Чӑваш Енри ҫамрӑк йӗлтӗрҫӗ Кристина Кускова Эрзурум хулинче иртнӗ хӗллехи Олимп фестивалӗнче ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ.
ЧР Спорт министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑсталӑхне Шупашкарти спортӑн хӗллехи тӗсӗсен центрӗнче туптаканскер 7,5 ҫухрӑма парӑнтарса финиша чи малтан ҫитнӗ. 16 ҫулти Кристина дистанцие 19 минут 13,3 ҫеккунтра чупса тухнӑ. Ку — чи лайӑх кӑтарту. Пирӗн ентеш Раҫҫейри тата Финляндири спортсменсене хыҫа хӑварнӑ.
Ӑмӑртура медальсемшӗн 19 ҫӗршыври 44 спортсменка вӑй виҫнӗ. Сӑмах май, хӗллехи Олимп фестивалӗнче 14–18 ҫулсенчи ҫамрӑксем хутшӑнаҫҫӗ. Вӗсем спортӑн тӑхӑр тӗсӗнче ӑмӑртаҫҫӗ: йӗлтӗр чупӑвӗ, трамплинран сикесси, сноуборд, сӑрт-ту йӗлтӗрӗ, эрешлесе ярӑнасси, керлинг, шотр-трек, хоккей.
Ҫулла Шупашкрати аэропортран Турцири Анталие самолетсем вӗҫме пуҫлӗҫ. Кун пирки «Международный аэропорт Чебоксары» (чӑв. Тӗнче шайӗнчи Шупашкар аэропорчӗ) тулли мар яваплӑ общество хӑйӗн сайтӗнче ӗнер хыпарланӑ.
«Калаҫса татӑлма ҫӑмӑл пулманнине пытарар мар. Анчах унӑн кӑтартӑвӗпе эпир мӑнаҫланатпӑр тата сире ӑна пӗлтеретпӗр», — тесе ҫырнӑ кӗске информацире. Шупашкартан ют ҫӗршыва самолетсем чылай ҫул вӗҫменнине шута илсен Анталие чартерлӑ рейс уҫма пултарнине, чӑн та, хӑпартланса йышӑнма пулать.
PEGAS Touristik компани Шупашкартан Турцие турсем сутма тытӑннӑ. Ӑшӑ тинӗс хӗрне канма пирӗн тӑрӑхран самолетпа ака уйӑхӗнчен пуҫласа юпа уйӑх вӗҫӗччен кайма май килӗ. Чартер рейсӗпе вӗҫекенсене PEGAS FLY авиакомпани турттарӗ.
И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн профессорӗ Виктор Абруков юпа уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче Турцин тӗп хулинче Анкарара иртнӗ ӑслӑлахпа технологи конференцине хутшӑннӑ. Унта Тӗрӗк тӗнчин ӑслӑлӑхне малалла аталантарас ыйтусене сӳтсе явнӑ. Ҫав шутра — пӗр-пӗриншӗн усӑллӑ ҫыхӑнса ӗҫлес ыйтусене те.
Виктор Абруков чӑваш ӑслӑлӑхӗнче палӑрнӑ профессор, физикӑпа математика ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, нанотехнологире тӗпрен илсен термофизика ыйтӑвӗсемпе ӗҫлет. Уншӑн оптикӑри, социоэкономикӑри ҫивӗч ыйтусем те ют мар. Кунта унӑн ашшӗ Сергей Абруков профессор, физикӑпа математика ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, пирӗн университета пуҫарса яракансенчен пӗри пулнине те асӑнса хӑварни вырӑнлӑ пулмалла.
Конференцие «Ҫӗнӗ Турци» стратеги тӗпчевӗсен тӗвви ирттернӗ, унта паллӑ ӑславҫӑсем пӗтӗм тӗнчерен пухӑннӑ. Ҫав шутра — Чӑваш Енрен те. Виктор Абрукова конференцие хутшӑнма Тӗрӗк тӗнчин культура тӗвви (Шупашкар) тата Тӗрӗк халӑхӗсен пӗтӗм тӗнчери ассамблейи (Казахстан) сӗннӗ.
Виктор Абруков ҫывӑх вӑхӑтрах конференции ӗҫӗ-хӗлӗпе тӗплӗнрех паллаштарма шантарчӗ.
Израиле кӑна мар, Филиппин Республикине те, Малайзине те, Сингапура та, Китая та, Вьетнама та, Кӑнтӑр Африкӑна та, Турцине те. Ҫук-ха, предприяти хӑй куҫса каймӗ. «Чувашторгтехникӑра» кухня валли кӑларакан оборудовани ҫавӑн пек инҫе ӑсанать.
Предприяти пуҫлӑхӗ Наиль Хайрутдинов Чӑваш Ен Элтеперне Михаил Игнатьева ӗнентернӗ тӑрӑх, «Чувашторгтехника» кӗҫех Великобритание, Швецине, Данине, Норвегине ҫитесшӗн. Экспорт калӑпӑшне ӳстерсе пынине пула предприяти производство хӑватне малашне татах пысӑклатасшӑн.
Михаил Игнатьевпа Наиль Хайрутдинов ӗнер, юпа уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, республикӑн Правительство ҫуртӗнче курнӑҫнӑ. Предприяти пуҫлӑхӗ регион ертӳҫине пӗлтернӗ тӑрӑх, продукцин 17 проценчӗ экспорта ӑсанать. Газпа ӗҫлекен ҫӗнӗ йышши оборудовани кӑларма пуҫласа производство калӑпӑшне 30 процент ӳстересшӗн.
Чӑваш литературишӗн паян пӗлтерӗшлӗ кун, мӗншӗн тесен калавсен Кашкар Махмучӗ ячӗллӗ ӑмӑртӑвӗн чӑваш тапхӑрӗн ҫӗнтерӳҫисене палӑртӗҫ. Эпир хыпарланӑччӗ ӗнтӗ: ӑмӑртӑва Еврази ҫыравҫисен пӗрлӗхӗ ирттерет (штаб-хваттерӗ Турцире вырнаҫнӑ, ертӳҫи – Якуп Омероглу доцент, доктор). Чӑваш тапхӑрӗнчи ӑмӑрту ҫинчен кӑҫалхи ҫу уйӑхӗнче пӗлтернӗччӗ, вӑл ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче вӗҫленчӗ.
Ӑмӑртӑвӑн чӑваш тапхӑрне ирттерессишӗн яваплӑ Ҫыравҫӑсен ирӗклӗ пӗрлӗхӗнчен пӗлтернипе, кӑҫалхи ӑмӑртӑва 17 ҫыравҫӑ 21 хайлав тӑратнӑ. Авторсем камсем пулнине калавсене хакланӑ хыҫҫӑн ҫеҫ уҫӑмлатнӑран, ӑмӑртӑва камсем-камсем хутшӑннине халлӗхе калама ҫук. Анчах та самай «шултра» ҫыравҫӑсем те хутшӑнма пултарнӑ тесе тӗшмӗртме пулать. Хӑш-пӗр тишкерӳҫӗсем ӑмӑртӑва Виталий Енӗш, Денис Гордеев, Николай Максимов, Борис Чиндыков, Надежда Ильина, Геннадий Максимов, ҫавӑн пекех Владислав Николаев, Илле Иванов, Ион Шеремет хутшӑнма пултарнӑ тесе тӗшмӗртеҫҫӗ. Калавсене ярса пани тӑрӑх, ӑмӑртӑва Пушкӑртстанра, Тутарстанра тата Чӗмпӗр облаҫӗнче пурӑнакан чӑваш ҫыравҫисем хутшӑнма пултарнӑ.
Калавсен Кашкар Махмучӗ ячӗллӗ ӑмӑртӑвӗн чӑваш тапхӑрӗн тӳрелӗхӗнче Виталий Родионов ӑслӑлӑх докторӗ, профессор, Петӗр Эйзин сӑвӑҫ, Атнер Хусанкай тата Ирина Кириллова литература тӗпчевҫисем, Николай Ларионов журналист пулчӗҫ.
Авӑн уйӑхӗн 23—24-мӗшӗсенче Турцири Стамбул хулинче «Тюркская культура и тюркское мировоззрение» (чӑв. Тӗрӗк культури тата тӗрӗк тӗнче курӑмӗ) ятпа документлӑ фильмсен Пӗтӗм тӗнчери кинофестивалӗ иртӗ.
Чӑваш Республикинчи кинематографистсен пӗрлешӗвӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, конкурса Турцири тата тӗрӗк чӗлхеллӗ ҫӗршывсенчи тата пӗр тӑван общинӑсене кӗрекенсен ирӗк пулнӑ.
Фильма темиҫе режиссер пӗрле пулса ӳкернӗ пулсан кинолентӑна пӗр режиссерӑн хӑйӗн ячӗпе заявка тӑратмалла, ыттисенчен ҫырса ирӗк илмелле пулнӑ. Конкурса 2010 ҫултан пуҫласа кӑҫал таран ӳкернӗ фильмсене тӑратма юранӑ. Ытти фестивальте ҫӗнтернӗ ӗҫсемпе те тупӑшӑва тухма чарман.
Турцири кинофестивале хутшӑнас тесен фильмӑн е тӗрӗк чӗлхипе, е кинолента валли тӗрӗк е акӑлчан чӗлхипе субтитрсем пулмаллине те пӗлтернӗччӗ йӗркелӳҫӗсем маларах. Тата тепӗр услови — пӗр сериллӗх. Ӗҫсене иртнӗ уйӑхра йышӑнма пӑрахнӑ.
Кинофестиваль сайчӗ: http://www.turkbelgesel.com.
Рио-де-Жанейро хулинче иртекен ҫуллахи олимпиадӑра Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑваш ялӗн хӗрӗ ирӗклӗ майпа кӗрешессине эпир ӗнер пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, Чӑнлӑ районӗнчи Ирҫел ялӗнче ҫуралса ӳснӗ 25 ҫулти Инна Тражукова 63 килограмран ҫӑмӑлрах хӗрарӑмсен категорийӗпе кӗрешӗве тухрӗ.
Инна Тражукова Венгри хӗрарӑмӗпе, 33 ҫулти Марианна Шастинпа, вӑй виҫессине пӗлтернӗччӗ. Анчах ку хыпар тӗрӗсех пулмарӗ. Суйласа илмелли турта Иннӑпа Турци хӗрарӑмӗ Хафизе Шахин пулчӗ. Ӑна ҫӗнтерсе Инна чӗрӗк финала Сюй Жуй Китай хӗрарӑмӗпе кӗрешӗве тухрӗ.
Ҫурма финалта Чӗмпӗр облаҫӗнче ҫуралнӑ И. Тражукован Японири Рисако Каваи спортсменкӑпа кӗрешме тивнӗ. Анчах Рисако Каваине Инна 0:4 шутпа выляса янӑ.
Нумай пулмасть Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ «Ирӗклӗх» пӗрлӗхе Раҫҫей тулашӗнче тулли праваллӑ элчелӗхсем туса хума майсем ҫукки пирки хуравларӗ. Хӑйсен хуравӗнче тӳре-шара правительство усламҫӑсене май ҫитнӗ таран ют патшалӑхсемпе ҫыхӑну тытма пулӑшни пирки ҫырса пӗлтернӗ. Хамӑр тӑрӑхра кӑларакан тавара Раҫҫей тулашӗнче сарма пулӑшма правительство укҫа-тенкӗ те сахал мар уйӑрать имӗш.
Тулли праваллӑ элчелӗхе уҫма ытлашшиех нимех те чармасть иккен. Федераллӑ саккун унашкал ирӗк парать: е республикӑн хӑйӗн уҫмалла, е Раҫҫей Федерацийӗ уҫнӑ элчелӗхре хӑйсен элчине тытмалла. Ҫавах та элчелӗх уҫма чи малтанах Раҫҫейӗн ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министерствипе килӗшсе татӑлмалла иккен. Тата элчелӗхе тытса тӑма республикӑран укҫа уйӑрса тӑма тивӗ иккен. Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх Раҫҫейӗн ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министерстви хальхи вӑхӑтра ҫавах та Раҫҫейри регионсене аталантарма, ҫыхӑну йӗркелеме пулӑшакан тулашри элчелӗхсене ҫителӗклӗ хатӗрлесе ҫитернӗ тесе шутлать. Ҫакна шута илсе тата укҫа-тенкӗ сахал пулнипе Чӑваш Республики тулашра элчелӗхсем уҫма килӗшмен.
Республикӑри 17 районта кӗрхи тыр-пула пухма тухнӑ. Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, чи малтан вырмана кӑнтӑр енчи районсем тухаҫҫӗ. Кӑҫал вара Ҫӗрпӳ районӗ уй-хире чи малтан тухнӑ.
Андрей Хорошавин фермер хуҫалӑхӗнче акмалли лаптӑка ҫулсерен пысӑклатса пыраҫҫӗ. 3800 гектара ҫӗр ҫине тулӑпа ыраш ҫеҫ мар, рапс, йӗтӗн, горчица, хура тул, пӑрҫа, ясмӑк та акнӑ. Йӑлтах хӗвеланӑҫри ҫӗршывсене ӑсатаҫҫӗ вӗсем. Фермер Турципе те ҫыхӑну йӗркелесшӗн.
Хуҫалӑхра тулла республикӑри вӑтам кӑтартуран ытларах пухса илеҫҫӗ. 1 гектартан 30 центнертан кая мар выраҫҫӗ вӗсем. Комбайн пучахсене ҫеҫ вырать, туни хӗл каҫма юлать. Ҫапла ҫӗре тутлӑлантарасшӑн.
Ҫӗрпӳ районӗнчи 6 хуҫалӑх вырмана тухнӑ. Хальлӗхе 380 гектар ҫинчен пухса кӗртнӗ, 930 тонна тырӑ ҫапнӑ. Ҫанталӑк парсан вӗсем икӗ эрнере ӗҫе вӗҫлесшӗн.
Хальлӗхе республикӑра 2 пин ытла гектар ҫинчен тыр-пул пухса кӗртнӗ. Вӑтамран 1 гектартан 27 центнер туса илеҫҫӗ. Чи пысӑк кӑтарту хальлӗхе Патӑрьел районӗнче. Вӗсем 1 гектартан 44 центнер тырӑ туса илеҫҫӗ.
«Ирӗклӗх» наципе культура чӗрӗлӗвӗн обществи ют ҫӗршывсенче те республикӑн тулли праваллӑ элчелӗхӗсене йӗркелесшӗн. Пӗрлешӗвӗн хастарӗсем ку сӗнӳпе Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев патне сӗнӳпе тухнӑ.
«Ирӗклӗхҫӗсем» асӑрханӑ тӑрӑх, Раҫҫей субъекчӗсен тӗнчери хутшӑнусене йӗркелеме май пур. Ҫакна саккунсемпех пӑхса хӑварнӑ. Апла пулсан регионсен элчелӗхӗсене ют ҫӗршывсенче йӗркелени саккунлӑ япалах. Саккунлӑ пулсан, мӗншӗн йӗркелес мар?
Элчелӗх суту-илӳпе экономика, ӑслӑлӑхпа техника, культура тата гуманитари тӗлӗшӗнчен ӗҫлӗ ҫыхӑнусем йӗркелесе яма май парӗ. Экономикӑри кризис саманинче ку ыйту татах та ҫивӗчленни каламасӑрах паллӑ.
Тутарстанӑн, ав, Турцинче тулли праваллӑ элчи пур. Эпир мӗнрен кая тет?
+5.3 °C