Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Урама тухсан анне:

«Килчĕ, — терĕ, — ак хĕлле».

Савăнса тăратăп.

Таврана санатăп.

Çитрĕç акă уйăпсем —

Пирĕн кĕтнĕ хăнасем.

Туратсем çине ларса

Чевĕлтетеç тăрăшса.

Килĕр халĕ тусăмсем

Сире парам пĕрчĕсем,

Илем кӳрĕр таврана

Хăврăн хитре тумăрпа.

2192-мĕш çулхи çу уйăхĕн 29-мĕш кунне класĕпех чăтăмсăррăн кĕтрĕмĕр. Мĕншĕн тесен эпир класпа 12 кунлăха тинĕс тĕпне экскурсие каятпăр.

Çак кун çитрĕ. Эпир класĕпех паян ирех тăтăмăр. Ытти классем вăранман та пуль-ха, эпир вара шкул картишне пурте пуçтарăннă.

Акă шкул автобусĕ те çитрĕ. Пурте унта вырнаçрăмăр. Хаваслăн калаçса вокзала çул тытрăмăр. Поезд çине лармалли билетсене эпир электронлă почтăпа иртнě эрнерех туяннăччĕ. Поезд пире тинĕс хĕрринех илсе çитерчĕ. Унта пире карап кĕтсе тăрать. Вăл темле урăхларах, ытти карапсем пек мар. Кун пек пысăк карап эпир пĕри те хальччен курман. Пурте карапа кĕрсе вырнаçрăмăр та, вăл çула тухрĕ.

Шыв çийĕпе мар, шыв айнелле ишрĕ карап. Шывра пирĕн караппа ăмăртмалла пулăсем ишеççĕ. Эпир вĕсене карап чӳречинчен сăнаса пыратпăр. Ишсен-ишсен, пулăсем ывăнаççě пулмалла, пирĕнтен тăрса юлаççĕ. Нумай та вăхăт иртмерĕ, тинĕс тĕпнех анса ларчĕ пирĕн карап.

Каютăсенче эпир икшерĕн пурăнатпăр. Эпĕ вара хамăн чи çывăх юлташпа, Аньăпа. Пĕрремĕш кунхине пире тинĕс тĕпне кăтартса çӳрерĕç. Экскурси хыççăн карапран инçе каймасăр уçăлса çӳреме те ирĕк пачĕç. Ку хыпар пире питĕ савăнтарчĕ. Эпир хамăн чи çывăх юлташпа — Аньăпа хамăр тин çеç пулнă çĕрелле мар, пачах тепĕр еннелле çул тытрăмăр. Тĕрĕсрех каласан, ишсе кайрăмăр. Эпĕ малта, ман хыçра — Аня. Унччен те пулмарĕ, Аня мана ураран кап! ярса тытрĕ. Мĕн пулчĕ-ши тесе çаврăнса пăхрăм та, Аньăпа пĕр пĕчĕк дельфин вылять иккен. Эпир виçсĕмĕр савăнса выляма тытăнтăмăр. Хамăрăн çĕнĕ юлташа Джини ят патăмăр. Вăл ертсе çӳренипе эпир тинĕс тĕпĕнчи пурнăçпа тата та тĕплĕнрех паллашрăмăр. Вăл пире пĕчĕк пулăсене курма илсе кайрĕ. Унта мĕн тĕрлĕ кăна пулă çук-ши: саррисем, улисем, хĕрлисем, чĕрĕп пек йĕплисем, уйăх пек çавракисем.

Малалла

Акă хĕртсе, выляса,

Хĕвел пăхрĕ йăл кулса.

Юрсем, пăрсем ирĕлсе,

Юхса кайрĕç кĕрлесе.

Хĕл ыйхинчен вăранса

Йывăç-курăк ешерет.

Курак йăва çавăрса

Чĕп кăларма хатĕрлет.

Шăнкăрч йышăннă вĕлле

Эпĕ çакса панине.

Çунат çапса, юрласа,

Ши! шăхăрать тав туса.

Çĕпĕр çулĕ — чукăн çул,

Пĕлтĕр пулчĕ вилĕм çуль,

Çак йывăрсем çак халăха

Çăмăлланччăр ӳлĕм çул.

Епле тӳснĕ-ши пирĕн патша,

Темиçе пин ача çухалсан?

Пит савăнăç пулĕччĕ çак халăха,

Çак Патшалăх пухупе çуталсан.

Хура пĕлĕт, вут юпа

Израильсен умĕнче;

Хресченсен сăмахĕсем

Хăйсен патши умĕнче.

Египет шывĕ юн пулнă,

Манан тути пыл пулнă;

Таврический дворцана

Хресчен янă çын тулнă.

Мысля-шухăш, телеграм —

Пурте вĕсем çиçĕм пек;

Çак çулсене ирттерсси

Нумай çынна пит хĕн пек.

Эй, Томас Эдисон,

Шухăшусем нумаййипе

Авланнине маннă эс:

Вуник çулта чухнех

Аçунтан уйрăлнă эс.

Çĕр çинче пĕр анне

Тӳпере çут хĕвел,

Çавăнпа эс ялан

Сыхласам вĕсене.

Сар хĕвел йăл кулать,

Ăшăтать çĕр çине.

Чунăма йăпатать

Ăшă чунлă анне.

Сар хĕвел айĕнче

Йывăç-курăк ӳсет,

Аннесем çумĕнче

Ывăл-хĕр çитĕнет.

Хĕвелтен ăшши çук

Ан ман эсĕ çакна.

Аннерен хакли çук

Юратсам эс ăна!

Каçхи пĕлĕт тап-таса,

Кирек ăçта çăлтăрсем.

Уйăх тухать çутăлса,

Шăп çеç тăраç йывăçсем.

Таçта ялăн вĕçĕнче

Ал купăссем выляççĕ.

Вĕсем мужик аллинче

Чисти çын пек калаççĕ.

Савăнăç та пур унта,

Хуйхи тата ытларах...

Тата таçта хыçалта

Ал купăсран шалккăрах:

«Тиек йытти тил тытать, —

Тил тытса та юраймасть.

Пуп кушакĕ пул тытать, —

Пул тытса та юраймасть...»

Тенĕ юрă илтĕнет.

Шухăшласа пăхан та —

Куççуль тухать, чун йĕрет,

Чĕре выртмасть вырăнта.

Чăнах хресчен пурнăçĕ

Ытла-ытла пит йӳçĕ.

Пĕррехинче эпĕ тулта выляса çӳреттĕм. Ачасемпе тытмалла вылярăмăр, кăштах скакалкăпа сиксе тупăшрăмăр. Ват маçак тула тухрĕ. Вăл уявсенче тăхăнмалли пиншак тăхăннă.

Унран: «Ăçта каятăн?» — тесе ыйтрăм.

— Пĕрле вĕреннĕ юлташ патне, — терĕ.

— Инçете-и?

— Слакпуç ялне.

— Константин Иванов патне-и? — тĕлĕнсех кайрăм эпĕ.

— Çапла, Кĕçтентин патне. Тунсăхларăм, курса калаçас килет.

(Пирĕн асатте, Ильин Георгий Ильич, Константин Иванов поэтпа пĕр класра вĕреннĕ, вăл та Кĕçтукпа пĕрле Чĕмпĕрти шкул хуралçин халап-юмахне итлеме юратнă. Ăна та пăлхава хутшăннăшăн шкултан кăларса янă, çапах та вăл вĕренсе пĕтерме май тупать, 40 çул ытла шкулта ĕçлет).

— Эпĕ те санпа пĕрле пыратăп, — тетĕп.

— Нумай утмалла, Пушкăртстана çитме çывăх мар.

— Манăн та ăна курас килет. Эпир шкулта вăл çырнă темиçе сăвă та пăхмасăр калама вĕренсе.

— Иккĕн çул та кĕскерех пулĕ, килтисене кĕрсе каласа тух апла пулсан, — терĕ вăл.

Хаваспах пӳрте чупса кĕрсе килтисемпе сыв пуллашрăм.

Çуранах утрăмăр, утсан-утсан поэт пурăннă яла çитрĕмĕр. Вĕсен пӳртне шыраса тупрăмăр.

Малалла

Туйрăм эп ирпе

Пуç ыратнине.

Пĕлтертĕм çавна

Ват асаннене.

— Эсĕ пуçна çу

Сип-сивĕ шывпа, —

Терĕ вăл мана

Ăшă кăмăлпа.

Акă эпĕ турăм

Вăл каланине.

Халех эпĕ сисрĕм

Нуша иртнине.

Пит-куçа çуни

Тăрă шывпала,

Усал шухăша

Таçтах хăвалать.

Акă çитрĕ сивĕ хĕл,

Илсе килчĕ сивĕсем.

Шурă юр та вичкĕн çил

Пĕрле килнĕ Çурçĕртен.

Шăнтса хучĕ шывсене,

Юрпа витрĕ хирсене.

Çырма-çатра, тăвайкки

Пурте шур юр айĕнче.

Ачи-пăчи васкаса

Чупса тухрĕ урама.

Конькипе те йĕлтĕрпе

Ярăнмашкăн кунĕпе.

Ырлăк çĕр-шывне пит инçетре

Паллă тунă пĕчĕк лаптăкпа.

Пурăннă унти çынсем пĕрле,

Килĕшсе ĕçленĕ тăванла.

Ăслă-тăнлă çыннисем чылай,

Шутласа кăларнă тем те пĕр.

Çитĕнӳ наукăра нумай,

Иртсе кайнă кӳршĕрисенчен.

Килĕштернĕ ирĕк пурнăçа,

Савăнма пултарнă уявра.

Пĕр-пĕрне нихçан ура хуман,

Тус-юлташлă пурăннă ялан.

Пурнăç урапи чупмасть иккен

Хăш чухне-çке тикĕс çулпала.

Пуç пуласшăн тĕрĕсмарлăхра,

Ăмсанаççĕ телейлисене.

Çакăн пек çĕр-шыв шутне шăпах

Хурлăк çĕр-шывне кĕртме пулать.

Пусмăрлать иккен кунта хуçа,

Вăрçă-харçăсăр кун çук пачах.

Хушнă Тимухха салтаксене

Тапăнмашкăн Ырлăк çĕр-шывне,

Тыткăна илме ăсчахсене,

Вĕсене хăйшĕн ĕçлеттерме.

Хушнă приказа пурнăçлама

Кайнă салтаксем чикĕ хĕрне.

Хуралçа вĕлернĕ штыкпала,

Вăрттăн каçнă Ырлăк çĕр çине.

Акă çитнĕ чаплă кермене,

Илнĕ тыткăна пĕр ăсчахне.

Малалла