Иртнӗ эрнере Чӑваш Енре тӗлӗнмелле чӗрчуна тупнӑ. Мӗншӗн тӗлӗнмелле-ха? Ара, унашкаллине пирӗн республикӑра кашни кун кураймӑн та.
Вӑрманта хир качаки путекне тупнӑ. Иртнӗ эрнере Шупашкар ҫыннисем хурӑн ҫырли пуҫтармашкӑн Муркаш районӗнчи вӑрмана кайнӑ. Ӑнсӑртран вӗсем путеке, амӑшӗсӗр, юлнӑскере, асӑрханӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ирхине вӗсем кун пирки Госохотрыбслужбӑна пӗлтернӗ. Ведомство инспекторӗсем вӑрмана ҫитсе чӗрчуна тупнӑ. Специалистсем пӗр вӑхӑт чӗрчуна сӑнанӑ. Анчах унӑн амӑшӗ каялла таврӑнман.
Ҫӗртме уйӑхӗн 18-мӗшӗнче хир качаки путекки выҫса кайнӑ, нӑйкӑшма тытӑннӑ, вӑйсӑрланнӑ. Амӑшӗ ун патне таврӑнманран инспекторсем чӗрчуна Шупашкарти А.Г.Николаев ячӗллӗ паркри зоокӗтесе пама шутланӑ.
Ҫӗртмен 17-мӗшӗнче «Шупашкар: 500 ҫул» паркра ачасен Акатуйӗ кӑҫалхипе иккӗмӗш хут иртнӗ. Пӗччӗккисем те ҫураки вӗҫленнине уявласа савӑннӑ.
Акатуя шкул ҫумӗнчи уйлӑхсене ҫӳрекен 700 яхӑн ача хутшӑннӑ. Вӗсемпе конкурссем ирттернӗ, вӑйӑ выляттарнӑ. Фестиваль Раҫҫей тата Чӑваш Ен гимнӗ янӑранӑ хыҫҫӑн уҫӑлнӑ.
«Чӑваш юрри тата ташши» номинацире «Веселые нотки» ансамбль 1-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Лайӑх ташланӑшӑн 35-мӗш шкулти Артем Семенова, Арина Семеновӑна 2-мӗш вырӑн панӑ. 14-мӗш шкулти «Асамат» ушкӑн 3-мӗш пулнӑ.
К.Ивановӑн поэминчи сыпӑка вуланӑшӑн Екатерина Петрушкина 1-мӗш вырӑна тухнӑ. 2-мӗш вырӑнта Галина Васильева пулнӑ, 3-мӗшӗнче — Павел Николаев.
Ҫавӑн пекех арҫын ачасем вӗрен туртмалла тупӑшнӑ. Унта ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртса чысланӑ.
Кӑҫал Акатуйра интерактивлӑ 4 лапам ӗҫленӗ: «Тискер кайӑк», «Ҫӗрӗ», «Йокс», «В лычки». Куравсем те ӗҫленӗ: «Ялти йӑла-йӗрке театрӗ» тата «Пуҫа тӑхӑнмалли наци хатӗрӗ».
Ҫӗртмен 8-мӗшӗнчен тытӑнса 11-мӗшӗччен Шупашкарти парксене, скверсене тата пляжсене вӑрӑмтунасенчен сиенсӗрлетме палӑртнӑ. Ку ӗҫе пурнӑҫлама ҫӗртмен 2-мӗшӗнче хула администрацийӗнче иртнӗ канашлура хула мэрӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ Герман Александров Шупашкарти ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх предприятийӗсене хушнӑ. Вӑрӑмтунасемпе лешсем хӑйсем «кӗрешӗве» тухмӗҫ — вӑрӑмтунана тата юн ӗмекен ҫавӑн йышши ытти шӑна-пӑвана вӗлерме ирӗк пур предприятисемпе вӗсен подряд килӗшӗвӗ тумалла.
Герман Александров каланӑ тӑрӑх, ҫанталӑк шӑрӑх тата нӳрӗ тӑнине кура шӑна-пӑван йышланса кайнӑ. Ҫавна май скверсене, парксене, пляжсене, социаллӑ сфера объекчӗсене, ача-пӑча уйлӑхӗсене, путвалсемпе чартаксене, нумай хваттерлӗ ҫуртсен подъезчӗсене эмеллесе тухмалла.
Ҫу уйӑхӗн иккӗмӗш ҫурринчен Шупашкарти урамсенче куҫса ҫӳрекен вулавӑшсем пулӗҫ. Ку вӑл — Шупашкарти вулавӑшсен пӗрлешӗвӗн пуҫарӑвӗпе пулнӑ япала.
Мобильлӗ вулавӑшсене Шупашкарти кӳлмекре, Республика тӳремӗнчи скверта, Студентсен скверӗнче вырнаҫтарӗҫ.
Мобильлӗ вулавӑшсене QR-кодпа тивӗҫтерӗҫ. Вӗсем электрон меслетпе вуламалли кӗнекесен каҫҫине кӑтартрӗҫ. Ҫапла майпа элеткрон кӗнекесене смартфон е планшет урлӑ вулама май килӗ. Сӗнекен литература шутӗнче — тӗнче, Тӑван ҫӗршыв тата ача-пӑча литератури. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи ҫинчен калакан кӗнекесене те куҫса ҫӳрекен вулавӑшсем пулӑшнипе вулама май килӗ. Ҫынсем «буккроссинг» текен кӗнекепе ылмашмалли пӗтӗм тӗнчери юхӑма та хутшӑнайӗҫ. Ятарлӑ ҫӳлӗк ҫинчен вӗсем хӑйсене килӗшнӗ кӗнекене илме, ун вырӑнне урӑххине хӑварайӗҫ.
А. Николаев ячӗллӗ, Шупашкара — 500 ҫул парксенче тата Лакрей вӑрманӗнче тата Шупашкар ҫыннисем канма юратакан тӑватӑ ҫӗрте кӗнеке вуласа ларма хатӗрленӗ вырӑнсем пулӗҫ.
Ыран, ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, Шупашкарти Лакрей вӑрманӗнче тутарсем хӑйсен наци уявне Сапантуя паллӑ тӑвӗҫ.
ЧР правительствин пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, уява савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫӗҫ. Чӑн-чӑн праҫник пулӗ-мӗн. Унтан пурте наци вӑййисене хутшӑнма пултарӗҫ: шӑчӑ ҫине хӑпарӗҫ, михӗсемпе чупӗҫ, куҫ хупса куршак ҫӗмӗрӗҫ, вӗрен туртӗҫ.
Ҫӗнтерӳҫӗсене хаклӑ парнесемпе чыслӗҫ. Уяв кунӗнче кану паркӗнче тутар апат-ҫимӗҫне сутакан павильонсем ӗҫлӗҫ. Ҫавӑн пекех алӗҫӗсене туянма та май пулӗ.
Пултарулӑх ушкӑнӗсем наци юррине юрлӗҫ, ташлӗҫ. Мероприяти 11 сехетре пуҫланӗ.
Шупашкарти парксем ҫӑва тухма хӗрӳ хатӗрленеҫҫӗ. Ара, ҫынсене, ачасене илӗртмелле вӗт, канмашкӑн йыхравламалла.
Шупашкарти А.Г.Николаев ячӗллӗ ача-пӑча паркӗнче кӗҫех юмахри сӑнарсем пурӑнма тытӑнӗҫ. Хула администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унта тилӗпе йӑвача, Буратино, Шарик йыта пулмалла.
Арт-объектсене хула хыснинчи укҫапа туянӗҫ. Кун валли пӗтӗмпе 75 пин тенкӗ кирлӗ-мӗн. Юмахри сӑнарсене Ростов облаҫӗнчен туянӗҫ.
Кашни сӑнар 1 метр ҫурӑ ҫӳллӗш пулӗ. Юмахри сӑнарсене ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, пӗтӗм тӗнчери ачасене хӳтӗлемелли кун, хӑтлӗҫ. Ун чухне ҫуллахи сезона та савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫӗҫ.
Пуш уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Мускавра туризм енӗпе ӗҫлекен федераци агентстви тата ЧР Министрсен Кабинечӗ кӑҫал республикӑри туризма аталантармашкӑн федераци хыснинчен субсиди уйӑрмалли пирки килӗшӳ алӑ пуснӑ.
Килӗшӳре палӑртнӑ тӑрӑх, 2015 ҫулта «Чӑваш Ен этники» туризм кластерне тумашкӑн федераци хыснинчен 250 миллион тенкӗ уйӑрмалла. Ку укҫана «Шупашкар: 500 ҫул» паркри «Амазония» этнокомплексри транспорт инфратытӑмне хута ямашкӑн ярӗҫ.
Ҫавӑн пекех уйӑрнӑ укҫа-тенкӗпе пӗлтӗр пуҫланӑ ӗҫе — газ кӗртесси тата шыв кӑларасси — туса пӗтерӗҫ.
Шупашкарти «Лакрей вӑрманӗ» культурӑпа кану паркӗнче, вӑл муниципалитетӑн предприятийӗ шутланать, кӑҫал ҫӗнӗ аттракцион вырнаҫтарӗҫ. Хула ҫыннисемшӗн юратнӑ кану вырӑнӗсенчен пӗри пулса тӑнӑскере ватти-вӗтти ҫӳрет. Пӗчӗккисем уйрӑмах юратаҫҫӗ унта пулма. Тем тӗрлӗ чуччу та пур-ҫке.
Лакрей вӑрманӗ ҫулла валли «Аҫтаха» аттракцион туянма палӑртнӑ. Вӑл 4,2 миллион тенкӗ тӑрать иккен.
«Аҫтӑрха» никӗссӗрех тӑмалла. Кирлӗ вӑхӑтра ӑна салатса пуҫтарма, урӑх вырӑна та куҫарма пулать. 12-ӗн лармалли вырӑнлӑскерпе харӑс 24-ӑн ярӑннайӗс. Унпа 6 ҫултан аслӑрах ачасем те, аслисем те ларса ҫаврӑнма юрать.
Халӗ кирлӗ хутсене хатӗрлессипе ӗҫлеҫҫӗ. Ҫуллахи тапхӑр уҫӑлнӑ вӑхӑта, ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗ валли, аттракциона туянса ӗлкӗресшӗн.
Паян «Чӑваш Енӗн туризм индустрийӗнче малта пыракансем — 2014» республикӑри конкурс ҫӗнтерӳҫиснее чысланӑ.
Пӗлтӗрхипе 11-мӗш йӗркеленӗ ӑмӑртура республикӑн чи лайӑх экскурсовочӗ ята Куславккари Н.И. Лобачевскийӗн историпе краеведени музей-ҫурчӗн пуҫлӑхӗ Надежда Егорушкина ҫӗнтернӗ. «Вырнаҫтармалли чи лайӑх хатӗр» номинацире «Волга Премиум Отель» хӑна ҫурчӗ ҫӗнтернӗ. «Вырнаҫтармалли чи лайӑх хатӗр — санатори» «Чӑваш Ен» хӑна ҫурчӗ мала тухнӑ. «Труизм отраслӗн сӑнӗ» — «Чӑваш Ен Турист» тулли мар яваплӑ общество. «Регионти чи лайӑх турфирма» — «ЛеКо» общество (хӑшӗсем ӑна «Стодорог» ҫул ҫӳрев клубӗ тенипе пӗлеҫҫӗ). «Тухса ҫӳремелли туризма аталантарассинчи ӑнӑҫушӑн» номинацире хастар хутшӑннӑшӑн «Сирӗн канӑвӑрӑн агентстви», «Спутник» тата «Сӑр шуҫӑмӗ» обществӑсене дипломпа палӑртнӑ. «Экологи туризмне аталантарассинчи ӑнӑҫушӑн» «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗ наградӑна тивӗҫнӗ. «Промышленноҫ туризмне аталантарассинчи ӑнӑҫушӑн» Трактор историйӗн музейне чысланӑ. «Чи лайӑх турпартнер» номинацире харӑсах иккӗн ҫӗнтернӗ: «Экскурси тӗнчи» компанипе И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ.
Шупашкарта ҫуркуннене хатӗрленме тытӑннӑ май экологи мероприятийӗсен планне палӑртаҫҫӗ. Халӗ Шупашкар администрацийӗн экологи управленийӗ ҫӳп-ҫап выртакан вырӑнсене шутлать, схемӑсем тӑвать.
Экологсен кӗске вӑхӑтра урамсене, скверсене, парксене, картишсене хӗлӗпе пухӑннӑ ӑпӑр-тапӑртан тасатма тивӗ. Ҫав вӑхӑтрах хунавсемпе тӗмӗсем лартмалла, хӑрӑк йывӑҫ-турата касмалла пулӗ. Вӗсен умне ҫак тӗллевсене хула администрацийӗ лартнӑ.
Чи малтанах Аслӑ Ҫӗнтерӳ кунне уявламалли вырӑнсене тасатӗҫ. Хулара «Ҫӗнтерӳ» асӑну комплексӗнчен тасатма пуҫлӗҫ. Унтан — Б.Хмельницкий урамӗнчи ҫӑвана.
Ҫавӑн пекех шӑматкунлӑхсем скверсенче, парксенче, юханшыв хӗррисенче, ҫӑлкуҫсен ҫывӑхӗнче, культура, спорт учрежденийӗсен ҫывӑхӗнче иртӗҫ.
Кӑҫал, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, йывӑҫ-тӗм ытларах лартӗҫ. Пӗтӗмпе 3 пин йывӑҫ тата 7 пин тӗм. Кӑҫал Шупашкар пӗтӗм Раҫҫейри «Ҫӗнтерӳ вӑрманӗ» акцие хутшӑнма палӑртать. Унпа килӗшӳллӗн Атӑл леш енче ҫуркунне тата кӗркунне 6 гектар ҫӗр ҫинче йывӑҫсем лартмалла. Унтах 5,5 пин кедр лартмалла.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (22.11.2024 15:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, юр ҫума пултарать, атмосфера пусӑмӗ 749 - 751 мм, 2 - 4 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 3-5 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ енчен вӗрӗ.
| Абзалов Ринат Абзалович, биологи ӑслӑлӑхӗсен тухтӑрӗ, профессор ҫуралнӑ. | ||
| Иванов Владимир Николаевич, Чӑваш Республикин Вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин министрӗ ҫуралнӑ. | ||
Пулӑм хуш... |