«Юрма» агрохолдинг ҫынсене ырӑ мар шӑршипе йӑлӑхтарсах ҫитернӗ пулмалла. Ара, ҫанталӑк ӑшӑтнӑ май Шупашкарта тӑтӑшах лайӑх мар шӑршӑ сарӑлать. Ҫынсен шухӑшӗпе, ку «Юрма» агрохолдинг айӑпӗ. Хапрӑкӑн чӑх-чӗп каяшне упрамалли вырӑн пур.
Ҫынсем ырӑ мар шӑршӑпа кӗрешмелли хӑйне евӗр мел тупнӑ: Шупашкарта агрохолдинга байкот тума чӗнсе калакан листовкӑсем ҫыпӑҫтарса тухнӑ. Унашкаллисене Воробьев композиторсен урамӗнче, Хулаҫум вокзалӗ ҫывӑхӗнче, МТВ-центра ҫӗр айӗн каҫмалли вырӑнта тата ытти ҫӗрте асӑрханӑ.
Листовка ҫине противогаз ӳкернӗ чӑх ӳкернӗ, «Нет Юрме» тесе ҫырнӑ.
ЧР Арбитраж сучӗ «Юрма» агрохолдинга 150 пин тенкӗлӗх штрафлама приговор вуланӑ. Аса илтерер: тавӑҫа Россельхознадзор тӑратнӑ. Ведомство палӑртнӑ тӑрӑх, агрохолдинг техрегламента пӑснӑ, ҫавна май ҫынсен пурнӑҫне е сывлӑхне, патшалӑх е муниципалитет пурлӑхне, тавралӑха, чӗрчунсене, ӳсен-тӑрана сиен кӳнӗ.
Сӑмах май, авӑн уйӑхӗнче хапрӑка 50 пин тенкӗлӗх штрафланӑ. Енчен те агрохолдинга КоАПӑн 14.42-мӗш статйин 2-мӗш пайӗпе тепӗр хутчен явап тыттарчӗҫ тӗк унӑн ӗҫӗ-хӗлне 90 талӑклӑха чарса лартма пултараҫҫӗ.
Кӑҫалхи ҫуркуннеренпе судра Россельхознадзор тӑратнӑ икӗ тавӑҫа та пӑхса тухнине палӑртмалла. Пӗринче палӑртнӑ тӑкак – 144 миллион тенкӗ, тепринче – 160 миллион тенкӗ.
«Юрма» агрохолдинг чӑх каяшне тирпейлекен савут хута яма палӑртни пири ҫырнӑччӗ. Ӗнер савут строительствин ыйтӑвне халӑх итлевӗнче пӑхса тухнӑ. Кун пирки «Ҫыхӑнура» форум «Тӑван Ен» хаҫат каҫҫи ҫине кӑтартса пӗлтерет.
Тӑрӑллӑ машинӑсемпе кунсерен 250-370 тонна каяш савута илсе тухма палӑртнӑ. Унта ферментсем хушӗҫ. Тӗрлӗ процедура ирттернӗ хыҫҫӑн каяша типӗтӗҫ, упаковкӑсене вырнаҫтарӗҫ та склада ӑсатӗҫ. Агрохолдинг Йӑршшу юханшывне каяш яма пӑрахасси пирки те пӗлтернӗ.
Владимир Ермолаев хуҫа палӑртнӑ тӑрӑх, чӑх каяшне типӗтнӗ чухне унран ҫӑкӑр-булка евӗр шӑршӑ кӗрӗ. Вӑл ҫынсене те тав тунӑ: «Тавах чӑтнӑшӑн. Манӑн чи малтан Раҫҫейӗпе те сахал предприяти тӑвас килетчӗ. Кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗ пулман тӑк, тен, сире ҫӑмӑлрах пулӗччӗ. Анчах эпир кунсерен 120 тонна какай туса кӑларатпӑр, унӑн ҫур пайӗ республикӑра юлать».
Ҫынсем савута палӑртнӑ вырӑнта тунине хирӗҫ. Агрохолдинг ертӳлӗхӗ ку ыйтӑва тепӗр хутчен пӑхса тухма шантарнӑ. Итлевре ҫывӑхри ялсенчи ҫынсене паспорт кӑтартсан чӑх какайне йӳнӗрехпе парасси пирки те калаҫу пулнӑ.
Шупашкар районӗнче 2020 ҫул тӗлне чӑх каяшне тирпейлекен савут хута ярасшӑннине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, кун валли 270 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ.
Шупашкар районӗнче тата Шупашкарта пурӑнакансем «Юрма» предприятинчен сарӑлакан каяш шӑрши тӗлӗшпе нумай шавлаҫҫӗ. Хапрӑка хупмалла тесе петици ҫыракансем те тупӑннӑччӗ.
Паян Шупашкар районӗнчи «Юрма» агрохолдингра Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫин ҫумӗ — ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов пулнӑ. Предприятин ертӳҫи Владимир Ермолаев савут валли ҫӗре ятарлӑ тӗллевпе куҫарнӑ. Ӗҫе пуҫӑнма ҫак эрнере район администрацийӗнче ирӗк илме ӗмӗтленеҫҫӗ.
Савут кайӑк-кӗшӗк тислӗкне тирпейлесе гранула кӑларма тытӑнӗ.
2020 ҫул тӗлне чӑх каяшне тирпейлекен савут хута ярасшӑн. Кун валли 270 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ.
Кунашкал савута «Юрма» агрохолдинг тума палӑртине унччен сайтра хыпарланӑччӗ. Организаци ҫак пысӑк проекта пурнӑҫа кӗртмешкӗн ҫул-йӗр карттине хатӗрленӗ.
Ҫӗнӗ савутра талӑкне 400 тонна каяш тирпейлесшӗн. Каяша типӗтсе гранула евӗр тӑвӗҫ, кайран унпа ял хуҫалӑхӗнче тӑпра пахалӑхне лайӑхлатас тӗллевпе усӑ курасшӑн.
Хальлӗхе агрохолдинг каяша уя тӑкать. Унӑн шӑрши Шупашкарта та сарӑлать. Ку ҫынсене, паллах, килӗшмест. Эппин, савут хута яни ҫак пӑтӑрмаха та пӗтерме пулӑшӗ.
Авӑн уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ЧР Экономика аталанӑвӗн министерствинче «Юрма» агрохолдинга ҫӑмӑллӑхлӑ займ парас ыйтӑва пӑхса тухнӑ. Ку укҫапа хапрӑкра каяша утилизацилессипе тата какай хатӗрлессипе ҫыхӑннӑ проектсене пурнӑҫа кӗртесшӗн.
Тӗрӗссипе, агрохолдинг ертӳҫи Владимир Ермолаев пӗлтӗр юпа уйӑхӗнче те проекта пурнӑҫа кӗртмешкӗн 300 миллион тенкӗ ыйтса заявка ҫырнӑ. Хальхинче мӗн чухлӗ укҫа кирлине пресс-релизра палӑртман.
Палӑртмалла: республика аталанӑвӗн фончӗ тӗллевлӗ займсене 5 процентпа 7 ҫул таран 50-500 миллион тенкӗ парать.
Чӑваш чӗлхи мӗн тума кирлӗ? Ҫакнашкал ыйту хӑш-пӗр ҫынсенчен час-часах илтме пулать. Чӑваш чӗлхин кирлӗлӗхне туйманнипех ӗнтӗ хальхи вӑхӑтра ашшӗ-амӑшӗ, хӑйсем те сисмен хушӑра, ачисене вырӑсла ҫитӗнтереҫҫӗ. Мӗн пӗчӗкрен пуҫласа ҫак ыйту сиксе тухать. Ача пахчине каймалла ачан? Каймалла. Унта вара пурте вырӑсла калаҫаҫҫӗ. Апла-тӑк, мантарӑн ачи ыттисемпе хутшӑнма пултартӑр тесе ӑна мӗн пӗчӗкрен садике хатӗрлесе вырӑсла калаҫса ӳстермелле.
Шкул ҫулне ҫитсен вара чӑваш чӗлхине пӳлекен тепӗр чикӗ сиксе тухать. 1–4 класс пӗтернӗ хыҫҫӑн ачан экзамен тытмалла, тӑватӑ ҫул хушшинчи пӗлӳ пухнине ҫирӗплетсе кӑтартмалла. Вӑл вара — вырӑсла. Ача тӑватӑ ҫул чӑвашла вӗреннине хальхи вӗренӳ системи пӑхса та тӑмасть, ним шутне та тӑратмасть — ачан хуть те мӗнле экзамена вырӑсла тытмалла. Кайран тепӗр чӑрмав — вӗренӳ процессӗ вырӑс чӗлхи ҫине куҫать. Чӑрмав тесе эп ӗнтӗ чӑваш чӗлхин кирлӗлӗхне ҫул паман пулӑма калатӑп. Ҫитӗннӗҫемӗн вӗсен йышӗ нумайланса та нумайланса пырать — ОГЭ, ЕГЭ, аслӑ шкула вӗренме кӗрес тесен экзамен йӑлт вырӑсла.
Ӗнер ЧР Ял хуҫалӑх министерствинче «Юрма» агрохолдингра чӑх-чӗп каяшне тирпейлес ыйтӑва пӑхса тухнӑ. Шупашкарти ырӑ мар шӑрша ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев та туйнӑ ахӑртнех — ку ыйтупа канашлу ирттернӗ.
Хапрӑк ертӳҫи Владимир Ермолаев каяшран удобрени тумалли проектпа паллаштарнӑ. Сӑмах май, унччен вӑл унашкал савута ҫулталӑк вӗҫне туса пӗтерессине пӗлтернӗччӗ.
Россельхознадзорӑн ертӳҫин тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Николай Романов ӗҫе хӑвӑртлатма ыйтнӑ. Шупашкар тата Шупашкар районӗн ҫыннисем лайӑх мар шӑршӑран йӑлӑхнӑ-мӗн, ҫӑхавсем килсех тӑраҫҫӗ.
Канашлура каяша утилизацилемелли паянхи мелтен хӑтӑлмаллине пӗлтернӗ. Палӑртмалла: халӗ ЧР Арбитраж судӗнче агрохолдинг тӗлӗшпе килнӗ тӑватӑ тавӑҫа пӑхса тухаҫҫӗ.
Юлашки вӑхӑтра Шупашкарта ӑнланмалла мар шӑршӑ тӑнӑран Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ те тӗрӗслев ирттернӗччӗ. Чӑн та, тислӗк тес, тислӗк шӑрши мар. Пӗр-пӗр савутран тухакан тӗтӗм-сӗрӗм теме те йывӑр. Ҫурла уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Роспотребнадзорӑн республикӑри управленийӗ «Юрма» агрохолдинг ҫывӑхӗнчи (хӑй вӑхӑтӗнче вӑл ун пек шӑршӑ сапалать тесе пӗтӗмлетнӗччӗ) сывлӑша тӗрӗсленӗччӗ. Анчах сиенлӗ япаласем нормативран иртменнине палӑртнӑччӗ ун чух.
Ун хыҫҫӑн «Юрма» тӗлӗшпе тепӗр хутчен тӗрӗслев ирттернӗ те сиенлӗ япаласем виҫерен пысӑккине асӑрханӑ. Ҫавна май предприятире планпа пӑхман тӗрӗслев йӗркелӗҫ. Вӑл мӗнпе вӗҫленнине Роспотребнадзор управленийӗ каярах пӗлтерме шантарать.
Юлашки вӑхӑтра Шупашкарта тата ун ҫывӑхӗнче ӑнланмалла мар шӑршӑ тӑнине кашниех сисрӗ-тӗр. Тислӗк тес, тислӗк шӑрши мар. Пӗр-пӗр савутран тухакан тӗтӗм-сӗрӗм теме те йывӑр. Хулара ырӑ мар шӑршӑпа «киленсе» ывӑннӑ ҫынсем Роспотребнадзора пӗлтернӗ, шӑршӑ саракан предприятие шыраса тупма ыйтнӑ.
Ӗнер Роспотребнадзорӑн республикӑри управленийӗ «Юрма» агрохолдинг ҫывӑхӗнчи (хӑй вӑхӑтӗнче вӑл ун пек шӑршӑ сапалать тесе пӗтӗмлетнӗччӗ) сывлӑша тӗрӗсленӗ. Лапсара ҫитнӗ. Ӑҫта мӗн чухлӗ сероводород, аммиак, азот диоксичӗ пулнине палӑртма кашни тӑваткал метр пуҫне миҫе миллиграмм тивнине виҫнӗ. Роспотребнадзорта «Юрма» предприятин кайӑк-кӗшӗк тислӗкӗ упранакан Ассакасси ҫывӑхӗнчи территорие эрнесерен тӗрӗсленине пӗлтернӗ. Хальхинче шӑршӑшӑн «Юрма» айӑплӑ маррине палӑртнӑ.
+12.5 °C