Чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Шупашкарти В.И. Чапаев скверне йытӑ-кушака хӳтӗлекенсем пухӑннӑ. Вӗсем Раҫҫей Федерацийӗн Пуҫиле кодексӗн 245-мӗш статйине хытарма, тӗнче тетелӗнче вырнаҫнӑ петицисенче алӑ пусма ыйтнӑ. «Эпир ҫакна тивӗҫ мар», «Пирӗн те пурӑнас килет» йышши лозунгсемпе пӗрлех ҫакскерсем Хабаровскра чӗрчунсене шар кӑтартакан икӗ хӗре пуҫиле майпа айӑпламалли йышши плакатсем ҫырса тухнӑ.
Йытӑ-кушак пусса ҫиекенсем пирки Пӗрремӗш каналпа темиҫе кӑларӑм кун ҫутти курнӑччӗ. Ун пек кӑларӑмсене пырса сурчӑк сирпӗтсе лараканнисенчен хӑшӗсем ахаль чухне, кӳршӗ-аршӑ пусса ҫиеҫҫӗ тенине илтмӗш пулса пурӑннӑскерсемех. Кайран кӑна, хӑйсен чӗрчунӗ ҫухалсан, пыр шӑтӑкӗ ҫурӑласла кӑшкӑрашма тытӑнаҫҫӗ.
Йытӑ (кушакӗ пиркиех илтсех кайман та) пусса ҫиекенсем ӗлӗкех пулнӑ. Туберкулезран сиплет тенӗрен ҫапла тунӑ хӑшӗсем. Хальхи вӑхӑтра тухтӑрсем ку шухӑша пачах ырламаҫҫӗ, пустуй сӑмах тесе ҫирӗплетеҫҫӗ.
Чӑн та, РФ Пуҫиле кодексӗн 245-мӗш статйи чӗрчунсемпе тискеррӗн тытакансене явап тыттарма пӑхса хӑварнӑ. Статьяна ӑнлантарса панинче тискерлӗх мӗнне ӑнлантарнӑ: ури, хӳрине татса илни, тирне сӳни тата ҫавӑн йышши хӑш-пӗр хӑтланкаларӑш.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев РФ Патшалӑх Думин хысна енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫин ҫумӗпе Валентин Шурчанов коммунистпа тӗл пулнӑ. Республикӑри коммунистсен лидерӗ REGNUM информаци агентствине пӗлтернӗ тӑрӑх, енсем хысна, сывлӑх сыхлав, транспорт тата «Трактор савучӗсем» концернпа ҫыхӑннӑ ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Валентин Шурчанов тӗлпулу «тухӑҫлӑ, йӗркеллӗ» иртнине пӗлтернӗ.
Чӑваш Енри паллӑ коммунист ӗнер Шупашкарта Октябрьти аслӑ революцие халалланӑ митингра та Михаил Игнатьев Элтеперпе курнӑҫнине палӑртса хӑварнӑ. Унта пуҫтарӑннисене вӑл пӗлтернӗ тӑрӑх, тӗлпулу республика ертӳҫи пуҫарнипе иртнӗ. Элтеперӗн ҫак утӑмне коммунист халӗ 2017-мӗш ҫул валли бюджет йышӑнмалли вӑхӑт пулнипе сӑлтавланӑ.
Унтанпа 55 ҫул иртнӗ. Чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Хуракасси шкулӗнче 106 ача тата 4 вӗрентекен ҫунса кайнӑ. Вӗсене асӑнса шкул пулнӑ вырӑнта митинг иртнӗ.
1961 ҫулхи чӳкӗн 5-мӗшӗнче Хуракасси шкулӗнче Октябрь революцине халалласа концерт иртнӗ. Физика вӗрентекенӗ икӗ ачапа пӗрле кинопроектора хатӗрленӗ чухне бензинпа усӑ курнӑ. Кӗтмен ҫӗртен ҫулӑм тухнӑ, вӑл концерт пынӑ спортзала палкаса кӗнӗ.
Йывӑҫ ҫурт питӗ хӑвӑрт хыпса ҫуннӑ. Аслӑраххисем, ытларахӑшӗ, чӳречерен тухнӑ, пӗччӗккисем ҫавӑнтах юлнӑ… Вӗсене тепӗр кунхине тӑванла вилтӑпри ҫине пытарнӑ.
Ҫунса кӗлленнӗ шкул умӗнче иртнӗ митинга МЧС ӗҫченӗсем, пушар хуралӗн ветеранӗсем, районти тӳре-шара, Шупашкарти экономикӑпа технологи колледжӗн студенчӗсем, ял ҫыннисем хутшӑннӑ. Вӗсем палӑк умне чечексем хунӑ.
Хабаровскра пулса иртнӗ пӑтӑрмах тӗнче тетелӗнче сарӑлнӑ хыҫҫӑн ӗнер Раҫҫейри чылай хулара кушаксемпе йытӑсене хӳтӗлеме ыйтса митингсем иртнӗ. Ҫав шутра — Шупашкарта та.
В.И. Чапаев скверӗнче пухӑннисем хӑйсен сӑмахӗнче Пуҫиле кодексӑн 245-мӗш статьине вӑйлатма, тӗнче тетелӗнче вырнаҫнӑ петицисенче алӑ пусма ыйтнӑ. Пухӑннисен йышӗнче ытларах ҫамрӑк хӗрсемпе хӗрарӑмсем пулнӑ, вӗсене йытӑсемпе кушаксене хур кӑтартни ытларах пӑшӑрхантарнӑ.
Чӗрчунсене асаплантарни, паллах, ытларах хуласенче тӗл пулать. Тискер тӗслӗхсем ялсенче те пулкалаҫҫӗ-ха, анчах та мӗн пӗчӗкрен килти выльӑх-чӗрлӗхпе пӗрле ӳсекенсем вӗсене ҫав-ҫавах асаплантармаҫҫӗ, ытларах хӑйсен тусӗсем пек йышӑнаҫҫӗ. Ҫакна пулах пулӗ, тав Турра, Шупашкарта Хабаровскри хӗрсем евӗр тӗслӗхсем ҫук.
Паян Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлта чӑваш кӑйкӑрӗн Андриян Николаевӑн черетлӗ ҫуралнӑ кунне асра тытса митинг ирттернӗ.
Совет Союзӗн икӗ хут Геройӗ, СССР летчик-космонавчӗ Андриян Николаев ҫуралнӑранпа 87 ҫул ҫитнӗ ятпа ирттерекен уява хутшӑннӑ республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев чӑваш ятне тӗнчене кӑларнӑ космонавтӑн амӑшӗ ҫуралнӑранпа 116 ҫул ҫитнине те аса илнӗ.
«Андриян Григорьевич Николаев тӑван ҫӗре юратнӑ, вӗрентекенсене тата аслӑ ӑрурисене хисепленӗ, вӗсен сӑмахне итленӗ», — тенӗ Михаил Игнатьев.
Элтепер паян та пиншер арҫын ачапа хӗрача Андриян Николаев пек пулма ӗмӗтленнине палӑртнӑ.
Митинга хутшӑннисем летчик-космонавт вил тӑпри ҫине чӗрӗ чечек хунӑ, вырӑнти часовньӑна кӗрсе тухнӑ.
Иртсе кайнӑ канмалли кун тӗлӗнче, ҫурла уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, Улатӑр хули хӑйӗн черетлӗ ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ. Ҫав вӑхӑтра Раҫҫей Федерацийӗн коммунистсен партийӗн вырӑнти пайташӗсем те ахаль ларман. Вӗсем митинга тухнӑ.
Коммунистсем тата вӗсем майлисем Улатӑрта ҫуралнӑ Совет Союзӗн Геройӗсене М.П. Боронинпа В.Ф. Ветвинские халалласа лартнӑ палӑк умне пуҫтарӑннӑ. Палӑксем Комсомола 30 ҫул ячӗллӗ скверта вырнаҫнӑ.
Митинга ертсе пынӑ Коммунистсен партийӗн хула комитечӗн пӗрремӗш секретарӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан А.В. Киреев улатӑрсене уявпа саламланӑ хыҫҫӑн Чӑваш Енӗн Патшалӑх канашӗнчи РФКП фракцийӗн ертӳҫи Т.А. Старева, РФКП Улатӑр райкомӗн пӗрремӗш секретарӗ А.И. Душенков, А.А. Пшеничная, О.Е. Гринбладт коммунистсем, РФКП рескомӗн пайташӗ, РФ Патшалӑх Думин депутачӗн В.С. Шурчановӑн пулӑшуҫи С.В. Сапельников тухса калаҫнӑ. Ҫавсем ҫитес суйлавра влаҫа ылмаштарсан кӑна кӑна ырӑ пурнӑҫ пулать тесе шухӑшланине пӗлтернӗ.
Патӑрьел районӗнчи Алманчӑкра пурӑнакансем малтан урам тӑрӑх утнӑ, кайран Мӑнкун сӗтелӗ хушшине ларнӑ. Кун пирки асӑннӑ ял тӑрӑх администрацийӗн официаллӑ сайтӗнче хыпарланӑ.
Алманчӑксем ӗнер Ҫуркуннепе Ӗҫ уявӗ ячӗпе ял тӑрӑх утса тухас тенӗ. Ҫакӑнта вырӑнти шкул ачисене явӑҫтарнӑ. Аллисене шар, ялав тытнӑскерсем малтан митинга хутшӑннӑ. Унта вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Георгий Фомин тата "Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей" партин пуҫламӑш организацийӗн секретарӗ Сергей Никитин хутшӑннӑ.
Сӑмах май каласан, Ҫуркуннепе Ӗҫ уявне республикӑра тата районсенче те уявланӑ. Кӑҫал ҫак кун Мӑнкунпа, вӑл православи тӗнӗн чи ҫутӑ та аслӑ уявӗ шутланать, пӗр килчӗ. Уяв ячӗпе Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та республикӑра пурӑнакансене саламланӑ, "...тӑнӑҫлӑхпа ҫураҫулӑх, ҫирӗп сывлӑх, телей, ҫуралнӑ ҫӗр тата ҫӗршывӑмӑр ячӗпе ӗҫре ҫӗнӗ ҫитӗнӳсем тума сунатӑп", - тенӗ.
Паянпа ыран Шупашкарта сахал йышлӑ халӑхсен культура форумӗ иртнине эпир ӗнер пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, ҫӗршывӑн Культура министерствисем йӗркелекен ку мероприятие кӑҫал VI хут пуҫтарнӑ. Мероприяти пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнче малалла тӑсӑлмалла. Ҫав кун тӗп хуламӑрта наци кухнисен «Туслӑ ҫемьере» фестивалӗ иртмелле. Мероприяти Хӗрлӗ лапамра 11 сехетре пуҫланмалла. Унта тӗрлӗ диаспора ҫыннисем: чӑвашсем, вырӑссем, тутар эрменӗсем, грузинсем, азербайджансем, узбексем, мӑкшӑсем — хӑйсен наци апат-ҫимӗҫне кӑтартӗҫ.
Ҫав кун Хӗрлӗ лапамра «Эпир пӗрле!» ятпа концерт-митинг иртмелле. Ӑна Раҫҫей Крымпа пӗрлешни икӗ ҫул ҫитнине халаллӗҫ. Митинга чӑваш парламентӗнчи мӗнпур парти пайташӗсене чӗннине ӗнентереҫҫӗ. Концерт-митинг каҫхи 17 сехетре пуҫланӗ.
Ӗнер, 2016-мӗш ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 27-мӗшӗнче пӗтӗм Раҫҫейпе тӗнчере паллӑ Раҫҫей оппозицилле политика Борис Немцова асӑну акцийӗсем иртрӗҫ. Аса илтеретеп — ӑна ҫулталӑк каялла Мускавра, Кремль умӗнче тискеррӗн те сӗмсӗр хурахсем-кадыровецсем, ҫурӑма персе, вӗлерчӗҫ. (Вӗсене арестленӗ, следствийӗ пырать). Ҫакна хирӗҫ тӑрса, тарӑхуллӑ халӑх Мускавра та, урӑх хуласенче, чикӗ леш енче те, марш, митингсене, пикетсене туса, урамсенче, площадьсенче йӗркелерӗҫ. Чӑваш Енче те, Шупашкарта та, Б.Хмельницки урамӗнчи масар ҫумӗнчи политикӑлла пӗтни палӑк умӗнче, Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх та, хурлӑхлӑ митинг иртрӗ.
Ӗнер вара? Асӑну митинг пулчӗ-и? Е чӑвашсем каллех ҫывӑраҫҫӗ? Е пурте «ДНР»-шӑн, «ЛНР»-шӑн ҫапӑҫма кайрӗҫ? Путсӗр Раҫҫей телевиденийӗ пӑхса минретсе, пысӑк юнлӑ укҫа илме, намӑса пӗлмесӗр, «бандеровецсене» тесе, хӑйсен тӑван ҫӗршыва хӳтӗлекен, паттӑрла Украина салтаксене вӗлерме…
1980-мӗш ҫулсен вӗҫӗнче, Перестройка ҫулӗсенче, 1990-мӗш ҫулсен пуҫламӑшӗнче Чӑваш Енче те демократийӗ вӑйӗсем хастар пулчӗҫ.
Чӑвашсен пӗрремӗш актриси Тани Юн Етӗрне районӗнчи Чурпай ялӗнче 113 ҫул каялла ҫуралнӑ. Пӗрремӗш хут сцена ҫинче вӑл Палтайри клубра Н. Ефремов ҫырнӑ «Пуян Карук» спектакльте вылянӑ. Ун чухне хӗр 1920 ҫулта Етӗрнере вӗреннӗ, ӑна Палтай ялне вулама пӗлменнисене хутла вӗрентме янӑ пулнӑ. Аслисене вулама вӗрентнӗ хушӑрах ҫамрӑк хӗр драмкружока ҫӳреме те вӑхӑт тупнӑ.
Кино ҫулталӑкне тата Татьяна Степановна Максимова -Кошкинскаяна асӑнса паян Палтайри вӑтам шкулта митинг пулчӗ. Тани Юн ячӗпе ҫак вӑтам шкул ҫурчӗ ҫине ятарлӑ асӑну хӑми вырнаҫтарнӑ. Шкул ачисем асӑну хӑми умне чечек ҫыххи хучӗҫ, ӑна асӑнса пӗр минут шӑп тӑчӗҫ.
Тани Юн пултарулӑхне халалласа 11-мӗшсем ятарлӑ «Тани Юн — чӑвашсен пӗрремӗш актриси» ятлӑ хӑтлав хатӗрленӗ. Актриса 7 фильма хатӗрлес ӗҫе хутшӑннӑ, хӑй 5 фильмра вылянӑ. Унсӑр пуҫне шкул ачисем «Иртнӗ кунсем-ҫулсем» кӗнеке тӑрӑх актрисӑн биографийӗпе паллашнӑ. Шкулта ӑна халалланӑ кӗнеке куравне те йӗркеленӗ.
+12.3 °C