шупашкарсӑр пуҫне Раҫҫейри темиҫе хулара – Мускавра тата Екатеринбургра – тӗрӗслеҫҫӗ. Ӑна Сколковӑри ӑсчахсем шухӑшласа кӑларнӑ.

Экзоскелет медицина реабилтацийӗ тата социаллӑ адаптаци валли кирлӗ. Пациентсем сывлӑхне лайӑх енне улӑштарма май туса панӑшӑн питӗ савӑнаҫҫӗ. Малтан вӗсем бруссем ҫине тренировка ирттереҫҫӗ, унтан костыльпе утма хӑнӑхаҫҫӗ.

Японири NSK компани 13 минут ҫурӑ ҫаврӑнма пултаракан спиннер шухӑшласа кӑларнӑ. Ахаль спиннера илес пулсан вӑл темиҫе минут ҫеҫ ҫаврӑнайрать, ун хыҫҫӑн чарӑнать.

Нумай вӑхӑт хушши ҫаврӑнтармашкӑн япун ӑстисем тӗнче уҫлӑхӗнчи уҫлӑхташсенчи (спутниксенчи) подшипникпа усӑ курнӑ. Ҫапла май вӗсен спиннерӗн хакӗ 17 пин иенӑпа (157 доллар е 9400 тенкӗ) танлашнӑ. «Пӗлсех тӑратпӑр, эпир кӑларнӑ япала чи вӑрах ҫаврӑнма пултараканскер», — тенӗ компанийӗн микропрезици пайӗн пуҫлӑхӗ Тосикадзу Исии.

Спиннер — юлашки вӑхӑтра модӑна кӗнӗ тетте. Варринче унӑн тимӗртен е керамикӑран тунӑ подшипник вырнаҫнӑ, айӑккисенче — темиҫе ҫунат. Пӗрисем ку тетте кӑмӑла лӑплантарать тесе шутлаҫҫӗ, теприсем сывлӑха сиен кӳрет тесе. Нумай пулмасть Роспотребнадзор та спиннерсемпе кӑсӑкланса кайнӑ — ачасен сывлӑхӗшӗн сиен пуррипе ҫуккине тӗрӗслеме шутланӑ.

Пысӑк предприятисен хай вӑхӑтӗнче поликлиникӑсем пулнӑ-ха. Самани улшӑнса кайсан вӗсем хупӑнса пӗтнӗ. Унччен ӗҫленӗ сывлӑх пункчӗсем те паян пур ҫӗрте те ҫук.

В.И. Чапаев ячӗллӗ савутра сывлӑх пунктне вара яланах ӗҫлеттернӗ. Талӑкӗпех ӗҫлекен предприятире ун пекки кирлине шута илсе тытса тӑнӑ ҫав пӳлӗмпех ҫырлахман, халӗ унта поликлиника уҫнӑ.

Тухтӑрсем патне савут ӗҫченӗсем йӑпӑр-япӑр каяҫҫӗ. Унти ӗҫ-пуҫпа Чӑваш Енӗн патшалӑхӑн телекуравӗпе радиовӗн журналисчӗсем вырӑна тухсах паллашнӑ. «Хама начар туйрӑм та сывлӑх пунктне килтӗм», — каласа кӑтартнӑ журналистсене Владимир Порфирьев транспортировщик. Тепри юн пусӑмӗ хӑпарса кайнипе пулӑшу ыйтма пынӑ. Чирлӗ ҫынна эмел ӗҫтернӗ хыҫҫӑн виҫӗ кунлӑха пульница хучӗ ҫырса панӑ.

Савутри поликлиникӑра фельдшерсем те, терапевтсем те, профпатолог та пур. Шупашкарти клиника пульницинчи тухтӑрсем те унта пырса ҫӳрӗҫ.

Поликлиникӑра стоматологи пӳлӗмӗ уҫнишӗн те савут ӗҫченӗсем савӑнаҫҫӗ.

Ӗнер Ҫӗнӗ Шупашкара пырса кӗнӗ ҫӗрте «васкавлӑ пулӑшу» машинипе «Калина» маркӑллӑ автомобиль пырса ҫапӑннӑ. Инкекре ҫӑмӑл машина лапчӑннӑ, «васкавлӑ пулӑшу» урапи тӳнсе кайнӑ.

Инкек пулнӑ вырӑна тухтӑрсем, ҫул-йӗр инспекторӗсем вӗҫтерсе ҫитнӗ. Аманнисене улттӑшне те тухтӑрсем пулӑшнӑ. Хальхи вӑхӑтра, эпир хамӑр ҫӑлкуҫсенчен пӗлнӗ тӑрӑх, пульницӑра «Калина» машина водителӗ тата «васкавлӑ пулӑшури» хӗрарӑм кӑна. Юлашкинчен калани, Сӗнтӗрвӑрринче пурӑнакан 24-ри хӗрарӑм, ача ҫуратма кайма тухнӑскер пулнӑ. Хӗрарӑм чиперех ҫӑмӑлланнӑ.

Инкек сӑлтавне ҫул-йӗр инспекторӗсем палӑртӗҫ. Вӗсем малтанласа пӗлтернӗ тӑрӑх, инкекшӗн «Калина» машинӑн 66 ҫулти водителӗ айӑплӑ: сулахай енне пӑрӑннӑ чух вӑл асӑрханусӑр пулнӑ.

Пӗр хаҫатра нимӗҫ халӑхӗн паллӑ врачӗ ҫинчен интереслӗ информаци пичетленчӗ. Гомотоксикологи никӗслевҫи Ганс Рекович врач 1955 ҫултах организм шлаксемпе тулса ларнин теорине хатӗрленӗ иккен. Вӑл ҫав пулӑмӑн ултӑ стадине кӑларнӑ: 1-мӗш стади — хӑвна вӗҫӗмсӗр е час-часах ывӑннӑ пек туйни; 2-мӗш стади — пуҫ тата сыпӑсем ыраткаланине туйни; 3-мӗш стади — инфекци чирӗсем сырӑнма пуҫлани, час-часах шӑнса чирлени, дисбактериоз, артритсем, простатит тата ыт. те; 4-мӗш стади — ӳт ҫине ӳссе ларнӑ хӑрушӑ мар япаласем: паппиломӑсем, кератомӑсем, кистасем, полипсем, аденомӑсем; 5-мӗш стади — эндокрин тата нерв тытӑмӗсен ӗҫӗ пӑсӑлни, катаракта, глаукома, инфарктсем, инсультсем; 6-мӗш стади — иммунитет вӑйлӑ чакни, усал шыҫӑсем. Пысӑк шайлӑ врачсем шухӑшӗпе кашни чирӗн мӗнле те пулин сӑлтав пур иккен тата нумай чирсен сӑлтавӗ — организм шлаксемпе вараланни, тулса ларни. Анчах организма сиенлӗ япаласенчен тасатас вырӑнне хӑшпӗр ҫынсем таблеткӑсем нумай ӗҫеҫҫӗ пулас — хӑвӑрт сывалмӑпӑр-ши тесе.

Ку шухӑшсене мӗншӗн илсе кӑтартрӑм-ха?

Малалла...

Шӑп та лӑп ҫулталӑк каялла, иртнӗ ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче пулса иртнӗ ӑнланманлӑх вӗҫне пӑнчӑ лартнӑ темелле. Ҫапах та Ҫӗнӗ Шупашкарти суд йышӑнӑвӗ хальлӗхе вӑя кӗреймен-ха.

Ҫӗнӗ Шупашкарти пульницӑна пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче васкавлӑ пулӑшу машинипе 56 ҫулти арҫынна илсе пынӑ. Васкавлӑ пулӑшурисем сылтӑм енчи пневмони тесе диагноз лартнӑ. Анчах пульницӑн йышӑну уйрӑмӗнче ӗҫлекен врач чирлӗ ҫынна вырттарма килӗшмен, килтех сипленме пулать тенӗ.

Васкавлӑ пулӑшу машинипе килнӗ этемӗ урӑхла май пулман: йышӑну уйрӑмӗнчи тухтӑр сӑмахне итлеме тивнӗ.

Амбулатори мелӗпе сипленме ӑсатнӑ пациент тепӗр кунне ӗмӗрлӗхе куҫ хупнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти суд тухтӑрӑн ирӗклӗхне 1,5 ҫуллӑха чакарма йышӑннӑ. Ҫав вӑхӑтра унӑн тухтӑрта та ӗҫлеме юрамӗ.

Шупашкарти Гладков урамӗнче вырнаҫнӑ Федерацин травматологи, ортопеди тата эндопротезировани центрне пациента паян вертолетпа илсе килнӗ. Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кун пекки халиччен Чӑвашра пулман.

Вертолетпа килнӗ ҫын Хусанти клиники пульницинче сипленнӗ. Ҫул ҫинче 40 минут иртнӗ. Пулӑшу кирлӗ арҫыннӑн ҫурӑм шӑммин мӑй патӗнчи пайӗ аманнӑ.

Пациента санитари вертолечӗпе илсе килнине Федерацин травматологи, ортопеди тата эндопротезировани центрӗн тӗп врачӗ ырланӑ, хӑш-пӗр сурансене вӑхӑтра пулӑшу кӳни питӗ паха пулнине каланӑ.

Хусанти пациента кӗтсе илме Чӑваш енӗн сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Викторов та ҫитнӗ.

Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствинче санитари авиацине аталантарас ыйтӑва сӳтсе явнине ӗнер Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

Паян Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствинче санитари авиацине аталантарас ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Енсем мӗнле калаҫса татӑлнине пӗлместпӗр те, анчах республикӑн сывлӑх министрӗ Владимир Викторов «Русские Вертолетные Системы» (чӑв. Вырӑс вертолет тытӑмӗ) компанин пайташӗпе Альберт Галиаскаровпа тӗл пулнӑ.

Республикӑн Сывлӑх сыхлав министерствин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, енсем «Санитари авиацине атаоантарасси» проекта сӳтсе явнӑ.

Раҫҫейӗн 34 субъектӗнче пурнӑҫа кӗрекен проект ҫӗршывӑн сывлӑх сыхлавне хальхи вӑхӑтри шая кӑларасса шанаҫҫӗ.

Санитари авиацийӗ хальхи вӑхӑтра ҫӗршывӑн 34 регионӗнче, ҫав шутра Инҫет Хӗвелтухӑҫрисенче (Хабаровск тата Камчатка крайӗсенче, Амур тата Магадан облаҫӗсенче, Якут Республикинче, Чукотка автономи округӗнче), пурнӑҫланать.

Чӑваш Енре хальхи вӑхӑтра 46 фельдшерпа акушер пунктне тухтӑрсем ҫитмеҫҫӗ. Сывлӑх сыхлавӗнчи кадр ыйтӑвне ҫитес ик-виҫ ҫулта татса пама ӗмӗтленеҫҫӗ.

Отрасльти ӗмӗт-шухӑшпа, малашлӑх плансемпе Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствин коллегийӗн ларӑвӗнче Владимир Викторов министр паллаштарнӑ. Унта Михаил Игнатьев Элтепер те хутшӑннӑ.

Владимир Викторов кадрсен ыйтӑвне ҫитес 2-3 ҫулта татса парасшӑннине каланӑ. Хальлӗхе алла яхӑн ФАПра специалистсем ҫитмеҫҫӗ. Вӑрнар районӗнче вӑл енчен лару-тӑру уйрӑмах йывӑр. Унта «Мобильлӗ фельдшер» проект ӗҫлеттерме пуҫласшӑн. Вӑл муниципалитетра пуҫламӑш звенори кадр ыйтӑвне татма пулӑшмалла. «Тухтӑрсене турттарма транспорт пур», — тенӗ Владимир Викторов министр.