Пушкӑртстанри патшалӑх университечӗн Стерлитамак хулинчи филиалӗ пулас Ашмаринсене, Перельмансене, Ломоносовсене шырани пирки Фейсбукри хӑйӗн страницинче Иван Тарасов пӗлтерет.
"Вӑхӑтлӑха та пулин Интернетри вӑййӑрсене чарса тӑрӑр-ха. Ҫтерлӗри Кеннати Челпир поэтран васкавлӑ ҫыру килчӗ. Пирӗн чӑваш тӗнчи вӑл лартакан ыйтӑва татса пама епле пулӑшаять-ши?", — тесе ҫырнӑ вӑл.
Асӑннӑ аслӑ шкулӑн Стерлитамакри фиалиалӗн чӑваш филологи уйрӑмне абитуриентсене пухса ҫитереймен-мӗн, пулӑшма ыйтаҫҫӗ. Вӗренме кӗрес кӑмӑллисен заявленийӗсене утӑ 20-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ.
Патшалӑхӑн пӗрлӗхлӗ экзаменне тытманнисене тест майӗпе те илме хатӗр иккен унта. "Халӗ йышра 10. Тата кирлӗ... Унсӑрӑн бюджетлӑ вырӑнсене ӗмӗрлӗхех хупма пултараҫҫӗ, куҫӑн мар вӗренме тӳлевлӗ тӑваҫҫӗ. Хальтерех кайсан аван.
Тен, эсир кама та пулин вӗренме каяс текенсене пӗлетӗр? Пӗлтерсен пит аван пулӗччӗ. Тав", — тесе хыпараланӑ ӗнер Иван Тарасов.
Пушкӑртстанри чӑвашсен пӗрлӗхӗ нумаях пулмасть поэзи фестивалӗ ирттернӗ. Ӑна вилӗмсӗр классикӑмӑр, пӗчӗккисенечн пуҫласа ваттисем таранах пӗлекен «Нарспи» поэма авторӗ Константин Иванов 126 ҫул тултарнӑ ятпа йӗркеленӗ.
Поэзи уявне Чӑваш Республикинчи юрӑҫсем те ҫитнӗ. Пушкӑртстанри йӑхташӑмӑрсем пӗлтернӗ тӑрӑх, сакӑр вуннӑ урлӑ каҫнӑ юрӑ ӑсти, чӑваш халӑх артисчӗ Иван Христофоров та унта пулнӑ. Ытти юрӑҫ пирки каласан, хисеплӗ ята илнӗ тепӗр юрӑҫа та — Вячеслав Христофорова — палӑртмалла. Сцена ҫине Вячеслав Христофоровпа пӗрле тухакан тепӗр эстрада юрӑҫи те, Марта Зайцева, тулай чӑвашсене уҫӑ сассипе савӑнтарнӑ.
Слакпуҫ ялӗ Пушкӑртстанран, Тутарстанран, Казахстанран килнӗ 16 художника йышӑннӑ.
Чӗмпӗр тӑрӑхӗнче чӑвашсен Акатуйне ирттерме палӑртса хунӑ. Уява ҫӗртмен 11-мӗшӗнче унти «Победа» (чӑв. Ҫӗнтерӳ) культурӑпа кану паркне пухӑнӗҫ.
Акатуя чӗмпӗрсем Пушкӑртстанран, Тутарстанран, Чӑваш Енрен, Сарту тата Самар облаҫӗсенчен пырасса шанаҫҫӗ. Чӑваш наци конгресӗн ертӳҫи Николай Угаслов тата чӑваш парламенчӗн ертӳҫи Юрий Попов та унти чӑвашсем ҫитессе кӗтеҫҫӗ.
Уяв вӑхатӗнче харӑсах темиҫе сцена ӗҫлемелле. Вӗсен шутӗнче — «Ача-пӑча Акатуйӗ», «Молодежная «Сарпике» (чӑв. Ҫамрӑк «Сарпике»), «Национальные игры» (чӑв. Наци вӑййисем).
Акатуй йӗркелӳҫисем наци апат-ҫимӗҫне астивсе пӑхма та, декораципе практикӑллӑ пултарулӑх хатӗрӗсемпе тата чӑваш литературипе паллашма та май туса пама шантараҫҫӗ.
Хальхи вӑхӑтра ҫӗр тӗрлӗ танлаштарӑм та пулӗ. Ӑна виҫсе хакласа пӑхаҫҫӗ, тепӗрне. Вӑл е ку кӑтартӑва хаклакансенчен пӗри, «Рейтинг» информаципе коммуникаци центрӗ текенни, регионсен ертӳҫисен ӗҫне хакланӑ.
Республика Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче ҫырнӑ тӑрӑх, «Михаил Игнатьев Раҫҫейри чи лайӑх ӑста губернаторсен шутӗнче».
Асӑннӑ центр «2016-мӗш ҫулта пуш уйӑхӗнчен пуҫласа ака уйӑхӗчченхи Раҫҫей Федерацийӗн субъекчӗсен ертӳҫисен ӗҫ-хӗлӗн витӗмлӗхӗ пирки тата тухӑҫлӑхне палӑртакан кулленхи тӗпчев ӗҫне пичетлесе кӑларнӑ», — тесе чӑвашла ҫырнӑ ҫав хыпарта (цитатине ылмаштармарӑмӑр). Танлаштрӑмра Михаил Игнатьев пӗрремӗш ушкӑнра тӑрать-мӗн, Атӑлҫи федераци округӗнче асӑннӑ кӑтартупа вӑл виҫҫӗмӗш вырӑна тухнӑ, пӗрремӗшне Тутарстан Элтеперӗ Р. Минниханов тухнӑ, иккӗмӗшӗне Пушкӑртстана ертсе пыракан Р. Хамитов йышӑннӑ.
«Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» ятпа ирттернӗ видесӑвӑсен конкурсра мала тухнисене палӑртнӑ. Кун пирки «Шкулта» интернет-журнал пӗлтерет. Хаклавҫӑсен йышӗ пӗчӗк мар пулнӑ — пурӗ 13 ҫын. Вӗсен ӗҫне пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн мала ҫак ачасем тухнӑ:
«Пукан ҫинче» номинацире (кунта чи кӗҫӗннисем пулчӗҫ) Вӑрмар районӗнчи Чулкаҫри тӗп шкул ҫумӗнчи ача пахчине ҫӳрекен Софья Моисеева тухнӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Татьяна Патшинӑпа Мария Лотова йышӑннӑ. Ҫавӑн пекех палӑрнӑ: Арина Емельянова, Ева Сорокина тата Макар Иванов.
«Пукане» номинацире 4 ҫул ҫурӑран аслӑрах шкул ҫулне ҫитмен хӗрачасем тупӑшрӗҫ. Чи маттурри Комсомольски районӗнчи 2-мӗш ача пахчине ҫӳрекен Мария Николаева пулчӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Ульяна Шашковӑпа Анна Михайлова йышӑнчӗҫ. Анна — Пушкӑрт Республикинчен. Ҫавӑн пекех палӑрчӗҫ: Ульяна Альгеева, Юлия Маркова, Марина Алексеева.
«Шӗвӗркке» номинаци «Пукане» пеккиех, анчах арҫын ачасем валли. Кунта мала Шупашкарти 112-мӗш ача пахчине ҫӳрекен Даниил Афанасьев тухрӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Владимир Яковлевпа Сергей Лукианов йышӑнчӗҫ.
Ӗнер Чӑваш Республикинчи кинематографсен пӗрлешӗвӗ ҫавра сӗтел ирттерчӗ, «Чӑваш кинематографӗн пуласлӑхӗ. Мӗн тумалла?» ятлинче чӑваш кино ӑсталӑхне мӗнле майпа малалла аталантармаллине сӳтсе яврӗ.
Пӗрлешӳ пайташӗсен шухӑшӗпе тӗп вырӑнта патшалӑх пулӑшӑвӗ пулмалла. Ку — кино ӳкерес культури аталаннӑ ытти республикӑсенче лайӑх палӑрнине каларӗҫ. Чӑваш киновне тӗрек паракан саккунсем йышӑнма сӗнчӗҫ. Тӗслӗх пек Якути, Пушкӑрт, Тутар республикисене илсе пачӗҫ — саккунсем ҫине таянса вӗсем хӑйсен кино ӑсталӑхне аталантарма сахал мар укҫа уйӑраҫҫӗ. Пушкӑрт Республикинче, сӑмахран, 40–80 миллион ҫулталӑкне параҫҫӗ, анчах вырӑнтисемшӗн ку та ҫителӗксӗр, ытла сахал тесе калаҫҫӗ. Пирӗн республикӑна илес пулсан кино ӑсталӑхне пӗтӗмпех тенӗ пекех уйрӑм хастарсем аталантараҫҫӗ. Кунта «Аксар» студине тата ыттисене илсе кӑтартма пулать.
Ҫавра сӗтелте ҫавӑн пекех ҫамрӑксене ятарлӑ вӗрентме яма сӗнчӗҫ. Кунта Якути тӗслӗхӗпе ҫирӗплетрӗҫ. Вырӑнта вӗрентме пултараканнисем пуррине те палӑртрӗҫ, анчах кино ӳкерес ӑсталӑха укҫалла ӑса хывас текеннисем сахалли чӑрмантарни ҫинчен каларӗҫ.
«Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» видеоконкурс пуҫланӑранпа виҫҫӗмӗш эрне пырать. Пуш уйӑхӗн 5-мӗшӗнче республика тулашӗнчен те пӗрремӗш ӗҫ килсе ҫитрӗ. Пушкӑртстанӑн тӗп хулинче Ӗпхӳре пурӑнакан Анна Михайлова хӑйӗн пултарулӑхӗпе савӑнтарать куракансене. Вӑл пилӗк ҫул кӑна тултарнӑ-ха, анчах та пӗчӗк актриса чӑваш чунӗпе К. В. Ивановӑн сӑмахӗсене шӑрчалани пурне те килӗшмелле.
Аса илтеретпӗр. «Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» видеоконкурса Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ, Чӑваш халӑх сайчӗ тата Чӑваш наци конгресӗ ирттереҫҫӗ. Конкурс ака уйӑхӗн 10-мӗшӗччен пырӗ. Чыслава малтанласа чӑваш наци библиотекинче, чӑваш чӗлхин кунне паллӑ тунӑ кунсенче ирттерме палӑртнӑ.
Чӑваш Енӗн культура министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Константин Яковлев хӑй ертсе пыракан министерствӑра мар ҫак кунсенче. Вӑл Пушкӑртстана тухса кайнӑ. Ӗҫе пӑрахса мар. Унта ырантан виҫӗ кунлӑх форум уҫӑлать. Константин Яковлев ҫавӑнта хутшӑнӗ.
Пушкӑрстанӑн тӗп хулинче ырантан Евразири гуманизм форумӗ ӗҫлеме тытӑнӗ.
Ыран, раштавӑн 10-мӗшӗнче, «Поликультура инҫӗшӗнче патриотизма тата чӑтӑмлӑха, чӗлхе культурине, тӑван чӗлхене упраса хӑварасси тата аталантарасси» ятпа тӗнче шайӗнчи форум иртмелле. Унта пирӗн республикӑн культура министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Константин Яковлев та хутшӑнӗ.
Аса илтерер, Константин Яковлев — Тутарстан чӑвашӗ. Пирӗн республикӑра культура министрӗн тивӗҫне вӑл пурнӑҫлама тытӑнни пирки эпир хӑй вӑхӑтӗнче пӗлтернӗччӗ.
Ҫак кунсенче «Ирӗклӗх» пӗрлӗх Чӑваш Республикин Патшалӑх канашне тата ҫавӑн пекех юстици министерствипе Чӑваш Республикин прокуратурине ҫӗнӗ сӗнӳпе тухнӑ. Пирӗн пата лекнӗ ҫыру копийӗпе килӗшӳллӗн вӗсем Чӑваш Республикинчи чӗлхесем пирки калакан саккуна пӑсакансене явап тыттармалли майсем кӗртме ыйтаҫҫӗ.
Хӑйсен ҫырӑвӗнче «Ирӗклӗх» хастарӗсем юлашки вӑхӑтра Чӑваш Республикин «Чӗлхесем ҫинчен» саккуна вӗҫӗмсӗр пӑснине сахал мар тупса палӑртни пирки асӑннӑ, уйрӑмах 3-мӗш статьян 2-мӗшпе 6-мӗш пункчӗсене, 11-мӗш статьян 5-мӗш пунктне, 16-мӗш тата 22-мӗш статьяна, ҫавӑн пекех 20-мӗш статьян 1-мӗшпе 3-мӗш пункчӗсене пӑсаҫҫӗ иккен. Тупса палӑртнӑ кашни кӑлтӑк пирки Чӑваш Ен Элтеперӗ патне те Чӑваш Республикин Прокуратурине те сахал мар систернине пӗлтереҫҫӗ. Чӗлхе саккуне пӑснин сӑлтавӗсенчен пӗри — ӑна пӑснишӗн саккунсенче яваплӑха палӑртманнинче тесе шутлаҫҫӗ. Ҫавна май «Ирӗклӗх» хастарӗсем Патшалӑх канашне ятарлӑ саккун проектне хатӗрлеме ыйтаҫҫӗ, юстици министерствине ҫак ӗҫе хутшӑнма сӗнеҫҫӗ, прокуратурӑна — чӗлхе саккуне пурнӑҫласси мӗнле шайра пулнине тишкерме тата тивӗҫлӗ яваплӑх тыттарма ыйтаҫҫӗ.
Раҫҫей Турци тӗлӗшпе санкци йышӑннӑ хыҫҫӑн «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти пайташӗсене унти ҫӗре тата ҫурт-йӗре сутма сӗнни пирки РБК информаци агентстви хыпарлать.
РБК шутласа кӑларнӑ тӑрӑх, асӑннӑ партин регионсенчи сахалтан та ултӑ депутатӑн Турцире куҫман пурлӑх пур. Кун пирки «халӑх тарҫисем» пӗлтӗрхи декларацире кӑтартнӑ. Пушкӑрстан Курултайӗн депутачӗ Сергей Лобастов Турцири ҫӗре тата ҫурта кӑҫалхи пуш уйӑхӗнче сутса яни пирки пӗлтернӗ.
«Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин регионсенчи ытти пайташӗсем Турцири пурлӑхпа сывпуллашма васкамаҫҫӗ тесе пӗтӗмлетнӗ РБК. Сахалин облаҫӗн думин ертӳҫи Владимир Ефремов 2014-мӗш ҫулхи декларацире Турцире хваттер пуррине кӑтартнӑ. Вӑл унӑн мӑшӑрӗн ячӗпе шутланса тӑрать-мӗн. «Вӑл пурлӑх унӑн арӑмӗн, вӑл (Ефремов. — Автор асӑрхаттарӑвӗ) унпа хуҫаланмасть», — ҫапларах хуравланӑ унӑн пулӑшуҫи РБК журналистне.
Чӑваш Енри депутатсем пирки шарламан. Вӗсен Турцинче пурлӑх ҫук-тӑр.
+6.3 °C