Авӑн уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Пӗрлехи суйлав кунӗнче чӑваш парламентне тата вырӑнти хӑй тытӑмлӑхсен пухӑвне 70 депутата суйламалла. Суйлав 21 муниципалитетра иртмелле.
Ытларахӑшӗ «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей», РФКП, РЛДП, «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» тата пенсионерсен ячӗпе суйлава хутшӑнать. Вӗсен нихӑшӗн те суйлавҫӑсене алӑ пустармалла мар. Пенсионерсен партийӗ ячӗпе кӗрешӗве ветерансем ҫеҫ мар, ҫамрӑк политиксем те тухнӑ.
«Парламента тата муниципалитет пухӑвӗсене эпир ултӑ кандидата тӑратрӑмӑр», — тенӗ пенсионерсен партийӗн регионти ертӳҫи Николай Степанов. Хӑш-пӗр кандидат ҫамрӑккишӗн вӑл пӑшӑрханма сӗнмест, мӗншӗн тесен вӑхӑт хӑвӑрт иртет, паянхи ҫамрӑксем сисмӗҫ те тивӗҫлӗ канӑва тухӗҫ. Тата ҫамрӑксем пенсионерсен правине хӳтӗлесшӗн иккен.
Тӗнчери чи аслӑ арҫын Израильти Хайфа хулинче 113 ҫула ҫитсе вилнӗ. Ҫакна ҫурлан 11-мӗшӗнче The Haaretz пӗлтернӗ.
Исраэль Кристал Польшӑра 1903 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче ҫуралнӑ. 1940 ҫулта Кристал Освенциме куҫарнӑ. Еврейсене массӑллӑ пӗтернӗ чух арӑмӗпе икӗ ачине ҫухатнӑ. Каярах тепре авланнӑ, 1950 ҫулта Израиле пурӑнма куҫнӑ. Унта вӑл вӑрҫӑ пуҫланиччен канихвет кӑларса укҫа туса пурӑннӑ.
2016 ҫулта Ясутаро Коидэ яппун ҫынни 112 ҫула ҫитсе вилнӗ хыҫҫӑн 112 ҫулти Кристала тӗнчери чи аслӑ арҫын тесе йышӑннӑ.
Гиннес рекорчӗсен кӗнеки Кристала чи асли тесе Польшӑри архивра унӑн ҫулне ҫирӗплетекен хутсем тупӑнсан йышӑннӑ. Архивра арҫын 1918 ҫулта Лодзи хулинче пурӑнни ҫинчен документсем тупӑннӑ. Ун чух вӑл 15-ре пулнӑ.
Хӗрарӑмсенчен халӗ чи асли — Ямайкӑри 117 ҫулти Вайолет Мосс Браун.
Утӑ ҫулса ҫеҫ те мар, пахча ҫимӗҫ ӳстерсе, ҫум курӑкран тасатса.
Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрта халӑха киле тухса пулӑшакан уйрӑмсем иккӗ. Вӗсем 169 ҫынна пулӑшу кӳреҫҫӗ. Социаллӑ ӗҫченсен куҫӗнчен пӑхакансем хушшинче сусӑрсем, вӑрҫӑ тата ӗҫ ветеранӗсем, пӗччен пурӑнакан кинеми-мучисем, сахал тупӑшлисем пур.
Хӑйсен хӳттине илнисем патне социаллӑ ӗҫченсем эрнере икӗ хутран кая мар ҫӳреҫҫӗ. Халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрта ӗнентернӗ тӑрӑх, кирлӗ пулсан унтан та ытларах хутлаҫҫӗ.
Центрӑн килте социаллӑ пулӑшу кӳрекен уйрӑмӗсен ертӳҫисем Екатерина Москаленко тата Татьяна Васильева ватӑсем патне килӗсене ҫитсе социаллӑ ӗҫченсен тӑрӑшӑвне тӗрӗслеҫҫӗ.
Шупашкарта пурӑнакан ватӑ хӗрарӑм 300 пин тенкӗсӗр тӑрса юлнӑ. Халӗ полицейскисем ултавҫӑна шыраҫҫӗ.
79 ҫулти хӗрарӑм полицие утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче килнӗ. Вӑл каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, ун патне урамра хӗр пынӑ та пӗр эрне пурӑнма ирӗк ыйтнӑ. Ватӑскер хирӗҫлемен.
Унтан ҫакскер кинемее укҫа хакӗ пӗтнине ӗнентернӗ, ырантан вӗсене улӑштарма тытӑнаҫҫӗ имӗш. Унтан ватӑскер банка кайнӑ та укҫи-тенкине илнӗ.
Унтан хӗр хваттер хуҫи чирлине пӗлтернӗ. Ватӑскер унран пулӑшу ыйтнӑ. Ҫапла вӗсем сывалмалли йӑла тунӑ, ҫуртапа пӗрле укҫа та хунӑ. Кун хыҫҫӑн хӗр укҫана хаҫатпа чӗркесе шкап тӑррине хума, унтан чиркӗве кайма ыйтнӑ. Паллӑ ӗнтӗ: ҫав вӑхӑтра хӗр те, 300 пин тенки те ҫухалнӑ.
Ҫӗмӗрле хулинче пурӑнакан Ольга Яфаркина 103-мӗш хутчен ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ. Хӑй вӑл Тутар Республикинче ҫуралнӑ, йышлӑ хресчен ҫемйинче ҫитӗннӗ. Ашшӗне кулак тесе айӑпласан ссылкӑна ӑсатнӑ. Кун хыҫҫӑн хӗрачана Ҫӗмӗрлери тӑванӗсем илсе кайнӑ. Ольга темиҫе ҫултан каялла тӑван тӑрӑхнех таврӑннӑ.
1937 ҫулта вӑл ялти каччӑпа ҫемье ҫавӑрнӑ. Вӗсен икӗ хӗр ҫуралнӑ. Мӑшӑрне вӑрҫа илсе кайнӑ, унта вӑл йывӑр аманнӑ, ҫапах, телее, киле таврӑннӑ. Каярахпа ҫемье Ҫӗмӗрле хулине пурӑнма куҫнӑ.
Ольга Яфаркинӑна сумлӑ ҫуралнӑ кунпа саламламашкӑн тӳре-шара ҫитнӗ.
Шупашкарта полицейскисем ҫамрӑк хӗрарӑма тытса чарнӑ. Вӑл тивӗҫлӗ канури хӗрарӑмӑн 700 пин тенке яхӑн укҫине вӑрланӑ.
Ҫакскер ватӑ ҫыннӑн хваттерне собесран килнӗ тесе кӗнӗ. Чеескер хӗрарӑмӑн айванлӑхӗпе тата ырӑ кӑмӑлӗпе усӑ курса укҫине вӑрланӑ. Телее, вӑрра темиҫе сехетрен тытса чарма май килнӗ.
Кил хуҫи ҫав кунах полицие шӑнкӑравланӑ. Иртен-ҫӳрен ҫав хӗрарӑмӑн машинин номерне астуса юлнӑ. Ӑна татса чарас тесе «Перехват» план хута кайнӑ.
Машина номерне хулари пӗтӗм патруле пӗлтернӗ. Кӗҫех «объекта» тӗп урамсенчен пӗринче асӑрханӑ. Полицейскисем хӑвалама тытӑннӑ, лешӗ тарайман.
Машинӑра Кострома, Ярославль облаҫӗсенчи тӑватӑ ҫын ларнӑ. Пӗрин сумкинче ватӑ хӗрарӑмӑн 700 пин тенкине тупнӑ. Кил хуҫипе хӗрарӑм полици уйрӑмӗнче тӗл пулнӑ. Лешӗ макӑрса каҫару ыйтма пикеннӗ, анчах кинемей унӑн юри хӑтланӑвне ӗненмен. Полицейскисем ватӑ ҫынсене тепӗр хутчен аса илтереҫҫӗ: тимлӗрех пулмалла, ют ҫынсене хваттере кӗртмелле мар.
Чӑваш Енре ватӑсене йӳнӗ хакпа канма майсем туса парасшӑн. Республикӑра кӑҫал йӗркеленӗ Туризм тата культура енӗпе ӗҫлекен информаци центрӗ халӗ шӑпах ҫав ыйтупа пуҫ ватать.
Чӑваш Республикин Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерствинче хыпарланӑ тӑрӑх, маларах асӑннӑ центр аслӑ ҫулхисене ҫӑмӑллӑхлӑ условипе кантарма май туса парас ыйтӑва туризм енӗпе ӗҫлекен организацисемпе хускатнӑ. Хальлӗхе ыйту татӑлса пӗтмен, анчах калаҫу малалла пырать.
Ку хыпара Чӑваш Республикин культура министрӗ Константин Яковлев ӗнер Ижевскри форумра пӗлтернӗ. Унта ватӑсене культура пурнӑҫне явӑҫтарассипе регионсенче епле ӗҫленине тишкернӗ, чи лайӑх проектсемпе паллаштарса регионсенчи пайташсем тухса калаҫнӑ. Пирӗн регион министрӗ ҫавӑнта доклад тунӑ.
Чӑваш Енре хальхи вӑхӑтра ветерансен хорӗсем — 23. Вӗсенчен 15-шӗ халӑх ячӗллӗ.
Ветерансен хорне тӗрлӗ ҫулхисем ҫӳреҫҫӗ: тинтерех тивӗҫлӗ канӑва тухнисенчен пуҫласа тӑнлавне самаях пас тытнисем таранах. Хорта ытларах хӗрарӑмсем пулни те вӑрттӑнлӑх мар. Сӑлтавне специалистсем темле ӑнлантараҫҫӗ те, анчах, сӑнанӑ тӑрӑх, хӗрарӑмсем хастартарах, вӗсен кун-ҫулӗ те вӑрӑмрах.
Ҫав вӑхӑтрах чӗрӗ арҫынсем те ҫук мар. Ветерансен хорне ҫӳрекен 600 ытла кинемипе мучи хушшинче 96 ҫулти ҫын та пур. Арсений Питеркин ятлӑскер — хорта чи асли. Ку хыпара Чӑваш Республикин культура министрӗ Константин Яковлев ӗнер Ижевскри форумра пӗлтернӗ. Унта ватӑсене культура пурнӑҫне явӑҫтарассипе регионсенче епле ӗҫленине тишкернӗ. Пирӗн регион министрӗ ҫавӑнта доклад тунӑ.
Шупашкар районӗнчи кинеми-мучисем социаллӑ пулӑшу кӳрекен центр пулӑшнипе вӗҫӗмех тӗрлӗ ҫӗре тухса ҫӳреҫҫӗ. «Социаллӑ туризм» проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май йӗркелекен экскурсисемпе ҫулҫӳревсене ватӑсем кӑмӑлпах хутшӑнаҫҫӗ. Алла туя тытни те ҫула тухма вӗсене чӑрмав кӳмест.
Шорккари ваттисен ҫуртӗнче пурӑнакансем нумаях пулмасть Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрне ҫитнӗ. Ҫурт ертӳҫи Лариса Афанасьева вӗсене «Туя туй пек тaвар-и?» спектакле илсе кайнӑ. Арсений Тарасов пьеси тӑрӑх лартнӑскере Шорккари ватӑсем кӑмӑлласа йышӑннӑ. «Камит пӗр самант пек иртсе кайрӗ. Ун пек хаваслӑ спектакльсене тата кайса курма хатӗр», — теҫҫӗ ваттисен ҫуртӗнче канлӗх тупнӑ ватӑсем.
Ҫӗнтерӳ кунӗ — ҫулталӑкри чи пӗлтерӗшлӗ уяв. Шел те, ветерансен йышӗ ҫулсерен чакса пырать. Вӑрҫӑ вут-ҫулӑмӗ витӗр тухнӑ, фашистсемпе куҫа-куҫӑн тӑрса ҫапӑҫнӑ паттӑрсен йышӗ питӗ сахал. Халӗ Ҫӗнтерӳ парадне хутшӑнакан ветерансенчен чылайӑшӗ — вӑрҫӑ «хӳрине» лекнӗ салтаксем.
Пирӗн ялта пӗр ветеран та юлмарӗ. Шел питӗ… Пӗчченех пурӑнатчӗ вӑл. Арӑмӗ вилчӗ. Ачи-пӑчи пур-ха, анчах ватӑскере, ӑспа кӑштах арпашӑнма пуҫланӑскере нихӑшӗ те пӑхмарӗ. Пачах пӑхмарӗҫ теме ҫук-ха. Хамӑр ялтах пурӑнакан ывӑлӗн ҫемйи кашни кун пырса ҫӳретчӗ, апат пӗҫерсе паратчӗ. Анчах ватӑ ҫын пӗчӗк ача пекех-ҫке-ха вӑл, унран пӗр самантлӑха та куҫ вӗҫертмелле мар. Пенси самаях илетчӗ. Пенси валеҫмелли кун ҫитсен ачи-пӑчи «чӗрӗлсе» тӑрать. Пурне те укҫа кирлӗ. Пӗр мӑнукӗ килсе макӑрать: «Пирӗн кредит тӳлемелле, укҫа ҫитмест». Тепри пырса йӑлӑнать. Ҫапла ватӑскерӗн укҫине пайласа пӗтеретчӗҫ.
Пӗррехинче ветеран арпашӑнса кайнӑ та килтен тухса утнӑ. Темиҫе кун шырарӗҫ ӑна. Ҫуркуннеччӗ, кӑштах сивӗрехчӗ. «Ватӑ, таҫта шӑнса вилчӗ пуль», — калаҫкаларӗҫ ялта.
+15.3 °C