Хамӑр пурӑнакан ҫурта, урама, тӑван яла тасалӑхра, тирпейлӗхре тытмалла. Анчах хӑшӗ-пӗрин пирки «эгоист» теес килет. Унашкал ҫынсемшӗн пӳрте, картише тасалӑхра тытни те ҫителӗклӗ. Урамра, ҫывӑхри ҫырма-ҫатрара ӑпӑр-тапӑр йӑваланнине куҫ курмасть унӑн.
Тепӗр тесен, ҫавнашкал ҫынсемех варалаҫҫӗ пулӗ-ха. Нумаях пулмасть Сӗнтӗрварри районӗнчи Туппай Сӗмӗл ялӗнче пулса курма тӳр килчӗ. Питӗ илемлӗ вырӑнта вырнаҫнӑ ял. Сӑртлӑ вырӑн чӑннипех те куҫа илӗртет. Малтанах ялти урамсем тирпейлӗ пулнинчен, пӗр ҫӳп-ҫап та йӑваланманнинчен тӗлӗнтӗмӗр. «Питӗ таса, тирпейлесех тӑраҫҫӗ пулмалла», - шухӑшларӑмӑр эпир. Анчах кайсан-кайсан тарӑн ҫырма куҫ тӗлне пулчӗ. Унта вара ҫӳп-ҫап – купипех! Ав ӑҫта килсе тӑкаҫҫӗ ӑпӑр-тапӑра. Вырӑнти депутат ӗнентернӗ тӑрӑх, ҫав «свалка» кӑҫал ӳссе ларнӑ. Пӗлтӗр те ҫавнашкал ӳкерчӗк пулнӑ-ха, анчах ҫӳп-ҫапа пушарнӑй машини чӗнсе илсех ҫунтарнӑ. Кӑҫал каллех ҫав купа ӳссе ларнӑ. Чи тӗлӗнмелли – ялти ҫынсенчен нихӑшӗ те унта ҫӳп-ҫап килсе пӑрахнине йышӑнмасть. Пӗлӗтрен тӑкӑнать-шим вара? Ялти тарӑн ҫырмана кам ӑпар-тапӑр килсе петӗр ӗнтӗ?
Ҫӗмӗрле районӗн официаллӑ порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх ҫак тӑрӑх хӗлле хушшинче пухӑннӑ каяшран икӗ уйӑх хушшинче тасаласшӑн. Ку ӗҫе тума икуйӑхлӑх пуҫарнӑ — вӑл акан 1-мӗшӗнче пуҫланӗ те ҫу уйӑхӗн 31-мӗшӗнче вӗҫленмелле.
Ҫак вӑхӑт хушшинче кашни ял тӑрӑхӗнче юра вӑхӑтра турттарса тухмалли, тӗрлӗ ҫӳп-ҫапран тасатмалли, тирпей-илем кӳмелли, симӗслентермелли мероприятисем ирттерӗҫ. Тӗрлӗ предприятисемпе учрежденисене вара шанса панӑ лаптӑксене хӑйсен вӑйӗпе тасатма, тирпейлеме сӗннӗ. Ку ӗҫе эрнере пӗр хутран кая мар ирттерсен аван пулни пирки каланӑ.
Хӗл иртнӗ хыҫҫӑн тавралӑх ҫӳп-ҫаппа тулни никамшӑн та кӗтменлӗх мар ӗнтӗ. Юр ирӗлнӗ хыҫҫӑн унччен курӑнман каяш ҫиеле тухать, илеме пӑсать. Тирпей-илем кӗртес ӗҫе ҫапла май кашни хӗл хыҫҫӑн ирттерме тивет. Ытларах пайӗпе шӑматкунлӑхсем тӑваҫҫӗ. Чылай чухне ҫак ӗҫ тӳлевсӗр.
Монополипе кӗрешекенсем ҫӳп-ҫап илсе тухмалли хаксене вӑйпа сӗннӗшӗн Чӑваш Енӗн тарифсемпе ӗҫлекен патшалӑх службине апла тума юраманни пирки асӑрхаттарса ҫыру янӑ.
Тарифсемпе ӗҫлекенсем монополипе кӗрешекенсен умӗнче ертӳллӗ (управляющи) компанисене ҫӳп-ҫап турттарса тухмалли хака пӗр кубометршӑн 340 тенкӗ тесе йышӑнмалла тесе янӑ ҫырушӑн айӑпа кӗнӗ. Кунашкал ҫыру яни антимонопольщиксен шухӑшӗпе конкуренцине пӑсма пултарать тата хаксен виҫине вӑйпа сӗнет. Ҫавна май ака уйӑхӗн 25-мӗшӗччен ҫак ҫырӑва каялла чӗнсе илме тата сайтри информацие кӑларса пӑрахма хушнӑ.
Аса илтеретпӗр, ҫуп-ҫапа полигона таран илсе тухассин хакне Ҫӗнӗ Шупашкар ҫывӑхӗнче ҫӗнӗ полигона уҫнӑ хыҫҫӑн ӳстерчӗҫ. Вӑл ытла та пысӑк пулни Владимир Путина та кӑсӑклантарнӑччӗ.
Ҫӗрпӳ районӗнче иртнӗ ҫулхи ӗҫ-хӗле тишкермелли канашлура унта ҫӳп-ҫап тирпейлессипе ҫыхӑннӑ ыйту ҫивӗччине палӑртнӑ. Пӗтӗмлетӳллӗ пухӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хутшӑннӑ.
«Ҫӗрпӳ районӗн лайӑх енсем сахал мар. Харпӑр хӑй тупӑшне пухас ӗҫ кӑтартӑвӗпе район республикӑри ытти муниципалитетсем хушшинче хисеплӗ иккӗмӗш вырӑн йышӑнать. Юлашки ҫулсенче муниципалитетра пӗчӗк тата вӑтам услам ӗҫ сфери те курӑмлӑ аталанса пырать. Ял хуҫалӑх тытӑмӗ те кӑтартуллӑ ӗҫлени никамшӑн та вӑрттӑнлӑх мар», — тенӗ Михаил Игнатьев.
Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Казаков докладра муниципалитетӑн ҫитӗнӗвӗ сахал маррине каланӑ.
Чӑваш Енри влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, «тепӗр пысӑк ыйту — тавралӑхри ҫӳп-ҫапа тирпейлесе пуҫтарасси». Районти икӗ муниципалитетра ыйту ҫав тери ҫивӗч иккен.
Шупашкар хула администрацийӗ хулари ҫӗр лаптӑкӗсен тасалӑхне сӑнасах тӑрать.
Кӑрлач уйӑхӗн 9-25-мӗшӗсенче администрацин специалисчӗсем вырӑна тухса тӗрӗслевсем ирттернӗ. Вӗсем хӑш-пӗр ҫӗрте ҫитменлӗхсене тупса палӑртнӑ.
Юраман ҫӗре ҫӳп-ҫап тухса пӑрахнӑ виҫӗ тӗслӗхе шута илнӗ. Айӑплисене административлӑ майпа явап тыттарӗҫ.
2016 ҫулхи раштав уйӑхӗн 21-мӗшӗнчи кӑтартусене ӗненес тӗк, ҫӳп-ҫаппа тултарнӑ ҫӗр лаптӑкӗ 2366 тӑваткал метрпа танлашнӑ. Кӑрлачӑн 23-мӗшӗ тӗлне вара кунашкал лаптӑк 999,25 тӑваткал метр чакнӑ. Халӗ пӗтӗмпе ҫӳп-ҫаппа вараланнӑ 1266,75 тӑваткал метр юлнӑ.
Куславкка районӗнчи Тӗрлемес ялӗнче пурӑнакансем ҫӳп-ҫап купипе питех те кӑмӑлсӑр. Ӑпӑр-тапӑра кӳршӗ регионтан, Тутарстанран, килсе тӑкаҫҫӗ.
Ку ыйту тӗрлемессене 20 ҫул каяллах пӑшӑрхантарма пуҫланӑ. Унтанпа вӗсем Тутарстанри тӗрлӗ ведомствӑна вун-вун ҫыру ӑсатнӑ. Юлашки ҫырӑва унти Экологи министерствине ҫырнӑ. Айӑплисене явап тыттарни пирки пӗлтернӗ. Анчах ҫӳп-ҫап купине хупасси пирки никам та шарламан. Ҫитменнине, купа пысӑкланса кайсан кӳршӗ регионтан трактор-машинӑпа килсе ӑна таптаҫҫӗ. Айӑплисене явап тыттарнӑ-и е ҫук-и — анчах купа пысӑклансах пырать.
Россельхознадзор палӑртнӑ тӑрӑх, кӳршӗ регионсем тӗрлемессен ҫӗрӗ ҫине 12 соттӑй кӗрсе кайса тӑкнӑ. Тӗрлемессем тавралӑха вараланӑшӑн питӗ кулянаҫҫӗ.
«Ҫыхӑнура» (на-связи.ru) форум Чӑваш Енӗн строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министрӗн пӗрремӗш ҫумӗпе Максим Ивановпа «Тӳрӗ лини» ирттерме палӑртнӑ. Асӑннӑ порталӑн форумӗнчи онлайн-консультаци раштавӑн 15-мӗшӗнче 10 сехетрен пуҫласа 12 сехетчен пырӗ.
Тӳре-шарана ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхпа тата тӗплӗ юсавпа ҫыхӑннӑ ыйтусене памаллине пӗлтернӗ. Порталта ҫырнӑ тӑрӑх, ыйтусене халех хатӗрлеме юрать. Чӑн та, хӑшӗсем ыйтма пуҫланӑ та ӗнтӗ. Канашри Йӗпреҫ шосси ҫинчи 5-мӗш ҫуртӑн путвалӗнче каяша хӑҫан тасатӗҫ, вырӑнти управляющи компани шарламасть тесе ҫырнӑ пӗри. Тепри вара министерство икӗ уйӑх ӗнтӗ хуравламасть тесе ӗнентернӗ май ведомствӑна саккуна шӗкӗлчеме сӗнет.
Шупашкарти хӑш-пӗр ҫынсем ҫӳп-ҫапа контейнера мар, ҫырмана пӑрахаҫҫӗ. Ҫавна май чиновниксем хысна укҫине ҫӳп-ҫапа пуҫтарас тесе тӑкаклама тивет.
Кӑҫалхи кӗркунне ирӗк памасӑр йӗркеленӗ 77 купана тӗп тунӑ. Ҫӳп-ҫапа ытларах чухне ҫырмана ывӑтаҫҫӗ, унтан вара пуҫтарма питӗ йывӑр. Илсе тухайманнине ҫӗрпе танлаштарма тивет. Тӗслӗхрен, пӗр ҫырмана 10 КамАЗ тӑпра килсе тӑкнӑ.
Пӗлтӗр юпа уйӑхӗнче пӗр ҫӳп-ҫап купи ҫунма тытӑннӑ. Кайран ӑна тӗп тунӑ. Хӑш-пӗр вырӑна контейнер лартнӑ. Ҫӳп-ҫапа илсе тухаҫҫӗ. Анчах ҫынсенчен чылайӑшӗ ҫӳп-ҫапа илсе тухмашкӑн килӗшӳ ҫырма хирӗҫ. Нумай та укҫа кирлӗ мар ӗнтӗ — 50 тенкӗ ҫеҫ.
Теприсем ҫӳп-ҫапа ҫырмана пӑрахса ҫунтараҫҫӗ. Анчах вӗсем ҫутҫанталӑка та, хӑйсене те сиен кӳнине ӑнкармаҫҫӗ. Малашне администраци кам йӗркене пӑснине тупса палӑртмашкӑн видео лартасшӑн.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Канашри пӗр пуҫлӑха костюм хывса ҫӳп-ҫап тиеме хушнӑ. Унта вӑл ӗнер пулнӑ.
Промышленность хулинчи ҫивӗч ыйтусенчен пӗри — ҫӳп-ҫап турттарманни. Тиесе каяҫҫӗ-ха ӑна, анчах вӑхӑтра мар тата ӗҫе тӗплӗн пурнӑҫламаҫҫӗ. «Юрать, хал хӗл те. Ҫулла чӑтмалла мар шӑршӑ тӑрать. Ҫӳп-ҫапа темиҫе уйӑх ӗнтӗ турттарса кайман», — элекленӗ Элтепере канашсем.
Ҫӳп-ҫап турттаракан компани «Чистый город» (чӑв. Таса хула) муниципалитетӑн унитарлӑ предприятийӗ парӑма кӗрсе кайнипе сӑлтавланӑ. Ҫынсем те тӗрлӗрен: пӗрисем тӳлеҫҫӗ, теприсем — ҫук.
Йӑлари каяша турттаракан предприяти пуҫлӑхне Михаил Игнатьев костюм хывса ҫӳп-ҫап тиеме хушнӑ. Канаш хула администрацийӗн пуҫлӑхне Владислав Софронова та сӑмах хытах лекнӗ. Икӗ эрнере йӗркене кӗртмесен ӑна Элтепер отставкӑна ярассипе хӑратнӑ.
Канашри «Таса хула» предприяти директорӗ тӗлӗшпе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Хулари урамсенчен уйӑх ытла ӗнтӗ ҫӳп-ҫап илсе тухман. Утма ҫук.
Елена Макарова «Про Город» хаҫатран пулӑшу ыйтнӑ. Асӑннӑ предприяти хӑйӗн тивӗҫӗсене ҫурла уйӑхӗн вӗҫӗнче пурнӑҫлама пӑрахнӑ-мӗн. Урамра ҫӳп-ҫап тултарнӑ хутаҫсем йӑваланни ҫынсене тарӑхтарать. Ку хула илемне те пӗтерет. Организаци ӗҫченӗсем ним калама та аптӑраҫҫӗ. Ҫынсем ку ыйтупа прокуратурӑна та ҫитнӗ.
Елена каланӑ тӑрӑх, ҫакна пула хулара йӗкехӳресем, шӑшисем ӗрченӗ, йытӑсем йышланнӑ.
Подряд организацийӗн техника ҫӗмӗрӗлнӗ-мӗн. Ӑна юсаҫҫӗ. Канмалли кунсенче ҫӳп-ҫапа пӗчӗккӗн илсе тухма тытӑннӑ.
+15.3 °C