Чӑваш Енре ҫулталӑк пуҫланнӑранпа, иртнӗ ҫулхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, ҫын вӗлернӗ тӗслӗх 70 процента яхӑн ӳснӗ. Кунашкал преступлени пӗлтӗрхи ку тапхӑрта 13 пулнӑ, кӑҫал вара — 22. Ҫакӑн пирки паян, пуш уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев ирттернӗ канашлура шалти ӗҫсен министрӗн ҫумӗ Леонид Вакс пӗлтернӗ.

Кӑҫал пурнӑҫран уйӑрнӑ 22 ҫынран 17-шӗ – арҫын, 5-шӗ — хӗрарӑм. 16 преступлени йӑлара пулнӑ. Паянхи кун тӗлне тискер ӗҫ тунисене пурне те тытса чарнӑ. Асӑнса хӑвармалла, 15 преступление эрех ӗҫнӗ вӑхӑтра е ун хыҫҫӑнах тунӑ.

Тепӗр самант. Чӑваш Енре кун йышши преступленисем ытларах чухне уяв кунӗсенче пулаҫҫӗ. Акӑ, сӑмахран, пуш уйӑхӗн 8-11-мӗшӗсенче виҫӗ ҫынна вӗлернӗ, тепӗр виҫӗ ҫыннӑн сывлӑхне самай хавшатнӑ. Ултӑ тӗслӗхӗнче те тискер ӗҫе тӑвакансем ӳсӗр пулнӑ.

Чӑвашстат кам мӗн чухлӗ ӗҫлесе илнине шутланӑ. Официаллӑ даннӑйсене ӗненес тӗк, хысна организацийӗсенче вӑй хуракансен шалӑвӗ 10 процент ӳснӗ.

Ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем ыттисенчен ытларах ӗҫлесе илеҫҫӗ – вӑтамран 49,8 пин тенкӗ. Аслӑ шкулсенче вӗрентекенсем вӑтамран 48,7 пин тенкӗ илеҫҫӗ. Тухтӑрсен шалӑвӗ те ҫавӑн чухлех. Ытти категорири ӗҫченсем 25 пин тенкӗрен сахалрах ӗҫлесе илеҫҫӗ.

Сӑмах май, иртнӗ ҫул вӑтам ӗҫ укҫи 7,2 процент ӳснӗ, ку кӑтарту 24 пин те 531 тенкӗ те 3 пуспа танлашнӑ. Палӑртмалла: 2017 ҫулта ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев пресс-конференцире вӑтам ӗҫ укҫи кашни ҫулах ӳссе пырассине каланӑччӗ.

Регионсенче урӑ пурнӑҫ йӗркине мӗнле пӑхӑнаҫҫӗ? «Вести» пӗлтернӗ тӑрӑх, ку тӗлӗшпе наци танлаштарӑмне хатӗрленӗ. Чӑваш Ен унта ҫӳлерех йӗркене хӑпарнӑ - 24-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Ҫакӑ 2016 ҫултанпа Чӑваш Енри лару-тӑру лайӑх еннелле улшӑннине пӗлтерет.

Кунашкал танлаштарӑма регионсенче эрех-сӑра мӗн чухлӗ ӗҫнине тишкерес тӗллевпе хатӗрлеҫҫӗ.

Чечня Республикинче, Ингушетире, Дагестанра эрех сахал ӗҫеҫҫӗ иккен. Бурят Республикинче, Ямал-Ненецк автономи округӗнче тата Магадан облаҫӗнче «хаяррипе» ытларах туслӑ.

Чӑваш Енри арҫынсем ӗҫлесе илнӗ укҫана мӗнле тӑкаклаҫҫӗ? Ҫакна пӗлес тесен Чӑвашстат тӗпчевне тишкермелле. Тӑван ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗ умӗн ведомство арҫынсен кӗсйине «кӗрсе» пӑхнӑ.

Чӑваш Енри арҫынсем укҫан пысӑк пайне, шалӑвӑн 28 процентне, апат-ҫимӗҫ туянса пӗтереҫҫӗ. Иккӗмӗш вырӑнта – машина, кил-ҫурта хӑт кӳме тата юсама япала туянасси (11-13 процент). Чӑваш Ен арҫынӗсем пульницӑна ытлах ҫӳремеҫҫӗ, ҫавна май ку тӗлӗшпе укҫа та сахал тӑкаклаҫҫӗ – ӗҫ укҫин 3 процентне кӑна пӗтереҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӗсем хӑйсене пӑхма кӑмӑлламаҫҫӗ.

Чӑвашри арҫынсем ӑҫта канма юратнине те пӗлнӗ экспертсем. Вӗсем бильядла тата боулингла выляма юратаҫҫӗ.

Ведомство специалисчӗсем арҫынсем ӑҫта ытларах ӗҫлесе илнине те тӗпчесе пӗлнӗ. Чукотка автономи округӗнче вӑй хуракансем пуянрах иккен: вӗсен «таса» ӗҫ укҫи вӑтамран 61 пин тенкӗпе танлашать. Мускавра тата Магаданра ӗҫлекенсем 53 тата 50,3 пин тенкӗ илеҫҫӗ.

Чӑваш Енре демографи лару-тӑрӑвӗ лайӑхланнине палӑртнӑ. Пурнӑҫ тӑршшӗ те вӑрӑмланнӑ, халӑх йышӗ те нумайланнӑ. Ҫынсен йышӗ мигрантсене пула кӑна мар, ача нумай ҫуралнипе те ӳснӗ.

Чӑвашстат малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне Шупашкарта пурӑнакан ҫынсен хисепӗ 502 255-пе танлашнӑ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, ку 2203 ҫын нумайрах.

Ҫитес ҫулсенче те демографи лару-тӑрӑвӗ лайӑх пуласса шанаҫҫӗ. Сӑмах май, пӗлтӗр 6 275 ача ҫуралнӑ. Вӗсенчен 2 462-шӗ ҫемьере пӗрремӗш пепке пулнӑ. 2 804-шӗ — иккӗмӗш ача, 801-шӗ — виҫҫӗмӗш тӗпренчӗк, 208-шӗ тӑваттӑмӗш тата ун хыҫҫӑнхи ача пулнӑ.

Чӑваш Ен экологи танлаштарӑмӗнче палӑрнӑ. Хальхинче пирӗн регион Раҫҫейри «Экологи танлаштарӑмӗнче» топ-10 йыша лекнӗ. Кун пирки «Симӗс патруль» экологи организацийӗ хыпарлать.

Хӑш регионсем чи таса пулнипе палӑрнӑ-ха? Чи малти йӗркесене Тамбов облаҫӗ, Алтай Республики тата Алтай крайӗ йышӑннӑ. Унтан Белгород облаҫӗ, Курск облаҫӗ, Мурманск облаҫӗ, Чӗмпӗр облаҫӗ, Питӗр палӑрнӑ. Чӑваш Ен вара 9-мӗш йӗркене йышӑннӑ. 10-мӗш вырӑнта — Коми Республики.

Чи таса мар регионсем вара ҫаксем: Мускав, Свердловск тата Челепи облаҫӗсем. Пирӗнпе кӳршӗллӗ Тутарстан тата Мари эл танлаштарӑмра 30-мӗш тата 46-мӗш йӗркесене йышӑннӑ. Чӗмпӗр облаҫӗ пушшех те таса маррипе палӑрнӑ: вӑл 77-мӗш вырӑнта кӑна.

Пӗлтӗр Чӑваш Енри виҫӗ ача пахчинче ачасем вар-хырӑм инфекцийӗпе йышлӑн чирлесе ӳкнӗ тӗслӗхсем пулнӑ. Кун пирки «Мой город Чебоксары» (чӑв. «Ман хула Шупашкар») портал пӗлтерет.

Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, 2017 ҫулхи санитарипе эпидемиологи кӑтартӑвӗсен пӗтӗмлетӗвӗсене пӑхсан Ҫӗнӗ Шупашкарти икӗ ача пахчинче кунашкал пӑтӑрмахсем сиксе тухнӑ. Пӗри — 127-мӗш номерлӗ «Пилеш» ача пахчинче пуш-ака уйӑхӗсенче, тепри 1-мӗш номерлӗ «Пӗчӗк патшалӑх» ача пахчинче юпа-чӳк уйӑхӗсенче пулнӑ. Вӗсенче ун чухне пурӗ пӗрле вунвиҫӗ ача чирлесе ӳкнӗ.

Виҫҫӗмӗш пӑтӑрмахӗ вара Шупашкарта пулнӑ. 202-мӗш номерлӗ «Тӗлӗнтермӗшсен хули» ача пахчинче пилӗк ача вар-хырӑм инфекцийӗпе пӗр харӑс аптӑранӑ.

Кашни пиллӗкмӗш пуҫиле ӗҫпе килӗшмесӗр пӗлтӗр пирӗн Чӑваш Енре аппеляци ҫӑхавӗ ҫырнӑ. Кунашкал пӗтӗмлетӗве республикӑн прокуратури иртнӗ ҫул кӑларнӑ пуҫиле ӗҫсем тӗлӗшпе пысӑкрах шайри суда аппеляци ҫӑхавӗсем шӑрҫаланине тишкернӗ май тунӑ.

Судсем пӑхса тухнӑ пуҫиле ӗҫсен 20 проценчӗ, е 1280 ӗҫ, тӗлӗшпе прокурорсем аппеляци ҫӑхавӗсем шӑрҫаланӑ. 249 ҫын тӗлӗшпе унчченхи приговорсене ылмаштарнӑ е улӑштарнӑ. Ҫав шутран 90 проценчӗ — прокуратура хатӗрленӗ ҫӑхав хыҫҫӑн. Прокурорсен аппеляци шалӑпӗ хыҫҫӑн 159 ҫын тӗлӗшпе айӑплава ҫемҫетнӗ.

Пӗрремӗш инстанцири судсем кӑларнӑ приговора ылмаштарни е пӑрахӑҫлани, ЧР прокуратурин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, пуҫиле саккун ыйтнине пӑснипе, судсем мӗнпур саманта шута илменнипе ҫыхӑннӑ.

Иртнӗ ҫул Шупашкарти аэропортран 250 пин ытла ҫын самолетпа ҫӗршывӑн тӗрлӗ хулине тата Турцине вӗҫнӗ. Ун пек цифра иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенченпе пулман та иккен.

2017 ҫулта, 15 ҫултан, унчченхиллех Анапӑна ҫуллахи рейссем уҫӑлнӑ, Турцинчи Анталья хулине Чӑваш Енӗн тӗп хулинчен самолетпа ҫитме май килнӗ.

Крыма илсе каякан рейссен шучӗ пӗлтӗр унчченхи ҫулхинчен икӗ хут нумайланнӑ. 2016 ҫулта Симферополе самолетпа 6 720 ҫын кайнӑ, 2017-мӗшӗнче — 13 350-ӗн.

Мускава Шупашкартан самолетпа каяс текенсем пӗлтӗр те яланхиллех йышлӑ пулнӑ. Виҫӗм ҫул вӗсен шучӗ 146 пин ҫын пулнӑ, пӗлтӗр — 211 пин.

Иртнӗ уйӑхӑн 27-мӗшӗнче Шупашкарти аэропорт амбулифт туяннине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтӗрех пӗлтернӗччӗ.

Шупашкар Ҫӗнӗ ҫулпа Раштав канӑвне ирттерме меллӗ те кӑмӑллӑ чи йӳнӗ виҫӗ хула шутне кӗнӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Культура министерстви хӑйӗн сайтӗнче паян, кӑрлач уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, хыпарланӑ.

Хӑйне евӗрлӗ ҫак танлаштарӑма хӑна ҫурчӗсенчи номерсене йышӑнса хума май паракан tvil.ru сайт тӑрӑх кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 1-8-мӗшӗсене тӗплӗ пӑхса-тишкерсе хатӗрленӗ. Шупашкарсӑр пуҫне Ҫӗнӗ ҫулпа Раштав каникулне ытлашши тӑкакланмасӑр ирттерме меллӗ чи йӳнӗ вунӑ хула йышне Брянск, Самар, Новосибирск, Тӗмен, Новокузнецк (Кемӗр облаҫӗ), Волгоград, Тула, Кисан тата Люберцы (Мускав облаҫӗ) кӗнӗ.

Танлаштарӑма кӗнӗ ҫак хуласенчи хӑна ҫурчӗсенче туристсем вӑтамран 1-3 талӑклӑха чарӑннӑ, пӗр талӑкшӑн 1,1-2,1 пин тенкӗ тӳленӗ.