Ҫӗнӗ Шупашкар хулине хӑпартма тытӑнсан, 1964 ҫулта «Химпром» предприятие хута яма пуҫласан санитари зонине кӗнӗ 13 ял Ҫӗр питӗнчен ҫухалнӑ. Халӑхӑн ирӗксӗрех урӑх ҫӗре куҫма тивнӗ. Тосинкасси ялне те ҫакнашкал шӑпа кӗтнӗ. Вӑл 1961 ҫулччен Сӗнтӗрвӑрри районне кӗнӗ.
«Шордан» ентешлӗх пуҫарнипе ҫак ял пулнӑ вырӑнта ял уявне паллӑ тунӑ. Кунта Ҫӗр питӗнчен ҫухалнӑ ытти ялсен ҫыннисем те хутшӑннӑ. Мероприятие Сӗнтӗрвӑрринчи культурӑпа туризм ҫурчӗн халӑх хорне чӗннӗ.
Ял уявӗнче ентешсем тӗл пулса калаҫнӑ, пӗрле асӑнмалӑх сӑн ӳкерӗннӗ, иртнине аса илнӗ…
Петров-Орловсен ҫемйин тӑванӗсем — Патшалӑх Канашӗнче ӗҫлекен Елена Беляева тата чӑваш хорӗн хормейстерӗ Роза Ракова — Тосинкасси ял пурнӑҫне аса илнӗ. Роза Ракова пиччӗшӗсемпе ҫуллахи каникула асламӑшӗ патӗнче ялта ирттернӗ. Кунти ачасемпе калаҫса вӑл чӑваш чӗлхине вӗреннӗ. Елена Беляева пиччӗшӗпе ҫак ялта ашшӗ-амӑшӗпе, асламӑшӗпе пурӑннӑ. Унтан вӗсен Шупашкар районӗнчи Тутаркасси ялне куҫма тивнӗ.
Ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗ — чикӗ сыхлакансен кунӗ. Ӑна пирӗн ҫӗршывра 1918 ҫултанпа уявлаҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра пирӗн ҫӗршыв 18 ҫӗршывпа чикӗленет. Уяв ячӗпе Хӗрлӗ Чутайри Ҫӗнтерӳ тӳремӗнче Чикӗ сыхлакансен кунне паллӑ турӗҫ. Пухӑннисене районти администраци пуҫлӑхӗ Александр Башкиров, районти прокурор Валерий Шоркин, военкомат представителӗ Владимир Мареев, пирӗн ентеш Забайкальере хӗсметре тӑракан прапорщик Людмила Кандейкина саламларӗҫ.
Районти ветеран-пограничниксем тӑрӑшнипе кунта патшалӑх чиккин символне — чикӗ юпине вырнаҫтарнӑ. Вӑл чӑн юпаран нимӗнпе те уйрӗлса тӑмасть: ӳкерчӗкӗпе те, тӗсӗпе те, виҫипе те. Ҫак асӑну палли тӗрлӗ ҫулсенче хӗсметре тӑнисене, халӗ унта ҫар тивӗҫне пурнӑҫлакансене пӗрлештерсе тӑрасса шанаҫҫӗ. Чике юпине савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫрӗҫ. Уяв ячӗпе тӗрлӗ сӑвӑ-юрӑ янӑрарӗ.
Сӑнсем (43)
Ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Ыхраҫырми ял тӑрӑхӗн халӑхӗ ҫурхи ӗҫсене вӗҫлесен йӑлана кӗнӗ «Акатуй — Сабантуй» уявне паллӑ тунӑ. Ыхраҫырми тата Чӑваш Ишекӗ ҫыннисем, хӑнасем лапама пухӑннӑ.
Малтанах уява пухӑннисене Патӑрьел район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Валерий Краснов, Ыхраҫырми ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Альфрит Айбетов, Патӑрьел районӗнчи депутатсен пухӑвӗн депутачӗ, тутар ялӗсен Пӗтӗм Раҫҫейри ассоциацийӗн председателӗ Решит Санзяпов тата ыттисем саламланӑ.
Яланхи пекех ҫак уявра ӗҫре пысӑк ҫитӗнӳсемпе палӑрнӑ ҫынсене чысланӑ. Ял хуҫалӑх производствин ӗҫченӗсем, ял тӑрӑхӗнчи ытти тытӑмра вӑй хуракансем, хастар ҫынсем Хисеп хутне, Дипломсене, Тав ҫырӑвӗсене, парнесене тивӗҫнӗ.
Вырӑнти пултарулӑх ушкӑнӗ, Ыхраҫырми шкулӗн ташӗ ушкӑнӗ, Хусантан килнӗ артистсем «Акатуй — Сабантуй» уявне пухӑннисене юрӑ-ташӑпа савӑнтарнӑ.
Уявра кашниех тӗрлӗ конкурса, вӑййа хутшӑнма, вӑй виҫме пултарнӑ. Кире пуканне йӑтасси, наци тата ирӗклӗ кӗрешӳсем каҫченех пынӑ.
Славян ҫырулӑхӗн тата культурин кунӗ умӗн Канашра славян азбукине хатӗрленӗ Кириллпа Мефодие халалланӑ «Славян тӗнчи — 2014» IV фестиваль иртнӗ.
Кӑҫалхи фестивальте сакӑр номинаци пулнӑ. Ачасем кашни номинацирех пултарулӑхне кӑтартма пултарнӑ. «Чӑнлӑха пӗлес тесен азбукӑран пуҫӑн» ӑс-тӑн вӑййине Канашри тӗп вулавӑшра йӗркеленӗ. Ачасен хӑйсем ҫырнӑ сӑвӑсен «Пирӗн чӗлхе паллӑ та мухтавлӑ!» конкурсӗ Канашри 11-мӗш шкулта иртнӗ. Поэзи вулакансен «Сӑмах патне ҫитерекен ҫул — храм ҫулӗ» конкурсӗ Тӗлӗнмелле ӗҫсем тунӑ Ҫветтуй Николай храмӗ ҫумӗнчи Вырсарни шкулӗнче пулнӑ.
Фестивальте «Вӑхӑт ҫыхӑнӑвӗ — ӑрусен ҫыхӑнӑвӗ» сӑнӳкерчӗксен конкурсӗ те иртнӗ. Ҫавӑн пекех эссепе сочиненисен, алӗҫӗсен, ӳкерчӗксен конкурсӗсене йӗркеленӗ.
Фестиваль пысӑк концертпа вӗҫленнӗ, ҫӗнтерӳҫӗсене чысланӑ. Концертра ачасем те, аслисем те юралнӑ-ташланӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене сакӑр номинацире палӑртнӑ.
Чӑваш наци телевиденийӗн «Яш чух, ҫамрӑк чух!» программи Пӗтӗм тӗнчери ачасене хӳтӗлемелли куна халалласа чӑваш ҫамрӑкӗсен флешмобӗ ирттерет. Мероприятие ҫу уйӑхӗн 30-мӗшӗнче йӗркелеме шухӑшлаҫҫӗ. Ӑна вӗсем Чӑваш наци вулавӑшӗ умӗнче 13 сехетре пуҫласшӑн. Ташӑ флешмобне пурне те йыхравлани пирки Чӑваш Республикн Вӗренӳ министерстви пӗлтерет. Ыйтса пӗлмелли телефон номерне те кӑтартнӑ: 64-10-55.
Кӗҫех Пӗтӗм тӗнчери ачасене хӳтӗлмелли кун ҫитӗ. Республикӑра ӑна халалласа чылай мероприяти иртӗ.
«Шупашкар — сывӑ хула» хула проекчӗпе килӗшӳллӗн тата «Сывӑ хуласем, районсем, поселоксем» Раҫҫей ассоциацийӗ 10 ҫул тултарнине халалласа ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Хӗрлӗ тӳремре 11:00 сехетре ачасен флэшмобӗ иртӗ. Унта Шупашкарти шкул умӗнхи учрежденисене ҫӳрекенсем тата вӗсен ашшӗ-амӑшӗсем хутшӑнӗҫ. Флэшмоба Чӑваш Енри Фитнеспа аэробика федерацийӗн президенчӗ Оксана Вербина ертсе пырӗ.
Мероприятие халӑха сывӑ пурнӑҫ йӗркине пӑхӑнма чӗнсе ирттереҫҫӗ. Ачана спортпа мӗн пӗчӗкренпех туслаштармалла. Флэшмоб «Сывӑ ачасем — сывӑ ашшӑ-амӑшӗ!» девизпа килӗшӳллӗн йӗркелӗҫ.
Ҫак кун ачасене пултарулӑх лапамӗсем, аттракционсем савӑнтарӗҫ. Сцена ҫинче пӗчӗккисен юррисем янӑрӗҫ.
Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, пионер организацине йеркеленӗренпе 92 ҫул, ӑна Владимир Ильич Ленин ятне панӑранпа 90 ҫул ҫитнӗ. Ҫавна май Шупашкарта мероприяти иртнӗ, пионерсен ретне 50 яхӑн ача тӑнӑ.
Чи малтанах ҫар тумне тӑхӑннӑ шкул ачисем Владимир Ленин палӑкӗ патӗнче марш утнӑ. Уяв линейкине Шупашкарти, Вӑрнар районӗнчи шкулсенчи пионер отрячӗсен, Ҫӗнӗ Шупашкарти Зина Портнова ячӗллӗ отряд, Ишлейри Зоя Космодемьянская ячӗллӗ отряд, Шупашкарти КПРФ хула комитечӗ ҫумӗнчи пионер отрячӗ хутшӑннӑ.
Линейкӑна Шупашкарти РФКП хула комитечӗн бюро членӗ, истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Е.В.Сухова уҫнӑ. Вӑл хушнипе Совет офицерӗсен союзӗн представителӗсем, комсомолецсем тата пионерсем Республика тӳремӗнче Ҫӗнтерӳ Ялавне, РФ ЛКСМӗн тата пионерин ялавне йӑтса утнӑ.
ЧР Патшалӑх Канашӗнчи РФКП фракцин ертӳҫи Д.Б.Евсеев Пионери граждан вӑрҫи вӑхӑтӗнче йӗркеленнине, вӑл халӗ те ҫамрӑксене патриотлӑх воспитанине парас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑннине палӑртнӑ. Коммунист депутат пионерсем Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче аслисемпе тан ӗҫленине каланӑ.
Паян тутарсем хӑйсен наци уявне — сабантуя — уявланӑ. Вӑл Шупашкарта республика шайӗнче пӗрремӗш хут иртнӗ. Пӗлтӗр суха праҫникне Комсомольски районӗнчи Урмаел ялӗнче ирттернӗ.
Уяв Лакрей вӑрманӗнче ирех пуҫланнӑ. Унта Чӑваш Енри тутарсен пултарулӑх ушкӑнӗсем кӑна мар хутшӑннӑ. Сабантуя «Мишар» ансамбльсӗр пуҫне Тутарстан артисчӗсем ҫитнӗ.
Уява килнисем наци вӑййисене хутшӑннӑ: вӗрен туртнӑ, михӗре чупнӑ… Сабантуйра Мускав, Раҫҫейӗн тӗп регионӗн муфтийӗ Альбир Крганов ыйтнипе алкоголь шӗвекӗсене сутма чарнӑ.
Кӑнтарлахи намаз тумашкӑн ятарла шатер хатӗрленӗ. Хӑшӗ-пӗри вара Лакрей вӑрманӗнчен инҫех мар вырнаҫнӑ мӑсальмансен храмне кӗлӗ тума кайнӑ.
Ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Шупашкарти Лакрей вӑрманӗнче Чӑваш Республикинчи тутарсен хӑйсен сумлӑ уявне — Сабантуя — паллӑ тӑваҫҫӗ.
Йӗркелӳҫисенчен пӗри Булат Купкенов пӗлтернӗ тӑрӑх, наци уявӗн проекчӗпе килӗшӳллӗн тӗрлӗ вӑйӑ, тӗрӗслев иртӗ.
Чи малтанах пултарулӑх ушкӑнӗсем тата спортсменсем утӗҫ. Ирхи 10 сехетре Сабантуй уҫӑлӗ. 11:30–15:00 сехетре Тутарстанри (Зеленодольск районӗ) тата Чӑваш Республикинчи ушкӑнсем концерт лартӗҫ. 12:00–15:00 сехетре тутар-пушкӑрт наци кӗрешӗвӗ иртӗ. 11:30–15:00 сехетре халӑх вӑййисем, михӗпе ҫапӑҫасси, армрестлинг, йывӑр йӑтасси, вӗрен туртасси, картлампа чупасси, михӗре чупасси, лаша утланса чупасси… пулӗ.
Уява пурне те хапӑл тусах кӗтеҫҫӗ. Унтах ал ӗҫӗсене, тутар наци апат-ҫимӗҫне сутӗҫ.
Ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Ҫӗнтерӳ кунӗнче, тӗрлӗ мероприяти йӗркеленнӗ. Чӑваш Енре «Вилӗмсӗр полк» Пӗтӗм Раҫҫей акцийӗ иртнӗ. Вӑл республикӑра кӑҫалхипе иккӗмӗш хут пулнӑ. Пӗлтӗр унта 150 яхӑн ҫын хутшӑннӑ.
Кӑҫал йыш самаях хутшӑннӑ: акцие 300 яхӑн ҫын тухнӑ. «Вилӗмсӗр полк» Пӗтӗм Раҫҫей акцине ҫапӑҫу хирӗнчен таврӑнман салтаксене, Ҫӗнтерӗве ҫывхартма пулӑшнисене асӑнса ирттереҫҫӗ.
Ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче паттӑрла пуҫ хунӑ тата вӑрҫӑ хыҫҫӑн пурнӑҫран уйрӑлнӑ фронтовиксен тӑванӗсем салтаксен сӑнӳкерчӗкӗсене ҫыпӑҫтарнӑ транспарантсене йӑтса утнӑ. Колонна 18.00 сехетре Анне монуменчӗ патӗнчен ҫула тухнӑ. Унта пухӑннисем — аслисем те, кӗҫӗннисем те — «Катюша» юрра шӑрантарнӑ, унтан К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ патне утнӑ.
Акци Хӗрлӗ тӳремре пӗр минут шӑп тӑнипе вӗҫленнӗ.
+8.3 °C