Паян, юпан 30-мӗшӗнче, Шупашкарти патшалӑх филармонире Куславккасем пухӑнчӗҫ — ентешлӗх уявӗ иртрӗ. Вӗсен уявне чаплӑ хӑнасем чылай пынӑччӗ — ЧР сывлӑха упрассипе социаллӑ аталану министрӗ Муллина В.П., ЧР Патшалӑх Канашӗн Разумов А.В., тата ыттисем. Малтанах «Куславккасем» ентешлӗхӗн президенчӗ Ю.А. Зорин зала пухӑннӑ хӑнасене уява килнӗшӗн тав сӑмахӗ каларӗ. Шупашкарта тӗпленнӗ ытти ентешлӗх представителӗсем те салам сӑмахӗ каларӗҫ: Канаш, Элӗк, Елчӗк, Патӑрьел, Шупашкар, Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗнчи пӗрлешӳсен ертӳҫисем Куславкка тӑрӑхӗнчи чӑвашсене чунтан-чӗререн уяв ячӗпе саламларӗҫ.
Уяв савӑнӑҫлӑ иртрӗ, сцена ҫинче юрӑпа ташӑ улшӑнсах тӑчӗҫ. Хӑйӗн пултарулӑхне кӑтартма Хурамалти (Куславкка районӗ) пултарулӑх ушкӑнӗ (сӑмах май, савӑнӑҫлӑ уява вӑл уҫрӗ), Алена Тереньтева хӗр-упраҫ (вӑл Елчӗкрен, 9-мӗш класра вӗренет), «Хӗвелҫаврӑнӑш» ташӑ ушкӑнӗ (Куславкка хулинчен), чӑваш халӑх артистки Людмила Семёнова, Александр Белов тата ыттисем килнӗччӗ. Куракансем вӗсен юрри-ташшине тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑнчӗҫ.
Шупашкарта, К.Иванов ячӗллӗ Литература музейӗн залӗнче, 2010 ҫулхи ҫӗртмен 10-мӗшӗнче чӑваш литературин умкаҫалӑкӗ умӗнче тӑнӑ Турхан Энтри (1888–1972) ывӑлӗ Турхан Евгений чӑваш ҫыравҫи 60 ҫул тултарнине паллӑ турӗҫ. Евгений Елчӗкри Турханта ҫуралнӑ, Патӑрьелӗнче пурӑннӑ, Хусан чӑвашӗ пулса тӑни — 15 ҫул.
Турхан Евгений чӑваш литературинче 40 ҫул ӗҫлет. Хайлавӗсем Патӑрьелӗнчи «Авангард», Шупашкарти «Пионер сасси», Хусанти «Сӑвар» тата ытти хаҫатсенче, «Капкӑн» тата ытти журналта пичетленнӗ. Кӗнекисем: «Пӑла таврашӗнче» (поэма, Патӑрьел, 1990), «Тайна обелиска» (Хусан, 1999), «Последний эльтебер» (Хусан, 2001), «Ӑҫта-ши эсӗ, юратӑвӑм?» (Шупашкар, «Ҫӗнӗ вӑхӑт», 2009). Халӗ вӑл трилогин «Сокровища северских эльтеберов» тата «Сын эльтебера» романӗсене ҫутта кӑларма вӗҫлесе пырать.
Ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗнчи уявсем умӗн Шупашкарти пукане театрӗ Елчӗк районне ҫитсе килчӗ — кунта театр кунне ирттерчӗҫ.
Елчӗкри культура ҫуртӗнче артистсем чи малтан Г. Азамӑн «Заяц-победитель» спектакле кӑтартрӗҫ. Шупашкартан килнӗ пукане вылявӗн ӑҫтисен вӑййине курма 250 ытла ача пухӑнчӗ — район центрӗнчен кӑна мар, ача-пӑча ытти ялсенчен те ҫитрӗ.
Тӗп вулавӑшра вара французсен юмахӗ тӑрӑх лартнӑ «Шурӑ кушак» спектакле кӑтартрӗҫ — хальхинче куракансем хушшинче 21 сусӑр ача пулчӗ.
Кашни спектакле ачасем кӑмӑллӑн кӗтсе илчӗҫ — хӑнасене хӑйсем патне тепре те килсе кайма сӗнчӗҫ.
Акан 13-мӗшӗнче чӑваш филологийӗпе культура факультечӗн ӗҫченӗсем А.Л. Филиппов доцент, А.С. Егорова декан ҫумӗ, В.А. Иванов профессор, В.А. Милютин доцент Куславкка районӗнчи Ельчӗк ял тӑрӑхӗнчи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкулта чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекенӗсемпе семинар-канашлу ирттерчӗҫ. Ҫавӑн пекех вӗсем шкулта тухса тӑракан ачасен «Ешӗл хунав» литература журналӗн ӗҫне те хак пачӗҫ, сӑвӑ-калав ҫыракан ачасене хавхалантарса хӑварчӗҫ.
Юпа уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Елчӗкри вӑтам шкулта Елчӗк, Патӑрьел, Шӑмӑршӑ районӗсенчи тӑван чӗлхепе литература вӗрентекенсен фестивалӗ иртрӗ. Ку уява кӑвар чӗреллӗ Ҫеҫпӗл Мишши 110 ҫул тултарнине халалларӑмӑр. Чи малтанах вӗрентекенсене районти Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин пуҫлӑхӗ Л.В.Левый саламларӗ: район ӗҫӗ–хӗлӗпе паллаштарчӗ.
Унтан вӗрентекенсен уҫӑ урокӗсене итлесе сӳтсе яврӑмӑр: Г.В.Каринкинӑн «Упрама пӗлесчӗ аннене» (Ю. Скворцовӑн «Ултӑк» калавӗ тӑрӑх, 7 кл.); Г.А.Енейкинӑн Петӗр Эйзин «Йӑмрапа хурӑн» — (6 кл.); Е.В.Алексеевӑн Г.В.Волков «Тӑван чӗлхемӗрҫӗм» (7 кл.); Л.В.Кудрявцевӑн «Сӑвӑҫ тата вӑхӑт» (10 кл.); Е.С.Федорован «Ҫеҫпӗл Мишши юратӑвӗ» — (10 кл.); З.А.Михееван «Текст тишкерсе ӑслав хайлавӗ ҫырасси», (9 кл.).
Уява килнӗ чӑваш патшалӑх педуниверситетӑн тӑван чӗлхепе литература кафедрин деканӗ Е.А.Андреева уҫӑ уроксен пахалӑхӗпе кӑмӑллӑ пулчӗ, елчӗксенче чӑвашлӑх туйӑмӗ вӑйлине палӑртса хӑварчӗ.
Республикӑри халӑхсемпе ӗҫлекен канашӑн пайташӗсем тата хуласемпе районсенчи культура енӗпе ӗҫлекен пуҫлӑхсем паян Елчӗк районне пухӑнчӗҫ. Кунта «Республикӑн «Чӑваш Ен культури: 2006-2011 ҫулсем» тӗллевлӗ программин «Чӑваш Республикин патшалӑх наци политикин Концепцине пурнӑҫласси» пайне Елчӗк районӗнчи вырӑнти хӑйтытӑмлӑх органӗсем тата культура учрежденийӗсем пурнӑҫа кӗртес енӗпе пухнӑ опытпа палашасси» канашлу-семинар иртрӗ.
Канашлӑва пухӑннисем чи малтан Елчӗкри паллӑ вырӑнӗсемпе паллашрӗҫ — часовньӑра, районӑн тӗп вулавӑшӗнче, историпе краеведени музейӗнче, ӳнер шкулӗнче, физкультурӑпа сывлӑх комплексӗнче пулса курчӗҫ. Мишер Патирекре ҫӑлкуҫ путне ҫисе курчӗҫ, ялти вулавӑшпа, ҫӗнелнӗ культура ҫурчӗпе тата нумай пулмасть уҫӑлнӑ шкулпа паллашрӗҫ. Пур вырӑнта та хӑнасене тараватлӑн кӗтсе илчӗҫ — хитре чӑваш тумӗсемпе, юрӑ-ташӑпа.
Канашлу-семинарӑн тӗп пайӗ «Елчӗкри культурӑпа кану ценрӗнче» иртрӗ. Канашлӑва Чӑваш Республикин культурӑн, национальноҫсен ӗҫӗсен, информаци полтикипе архив ӗҫӗн министрӗ Роза Лизакова уҫрӗ.
Ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта Елчӗк районӗнчи тавра пӗлӳҫӗсен пӗрремӗш конференцийӗ иртрӗ. Ӑна Курнавӑшри халӑх музейӗн ертӳҫи А.П.Смирнов пуҫарнипе йӗркеленӗ. Унӑн тӗллевӗ — шкул ачисене тӑван ен историне, йӑли-йӗркине, сӑмахлӑхне тӗпчеме хӑнӑхтарасси. Тӑван тӑрӑхри аваллӑха тишкерсе малашлӑх валли ҫул уҫма пулать.
Конференци ӗҫне районти паллӑ тавра пӗлӳҫӗсем — Елчӗкри историпе тӑван ен халӑх музейӗн ертӳҫи В.Г.Вастулова, Курнавӑшри шкулта нумай ҫул директор пулса ӗҫленӗ, кунти музея уҫакансенчен пӗри, Раҫҫей тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ П.М.Смирнов, Вырӑскассинчи учитель-пенсионер Н.С.Кириллов, Ҫуткӳл шкул директорӗ Е.И.Никифорова, Елчӗк район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ — вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикин пайӗн ертӳҫи Л.В.Левый, Курнавӑш шкул директорӗ П.В.Кузнецов хутшӑнчӗҫ.
Конференцире Курнавӑш, Ҫуткӳл, Елчӗк, Ҫирӗклӗ Шӑхаль, Лащ-Таяпа, Кӗҫӗн Таяпа, Тӑрӑм, Патреккел тата ытти шкулсенчи ачасем хастар пулчӗҫ.
Елчӗк районӗнчи Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкула районти пултаруллӑ вӗренекенсем СССР космонавт-летчикӗ А.Г.Николаев 80 ҫул, Х.М.Миначев академик 100 ҫул, СССР тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ халӑх учителӗ П.Н.Чернов 80 ҫул ҫитнине халалланӑ 4-мӗш наукӑпа практика конференцине пуҫтарӑнчӗҫ. Кӑҫалхи конференци Раҫҫейри Ҫамрӑксен тата Чӑваш Республикинчи Ҫӗр ӗҫченӗсен ҫулталӑкӗпе тӗл килчӗ. Чаплӑ уява Елчӗк район пуҫлӑхӗн ҫумӗ - вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикин пайӗн ертӳҫи Л.В.Левый, СССР Халӑх учителӗ П.Н.Чернов, Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ П.М.Смирнов хутшӑнчӗҫ, сӑмах каларӗҫ. Шкулта мухтавлӑ юбилярсен ячӗсемпе чаплӑ стендсем йӗркеленӗ. Халӑх музейӗн ертӳҫи А.П.Смирнов мухтавлӑ ентешсен ӗҫӗ-хӗлне палӑртса анлӑ доклад турӗ.
Петр Никифорович Чернов 1929-мӗш ҫулхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Елчӗк районӗнчи Вырӑскасси ялӗнче ҫуралнӑ. Ачалӑхӗ аслӑ аттелӗх вӑрҫи ҫулӗсемпе тӗл килнӗ май ҫӑмӑлах пулман.
Нумай пулмасть республикӑра чи ешӗл те чи хӑтлӑ ял-хуласене суйласа илнӗ. 2-мӗш категоринче Муркаш сали пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. Ку категоринчи иккӗмӗш вырӑна Елчӗк, виҫҫӗмӗш вырӑна Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Малти Чиперуй йышӑннӑ.
Паллах, Муркаш ахальтен мар ку ята илнӗ — ялти ҫуртсем кӑна мар, предприятисемпе организаци ҫурчӗсем те ҫулран ҫул илемленсех пыраҫҫӗ. Муркаш варринче вырнаҫнӑ физкультурӑпа сывлӑха упракан центр та ӑна самай илем кӳрет!
Ытти категорисенче ҫак ял-хулапа вырӑнсем мала тухрӗҫ:
1 категори:
I. Улатӑр хули.
II. Ҫӗмӗрле хули.
III. Канаш хули.
3 категори:
I. Шупашкарти «Эверест» компани ушкӑнӗ.
II. Ҫӗнӗ Шупашкарти ГУП ЧР БОС.
III. Шӑмӑршӑ районӗн федераллӑ казначействӑн управленийӗ.
4 категори:
I. Ҫӗмӗрлери 3-мӗш вӑтам шкул.
II. Куславкка районӗнчи Елчӗк шкулӗ.
III. Етӗрне районӗнчи Кӑташ шкулӗ.
Ӗнер, авӑнӑн 4-мӗшӗнче, А.Г. Николаева асӑнса Республикӑра чупасси енӗпе ӑмӑрту пуҫланчӗ. Ку ҫулхине вӑл 5-мӗш хут иртет ӗнтӗ. Чупакансем харӑссӑн пилӗк вырӑнтан тапраннӑ: Улатӑрпа Етӗрне хулисемпе Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Пӑрачкав ялсенче. Эстафета виҫӗ кун хушшинче республикӑн пур хулисемпе районӗсене ҫитсе курӗ. Чупакансем хушшинче шкул ачисем, чупма юратакансем, спорт ветеранӗсем тата паллӑ спортсменсем пулӗҫ. Пӗр шкул ушкӑнӗ эстафетӑна тепӗр шкул ушкӑнне парӗ — ҫапла май пурӗ пин ҫухрӑм тарин ӑмӑрту тӑсӑлӗ.
Авӑнӑн 6-мӗшӗнче вара пур ушкӑн пӗрлешӗ те Андриан Николаев ҫуралса ӳснӗ ялта 14 сехет тӗлне чупса ҫитӗ.
Ӑмӑртӑва йӗркелекенсем: Чӑваш Енӗн спортпа вӗрентӳ Министерствисем, республикӑн районсемпе хуласен вырӑнти тытӑмлӑх органӗсем.
1-мӗш ушкӑн:
1 кун (авӑн, 4): Шӑмӑршӑ — Патӑрьел — Комсомольски
2 кун (авӑн, 5): Комсомольски — Канаш — Ҫӗрпӳ
3 кун (авӑн, 6): Ҫӗрпӳ — Туҫа — Шуршӑл
2-мӗш ушкӑн:
1 кун (авӑн, 4): Елчӗк — Аслӑ Таяпа — Тӑвай — Вӑрмар
2 кун (авӑн, 5): Вӑрмар — Энтри Пасар — Куславкка
3 кун (авӑн, 6): Куславкка — Октябрьски — Шуршӑл
3-мӗш ушкӑн:
1 кун (авӑн, 4): Улатӑр — Алтышево — Йӗпреҫ — Вӑрнар
2 кун (авӑн, 5): Вӑрнар — Красноармейски — Ҫӗрпӳ
3 кун (авӑн, 6): Ҫӗрпӳ — Кӳкеҫ — Шуршӑл
4-мӗш ушкӑн:
1 кун (авӑн, 4): Пӑрачкав — Мӑн Улхаш — Ҫӗмӗрле — Хӗрлӗ Чутай
2 кун (авӑн, 5): Хӗрлӗ Чутай — Элӗк — Ишек
3 кун (авӑн, 6): Ишек — Ҫӗнӗ Лапсар — Шуршӑл
5-мӗш ушкӑн:
1 кун (авӑн, 4): Етӗрне — Ваҫкасси Янасал — Муркаш
2 кун (авӑн, 5): Муркаш — Калайкасси — Шупашкар
3 кун (авӑн, 6): Шупашкар — Ҫӗнӗ Шупашкар — Шуршӑл
Чупма кӑмӑллакансене пурне те хутшӑнма чӗнетпӗр!
+13.3 °C