Чӑваш Енре пурӑнакансем те пурнӑҫ таппипе тан пыма тӑрӑшаҫҫӗ. Сӑмахӑмӑр — тӗнче тетелне тухни пирки.
Паян, авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗнче, Раҫҫейре Интернет кунне палӑртаҫҫӗ. Тӗнче тетелне пирӗн республикӑра пурӑнакансенчен 68 проценчӗ кунсерен тухать. Ку вӑл — пӗлтӗрхи кӑтарту. Цифрӑсене Чӑвашстат 2019 ҫулта ирттернӗ ыйтӑм тӑрӑх пӗлтернӗ.
Халӑхӑн 67 проценчӗн килте компьютер пур. 72 проценчӗ вай-фай ҫыхӑну урлӑ интернета кӗрет.
Тӗнче тетелне кӗрекенсенчен пысӑк пайӗ, 57 проценчӗ, смартфон урлӑ кӗрет, компьютер урлӑ — 42 процент, ноутбук урлӑ — 28 процент, планшет урлӑ — 10 процент, смарт-тв урлӑ — 9 процент, приставкӑсем урлӑ — 1 процент.
Чӑваш Ен наци музейӗ оринитологие аталантарма пулӑшакан «Птицы и Люди» (чӑв. Кайӑксем тата ҫынсем) коммерцилле мар юлташлӑхпа, ҫавӑн пекех Кайӑксен хӳтӗлемелли пӗтӗм тӗнчери союзпа (унӑн акӑлчанла ячӗ — BirdLifeInternational) пӗрле кайӑк шутлама чӗнет. Ҫунатлӑ туссене авӑн уйӑхӗн 3-4-мӗшӗсенче шута илӗҫ.
Акцин тӗллевӗ — нимеҫӗсемпе пӗрле кайӑксен йышне палӑртасси. Кайӑксене ятарлӑ маршрутпа шутламалла. Проекта Чӑваш Ен наци музейӗ йӗркеленӗ май кӑсӑклантаракан мӗнпур ыйтӑва унтисем патне шӑнкӑравласа (8352) 62-41-24 е chnm4@rchuv.ru электрон ҫырупа уҫӑмлатма пулать.
Чӑваш Енри «Присурский» заповедникра ҫулсеренех тӗрлӗ чӗрчун йышне шутлаҫҫӗ. Чылай чухне йӗр тӑрӑх палӑртаҫҫӗ. Анчах хӑш-пӗр чӗрчун, сӑмахран, упасем, хӗлле ҫывӑрма кӗрсе выртаҫҫӗ. Ҫулла юр ҫук.
Заповедник территорийӗпе чукун ҫул иртет. Йывӑр тивелӗ пӑравуссенчен тепӗр чух типӗ курӑк хыпса илес хӑрушлӑх пысӑк. Ҫавна шута илсе вӑрман хӗррине сухалаҫҫӗ. Ытти ҫул ансӑр йӗрпе сухаланӑ пулсан, кӑҫал ҫак ӗҫе ҫӗнӗ культиваторпа пурнӑҫланӑ. Суха касси ҫинче йӗрсем питӗ лайӑх палӑраҫҫӗ иккен. Чӑваш Ен Ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫавсем тӑрӑх упасен шутне палӑртма лайӑх.
Чӑваш Енре респираторлӑ чирсемпе чирлекенсен шучӗ иртнӗ эрнере каллех йышланнӑ. Халӗ вӗсен шучӗ 6 пинрен иртнӗ.
Авӑн уйӑхӗн 14-20-мӗшӗсенче 6 385 ҫынӑнне «респираторлӑ чир» диагноз лартнӑ, ку вӑл унчченхи эрнеринчен 1 081 тӗслӗх, е 20,4 процент, нумайрах. Цифрӑсене Роспотребнадзорӑн республикӑри управленийӗнче пӗлтернӗ.
Чирлекенсем Шупашкарта уйрӑмах йышлӑ. Унта 4 308 ҫынна ҫак амак ернӗ. Иккӗмӗш вырӑнта – Ҫӗнӗ Шупашкар (305 ҫын чирлет), виҫҫӗмӗшӗнче — Шупашкар районӗ (268).
Ҫав вӑхӑтрах специалистсем ку цифрӑсенсен шикленме сӗнмеҫҫӗ. Авӑн уйӑхӗнче ҫулсерен ҫавӑн пек тесе ӗнентереҫҫӗ. Пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗн 16-22-мӗшӗсенче респираторлӑ чирпе 6 094 ҫын чирленӗ. Унтан чирлисен йышӗ чакма пуҫланӑ.
Чӑваш Енре хӑмӑр упасене шута илӗҫ. Кун пирки республикӑн Ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министерстви паян пӗлтернӗ.
Упасене ҫурла уйӑхӗн 16-мӗшӗнчех шутлама тытӑннӑ. Тискер ҫак чӗрчунсен йышне юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗччен палӑртӗҫ.
Ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министерствинче ӑнлантарнӑ упасене вӗсен малти урисен йӗрӗпе палӑртӗҫ. Чӗрчунсене Ҫутҫанталӑк тӗнчине хӳтӗлес енӗпе ӗҫлекен дирекци ӗҫченӗсем шутлаҫҫӗ.
Хӑмӑр упана, сӑмах май каласан, Хӗрлӗ кӗнекене кӗртнӗ. 2019 ҫулта ку чӗрчуна 20 пуҫ тупса палӑртнӑ.
Чӑваш Ен тӑваттӑмӗш ҫул ӗнтӗ укҫа-тенкӗ тытассин пахалӑхӗпе Раҫҫейри малта пыракан регионсен шутне кӗрет. Республикӑн Финанс министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, иртнӗ ҫул регионсем епле ӗҫленине ҫӗршывӑн Финанс министерстви пӗтӗмлетнӗ.
Иртнӗ ҫула тишкерсе специалистсем 7 енӗн 81 кӑтартӑвне хакланӑ. Сӑмахран, бюджета планланине тата ӑна епле тултарнине, парӑмпа епле татӑлнине, патшалӑх пурлӑхӗпе епле усӑ курнине. Мӗнпур кӑтартӑва тишкернӗ хыҫҫӑн Чӑваш Ен укҫа-тенке тытма пӗлекен регионсен йышне кӗнине пӗтӗмлетнӗ.
Кӗҫӗр, шӑп та лӑп ҫурҫӗрте, Чӑваш Енӗн тӗп суйлав комиссийӗн председателӗ Александр Цветков Чӑваш Ен Элтеперӗн сасӑлавӗн малтанзи кӑтартӑвӗсемпе паллаштарнӑ.
Александр Цветков каланӑ тӑрӑх, ҫурҫӗр тӗлне пирӗо республикӑра протоколсен 19,2 процентне шутланӑ.
Элтепер суйлавне хӑйӗн кандидатурине хӑй тӗллӗн тӑратнӑ Олег Николаев 81 процент сасӑ пухнӑ.
Александр Андреев, Раҫҫей Федерацийӗн Коммунистсен партийӗн пайташӗ, 8,78 процент пухнӑ.
Константин Степанов, Раҫҫейри либерал-демократсен партийӗн пайташӗ, – 3,75 процент.
Николай Степанов, «Раҫҫейрри пенсионерсен социаллӑ тӗрӗслӗхӗшӗн» партийӗн пайташӗ, – 2,28 процент.
Сергей Матвеев, «Раҫҫей патриочӗсем» парти пайташӗ – 1,91 процент.
Паян пирӗн республикӑра Чӑваш Ен Элтеперӗн тата вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсене депутатсем суйламалли сасӑлав малалла пырать. Пӗрлехи суйлав кунне авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче тесе палӑртнӑччӗ. Кӑшӑлвирусран асӑрханас тӗллевпе сасӑлав виҫӗ куна пырать. Суйлавҫӑсенчен хӑшӗсем ӗнер тата виҫӗмкунах сасӑларӗҫ.
Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев суйлава паян кайнӑ. Вӑл Шупашкар районӗнчи Ҫӗктер поселокӗнче сасӑланӑ. Олег Алексеевич суйлав участокне мӑшӑрӗпе Наталья Алексеевнӑпа кайнӑ.
Сӑмах май каласан, паян ирхи 10 сехет тӗлне пирӗн республикӑри суйлавҫӑсенчен 40 проценчӗ сасӑланӑ.
Чикӗ леш енне агропромышленность продукцине ӑсатассипе иртнӗ эрнере пирӗн республика ҫӗршывра та палӑрнӑ. Ҫӑнӑхран хатӗрленӗ кондитер изделийӗн тата ҫу культурисен экспорт калӑпӑшӗпе Чӑваш Ен Раҫҫейри регионсем хушшинче тӑваттӑмӗш вырӑн йышӑннӑ; чӑх ашӗпе – 11-мӗш; шӑккӑлатпа – 13-мӗш.
Ҫурла уйӑхӗн 30-мӗшӗ тӗлне пирӗн тӑрӑхри аграрисем 17,4 АПШ долларӗллӗх продукци ӑсатнӑ, ку вӑл пӗлтӗрхи ҫав вӑхӑтринчен 26 процент нумайрах. Ҫӑнӑхран хатӗрленӗ кондитер изделийӗсен калӑпӑшӗ 48 процент ӳснӗ. Асӑннӑ продукци Чӑваш Енрен Китая, Грузие, Казахстана, Украинӑна, Японие, Азербайджана тата ытти хӑш-пӗр ҫӗршыва ӑсанать. Сӗт-ҫу тата аш-пӑш продукцине, тӗпрен илсен, Китай туянать. Ҫу культурисем Германие, Бельгие, Польшӑна, Румыние каяҫҫӗ.
Чӑваш Енре кӑҫал утӑ уйӑхӗнче, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 560 ҫын ытларах вилнӗ (43 процент). Пӗлтӗр утӑ уйӑхӗнче 1301 ҫын вилнӗ, кӑҫал – 1861.
Ку кӑтартупа Чӑваш Ен виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑннӑ. Пӗрремӗш вырӑнта – Тутарстан (54,2 процент), иккӗмӗш вырӑнта – Пушкӑрт Республики (47,7 процент).
Кӑҫалхи ҫичӗ уйӑха илес тӗк, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 1352 ҫын ытларах вилнӗ. 2019 ҫулхи кӑрлач-утӑ уйӑхӗсенче 8948 ҫын пурнӑҫран уйрӑлнӑ, кӑҫал ҫичӗ уйӑхра 10300 ҫын вилнӗ.
+2.3 °C