Муркаш районӗнчи Ярапайкассинчи вӑтам шкулта Чӑваш чӗлхи эрнинче тӗрлӗ мероприяти иртнӗ тесе ӗнентереҫҫӗ асӑннӑ район администрацийӗн сайтӗнче.
Ӗҫ ҫынни ҫулталӑкне халалласа «Юратнӑ ӗҫӗм» тӗлпулу иртнӗ. Итакачкасси ялӗнчи Л.И. Смирнова тата С.А. Скворцова хӑйсен чун киленӗҫӗ пирки 5-8 класра вӗренекенсене каласа панӑ. Пултаруллӑ хӗрарӑмсем хӗресле те, бисерпа та тӗрлеҫҫӗ, крючокпа сӗтелҫи, тутӑр ҫыхаҫҫӗ, бисерпа пӑралукран илемлӗ чечек пуххисем ӑсталаҫҫӗ. Уявра ачасем ал ӗҫӗсен куравне хаваспах пахаланӑ, вӗсен маттурлӑхӗнчен тӗлӗннӗ, хӑнасене кӑсӑклӑ ыйтусем панӑ.
«Чӑваш кино историйӗ» калаҫӑва Раҫҫей кино ҫулталӑкне халалланӑ. Шкул ачисем чӑваш кино историне туллин тишкернӗ. Презентаци пӑхнӑҫемӗн чӑваш киноне пуҫарса яракан ҫын — И.Я. Яковлевпа пӗр ялта ҫуралнӑ, Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнче вӗреннӗ И.С. Максимов-Кошкинский, пӗрремӗш чӑваш актриси Тани Юн пулнине, пӗрремӗш чӑваш фильмӗсен ячӗсене пӗлнӗ, кино кадрӗсемпе паллашнӑ. «Тӑван чӗлхе, эс — вӗҫӗмсӗр тӗнче!» тата «Асамлӑх тӗнчинче» ӑмӑртусенче чӑваш халӑх историйӗпе, културипе, сӑмахлӑхӗпе ҫыхӑннӑ ыйтусене 5 класс ачисем хуравланӑ.
Халӑха социаллӑ пулӑшу кӳрекен центрта ваттисене кино пулӑшнипе сиплеҫҫӗ. Ку технологие центр иртнӗ ҫулхи авӑн уйӑхӗнче ӗҫлеттерсе янӑ.
Епле кино суйлассине центрӑн психотерапевчӗ палӑртать. Ушкӑнпа пӗр-пӗр фильм пӑхнӑ хыҫҫӑн ватӑсем кинона пӗрле сӳтсе яваҫҫӗ. Унти пулӑмсемпе сӑнарсене йышӑнасси кашни ҫыннӑн шалти комплексӗсенчен килет тесе ӑнлантараҫҫӗ специалистсем.
Кинотренинг вӑхӑтӗнче ҫӗнӗ шупашкарсем хальлӗхе «История дельфина», «Миссис Даутфайр», «А зори здесь тихие», «Белые росы» тата пилӗк Оскара тивӗҫнӗ «Форрест Гамп» фильма пӑхма ӗлкӗрнӗ. Унтан вӗсем пурте пӗрле пулса кинолентӑри сӑнарсен тыткаларӑшне, шӑпи вӗсен мӗншӗн ҫавӑн пек ҫаврӑнса тухнине сӳтсе явнӑ геройсемпе пӗрле савӑннӑ та, куляннӑ та.
Чӑваш Республикинчи кинематографистсен пӗрлешӗвӗ тӑван халӑхӑмӑрӑрӑн пӗрремӗш киноактриси ҫуралнӑранпа 113 ҫул ҫитнине ҫӑкӑр-тӑварпа асӑннине пӗлтерет.
ЧР кинематографистсен пӗрлешӗвӗн пайташӗсем тата чӑваш киноискусствипе кӑсӑкланакансем Тани Юнӑн Карачура патӗнчи масар ҫинчи вилтӑпри ҫине кайса килнӗ. Ушкӑна пӗрлӗх пуҫлӑхӗ Ультияр Цыпленков ертсе пынӑ. Унпа пӗрле унӑн ҫумӗ Илтимӗр Ефремов, Тани Юн тӑванӗ Светлана Березкина поэтесса, Юрий Сергеев режиссер, Юрий Спиридонов кинопродюсер, Николай Сахаров видеооператор тата 90-мӗш ҫулсенче «Чӑвашкино» пуҫлӑхӗ пулнӑ кайнӑ.
Кинематографистсем 2016, 2017, 2018-мӗш ҫулсем наци кинематографишӗн пысӑк пӗлтерӗшлӗ ҫулсем пулнине палӑртнӑ. Кӑҫал, ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, пӗрремӗш чӑваш фильмӗ «Атӑл пӑлхавҫисем» пысӑк экран ҫине тухнӑранпа 90 ҫул ҫитет. Ҫав куна халалласа ҫӗртмен 23-мӗшне Чӑваш кино кунӗ ят парсан тесе шухӑшлаҫҫӗ масар ҫине пухӑннӑ хастарсем. 2017 ҫулхи раштав уйӑхӗн 28-мешӗнче кино ӳкерес, сутас тата халӑх патне фильмсене илсе ҫитерес тесе йӗркеленӗ «Чӑвашкино» киностудине йӗркеленӗренпе 90 ҫул ҫитет.
Улатӑр пирки Николай Шмагин кинорежиссер документлӑ фильм ӳкересшӗн.
Николай Шмагин 1947 ҫулта улатӗрта ҫуралнӑ. Раҫҫейӗн хисеплӗ кинематографисчӗ шутланать. Евразири 5-мӗш телефорумра дипломант ятне «Алатырь - бел-горюч камень российский» документлӑ фильмшӑн, Евразин 12-мӗш телефорумӗнче «Старинные российские города» ярӑмпа ӳкернӗ фильмшӑн лауреат ятне тивӗҫнӗ.
1988 ҫулта Пӗтӗм Раҫҫейри кинематографин патшалӑх институтне вӗренсе пӗтернӗ. Унтан вӑл Мускавра юлса ҫӗршывӑн тӗп хулинче ӗҫлесе пурӑннӑ. Нумай ҫул Николай шмагин «Мосфильм» киностудире художник-декоратор, каярах кинорежиссер пулса тӑрӑшнӑ. Вӑл ӳкерме хутшӑннӑ хӑш-пӗр фильм, сӑмахран, «Горячий снег», «Они сражались за Родину», совет киновӗн ылтӑн фондне кӗнӗ.
Улатӑр ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ чухне Чӑваш Ене Николай Шмагин кинорежиссер килнӗ. Вӑл ҫитес вӑхӑтра хӑйӗн тӑван хули пирки документлӑ фильм ӳкерме тытӑнасшӑн.
Уяв вӑхӑтӗнче «Вырӑс провинцийӗнчи литература тӗлпулӑвӗсем» мероприяти иртнӗ. Унта Николай Шмагин хӑйӗн тӗллевӗ пирки пӗлтернӗ.
2002 ҫулта Николай Шмагин «Алатырь — бел-горюч камень российский» документлӑ фильмра режиссер-постановщик тата сценарист пулнӑ. Ун чухне вӑл Пиллӗкмӗш Еврази телефорумӗн ятарлӑ дипломне тивӗҫнӗ.
Улатӑрти вулавӑшра ирттернӗ тӗлпулура кинорежиссер пухӑннисене «Дом под горой», «Я хочу летать» повеҫӗсемпе, «Мишкина невеста», «Друг сердечный» калавӗсемпе паллаштарнӑ. Унта автор ачалӑхне, ашшӗ-амӑшне, юлташӗсене ӗҫне аса илнӗ.
Николай Шмагин хӑй Улатӑрта ҫуралнӑ. Вӑл Чӑваш Енре 1968 ҫулччен пурӑннӑ, унтан Мускава куҫса кайнӑ.
Савӑнӑҫлӑ ку хыпара «Чӑваш хӗрарӑмӗ» хаҫат ӗҫченӗ Марина Григорьева пӗлтерет.
Чӑваш Республикинчи электрон тата кинодокументаци патшалӑх архивӗ общество пурнӑҫне лайӑхлатас тӗллевпе йӗркелекен конкурсӑн регион шайӗнчи тапхӑрне хутшӑннӑ. Жюри членӗсем Чулхула, Улатимӗр, Вологда облаҫӗсенчи, Чӑваш, Мари, Мӑкшӑ республикисенчи организацисем сӗннӗ 276 проекта пӑхса тухнӑ. Республикӑри электрон тата кинодокументаци патшалӑх архивӗ хатӗрленӗ «Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине тата Литература ҫулталӑкне халалланӑ литература произведенийӗсемпе паллаштаракан ял тӑрӑхӗнчи кинофестиваль» пултарулӑх проект ҫӗнтерӳҫӗсен йышне кӗнӗ.
Грант укҫипе архив ҫӗнӗ кинолентӑсем туянасшӑн. Фондри ӗҫсене ял тӑрӑхӗсене илсе ҫитересшӗн. Хальлӗхе ҫакӑнти фильмсене Шупашкар халӑхне кӑна кӑтартнӑ. Кӗҫех ятарлӑ оборудовани вырнаҫтарнӑ «Киномобиль» культура центрӗ ҫула тухӗ.
Кинофестивале юпа уйӑхӗнче ирттересшӗн. Архив фондӗнчи фильмсене тӳлевсӗр кӑтартӗҫ.
Пӗлтӗр, шӑп та лӑп нарӑсӑн 24-мӗшӗнче Шупашкарта ҫӗнӗ пӗрлӗх йӗркеленнӗ — Чӑваш Республикинчи кинематографистсен пӗрлешӗвӗ. Хальхи вӑхӑтра унта тӗнче тетелӗнчи «Suvar TV» каналӑн ертӳҫи Ултиар Цыпленков, «Iltimer Studio» ертӳҫи Алексей Ефремов, «КоЮр» киновидео пӗрлӗхӗн ертӳҫисенчен пӗри Юрий Сергеев режиссёр тата Константин Ефремов композер (спецэффектсемпе ӗҫлекен ӑста), «Аксар» студи ертӳҫи тата директорӗ Алексей Иванов-Сӗрмек, «Орион» видеостуди директорӗ Вячеслав Оринов тата ыттисем кӗреҫҫӗ. Пурӗ 9 ҫын. Нумай пулмасть пӗрлӗх йышне «Чӑвашфильм» пӗрремӗш наци киностудийӗ» директорӗ Юрий Спиридонов тата Николай Сахаров режиссёр кӗнӗ.
Киноӳкерӳҫӗсен планӗсем кӑҫал пӗчӗк мар. Тӗслӗхрен ҫулталӑкӗпех кинокуравсем пулӗҫ. Унта пӗрлӗх пайташӗсем вырӑнти режиссёрсем тата пултарулӑх ушкӑнӗсем хатӗрленӗ фильмсене пӗрле тишкереҫҫӗ, сӳтсе яваҫҫӗ. Ҫитменлӗхсене палӑртаҫҫӗ, вӗсене мӗнле юсамаллине кӑтартаҫҫӗ.
Тепӗр кӑҫалхи пысӑк проект — Пӗтӗм чӑвашсен пӗрремӗш «Асам» кинофестивалӗ. Маларах ӑна пуш уйӑхӗнче ирттерме палӑртнӑччӗ, анчах та вӑхӑт хӗсӗккине пула нумай пулмасть иртнӗ кинематографистсен пӗрлешӗвӗн пухӑвӗнче кинофестивале чӳк уйӑхне куҫарма йышӑннӑ.
Чӑваш Енре «Хорло» тулли метражлӑ фильм ӳкерме палӑртнӑ. Режиссерӗ — Марат Никитин. Вӑл Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫуралса ӳснӗ. Фильм мӗн пирки пулӗ-ха?
Марат Никитин каланӑ тӑрӑх, Хорло ятлӑ хӗр аслашшӗпе ҫынсенчен аякра пурӑнать. Вӗсем утар тытаҫҫӗ, пыл сутаҫҫӗ. Вӗсене урӑх нимӗн те кирлӗ мар. Анчах пӗррехинче Хорло сарайра аманнӑ арҫынна Соктона тупать. Хорла ӑна юратса пӑрахать, арҫынна сыватас тесе вилнӗ амӑшӗн пулӑшу ыйтать. Лешӗ пулӑшать. Анчах Сокто сывалнӑ хыҫҫӑн ҫухалать. Хорлон вара ҫие юлать. Аслашшӗне каламасӑр полицире ӗҫлекен инкӗшӗ патне каять. Соктона СИЗОра шыраса тупаҫҫӗ. Вӑл темиҫе эрне каялла тарнӑ преступник-мӗн. Халӗ вӑл Хорлона палламасть те тейӗн. Инкӗшӗ Хорлона аборт тума хистет, анчах хӗр ачана хӑварма йышӑнать. Вӑл каллех хӑйӗн тӗнчине, аслашшӗ патне, таврӑнать.
Сценӑсене пӗр вырӑнта кӑна мар ӳкерӗҫ. Ӳкерӳ Ҫӗрпӳ, Красноармейски, Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче, Канаш ҫывӑхӗнче, Йӗпреҫре пулӗ. Тӗп эпицентр чӑваш ялӗ пулӗ.
Чи малтанах фильма Пушкӑрт Республикинче ӳкерме палӑртнӑ. Анчах ку тӑкаклӑ-мӗн. Чӑваш Енре хитре вырӑнсем нумай.
Юпа уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче «Кинори юратнӑ кӗвӗсем» гала-концерт пулӗ. Ӑна кинематограф 120 ҫул тултарнине халалланӑ.
Концерта «Тӗнче таланчӗсем» ыркӑмӑллӑх фончӗ йӗркелет. Ертӳҫи — Давид Гвинианидзе. Чылайӑшӗн шухӑшӗпе, «Тӗнче таланчӗсем» Раҫҫейри концерт лайӑх йӗркелекенсенчен пӗри. Вӑл вокал классика кӗввине сарма пулӑшать.
Концертра кино- тата телеэкрансенчи кӗвӗ шедеврӗсем янӑрӗҫ. Унта Олимп оперин тӗнче «ҫӑлтӑрӗсем», тӗнчери чи лайӑх опера театрӗсен солисчӗсем хутшӑнӗҫ: Сергей Дудинский, Элизабет Эннарис, Владимир Огнев.
Концерт 19 сехетре пуҫланӗ.
Чӑваш Республикинчи кинематографистсен «Аван» пӗрлешӗвӗ видеокурссене ҫырӑнма йыхравлать. Кӑҫал кӑна йӗркеленнӗ пӗрлӗх «КоЮр» кинопӗрлӗхпе пӗрле икӗ курс йӗркеленӗ: «Кинори видоемонтаж режессури» тата «Кинори видеоэффектсем».
Икӗ курс та юпа уйӑхӗнче пуҫланать, 5 уйӑхлӑха тӑсӑлать. Занятисем эрнере пӗр хут 16:00–19:00 вӑхӑтра «Чӑвашкино» ҫуртӗнче иртмелле. Заявкӑсене авӑнӑн 26-мӗшӗччен ярса памалла (кинематографсен сайчӗ урлӑ та яма юрать).
Чӑваш Республикинчи кинематографистсен «Аван» пӗрлешӗвӗ кӑҫал нарӑсӑн 24-мӗшӗнче йӗркеленнӗ. Унта «Сӑвар ТВ» тетелти канал, «КоЮр» киновидеопӗрлӗхӗ, «Аксар» студи, «Орион» студи тата ыттисем кӗнӗ. Ертӳҫӗ пулма Олег Михайлович Цыпленкова шантарнӑ. Ҫитес ҫул пӗрлӗх пӗтӗм чӑваш кинофестивальне ирттерме тӗллев лартнӑ.
-0.7 °C