Ыран, тунтикун, ирхине пӗтӗм Раҫҫейӗпе магнит тӑвӑлӗ хуҫаланма тытӑнӗ. Кун пирки ӑсчахсем асӑрхаттараҫҫӗ.
Ку Хӗвел ҫинчи питӗ пысӑк шӑтӑка пула пулать. Магнит тӑвӑлӗ эрне тӑршшӗпех хуҫаланӗ. Асӑрханӑр: ҫакна пула ҫынсем хӑйсене япӑх туйма пултараҫҫӗ.____
Чӑваш кӗнеке издательствинче В.К. Магницкийӗн «Собрание сочинений в 5 томах» ӗҫӗсен пӗрремӗш томӗ «Труды по этнографии народов Поволжья» ятпа кун ҫути курнӑ. – Кӑларӑма истори наукисен кандидачӗсем Ю.В. Гусаров тата А.А. Чибис пухса хатӗрленӗ.
Василий Магницкий (1839–1901) - этнограф, фольклорист, историк, XIX ӗмӗрти халӑх вӗрентӗвӗн ӗҫченӗ. Халӑх культурипе вӑл студент чухнех кӑсӑкланма пуҫланӑ. Атӑлпа Урал тӑрӑхӗнчи халӑхсен йӑли-йӗркипе культурине тӗпченӗ ӑсчаха чылай ӑслӑлӑх пӗрлӗхӗн йышне илнӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствин сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗнекене кӗнӗ ӗҫсенчен чылайӑшне автор ят панӑ евӗрех хӑварнӑ.
Кӑрлач уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗн Виталий Станьял ӑсчах 85 ҫул тултарнӑ ятпа пуҫтарӑнассине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха.
Виталий Станьял – учёнӑй, педагог, поэт, публицист. Пултарулӑх каҫӗнче юбиляр ячӗпе ӑшӑ сӑмах калакан йышлӑн пулнӑ. Ҫав шутра — вулавӑшӑн директоре Роза Лизакова та, Чӑваш патшалӑх вӗрӗнӳ инстиутчӗн доценчӗ Надежда Иванова та, филологи наукисен доккторӗ Виталий Родионов та, филологи наукисен кандидачӗсем Геннадий Дегтярёв та, Вера Никифорова та, Ирина Софронова та, Евгений Михайлов археолог та.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче Ҫеҫпӗл Мишшине халалланӑ Пӗтӗм Раҫҫейри ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ иртӗ.
«Национальные картины мира в литературах народов Волго-Уралья» (чӑв. Тӗнчери наци сӑн-сӑпачӗ Атӑлпа Урал тӑрӑхӗнчи халӑхсен литературинче) ят панӑ мероприяти чӳк уйӑхен 14–15-мӗшӗсенче иртӗ.
Ӑслалӑх форумӗн тӗллӗвӗ — ӑслӑлӑхпа тӗпчев организациӗсен, преподавательсен, педагогсен, аспирантсемпе магистрантсен Атӑлпа Урал тӑрӑхӗнчи халӑхсен литературине тӗпчес ӗҫне пухса пӗрлештерсси.
Чӑваш Енре пысӑк этнографи экспедициӗ иртнӗ. Ӑна «Раҫҫей халӑхӗсен этнокультура пуянлӑхӗн объекчӗсене палӑртмалли фольклор экспедицийӗсен ярӑмӗ» проектпа килӗшӳллӗн йӗркеленӗ.
Пирӗн патра Раҫҫейӗн наукӑсен акадмийӗн Урал тӑрӑхӗнчи Гуманитари тӗпчевӗсен институчӗн директорӗ, РАН член-корреспонденчӗ, истори наукисен докторӗ Александр Черных ертсе пыракан ушкӑн республикӑри ултӑ округра: Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри, Етӗрне, Куславкка, Комсомольски, Канаш — тӑрӑхӗсенче пулнӑ.
Раҫҫейре рак чирӗнчен прививка шутласа кӑларнӑ. Ӑсчахсем ӗнентернӗ тӑрӑх, вӑл ракӑн пур тӗсӗнчен те сыхлать.
Вӗсем шӑшисем ҫинче сӑнавсем тунӑ. Тӗпчев акӑ мӗн кӑтартнӑ: меланомӑллӑ чӗрчунсем вакцинаци хыҫҫӑн пурӑннӑ, прививка туманнисем вара 19-22 кунран вилнӗ.
Александр Гинцбург ӑсчах «Газета.ру» хаҫата интервью панӑ, вакцина пирки, ӑна организма мӗнле яни ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
«Центр и периферия» ӑслӑлӑх журналӑн кӑҫалхи пӗрремӗш номерӗнче Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн директорӗн ӑслӑлӑхпа аталану енӗпе ӗҫлекен ҫумӗн Геннадий Николаевӑн, истори наукисен кандидачӗн Геннадий Николаевӑн статйи пичетленсе тухнӑ.
Унта институтӑн ӗҫченӗсен ҫитӗнӗвӗпе паллаштарнӑ. Паянхи куна илсен, асӑннӑ учреждени академи евӗрлӗ центр пулса тӑрать. Унта чӑваш чӗлхин, литературин, историйӗн, археологийӗн, этнологийӗн, антропологийӗн, ӳнерӗн ыйтӑвӗсене теори тата ӑслӑлӑхпа прикладной енӗпе тӗпчет.
Ака уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче чӑваш чӗлхе пӗлӗвӗн классикӗ Тимофей Матвеев (1884–1939) ҫуралнӑранпа 140 ҫул ҫитнине халалласа ҫавра сӗтел иртӗ.
Ӑна Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗн конференц-залӗнче йӗркелӗҫ. «Жизненный путь и научное наследие классика чувашского языкознания» (чӑв. Чӑваш чӗлхе пӗлӗвӗн классикӗн пурнӑҫ ҫулӗпе ӑслӑлӑх эткерлӗхӗ) ҫавра сӗтел 14 сехетре пуҫланӗ.
Унта Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑсчахӗсем, Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗн ӗҫченӗсем, писательсем, публицистсем, общество ӗҫченӗсем тухса калаҫӗҫ.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче «Актуальные проблемы лексикографии, терминологии и теории перевода» (чӑв. Лексикографин, терминологин тата куҫару теорийӗн ҫивӗч ыйтӑвӗсем) пӗтӗм Раҫҫейри ӑслӑлӑхпа практика конференцине хутшӑннисен материалӗсен сборникӗ пичетленсе тухнӑ.
Асӑннӑ конференцие пӗлтӗрхи ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ирттернӗ. Ӑна паллӑ чӑваш лексиографӗ Михаил Скворцов ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Кӗнеке паллӑ учёнӑй эткерлӗхӗпе кӑсӑкланакансемшӗн кӑсӑклӑ пуласса шанаҫҫӗ. Кӑларӑма институтӑн ӑслӑлӑх вулавӑшӗнче (вӑл Шупашкарти Мускав проспектӗнчи 29-мӗш ҫуртӑн 1-мӗш корпусӗнче вырнаҫнӑ) туянма пулать. Кӗнеке хакӗ — 287 тенкӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Чуваши в русской литературе и публицистике XIX века» монографи пичетленсе тухнӑ. Ӑна филологи наукисен докторӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн вырӑс чӗлхипе литературин кафедрин профессорӗ Людмила Сарбаш ҫырнӑ.
Людмила Николаевна – 200 ытла ӑслӑлӑх ӗҫӗн авторӗ, Чӑваш Республикин гуманитари наукисен енӗпе патшалӑх премийӗн лауреачӗ. 2009–2010 ҫулсенче вӑл Раҫҫей гуманитари ӑслӑлӑх фончӗ ирттерекен тӗпчевсене хутшӑннӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн «Изображение народов Среднего Поволжья в русской литературе и публицистике XIX века» темӑпа публикацисем ҫырнӑ.
Вырӑс сӑмахлӑхӗнче чӑвашсем пирки епле калани чӑваш этносӗшӗн яланах кӑсӑклӑ пулнӑ. Чӑваш писателӗсем вырӑс писателӗсем, публицисчӗсем, тӗпчевҫисем пирӗн ҫинчен каланисемпе пӗрре кӑна мар усӑ курнӑ.
«Чуваши в русской литературе и публицистике XIX века» монографире вара автор пуян этнографин анлӑ сийне илсе кӑтартнӑ. Кӗнекене алла илекенсем М.Е. Салтыков-Щедрин, С.В. Максимов, А.А. Потехин, А.А. Коринфский, Вас. Ив. Немирович-Данченко, Ф.Д. Нефедов тата ыттисем чӑвашсене епле сӑнланипе те паллашма пултарӗҫ.
+4.3 °C