Конкурса Тутарстанри чӑвашсен наципе культура автономийӗ йӗркелет. Унӑн ертӳҫи Константин Яковлев Чӑваш наци конгресӗн пресс-службине каланӑ тӑрӑх, ҫакна вӗсем халӑха хӑйсем пурӑнакан ялсене, ҫӑлкуҫсемпе ҫӑвасене тата ытти вырӑна тирпей-илем кӳмешкӗн тӑрӑшма тата пултарулӑ та хастар пулма, уйрӑмах ҫамрӑк ӑрӑва ҫуралнӑ вырӑнпа мӑнаҫланма тата ӑна хисеплеме вӗрентессишӗн тӑваҫҫӗ иккен.
Конкурса хутшӑнакан чӑваш ялӗсене ҫапла хак парӗҫ:
• чӑвашла илемлӗ ҫырса ҫакнӑ ял, урамсен ячӗсем;
• ялӑн пӗтӗмӗшле сӑн-сӑпачӗ;
• уявсем ирттермелли вырӑнсен тирпей-илемӗ;
• хитре, куҫа илӗртекен е паллӑ вырӑнсем;
• ҫӳп-ҫапа пӑрахмалли вырӑнсене йӗркелени;
• ҫӑлкуҫсемпе пусӑсене мӗнле йӗркелени;
• масар-ҫӑвасен тирпейлӗхӗ.
Конкурс ҫӗнтерӳҫисене Тутарстан чӑвашӗсен наципе культура автономийӗ укҫан хавхалантарма шутлать:
• 1-мӗш вырӑншӑн — 50 пин тенкӗ;
• 2-мӗш вырӑншӑн — 30 пин тенкӗ;
• 3-мӗш вырӑншӑн — 20 пин тенкӗ.
Ҫӗнтерӳҫӗсем нухрата хӑйсен ялӗсене тирпей-илем кӗртме, хастар ҫынсене хавхалантарма усӑ курма пултараҫҫӗ.
Кӑҫал «Чӑваш Ен литератури: ҫулталӑкри чи вуланакан кӗнеке» конкурс пур районта та ирттереҫҫӗ. Халӗ 2013 ҫулта кун ҫути курнӑ кӗнекесен хушшинче чи лайӑххине суйлаҫҫӗ.
Елчӗк районӗнчи Ҫӗнӗ Пӑва ялӗнчи вулавӑшра Ангелина Павловскаян «Вӗренӳ шывӗ те пылак» кӗнеке хӑтлавӗ иртнӗ. Унта аслӑ класра вӗренекенсем, хастар вулакансем хутшӑннӑ.
Чӑваш чӗлхипе литературин вӗрентекенӗ Светлана Павлова пухӑннисене кӗнеке авторӗпе паллаштарнӑ. Тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ Тамара Михайловна Зайцева «Вӗрене шывӗ те пылак» кӗнеке пирки каласа кӑтартнӑ, унӑн шухӑш тӗшшине уҫнӑ. Ӑна сӳтсе явас ӗҫе аслӑ класра вӗренекенсем хастар хутшӑннӑ.
Вулавӑша ҫӳрекенсем Ангелина Павловскаян «Вӗрене шывӗ те пылак» романа 2013 ҫулта пичетленнӗ чӑваш кӗнекисен хушшинче чи вуланаканни тесе йышӑннӑ.
Ҫӗнӗ Пӑвари вулавӑшра «Халӑх юратса вулакан кӗнекесем» кӗнеке куравӗ те йӗркеленӗ.
Пушӑн 17-мӗшӗнче Шупашкарти «Салют» культура керменӗнче Кӗнеке уявӗ пуҫланнӑ. Унта 300 ытла тус, кӗнеке вулама юратаканскерсем, килнӗ. Вӗсен йышӗнче шкул ачисем, вӗрентекенсем, хастар вулакансем, Шупашкарта пурӑнакансем пулнӑ.
Хӑнасене мультфильмри сӑнарсем кӗтсе илнӗ. Шӑпӑрлансем вӗсемпе вылянӑ, сӑн ӳкерӗннӗ, вӑйӑ картине тӑнӑ. Унтах куравсем йӗркеленӗ. Унтан ачасене Ача-пӑча кӗнекин эрнелӗхӗ пуҫланнӑ май Евгений Бондарев саламланӑ.
Кӗнеке патша майри тата Оле Лукой ачасене кӗнеке историйӗпе паллаштарнӑ. Уявра «Ҫулталӑкри супервулакан» конкурс ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ. Кӑҫал унта Николай Фадеев, Софья Прокопьева, Дарья Андреева, Елизавета Тихонова тата ыттисем мала тухнӑ.
Ача-пӑча кӗнекин эрнелӗхӗ каникул вӗҫлениччен тӑсӑлӗ. Вулавӑш ӗҫченӗсем шӑпӑрлансене кӑсӑклӑ кӗнекесем вулама сӗнӗҫ, мероприятисем ирттерӗҫ. Вулавӑшсем ачасене хапӑлласах кӗтеҫҫӗ.
Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗнче Тӑвай районӗнчи Енӗш Нӑрваш ялӗнче «Ҫурхи пике» шоу-конкурс иртнӗ. Унта 16-24 ҫулсенчи пикесем хутшӑннӑ.
Унта хутшӑнма 14 заявка панӑ, вӗсенчен 6-шӗ ҫеҫ хутшӑнма пултарнӑ. Пикесем хӑйсемпе паллаштарнӑ, пултарулӑхне кӑтартнӑ, ташланӑ та, юрланӑ та. Хӗрсем чӑваш наци ҫимӗҫӗпе те паллаштарнӑ.
Кӑҫал республикӑра Константин Иванов ҫулталӑкӗ пулнӑ май пикесем «Нарспи» поэма сыпӑкне вуланӑ.
«Ҫурхи пике» конкурсра Елена Пурш ҫӗнтернӗ. «Пултаруллӑ пике» ята Дина Русская тивӗҫнӗ. «Илемлӗ пике» номинацире Кристина Степанова мала тухнӑ. «Кӑмӑллӑ пике» номинацире Кристина Даниловӑна ҫитекенни пулман. «Чӑнкӑ пике» ята Евгения Гурьева илнӗ. «Сӑпайлӑ пике» — Валентина Тихонова. Вӑлах куракансен кӑмӑлне кайнӑ.
Хура тинӗс хӗрринче, Краснодар енӗнчи Туапсе хулинче 45 километрта вырнаҫнӑ «Орленок» ача-пӑча центрӗнче 11–15 ҫулсенчи ачасем ҫулталӑкӗпе канаҫҫӗ. Унта шкул та пур, спорт комплексӗ те, Культурӑпа спорт керменӗ те, вулавӑш та, инфраструктурӑн ытти объекчӗ те.
Иртнӗ ҫул республикӑн Вӗренӳ министерстви шкулсенче вӗренекен ачасем валли конкурс йӗркеленӗ. «Орленока» кайма 14 шкул ачи тивӗҫнӗ. Ҫавсен хушшинче Йӗпреҫ районӗнчи Кӗлӗмкассинчи вӑтам шкулта вӗренекен икӗ хастар — Татьяна Новикова тата Анастасия Мусьтакова та — пулнӑ. Унта вӗсем нарӑсӑн 12-мӗшӗнчен тытӑнса пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗччен каннӑ.
«Орленока» пынисем патне паллӑ ҫыравҫӑсем, ӑсчахсем, спортсменсем, артистсем тӗлпулӑва пырса ҫӳренӗ. Ҫав кунсенче тӗрлӗ фестиваль иртнӗ. Татьяна Новикова ҫавсенчен пӗринче Чӑваш Республики пирки каласа кӑтартнӑ, наци тумтирӗпе паллаштарнӑ. Фестивальте «Вӑйӑра» тата «Тӑпӑр-тӑпӑр» юрӑсене шӑрантарнӑ.
Пушӑн 10-мӗшӗнче Красноармейски районӗнче «Трак ен пикине» суйланӑ. Ӑна район йӗркеленнӗренпе 80 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Пикесем конкурсра хӑйсемпе паллаштарнӑ. Вӗсем тӑван район историне, культурине, йӑли-йӗркине мӗнле пӗлнине тӗрӗсленӗ. Ҫавӑн пекех жюри пикесем чӑваш наци ҫимӗҫне епле хатӗрлеме пӗлнине хакланӑ. Кӑҫал Чӑваш Енре Константин Иванов ҫулталӑкӗ пулнӑ май хӗрсем «Нарспи» поэмӑри сыпӑксене вуланӑ, сценкӑсем кӑтартнӑ. Конкурс вӗҫӗнче чӑваш пикисем наци тумне кӑтартнӑ.
Чи малтанах пурне те Красноармейски район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Андрей Шестаков саламланӑ. Унтан пӗлтӗр «Трак ен пики» ята тивӗҫнӗ Мария Козлова та тухса калаҫнӑ.
Конкурса 9 пике хутшӑннӑ. Кӑҫал «Трак ен пики» ята Красноармейски шкулӗнче 11-мӗш класра вӗренекен Александра Яковлева тивӗҫнӗ. Пикшикри шкулта ӑс пухакан Светлана Тихонова «Вице-Трак ен пики» пулса тӑнӑ. «Хӳхӗм пике» номинацире Упи хӗрӗ ҫӗнтернӗ. Трак шкулӗнче вӗренекен Маргарита Гаврилова — «Ҫепӗҫ пике», Карай хӗрӗ Анна Кузьмина — «Ӑста пике», Трак шкулӗн вӗренекенӗ Валентина Иванова — «Кӑмӑллӑ пике», Чатукассинчи Анастасия Кириллова — «Тарават пике», Трак шкулӗнче ӑс пухакан Светлана Леонтьева — «Чипер пике», Мӑн Шетмӗри Ксения Иванова — «Ырӑ пике».
Художество училищин никӗслевҫине халалланӑ конкурса пӗтӗмлетнӗ. Кӑҫалхи чылай мероприятие вилӗмсӗр «Нарспи» поэмӑн авторӗпе ҫыхӑнтараҫҫӗ те, Шупашкарти Ӳнер училищин никӗслевҫине Федор Быкова халалласа йӗркелекен пултарулӑх конкурсне кӑҫалхи К. Иванов ҫулталӑкӗпе халалланӑ.
Федор Семенович ячӗпе ҫулсерен иртекен конкурса «Живопись», «Графика», «Дизайн», «Театрпа декораци ӳнерӗ», «Декораципе прикладной ӳнер» номинацисемпе ирттернӗ. Унта тӗрлӗ ҫулти ача-пӑча хӑйӗн ӗҫне тӑратнӑ. Кашниех маттур пулма тӑрӑшнӑ, ӗҫсене пысӑк пахалӑхпа пурнӑҫлама тӑрӑшнӑ. Ҫапах та конкурс конкурсах. Пурне те палӑртаймӑн. Хаклавҫӑсем чи аван ӗҫсене уйӑрса илнӗ ӗнтӗ. Вӗсен списокӗпе, сӑмах май, ЧР Культура министерствин сайтӗнче паллашма пулать.
Конкурсӑн ҫӗнтерӳҫисемпе призерӗсене ҫитес уйӑхӑн 4-мӗшӗнче ӳнер училищинче 13 сехетре чыслӗҫ.
Сӑнсем (8)
«Хӑрушсӑр тӗнче тетелӗ» — ҫапла ятпа иртнӗ регионсен хушшинчи ачасен ӳкерчӗкӗсен конкурсӗ. Улатӑр хулинчи ачасен видеороликӗ 11-13 ҫулсенчисен хушшинче пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ.
Ҫӗнтерӳ Кирилл Ганинпа Софья Шишкинӑшӑн кӗтменлӗх пулнӑ. Вӗсем хӑйсен видеороликне ҫапла пысӑка хурса хаклассине чухламан та. Кирилпа Софья халӑх тетелӗнчи хӑрушсӑрлӑх йӗркисем пирки «Лего» конструктор пулӑшнипе каласа пама шутланӑ.
Кирилӑн «Лего» нумай. Софьйӑн пиччӗшӗн те вӑл самай. Ачасем ҫавӑнпа хӑйне евӗр видеоролик хатӗрлеме шухӑшланӑ.
Ачасен прависене хӳтӗлекен уполномоченнӑй Вячеслав Рафинов ҫакна палӑртнӑ: тӗнче тетелӗнче ачана мӗн те пулин килӗшмест тӗк кун пирки аслисене пӗлтермелле. Ашшӗ-амӑшӗн вара ачи компьютер умӗнче мӗн туса ларнине пӗлсех тӑмалла.
«Хӑрушсӑр тӗнче тетелӗ» конкурс виҫҫӗмӗш хут иртнӗ. Кӑҫал пирӗн республикӑран унта 168 ӗҫ хутшӑннӑ. Ку, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, кӑшт нумайрах. Сӑмах май, чӑваш ачисем ҫӗнтерӳҫӗсен йышне пӗрре мар кӗнӗ.
Ҫитес ҫул конкурс федераци шайӗнче иртӗ. Чӑваш ачисем те унта хутшӑнӗҫ.
Кун пек акцие Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ ҫулталӑкра икӗ хутчен ирттерет. Аслисене театр ҫулталӑкра икӗ хутчен тӳлевсӗр кӗртет. Ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗ тӗлне вӑл «Аттепе — театра!» акци ирттерет. Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ тӗлне «Аннепе — театра!» акци палӑртса хунӑ. Иккӗшӗ те йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ.
Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ тӗлне «Кот в сапогах» мюзикл пырса курма чӗнеҫҫӗ. Мюзикла амӑшӗсем е асламӑшӗсем ачисемпе пыма пултараҫҫӗ. Ачасемшӗн билет туянма тивӗ, анчах амӑшӗсемпе асламӑшӗснее тӳлевсӗрех кӗртӗҫ.
Ку спектакль Шарль Перро ҫыравҫӑн юмахӗ тӑрӑх лартнӑ. Йӑлана кӗнӗ ача-пӑча юмахӗсемпе танлаштарсан ӑна хальхи вӑхӑтри мюзикл евӗр лартнӑ. Унта вокал номерӗсем те, дуэтсем те, ташӑсемпе пластика интермедийӗсем пулӗҫ. Ӑна ҫемьепе пӑхма питӗ аван.
Спектакль Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗнче 12 сехетре пуҫланӗ. Фойере ачасем валли вӑйӑсемпе конкурссем йӗркелӗҫ.
Паян «Чӑваш Енӗн туризм индустрийӗнче малта пыракансем — 2014» республикӑри конкурс ҫӗнтерӳҫиснее чысланӑ.
Пӗлтӗрхипе 11-мӗш йӗркеленӗ ӑмӑртура республикӑн чи лайӑх экскурсовочӗ ята Куславккари Н.И. Лобачевскийӗн историпе краеведени музей-ҫурчӗн пуҫлӑхӗ Надежда Егорушкина ҫӗнтернӗ. «Вырнаҫтармалли чи лайӑх хатӗр» номинацире «Волга Премиум Отель» хӑна ҫурчӗ ҫӗнтернӗ. «Вырнаҫтармалли чи лайӑх хатӗр — санатори» «Чӑваш Ен» хӑна ҫурчӗ мала тухнӑ. «Труизм отраслӗн сӑнӗ» — «Чӑваш Ен Турист» тулли мар яваплӑ общество. «Регионти чи лайӑх турфирма» — «ЛеКо» общество (хӑшӗсем ӑна «Стодорог» ҫул ҫӳрев клубӗ тенипе пӗлеҫҫӗ). «Тухса ҫӳремелли туризма аталантарассинчи ӑнӑҫушӑн» номинацире хастар хутшӑннӑшӑн «Сирӗн канӑвӑрӑн агентстви», «Спутник» тата «Сӑр шуҫӑмӗ» обществӑсене дипломпа палӑртнӑ. «Экологи туризмне аталантарассинчи ӑнӑҫушӑн» «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗ наградӑна тивӗҫнӗ. «Промышленноҫ туризмне аталантарассинчи ӑнӑҫушӑн» Трактор историйӗн музейне чысланӑ. «Чи лайӑх турпартнер» номинацире харӑсах иккӗн ҫӗнтернӗ: «Экскурси тӗнчи» компанипе И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ.
+10.3 °C