«Ҫыхӑнура» интернет-портал хӑйӗн сайтӗнче «Чӑваш Ен Элтеперӗн суйлавӗнче камшӑн сасӑлама палӑртатӑр?» ыйтӑм йӗркеленӗ. Элтеперӗн тивӗҫӗсене хальхи вӑхӑтра пурнӑҫлакан Михаил Игнатьевшӑн канашлу ҫайҫисенчен 9,7 проценчӗ сасӑлама хатӗр иккен. Ун пек ыйтӑма интернет-портал нарӑс уйӑхӗнче те ирттернӗ-ха. Ун чух Михаил Васильевичшӑн суйлавҫӑсенчен 8,5 проценчӗ хӑйсен сассине пама хатӗррине пӗлтернӗ.

Хальхи ыйтӑма 617 ҫын хутшӑннӑ. Вӗсенчен 36,1 проценчӗ Раҫҫей Федерацийӗн Коммунистсен партийӗнче Элтепер суйлавне хутшӑнас шухӑшлӑ Валентин Шурчановшӑн сасӑлас шухӑшлӑ имӗш. Форумра ларакансенчен тепӗр пайӗ, чӗрӗке яхӑнӗ темелле, суйлава каймасси пирки пӗлтернӗ. «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти кандидачӗ Олег Николаев виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑнать иккен. Ыйтӑма хутшӑннисенчен уншӑн 24,8 проценчӗ сасӑлама хатӗр иккен. Элтепер пуканӗ пирки шухӑшлакан ытти кандидатсене суйлама хатӗррисем 1 процентран пуҫласа 2 процент таран кӑна тупӑннӑ.

Элтепер пулас шухӑшлӑ Ирина Алексеева

Ӗнер, утӑ уйӑхӗн 14-мӗшӗнче «Раҫҫей коммунисчӗсен коммунист партийӗ» политика партийӗн республикӑри уйрӑмӗ пӗтӗмӗшле пуху ирттернӗ. Унта пухӑннӑ парти пайташӗсем Чӑваш Ен Элтеперӗ пулма хӑйсен партийӗнчен кандидат кӑларма йышӑннӑ. Асӑннӑ парти ҫыннисем шухӑшланӑ тӑрӑх, ку должноҫре ӗҫлеме партин регионти уйрӑмӗн ертӳҫи Ирина Алексеева тивӗҫ.

Чӑваш Енӗн Тӗп суйлав комиссийӗ утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗ тӗлне политика партийӗсен регионти 13 уйрӑмӗ Элтепер пуканӗшӗн кандидат палӑртма пуху ирттернине пӗлтерет. 11 кандидат суйлав комиссине хӑйӗн шухӑшне пӗлтерсе хутсем тӑратнӑ. Ҫав шутра — республикӑна Элтепер пулса хальхи вӑхӑтра вӑхӑтлӑх ертсе пыракан Михаил Игнатьев та. Сӑмах май, Михаил Васильевич хӑйне кандидат евӗр шута илме хутсене тӑратни пирки эпир ӗнер пӗлтернӗччӗ.

Чӑваш Енре авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Пӗрлехи суйлав кунӗ пулӗ. Ун чух эпир тӑван республикӑмӑр Элтеперне палӑртӑпӑр тата хӑш-пӗр тӑрӑхра депутатсене суйлӗҫ. Суйлав вӑхӑтӗнче видеосӑнавпа усӑ курмӗҫ. Ҫапла йышӑнӑва хысна укҫи-тенкине перекетлес тӗллевпе тунӑ-мӗн. Кун пирки республикӑн Тӗп суйлав комиссийӗн ертӳҫи Александр Цветков REGNUM информаци агентствине пӗлтернӗ.

Суйлав ирттернӗ чух видеосӑнавпа усӑ курсан 1 пин камера вырнаҫтарма тата видеосӑнава йӗркелеме тӑкак 25–30 миллион тенке кайса ларать иккен. Ку вӑл суйлав бюджечӗн ҫуррипе танлашать. Пӗтӗмпе суйлав валли 55 миллион тенке яхӑн тухса кайӗ. Ҫав шутран пысӑк пайӗ, 80 проценчӗ, 1165 участокри комисси пайташӗсене тӳлеме кайӗ. Кашни комиссире вӑтамран 7-шар ҫын ларать.

Видеосӑнавпа хӑй вӑхӑтӗнче пирӗн республикӑра усӑ курнӑччӗ. Хальхи вӑхӑтри ҫав технологие 2010 ҫулхи пуш уйӑхӗнче Раҫҫей Президентне суйланӑ чух хута янӑччӗ. Суйлав епле иртнине ун чух онлайн-меслетпе те кӑтартнӑччӗ, вӑл ҫырӑнса та юлнӑччӗ.

Чӑваш Республикин Тӗп суйлав комиссине Раҫҫей Федерацийӗн Федераци Пухӑвӗн пайташӗ пулма виҫӗ кандидат пирки сведени тӑратнӑ.

Ҫав ҫынсен хушшинче Чӑваш Енӗн пӗрремӗш Элтеперӗ пулнӑ, халӗ Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗн канашҫи Николай Федоров пулассине малтанах калатчӗҫ. Чӑн та, Николай Федоров пур. Унсӑр пуҫне Федераци Пухӑвӗн пайташӗ пулма Федерацин травматологи, ортопеди тата эндопротезировани центрӗн тӗп тухтӑрӗ, Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Николай Николаев тата «Чӑваш Ен» страхлакан компанин пуҫлӑхӗ, Шупашкар хула депутачӗсен Пухӑвӗн депутачӗ Ирина Клементьева пур.

Ҫав вӑхӑтрах Тӗп суйлав комиссине Чӑваш Ен Элтеперӗ пулма суйлава хутшӑнас шухӑшлисем те хутсем тӑратма пултараҫҫӗ. Суйлава 11 кандидат тухасшӑн. Сасӑлава хутшӑнас тесен вӗсен утӑ уйӑхӗн 24-мӗшӗнчи 18 сехетчен хутсене тӑратмалла.

Олег Николаев депутат

Утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗнче РФ Патшалӑх Думин депутачӗн Анатолий Аксаковӑн йышӑну пӳлӗмӗнче чӑваш парламенчӗн депутачӗ Олег Николаев «ҫавра сӗтел» ирттернӗ. Олег Николаева Чӑваш Ен Элтеперӗ пулма «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти кандидата тӑратнӑччӗ.

Тӗлпулу суйлавпа ҫыхӑннӑ тесе шухӑшлама пулать-тӗр, анчах Виталий Станьял пӗлтернӗ тӑрӑх, унта суйлав пирки те, экономикӑпа хысна пирки те мар, наци политики пирки сӑмахланӑ. Ҫав шутра демографи, ассимиляципе дессимиляци, вӗренӳ, культура, чӗлхе, литература тата ӳнер пирки-мӗн.

«Ҫавра сӗтеле» пынӑ ЧПУ профессорӗ, экономика ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Анатолий Яковлев тӑван халӑхӑн ӑс-хакӑл пурнӑҫне тишкернӗ иккен. Вӑл хускатнӑ темӑна Чӗмпӗрти таврапӗлӳҫӗ Дмитрий Кузьмин, Хусанти шурсухал Олег Александров, хамӑр республикӑри экономист Сергей Петров, Николай Максимов писатель, Владимир Карсаков режиссер малалла тӑснӑ.

Кӑҫалхи авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Пӗрлехи суйлав кунӗ тесе йышӑннӑ. Раҫҫейӗпех ҫапла. Ҫав кун ҫӗршывӑн хӑш-пӗр регионӗнче Пуҫлӑхсене суйлӗҫ. Регионсен ертӳҫисене палӑртнипе пӗрлех вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсене те суйлӗҫ.

Чӑваш Енре авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче республика Элтеперне суйлӑпӑр. Кунсӑр пуҫне 317 муниципалитет пӗрлешӗвӗнче вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсем валли 3746 мандат пулӗ. Ҫав шутран 3194-шӗ — ял тата хула тӑрӑхӗсен депутачӗсем, муниципалитет районӗсен тата хула округӗсен депутачӗсене 552 ҫынна суйламалла.

Депутат пулас шухӑшлисем те, Элтепер пуканне куҫ хывнисем те хальхи вӑхӑтра хутсене республикӑн Тӗп суйлав комиссине тӑратма пултараҫҫӗ.

Утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗ тӗлне 109 кандидата шута илнӗ. Вӗсенчен 74,31 проценчӗ арҫынсем иккен. 50–59 ҫулхисем 29,36 процент йышӑнаҫҫӗ-мӗн. Пӗлӳ шайне илсен, аслӑ пӗлӳллисем — 45,87 процент. Ӗҫ вырӑннӗпе хакласан, экономикӑра тӑрӑшакансем — 22,02 процент. Служащисем — 31,19 процент.

Аса илтеретпӗр, Элтепер пулас шухӑшлисен хутсене ҫак уйӑхӗн 24-мӗшӗ хыҫҫӑн йышӑнма пӑрахаҫҫӗ, вырӑнти хӑй тытӑмлӑха суйланакансене — ҫурлан 3-мӗшӗ хыҫҫӑн.

Чӑваш Енӗн Элтеперӗн пуканне йышӑнас шухӑша хальхи вӑхӑтра 11 ҫын палӑртнӑ иккен. Кандидат йышли конкуренци пысӑккине пӗлтермест тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен хӑшӗсем. Ҫакна вӗсем сумлӑ кандидатсем ҫуккипе сӑлтавлаҫҫӗ. Regnum информаци агентстви «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти хӑйӗн кандидатне палӑртма ирттернӗ умсуйлава та аса илнӗ. Унта та йышлӑн хутшӑннӑччӗ. Анчах вӗсем хушшинче ятлӑ-сумлӑ политиксем ҫукчӗ. Ҫын хӑй ӗҫӗнче чӑн ӑста тени политикӑра та пултарассине пӗлтермест-ҫке-ха.

Элтепер пуканӗшӗн кӗрешӗве тухма хатӗррисен хушшинче республикӑн Элтеперӗн тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьевсӑр пуҫне Коммунистсен партийӗн яланхи ертӳҫи, РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Валентин Шурчанов пур. «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти чӑваш парламенчӗн депутатне Олег Николаева Элтепер пултарасшӑн. Либерал-демократсем РФ Патшалӑх Думине ют регионтан суйланнӑ Константин Субботин кандидатурине сӗннӗ, «Раҫҫей патриочӗсем» — Шупашкар Хула депутачӗсен депутатне Евгений Горбунова, «Тӑван ҫӗршыв» парти — Алексей Рылеев ятлӑ ҫынна, «Панулми» парти — мӗнпур суйлав кампанийӗнче «хӳрешкере» пыракан (ҫапларах хаклать ку кандидата маларах асӑннӑ информагентство) Владислав Аркадьева, «Раҫҫей пенсионерӗсен партийӗ» Валерий Сапожникова, «Симӗссисен тата социал-демократсен альянсӗ» — Юрий Малов ятлӑ ҫынна.

Малалла...

Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн ертӳҫи Юрий Попов ҫӗршывӑн регионӗсен саккун кӑларакан пухӑвӗсен ертӳҫисен медиатанлаштарӑмӗнче иртнӗ уйӑхра 84-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Ку вӑл — 85 ҫын хушшинче. Унчченхи танлаштарӑмра Юрий Попов вырӑнӗ 6 картлашка ҫӳлерех пулнӑ.

Танлаштарӑма массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче вӑл е ку регионӑн парламенчӗн ертӳҫине мӗн чухлӗ асӑнни тӑрӑх йӗркелеҫҫӗ иккен. Поповӑн медиаиндексӗ -0,84 паллӑпа танлашнӑ-мӗн. Унӑн ятне массӑллӑ информаци хатӗрӗсем уйӑхра 146 хутчен асӑннӑ. «Информаци агентствисем Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн сессийӗнче Юрий Поповпа Андрей Кулагин хирӗҫтӑрӑвӗ пирки ытларах пӗлтернӗ», — тенӗ иккен танлаштарӑма хатӗрлекенсем.

Танлаштарӑмра Крымри саккун кӑларакан пуху ертӳҫи Владимир Константинов, Челепи облаҫӗнчи Владимир Мякуш, Севастопольти Алексей чалый малти вырӑнсене йышӑннӑ. Чи кайри — Хабаровск енӗн парламент пуҫлӑхӗ Виктор Чудов.

Йӗрке хуралҫисем Ҫӗмӗрле администрацийӗн пуҫлӑхӗн Андрей Броницын тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе тишкерсе пӗтернӗ. Ӑна ӗҫ вырӑнӗпе ытлашши усӑ курнӑшӑн айӑплаҫҫӗ.

РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн версийӗ тӑрӑх, вӑл хӑйӗн ӗҫченне 2011 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче пурӑнмалли ҫурта тӗрӗслени пирки акт ҫырма, унта пӳрт пурӑнма юрӑхлӑ маррине кӑтартма ыйтнӑ.

Унтан пуҫлӑх кил хуҫин пурӑнмалли условие лайӑхлатмалла тесе йышӑннӑ. Ҫавна май хыснаран ҫӗнӗ хваттер туянма 990 пин ытла тенкӗ уйӑрнӑ. Социаллӑ тӳлев илсен кил хуҫи ҫуртне сутнӑ.

Тепӗр самант: Броницын вырӑнти усламҫа автозаправка тумашкӑн ҫӗр лаптӑкне пасар хакӗнчен икӗ хут йӳнӗрехпе панӑ.

Следстви управленийӗн сайтӗнче каланӑ тӑрӑх, ҫаксем федераци тата вырӑнти хыснана 1,5 миллион ытла тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ.

Пуҫиле ӗҫе суда ярса панӑ. Сӑмах май, Андрей Броницын ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ЧР суйлав комиссине авӑнӑн 13-мӗшӗнчи суйлава хутшӑнмашкӑн «Граждан пуҫарӑвӗ» партирен кандидат пек регистрациленнӗ. Раҫҫей саккунӗ следствири ҫынсене суйлава хутшӑнма ирӗк парать.

Ака уйӑхӗн вӗҫӗнче Ҫӗмӗрле администрацийӗн пуҫлӑхӗ Любовь Дмитриева отставкӑна каясси пирки ыйту ҫырнӑччӗ. Ун хыҫҫӑн конкурс комиссине йӗркеленӗ. Ӗнер Ҫӗмӗрле хула пухӑвӗн депутачӗсен ларӑвӗнче унӑн ӗҫне пӗтӗмлетнӗ.

Конкурс комиссийӗн председателӗ, ЧР экономика аталанӑвӗн министрӗ Владимир Аврелькин каланӑ тӑрӑх, Ҫӗмӗрле администрацийӗн пуҫлӑхӗн пуканӗшӗн виҫӗ ҫын кӗрешнӗ.

Конкурсра Пӑрачкавра ҫуралса ӳснӗ Александр Геннадьевич Зиновьев ҫӗнтернӗ. Вӑл — отставкӑри ҫар ҫынни, генерал-майор. Зиновьев кандидатурине «халӑх тарҫисем» те ырланӑ. Ҫав кунах контракт алӑ пуснӑ.