Чӑваш Енре ҫулла виҫӗ уйӑхра 33 ҫын путса вилнӗ. Кун пирки ЧР Инкеклӗ лару-тӑру патшалӑх комитечӗ пӗлтерет.
33 ҫынран виҫҫӗшӗ – ачасем. Ҫак инкексенчен чылайӑшӗ шыва кӗме хатӗрлемен вырӑнсенче пулнӑ. Нумай тӗслӗхре ҫынсем ӳсӗр шыва кӗнӗрен инкек пулнӑ. Ачасем вара ҫумра аслӑ ҫынсем асӑрхаман чухне шыва кӗрсе вилнӗ.
Паян, авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, шыва кӗмелли сезон официаллӑ майпа вӗҫленнӗ. Малашне пляжсенче ҫӑлавҫӑсемпе тухтӑрсем дежурствӑра тӑмӗҫ.
Китая пуҫласа чӑваш эрех-сӑрине ӑсатнӑ. Пирӗн республикӑра ют ҫӗршыва ял хуҫалӑх продукцине ӑсатассине илсен, Китай малти вырӑн йышӑнать. Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа унта 9, 6 АПШ долларӗллӗх 64,2 тонна апат-ҫимӗҫ ӑсатнӑ. Асӑннӑ цифра пӗлтӗрхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 9,8 процент нумайрах.
Китая печени, ӑсатасси, сӑмахран, 83 хут ӳснӗ, вафли таврашне унчченхинчен 1,3 хут нумайрах сутнӑ. Ытти кондитер изделийӗпе пӗрлех чӑх какайӗ те Китая ӑсанать.
Республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрах, кӑҫал Шупашкарти ликёрпа водка савучӗн продукцине те ӑсатнӑ.
Чӑваш Енре кӑҫалхи 6 уйӑхра эрехпе наркӑмӑшланнӑ 320 ҫынна шута илнӗ. Ку наркӑмӑшланнӑ ҫынсен 42,6 проценчӗпе танлашать.
Ку ыйтӑва паян ЧР Правительствинче иртнӗ канашлура сӳтсе явнӑ. Экономика министрӗ Дмитрий Краснов пӗлтернӗ тӑрӑх, эрехпе наркӑмӑшланнӑ 320 ҫынран 245-шӗ этанол ӑша янӑ.
Паллӑ мар эрехпе 60 ҫын наркӑмӑшланнӑ, виҫҫӗшӗ – суррогатлӑ эрехе пула. 14 ҫын этанол ӗҫсе аптӑранӑ, пӗри - пропанол.
Роспотребнадзор пӗлтернӗ тӑрӑх, 17 ҫул тултарман 37 ача эрехпе наркӑмӑшланнӑ. Вӗсен йышӗнче 14 ҫул тултарманнисем – 16-ӑн.
Хула администрацийӗн экс-пуҫлӑхӗ рашчара ӗҫлет. Иртнӗ уйӑхӑн 21-мӗшӗнчен Ҫӗнӗ Шупашкарти «Ельниковская роща» (чӑв. Ельниково рашчи) автономи учрежденине Валерий Андреев ертсе пыма тытӑннӑ. «Ҫыхӑнура» порталта хыпарланӑ тӑрӑх, хальлӗхе — пуҫлӑх тивӗҫне пурнӑҫлакан пулса.
Валерий Викентьевич Ельниково рашчинче пуҫлӑх пулса унччен ӗҫленӗ. Унпа контракта 2019 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗнче татнӑ. Эпир маларах асӑннӑ ҫӑлкуҫ пӗлтернӗ тӑрӑх, ӗҫ килӗшӗвне пӑрахӑҫланин официаллӑ майпа ҫирӗплетмен сӑлтавӗ — йывӑҫсене каснӑ пирки прокуратура тӗрӗслев пуҫарни.
Андреев Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ пулса та тӑрӑшнӑ. Ҫав лава 2002 ҫулхи нарӑс уйӑхӗнчен тытӑнса 2008 ҫулхи пуш уйӑхӗччен туртнӑ. Халӑхра ҫӳрекен сӑмах-юмаха ӗненсен, Валерий Андреев отставкӑна кайнин сӑлтавӗ — Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкара пӗрлештерессипе ирттернӗ референдума тивӗҫлипе йӗркелеме пултарайманни.
Аса илтерер: 2008 ҫулхи референдумра Шупашкар ҫыннисен 75 проценчӗ спутник-хулапа пӗрлешес тенӗ, Ҫӗнӗ Шупашкар ҫыннисен 61 проценчӗ хирӗҫ сасӑланӑ. Вӑл вӑхӑтра Чӑваш Ене Николай Федоров ертсе пынӑ.
Кайран Валерий Андреев тӗлӗшпе сӗтев илнӗ, улталанӑ, ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курнӑ тесе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Республикӑри хӑш-пӗр муниципалитетра чару мерисене ҫирӗплетме пултарассине Чӑваш халӑх сайчӗ ӗнер пӗлтернӗччӗ. Паян ҫавӑн пек мерӑна йышӑннӑ та.
Кӑшӑлвируспа ҫыхӑннӑ ҫирӗп йӗрке Улатӑр хулинче, Улатӑр районӗнче тата Пӑрачкав районӗнче эрнене тӑсӑлӗ. Лару-тӑру лайӑхланмасан чару вӑхӑтне тата тӑсӗҫ.
Ҫурла уйӑхӗн 12-мӗшӗ тӗлне ҫынсен вилеслӗх кӑтартӑвӗ Чӑваш Енре 100 пин ҫын пуҫне 138,5-пе танлашнӑ, Улатӑрта ҫав кӑтарту — 297,1, Улатӑр районӗнче – 293,2, Пӑрачкав районӗнче – 195,8. Вӑрмар районӗ те хӑрушлӑх зонинче, анчах унта хальлӗхе чару мерисене ҫирӗплетмен.
Маларах асӑннӑ виҫӗ муниципалитетра массӑллӑ мероприятисем (ҫав шутра суйлав умӗнхи агитаци те) ирттермӗҫ. Обществӑлла апатлану предприятийӗсем каҫхи 9 сехетчен ҫеҫ ӗҫлӗҫ, зал 50 процентран ытла тулли пулмалла мар.
Чӑваш Республиин Элтеперӗн Администрацийӗн Ертӳҫи Вячеслав Борисов педагогсемпе тата преподавательсемпе кӑшӑлвирусран прививка тӑвассипе профилактика ӗҫне ирттермелли пирки чӗнсе каланӑ. Ун пирки вӑл ӗнер Шупашкар районӗнче ирттернӗ канашлура асӑнса хӑварнӑ.
Вячеслав Борисов палӑртнӑ тӑрӑх, прививка туманнисем учреждени ӗҫне хӑрушлӑха кӗртсе ӳкереҫҫӗ, лару-тӑру япӑхсан вӗренӳ заведенийӗсене карантина хупма пултараҫҫӗ.
Шупашкар районӗнче халӑхӑн 49,8 проценчӗ кӑшӑлвирусран прививка тунӑ. Район пульници ырӑнти ял тӑрӑхсемпе видеоконференцҫыхӑну мелӗпе эрнесерен канашлу ирттереҫҫӗ, лару-тӑрӑва тишкереҫҫӗ-мӗн.
Чӑваш Енре ӗҫлесе пурӑнакансем уйӑхсерен вӑтамран 35 пине яхӑн тенкӗ ӗҫлесе илеҫҫӗ.
Ку цифрӑна курсан: «Ман вӑл укҫана илес тесен икӗ уйӑх тар тӑкмалла» е тата: «Ун чухлӗ укҫана икӗ уйӑхра та илейместӗп!» — тесе тарӑхакансем тупӑнасси иккӗлентермест пулин те статистикӑна хирӗҫ каяймӑпӑр. Маларах эпир асӑннӑ цифрӑна Чӑвашстат кӑҫалхи ҫу уйӑхне пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн пӗлтернӗ.
Ака уйӑхӗнчипе танлаштарсан ҫу уйӑхӗнче шалу виҫи 1,4 процент ӳснӗ, унчченхи ҫулхи танлаштаруллӑ тапхӑртипе танлаштарсан тата та сумлӑрах — 9,1 процент хӑпарнӑ.
Кӑҫалхи кӑрлач-ҫу уйӑхсенче Чӑваш Ен ҫыннисем уйӑхсерен вӑтамран 33 038,8 тенкӗ ӗҫлесе илнӗ.
Ӗнер пирӗн республикӑра аслатиллӗ ҫумӑр ҫуса иртнӗ, вӑйлӑ ҫил тухса кайнӑ хыҫҫӑн 11 районти 33 ял ҫутӑсӑр юлнӑ. Ҫутҫанталӑка пула 2763 ҫуртра ҫутӑ сӳнсе ларнӑ.
Пӑрачкав салинче, тӗслӗхрен, Сад урамӗнче йывӑҫ ӳксе ҫутӑ пӑралукне татса пӑрахнӑ, Яшин урамӗнче трансформатор подстанцине аҫа ҫапнӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн унти 12 урам ҫутӑсӑр юлнӑ.
Паянхи, ҫурла уйӑхӗн 4-мӗшӗнчи, ир тӗлне Йӗпреҫ, Пӑрачкав, Шупашкар, Ҫӗмӗрле районӗсенчи 14 ялта ҫутӑ пулман. Вӗсенчи 1244 ҫуртра ҫынсем электричествӑсӑр лараҫҫӗ. Ҫутӑ парассине кӑнтӑрла тӗлне вӗҫлеме палӑртнӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн вӗҫӗнче те аслатиллӗ ҫумӑр, вӑйлӑ ҫил хыҫҫӑн республикӑри хӑш-пӗр вырӑнта ҫутӑ сӳнсе ларнӑччӗ. Ун чухне 17 пин ҫын ҫутӑсӑр тӑрса юлнӑ.
Чӑваш Енре эрех ӗҫнине пула наркӑмашланнипе вилекенсен шучӗ йышланнӑ. Кӑҫалхи кӑрлач-утӑ уйӑхӗсенче ун пеккисен йышӗ 159 ҫынпа танлашнӑ, пӗлтӗрхи ҫур ҫултинчен ку вӑл 12 процент нумайрах.
Паян республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Степанов (сӑнӳкерчӗкре) ЧР Правительство ҫуртӗнчи ирхи планёркӑра хӑй ертсе пыракан отрасльпе ҫыхӑннӑ доклад тунӑ.
Ҫынсем хӑйсем ҫине алӑ хуни, пӗри теприне вӗлерни, наркӑмӑшланни, шӑнса вилни чылай чухне ӳсӗр чухне пулса иртет.
Ҫынсем вилесси кӑҫалхи ҫур ҫулта пӗлтӗрхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен Ҫӗмӗрле районӗнче, Ҫӗмӗрле, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенче, Комсомольски, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай тата Пӑрачкав районӗсенче 15 процент ӳснӗ.
Акӑ ӗнтӗ утӑ уйӑхӗ те вӗҫленчӗ, Чӑваш чӗлхи лабораторийӗн хӑйӗн иртнӗ уйӑхри ӗҫне пӗтӗмлетме те вӑхӑт ҫитрӗ. Статистика кӑтартӑвӗпе пурӗ 38 пин те 632 мӑшӑр туни паллӑ. Ку ӗнтӗ ҫӗртме уйӑхӗнче тунӑ ӗҫрен сахалрах-ха, ҫапах иртнӗ уйӑхра эпир икӗ пысӑк ҫитӗнӳ тума пултартӑмӑр-пултартӑмӑрах. Пӗри вӑл — мӑшӑрсен йышӗн 900 пинлӗ чикки урлӑ каҫни, тепри — корпусри сӑмахсен йышӗ 10 миллиона ҫитни.
Иртнӗ уйӑхра эпир Джек Лондонӑн калавӗсене, Алексей Толстойӑн «Аэлита» тата «Ылтӑн ҫӑраҫҫи е Буратино курнӑ тӗлӗнмелле мыскарасем» хайлавӗсене, Максим Горкийӗн повеҫне тата ыттисене мӑшӑрларӑмӑр. Малалла ӗҫлеме палӑртнӑ кӗнекесен йышӗ те ӳссе пырать: Виктор Баныкинӑн Чапаев ҫинчен ҫырнӑ калавӗсем, Евгений Шварцӑн «Пӗрремӗш класра» хайлавӗ, Николай Гоголӗн «Иван Иванович Иван Никифоровичпа мӗнле хирӗҫсе кайни ҫинчен» повеҫӗ тата ыттисем. Совет саманинче паллӑ ҫынсем пирки ҫырнӑ хайлавсене нумай куҫарнӑ. Вӗсем те пирӗн списокра пур: Феликс Дзержинский пирки, Иван Кожедуб ҫинчен, Олег Кошевой пирки. Ку кӗнекесем черетре тӑраҫҫӗ.
Хыпара вӗҫленӗ май иртнӗ уйӑхри ытти кӑтартусемпе паллаштарӑпӑр: текстсен йышӗ 2 340 ҫитрӗ (+38); пуплевӗшсен йышӗ 983 930 ҫитрӗ (+43 934); сӑмахсен йышӗ — 10 033 415 (+452 468).
+14.3 °C