Никита Тӗнче паллӑ ҫулҫӳревҫӗ Шупашкар хулинчи тӳре-шарана кӳреннӗ. Аса илтерер, ҫак эрнере вӑл Европӑна, тата тӗрӗсрех каласан, Финландине, велосипедпа тухса кайнӑ. Унпа пӗрле ҫула мӑшӑрӗ Анастасия тата ҫулталӑк та тултарман хӗрӗ Аяран тухнӑ.
Чӑваш Республикин ятне хамӑр ҫӗршыв тӑрӑх ҫеҫ мар, чикӗ леш енче те ҫӗклесе ҫӳрекенскер Шупашкар хула администрацийӗ пулӑшасса шанса пурӑннӑ. Кун пирки ӑна пӗлӗшӗ кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнче шантарнӑ-мӗн. Вӑл хула администрацийӗнчи тӳре-шарапа паллаштарма пулнӑ. Хула администрацийӗ ҫул ҫинче кирлӗ снаряженипе тата ытти хатӗрпе пулӑшма килӗшнӗ-мӗн.
Никита малтан Салаевӑпа ҫыхӑну тытнӑ, кайран лешӗ ӑна спортпа физкультура пайӗнчи Малов патне ӑсатнӑ. Маловӗ йышӑнӑва та чӗннӗ. Анчах сӑмахпа шантарнинчен ытла лав хускалман. Ҫапла вара Чӑваш Енри паллӑ велоҫӳревҫӗ ҫемйи пулӑшу кӗтсе илмесӗрех Хӗвеланӑҫ енне тухса кайнӑ. «Манӑн тӑван хулара ҫавӑн пек пуҫлӑхсем ӗҫленишӗн намӑс та. Тепӗр тесен вӗсемпе ӑнманнишӗн савӑнатӑп та», — тесе ҫырнӑ Никита Тӗнче тӗнче тетелӗнче.
Китайри лашапа ҫӳрекен паллӑ ҫулҫӳревҫӗ Цзин Ли Чӑваш Ен урлӑ кайнӑ. Ӑна куракансем пулнӑ. Комсомольски районӗнче пурӑнакан хӗрарӑм хайхискере ӑнсӑртан асӑрханӑ, сӑн ӳкерсе илнӗ.
Китай ҫынни икӗ лашапа ҫӳрет. Вӑл ҫулҫӳреве футбол чемпионатне халалланӑ, турнир иртнӗ хуласене ҫитсе курнӑ. Карачай-Черкеск Республикинчен вӑл 3 пин ытла ҫухрӑм лашапа кайнӑ. Утӑ уйӑхӗн вӗҫӗнче Хусана ҫитнӗ. Ҫулҫӳревҫӗ футболла вылянӑ стадион тавра ҫаврӑнать те малалла каять.
Ҫурлан 3-мӗшӗнче Китай ҫыннине Куславкка районӗнчи Людмила Сергеева асӑрханӑ. Вӑл ун чухне Шупашкар еннелле кайнӑ. Цзин Ли Сочире, Ростовра, Волгоградра, Самарта пулнӑ, Чулхулана, Саранска, Мускава, Питӗре ҫитесшӗн.
Китай ҫынни Мускавра 20 ҫул пурӑнать, вӑл вырӑс хӗрне качча илнӗ. 2007 ҫулта Пушкӑртстанран Пекина ҫула тухса палӑрнӑ.
Авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Никита Васильев ҫулҫӳревҫӗ Шупашкарти Наци вулавӑшне тӗлпулӑва йыхравлать. Тӗнче тӑрӑх велосипедпа ҫула тухнӑ Никита Васильев пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтерсех тӑчӗ. Аса илтерер, утӑ уйӑхӗн ҫурринче Никита ҫул ҫинче пӗччен маррине пӗлтернӗччӗ, Ҫӗнҫӗпӗр хулинче ҫуралса ӳснӗ Настя Сафонова унпа ҫула тухнӑччӗ. Радиоертӳҫӗре ӗҫлекен хӗр хӑйӗн ӗҫне пӑрахса Никитӑпа пӗрле Чӑваша ҫитме шут тытнӑ.
«Икӗ ҫул тата 34 500 км хыҫра», — тесе ҫырнӑ ӗнер Никита тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн страницинче. Аякри ҫӗрсем тӑрӑх ҫухрӑм хыҫҫӑн ҫухрӑм хӑварса ҫӳренӗ каччӑпа Мари Элпа Чӑваш Ен чиккинче авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнче 12 сехетре тӗл пулма, унтан каччӑпа пӗрле Шупашкарти Наци вулавӑшне килме май пур.
Тӗнче тӑрӑх ҫулҫӳреве велосипедпа тухнӑ Никита Васильев пирки эпир сире пӗлтерсех тӑтӑмӑр. Халь чӑваш ҫулҫӳревҫи пирки тепӗр хыпар ҫитрӗ — ҫул ҫинче вӑл халь пӗччен мар иккен, унпа пӗрле Ҫӗнҫӗпӗр хулинче ҫуралса ӳснӗ Настя Сафонова пырать. Хӗр хӑйӗн ӗҫне пӑрахса (Ҫӗнҫӗпӗр хулинче радиоертӳҫӗ пулса ӗҫленӗ) вӑл Никитӑпа пӗрле Чӑваша ҫитме шут тытнӑ.
Барнаула ҫитнӗ хыҫҫӑн Наҫтука ҫӗнӗ велосипед парнеленӗ, хула ҫыннисем ӑна ҫула хатӗрлесе янӑ. Сӑмах май вӑл ку вӑхӑт тӗлне хӑйӗн пӗрремӗш 100 ҫухрӑмне та хыҫа хӑварнӑ.
«Акӑ Наҫтукӑн пӗрремӗш ҫӗр ҫухрӑм те пулчӗ. Эпӗ чӑн та тӗлӗнтӗм. Унччен нихҫан та йывӑр ҫӗклемпе инҫе ҫула тухман хӗршӗн Настя питӗ лайӑх пырать. Ӑна кӗтме тивменнипе пӗрех, сӑртсем ҫинелле ҫеҫ уншӑн хӑпарма йывӑртарах. Анчах вӑхӑт кӑна тӳрлетӗ. Мӗн калас, эпӗ хам та ывӑннӑскер», — ҫапларах нумай пулмасть пӗлтернӗ Никита хӑйӗн блогӗнче.
Аса илтеретпӗр, Никита хӑйӗн ҫулҫӳревне 2015 ҫул вӗҫӗнче тухнӑ. Вӑтам Азире хӗл каҫнӑ хыҫҫӑн вӑл Инҫет Тухӑҫалла ҫул тытнӑ. Тепӗр хӗле Никита Кӑнтӑр-Тухӑҫ Азире ирттернӗ — Китайра, Вьетнамра, Лаосра, Камбоджӑра, Тибетра, Монголинче пулнӑ.
Чӑваш Ен каччи Никита Васильев велосипедпа тӗнче курса ҫӳрени пирки пӗлтернӗччӗ-ха. Вӑл ҫулҫӳреве тахҫанах тухнӑ. Кӗҫех Чӑваш Ене таврӑнмалла.
Велосипедпа ҫӳреме йывӑрах мар-тӑр чӑтӑмлӑх пулсан. Питӗр ҫынни вара тӗнче курма… ҫуран тухнӑ. Ҫав арҫын 2 ҫулта 32 пин ҫухрӑм утасшӑн.
Унӑн маршручӗ Шупашкар витӗр выртӗ. Арҫын ҫулҫӳреве ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнче тухнӑ. Кун пирки «Петербургский дневник» кӑларӑм пӗлтерет.
Ҫулҫӳревҫӗ Мускав, Владимир хыҫҫӑн Шупашкара килӗ. Унтан Байкал тӑрӑхӗнчен Китая кайӗ. Ҫак 8 пин ҫухрӑма вӑл авӑн уйӑхӗн варриччен парӑнтарма шутланӑ. Ку — унӑн графикӗ.
Арҫын ҫуран тӗнче курса ҫӳреме унччен те ӗмӗтленнине пӗлтерет. Унччен вӑл Питӗртен Мускава, Лиссабонран Парижа ҫитнӗ-мӗн.
Шупашкар хула администрацийӗнче ӗҫлекенсем Австрири консалтинг компанийӗн элчисемпе тӗлпулса хулари туризма аталантарасси пирки калаҫнӑ.
Хулари тӳре-шарапа Австрири компани ертӳҫи Кристофер Хинтереггер тӗл пулнӑ. Ют ҫӗршыв специалисчӗн шухӑшӗпе, Шупашкарта ытларах юханшыв туризмне аталантармалла. Ҫавӑн пекех кӳлмеке тата Атӑл леш енне тимлӗх уйӑрмалла.
Кристофер Хинтереггер шухӑшӗпе, Атӑл леш ӗнӗ Чӑвашри халӑх канмалли вырӑн пулмалла. Анчах Шупашкарти туризм сферине тӗплӗн тишкермелле, приоритечӗсемпе стратегие палӑртмалла. Кун валли 4-6 уйӑха яхӑн кирлӗ.
Малашне хула чиновникӗсем Австри специалисчӗ сӗнӗвне тӗплӗн тишкерме тытӑнӗҫ.
Чӑваш Республикине Китайри Сычуань провинцинчен делегаци килнӗ. Унта Китайри туристсен пысӑк компанийӗн директорӗсем те пулнӑ.
Сычуань — туризм тӗлӗшӗнчен аталаннӑ провинци. Ҫавӑнпа икӗ ен килӗштерсе ӗҫлесси пирки ытларах калаҫнӑ. Хӑнасем Чӑваш наци музейне ҫитсе курнӑ. Унта вӗсем чӑвашсен авалхи культурипе паллашнӑ. Кунта делегаци ЧР культура министрӗн ҫумӗпе Иван Ивановпа, турист фирмисен, санаторисен ертӳҫисемпе тӗл пулнӑ. Унта туризма аталанмалли мелсене сӳтсе явнӑ. Иван Иванов Чӑваш Республикинчи туризм аталанӑвӗ пирки каласа кӑтартнӑ. Турфирмӑсен элчисем хӑйсен шухӑшӗсене пӗлтернӗ.
Икӗ ен турсем ирттерме, Чӑваш Енри туризм маршрутне Китай чӗлхипе хӑтлама калаҫса татӑлнӑ. Хӑнасене виҫӗ республика маршручӗ кӑсӑклантарнӑ: Мӑкшӑ Республики, Тутарстан, Чӑваш Ен.
Китайри пӗр туркомпани директорӗ Атӑл тӑрӑх круиз турмаршрутне йӗркелени, историре йӗр хӑварнӑ хуласене кӑтартни Китайри туристсене илӗртме тивӗҫ пулнине палӑртнӑ. Анчах кун пек чухне китайла тата вырӑсла пӗлекен гидсем кирлӗ.
«Раҫҫей Культура» каналпа «Раҫҫейӗм, юратӑвӑм манӑн!» ярӑмпа «Ҫӗр пин юрӑ ҫӗршывӗ» фильм кӑтартнӑ. Кӑларӑмӑн тӗп сӑнарӗ — Вӑрнар районӗнче пурӑнакан Владимир Михайлов та — эфир пирки ӑнсӑртран кӑна пӗлнӗ иккен. Апла тӑк ыттисем те сисмесӗрех юлнӑ-тӑр.
Асӑннӑ каналӑ ҫӗнӗ проекчӗ регионсен пурнӑҫӗ пирки хӑйне евӗр каласа кӑтартать. Калининградран пуҫласа Инҫет Хӗвелтухӑҫ таран выртакан ҫӗршывра пурӑнакан тӗрлӗ халӑх-йӗркипе, пурнӑҫӗпе, хйӑне евӗрлӗхе хрантсус паллаштарать. Кӑларӑма ертсе пыракан Пьер Кристиан Броше — хрантсус ҫулҫӳревҫи тата издателӗ, Раҫҫейре 20 ҫул пурӑнать. Хӑйӗн арӑмӗпе аичсем ҫуралнӑ ҫӗршыва лайӑхрах пӗлес тесе вӑл Урал тӑрӑхӗнче. Чукоткӑра, Туллӑ Алтайра, Якутинче, Пушкӑртстанра, Мӑкшӑ Республикнче пулнӑ.
Чӑваш ене Пьер Кристиан пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗнче килнӗ. Кунта вӑл пирӗн патри ҫутҫанталӑка, халӑх юрри-ташшине, йӑлине ӳкернӗ. Вӑрнар районӗнчи Владимир Михайловпа вӑл ҫур кун ирттернӗ. Музыка инструменчӗсем хатӗрлекен ӑста пирӗн халӑхӑн ҫав япалисене кӑтартнӑ. Ҫу уйӑхӗн вӗҫӗнче хрантсус Михайлова тата Раҫҫейӗн тата Чӑваш Енӗн Композиторсен союзӗн пайташӗпе Светлана Макарова музоковедпа иккӗшне музыка телекӑларӑм ӳкерме чӗнсе илнӗ.
«Росатомфлот» туристсене Арктикӑна илсе тухма пӑрахас шухӑшлине систернӗ иккен. Ун пирки асӑннӑ компани пуҫлӑхӗ Вячеслав Рукша каланӑ.
Рукша пӗлтернӗ тӑрӑх хакласан, ҫывӑх вӑхӑтра пӑрҫӗмренсем ҫывӑх вӑхӑтра Аркитикӑна туристсене турттарма чарӑнма пултараҫҫӗ. Ҫакна вӑл тӗп ӗҫ нумайланнипе ҫыхӑнтарнӑ. Апла тӑк туристсене ярӑнтарса ҫӳреме вӑхӑт хӗсӗкленӗ.
Ҫурҫӗр тинӗс ҫулӗпе карапсене илсе ҫӳрекен ҫав компанин пӑр ҫӗмренӗсем тӗпчев ӗҫне те хутшӑнаҫҫӗ, ытти карапсене те юсаҫҫӗ. Туризм маршручӗсене тепӗр 2-3 ҫултан пачах пӗтерме пултараҫҫӗ.
Кӑҫалхи ҫурҫулта Чӑваш Енри туризм организацийӗсем 5 миллиарда яхӑн укҫа ӗҫлесе илнӗ. Республикӑна килсе куракан туристсен йышӗ ӳссе пынине палӑртаҫҫӗ. Республикӑн культура министрӗн наци тата архив енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ Иван Иванов пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫавсен шучӗ 5 пин нумайланса 80 пинпе танлашнӑ.
Туристсенчен ытларахӑшӗ, 35 пин ытларахӑшӗ, экскурсипе килнисем. Экускурсие килекенсен хушшинче ют ҫӗршыв ҫыннисме те пур иккен.
+6.3 °C