Муркаш районӗнчи Орининти халӑх театрне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнӗ. Ҫав ятпа унта уяв иртнӗ. Уяв каҫне Александр Пушкинӑн «Борис Годунов» трагедийӗнчи «Корчма на Литовской границе» сыпӑка кӑтартнинчен пуҫланӑ. Халӑх театрӗ ҫак ӗҫе суйласа илни ытахальтен мар. Пӗр ӗмӗр каялла театр шапах ҫав спектакльпе уҫӑлнӑ.
Театра юбилейпе саламлама Муркаш районӗнчи Кашмашри халӑх театрӗпе К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗсем те пырса итнӗ. «Шуракӑш» юрӑпа ташӑ ансамблӗ тата ун ҫумӗнче йӗркеленӗ ташӑ ушкӑнӗ те юбиляра саламланӑ.
Тӗрлӗ тӳре-шара та уява хутшӑннӑ. Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗн социаллӑ ыйтусемпе ӗҫлекен ҫумӗ Лилия Тарасова район ертӳҫи ячӗпе ӑша сӑмахсем каласа хавхалантарнӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче Лев Кадкин ача-пӑча ҫыравҫин черетлӗ кӗнеки пичетленнӗ.
Автора аслисем те, ачасем те юратаҫҫӗ тесе пӗлтереҫҫӗ кӗнеке издательствинче. Литература конкурсӗсенче Лев Кадкин кӗнекисем темиҫе хутчен те ҫӗнтернӗ. 2009 тата 2015 ҫулсенче унӑн «Детство на гору спешит. Ҫунатлӑ ҫунашка» сӑвӑсен пуххи тата «Воробьиный юг. Ҫерҫи кӑнтӑрӗ» юмахӗ «Литературӑллӑ Чӑваш Ен: чи вулакан кӗнеке» конкурсра «Кӗҫӗн шкул ачисем валли ҫырнӑ чи лайӑх ача-пӑча кӗнеки» номинацире ҫӗнтернӗ. Авторӑн «Царевич Комаревич. Вӑрӑм тунасен ҫӗршывӗнче», «Ослиный мост. Ашак кӗперӗ» ятлисене те ачасем юратса вулаҫҫӗ-мӗн.
«Заячьи ботинки. Мулкач пушмакӗ» кӗнекене Лев Кадкин вырӑсла тата чӑвашла пичетленӗ. Сӑвӑсене Чӑваш халӑх поэчӗ Юрий Сементер чӑвашла куҫарнӑ. Кӑларӑма Людмилы Лунц ӳкерчӗксемпе илемлетнӗ.
Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Варкӑш» клуб вӗҫӗмех пухӑнать. Унта пуҫтарӑнакан хастарсем кашнинчех епле те пулин кӗнекене тишкереҫҫӗ. Клуб пайташӗсем ҫак уйӑхӑн 18-мӗшӗнче, 18 сехетре, каллех пухӑнӗҫ. Хальхинче вӗсен Ольга Васильеван «Юхать ҫӑлкуҫ...» кӗнекине вуласа пымалла.
Кӗнеке кӑҫалхи ҫулла Чӑваш кӗнеке издательствинче кун ҫути курнӑ. Автор хӑй те, сӑмах май, унта ӗҫлет.
«Юхать ҫӑлкуҫ…» кӗнекене повеҫсемпе калавсем кӗнӗ. Кӗнеке хуплашкине Канаш хулинчен 11 ҫухрӑмра вырнаҫнӑ Мӑкӑр кӗперӗпе капӑрлатнӑ. Ӑна Екатерина Васильева ӳкернӗ.
Кӗнекере ҫамрӑксен пурнӑҫне, пурнӑҫӑн анлӑ ҫулӗ ҫине тухнӑ чух вӗсен тӗрлӗ йывӑрлӑхпа куҫа куҫӑн тӑма тивнине тишкернӗ.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Япони императорӗ ҫуралнӑ куна халалласа Мускавра ирттернӗ пулӑма кӑҫал та хутшӑннӑ. Хальхинче уяв ӗнер, раштав уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, иртнӗ. Пӗлтӗр ҫав ятпа раштавӑн 7-мӗшӗнче пухӑннӑччӗ.
Пирӗн республика Элтеперне Японин Раҫҫей Федерацийӗнчи Чрезвычайлӑ тата Полномочиллӗ Посолӗ Кодзуки Тоёхиса чӗннӗ.
Уяв вӑхӑтӗнче ӗҫ пирки те калаҫнӑ. Чӑваш Ен Элетперӗн Администрацийӗ пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Японири Раҫҫей ҫулталӑкне тата Раҫҫейри Япони ҫулталӑкӗсене халалласа туса ирттернӗ мерроприятисене тишкернӗ, малашне те килӗштерсе ӗҫлессине сӳтсе явнӑ. Культурӑпа гуманитари хутшӑнӑвӗсене ӳлӗмрен те аталантарасшӑн.
Сӑмах май каласан, Японипе Чӑваш Ен тулаш экономика ҫыхӑнӑвне йӗркеленӗ. Кӑҫалхи кӑрлач-авӑн уйӑхӗсенче тулашри тавар ҫаврӑнӑш Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсен 4707,80 пин долларӗпе танлашнӑ.
«Мӗнле лайӑх пирӗн хулара ҫавӑн пек ҫын пурри! Ку вӑл кӗтрет!..» («Очень хорошо, что в нашем городе такой человек есть! Это чудо!..».). 1995 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче уҫӑлнӑ Д.Т. Жуков куравӗ («6х7 галерея») куракансене хавхалантармаллипех хавхалантарнӑчче, тӗлӗнтерсе савӑнтарнӑччӗ… Ҫавна курса Дмитрий Тихонович хӑй те ача пек хӗпӗртетчӗ: «Очень много слов «чудо», «радость». Один написал: «Чудо из чудес». До того хорошо написано!..».
2018 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Чӑваш наци музейӗн музей куравӗсен центрӗнче (Ехрем купса бульварӗ, 10) Д.Т. Жуков куравне уҫма пуҫтарӑннисем художник тата унӑн ӗҫӗсем пирки чунтан тухакан сӑмахсем каларӗҫ. Ҫын хырӑма тултарассишӗн кӑна пурӑнманнине хӑйсен сӑмахӗсемпе ҫирӗплетрӗҫ. Паян хӑш-пӗр ватӑсем (уйрӑмах Михаил Волков: «Чӑваш халӑх сайчӗ», 2018-08-08) «пурнӑҫ ҫынни – тӗнче тӗнӗлӗ, хырӑм ташши чун вӗҫевӗнчен пахарах» тесе ӗнентерме пӑхаҫҫӗ. Мӗтри мучи вӗсемпе тава кӗрет, вӗсене хирӗҫлет… Пире чун, ЧУН пирки аса илтерет…
Вулакана эпӗ 20 ҫул каялла «Хыпар» хаҫатра кун ҫути курнӑ икӗ тӗрленчӗке сӗнетӗп.
Тутарстанри чӑвашсен «Сувар» хаҫачӗ «Эпӗ мар» юрӑ тавлашу ҫуратнине пӗлтерет. Ӑна Владимир Егоров юрӑҫ шӑрантарать. «Сӑмахӗсем те, кӗвви те хамӑн тет. Анчах та Анатолий Никитин композитор ҫак юрра (тӗрӗсрех каласан «Мана мар» юрра) хӑй ҫырнине ӗнентерет, ӑна вӑл 1996—1997 ҫулсенче юрланӑ...», — хыпарланӑ хаҫатра.
МИХ пӗлтернӗ тӑрӑх, «ҫамрӑк «автор» юрра кӑшт кӑна урӑхлатнӑ, ҫапах та кӗввин тӗп пайне, сӑмахӗсене Никитинран «шӑйӑрнӑ» та ҫапла «Мана мар» юрӑ «Эпӗ мар» пулса тӑнӑ имӗш. Тава тивӗҫлӗ артист сӑмахӗсемпе, ҫак юрра юрлама унран никам та ирӗк илмен. Никитин хӑйӗн автор правине халӗ судра хӳтӗлес шухӑшлӑ».
Владимир Егоров Тутарстанри чӑваш журналисчӗсене ҫак юрӑ халӑхӑн пулнине каланӑ. «Сана мар» юрӑ халӑхра 70-мӗш ҫулсенчех анлӑ сарӑлнине ӗнентернӗ вӑл.
Шупашкарта тума пуҫланӑ «Амазани» этнокомплекса Чӑваш Ен Элтеперӗнчен сӑмах лекнӗ. «Этносла Чӑваш Ен» проекта ӗнер Правительство ҫуртӗнче иртнӗ канашлура сӳтсе явнӑ.
«Федерацин Туризм агентствипе тата хулапа пӗрле эпир юлашки темиҫе ҫулта унта 1 миллиард та 357 миллион тенкӗ уйӑртӑмӑр. Хыснаран хывнӑ кашни 1 тенкӗ пуҫне усламҫӑсен 2 тенкӗ те 30 пус хывмаллаччӗ, нумайран та – 3 тенкӗ. Анчах, шел пулин те, вӗсем ҫапла тумарӗҫ», – палӑртнӑ республика ертӳҫи Михаил Игнатьев.
Михаил Игнатьев республика Правительстви инфраструктурӑна хатӗрлемелли хӑйӗн тивӗҫне пурнӑҫланӑ. 2013-2018 ҫулсенче этнокомплекса ҫутӑ кӗртнӗ, унта газ ҫитернӗ, шыв тата канализаци пӑрӑхӗсене хунӑ, ҫул сарса панӑ. Анчах унччен палӑртнӑ объектсене туса пӗтермен. Ҫавна май «ТРИгрупп» тулли мар явапла обществӑпа килӗшӗве татнӑ.
Тутарстанри чӑвашсем «Раҫҫей чӑваш пики» конкурса кӳреннӗ. Кун пирки асӑннӑ регионти чӑвашсен «Сувар» хаҫачӗн тӗп редакторӗ Константин Малышев пӗлтернӗ. «Тутарстанри чӑваш пики» конкурсӑн дирекцийӗн делегацийӗ конкурсран кӳренсе тухса кайнӑ. Ӑмӑртӑва килес ҫул та хальхиллех ирттерсен килмессине систернӗ.
Конкурса ҫӗршывӑн виҫӗ регионӗнчен: Чӑваш Енрен, Тутарстанран тата Тӗмен облаҫӗнчен — ҫеҫ хутшӑннӑ иккен. Чӑваш Енрен вара кашни районтан явӑҫтарнӑ. Апла пулсан «Чӑваш Енӗн чӑваш пики» темелле пулман-ши? Ҫак ыйту тавра пуҫ ватать «Сувар» хаҫат.
Кӳршӗллӗ регионти йӑхташӑмӑрсене конкурсра Чӑваш Енри хӗрсен ҫеҫ мала тухма шанчӑк пур пек туйӑннӑ. Тутарстанри пикене «Ӑслӑ чӑваш пики» номинацире палӑртнӑ.
Раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи шкул ачисем Кивӗ Ахпӳрт шкулне Марина Карягина сӑввисене вулама пухӑнӗҫ. Юлашки ҫулсенче вӗҫӗмех ирттерекен ҫак пултарулӑх ӑмӑртӑвӗнче сӑвӑ ҫыракан ачасем уйрӑм номинацире ӑмӑртаҫҫӗ.
«Машина тупàнсан хам та яланхиллех ҫӗнтерӳҫӗсем валли парнесем илсе каясчӗ тетӗп. Ҫулсеренех тӗрлӗ ҫыравҫӑсемпе, юрӑҫсемпе, журналистсемпе каяканччӗ-ха. Хальччен унта Сергей Павлов, Геннадий Максимов, Арсений Тарасов, Светлана Асамат, Елен Нарпи, Альбина Юрату ҫыравҫӑсем, Юрий Артемьев филологи докторӗ, Владимир Алмантай тӗпчевҫӗ, Иван Христофоров, Валентина Смирнова халàх юрӑҫисем, Владислав Николаев халàх художникè, Леонид Николаев скульптор, Тимèр Акташ журналист, Сергей Мышев, Виктор Степанов, Александр Яковлев операторсем, Сергей Журавлёв фотокорреспондент, Александр Самакин депутат тата ыттисем пулса курчèҫ. Унта хамàр ҫулпа утакан ҫамрӑксене курма ӗмӗтленетӗп», — тесе ҫырнӑ Марина Карягина Фейсбукра.
Ӗнер, раштав уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче СССР халӑх артистне Максим Дорминдонтович Михайлова халалласа ирттернӗ опера фестивалӗ гала-концертпа хупӑннӑ.
Унта пулнӑ «Хыпар» хаҫат журналисчӗ Надежда Смирнова таеатра «чӑвашлӑх хуҫаланма пуҫлани фойене кӗрсенех» сиснӗ.
Вӑл пӗлтернӗ тӑрӑх, «гардеробра тум йышӑнакансенчен пуҫласа программа сутакансем таранах чӑваш тумӗпе» пулнӑ. Сцена ҫинчи артистсене те чӑваш ҫи-пуҫне тӑхӑннӑ пикесем чечек ҫыххисем тыттарнӑ. «Анчах, шел, концерт репертуарӗнче ҫеҫ пулмарӗ чӑваш юрри-ҫемми. Йӗркелӳҫӗсем тепӗр фестивальте ҫакна шута илессе шанатпӑр», — хыпарланӑ журналист «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче.
Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче, аса илтерер, пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗнченпе Валерий Клементьев директор пулса ӗҫлет.
+1.3 °C