Паян, раштавӑн 5-мӗшӗнче, Куславккари «Атӑл» вӑй-хал культурипе сывлӑх управӗн комплексӗнче Куславкка районӗн сусӑррисем хушшинчи спорт фестивалӗ иртрӗ.
Сусӑррисем виҫӗ спорт енӗпе ӑмӑртрӗҫ: дартс, шашка тата шахмӑт вӑййисенче.
Дартсра мала Ишменецкая Ираида Владимировна тухрӗ. Иккӗмӗш вырӑна — Садовников Андрей Владимирович, виҫҫӗмӗш вырӑна —Васильева Людмила Никитична йышӑнчӗ.
Шашка вӑййинче мала Садыков Гумар Нуруллович тухрӗ — вӑл пурне те ҫӗнтерме пултарчӗ. Иккӗмӗш вырӑнта Зайцев Николай Гаврилович пулчӗ, виҫҫӗмӗшӗ вара Егоров Георгий Егоровича лекрӗ.
Шахмӑт вӑййинче Зайцев Николай Гавриловичран вӑйли пулаймарӗ. Иккӗмӗш вырӑна Садыков Гумар Нуруллович (шашкӑпа вӑл мала тухрӗ) виҫҫӗмӗшне Модин Евгений Юрьевич йышӑнчӗ.
Фестиваль вӗҫленнӗ хыҫҫӑн ҫӗнтерӳҫӗсене хисеп хучӗсемпе чысларӗҫ, кайран вара пӗрле ларса чей ӗҫрӗҫ.
Куславккари тӗп вулавӑшра паян Анне кунне халалласа «Ты одна мне несказанный свет» (чӑв. Чи ҫутӑ ҫӑлтӑр маншӑн эсӗ) уяв каҫӗ иртрӗ. Ӑна йӗркелеме хулан 1-мӗш шкулӗнче вӗренекен 4-мӗш классем тата Валентина Алексеевна Патровӑпа Надежда Ананьевна Иванова хутшӑнчӗҫ.
Мероприяти ертӳҫисем «АННЕ» сӑмахӑн ӑшши пирки нумай каларӗҫ, «Мамам всем добра и света» (чӑв. Пӗтӗм ырра, пӗтӗм чуна — аннесеме) электронлӑ куравпа паллаштарчӗҫ.
Уяв каҫне пухӑннӑ ачасем сӑвӑсем вуларӗҫ, анне пирки юрларӗҫ, «За что я люблю маму» (чӑв. Аннене мӗншӗн эпӗ юрататӑп) ӑмӑртура тупӑшрӗҫ, «На свете всё от матери» (чӑв. Тӗнчере пӗтӗмпех — аннерен) кӗнеке куравӗпе паллашрӗҫ.
Пётр Шоркина халалланӑ Куславкка районӗнчи «Выля, купӑс» фестиваль-ӑмӑртӑва ирттересси йӑлана кӗчӗ ӗнтӗ — купӑҫсӑсем унта кашни ҫул пухӑнаҫҫӗ. Фестивалӗн кӑҫалхи вырӑнӗ Куснарта пулчӗ. Яланхи пекех ӑмӑртӑва ятарлӑ пӗлӳ илнисем те, хӑй тӗллӗн купӑспа выляма вӗреннисем те хутшӑнчӗҫ.
Фестивале пынисене район администрацийӗн социаллӑ ыйтусемпе ӗҫлекен пуҫлӑх ҫумӗ Солдатихина Марина, Куснар ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Сергей Утемов саламларӗҫ.
Ӑмӑрту йӗрки-шывӗпе килӗшӳллӗн кашни хутшӑнакан икӗ кӗвӗ выляса пачӗ — вӗсенчен пӗри Пётр Шоркинӑн кӗвви пулчӗ.
Фестиваль гран-прине Вячеслав Зуев (Хурамалти фольклор ҫурчӗ) ҫӗнче илчӗ.
«Хӑй тӗллӗн аталаннӑ купӑсҫӑ» номинацире 1-мӗш вырӑна Утёмов С.Е. (Куснар ял тӑрӑхӗ) тивӗҫрӗ, 2-мӗш вырӑна — Мотова Л. Я. (Тӗмшер ял тӑрӑхӗ), 3-мӗш вырӑна — Андреев М.А. (Куславкка).
«Ҫамрӑк купӑсҫӑ» номинацире вара 1-мӗш вырӑна «Волга» АМШ вӗренекенӗсем Кашаев Алексейпе Аванский Денис тивӗҫрӗҫ.
Куславкка районӗнче культура эткерӗ ятне тивӗҫ ӗскерсем нумай: Н.И. Лобачевскийӗн музей-ҫурчӗ, Волчков купсан ҫурчӗ, Богоявлени чиркӗвӗн ансамблӗ, Иоанн Богослов чиркӗвӗн ансамблӗ, Хусан чиркӗвӗн чан тӑрри, Петр Осипов чӑваш ҫыравҫӑн ҫурчӗ тата ыттисем те.
Куславккара ҫавӑн пекех тепӗр историллӗ ҫурт пур — Жомени баронӑн пӳрчӗ. Вӑл икӗ хутлӑ, чул никӗслӗ, йывӑҫран хӑпартнӑскер. Ҫуртра пурӗ 15 пӳлӗм. Ӑна «Чӑваш Ен культури: 2010–2020» республикӑн тӗллевлӗ программӑн «Чӑваш Республикин культура эткерӗ» ҫумпрограммӑна кӗртнӗ. Пӗлтӗр хысна укҫи-тенкипе ҫуртӑн тӑррине юсанӑ, тата ытти ӗҫсене тунӑ. Кӑҫал уйӑрнӑ укҫапа пӳртӗн мал енне капӑрлатмалла, чӳречисене юсамалла.
Жомени барон кил-йышӗ революцичченхи Чӑваш Енре пуян ҫемье шутланнӑ, вӗсен пурлӑхӗнче пин ытла гектар ҫӗр пулнӑ. Хӑйсен ҫӗрне Куславккара ярмӑрккапа пасар ирттерме тара парса, икӗ хупах тытса самай укҫа тунӑ вӗсем. Куславкка ҫывӑхӗнчи пӑра та хресченсене тӳлевсӗр паман тет — нӳхреп валли ан илччӗр тесе ятарласа хуралҫӑ тытнӑ.
Акан 6-мӗшӗнчен Чӑваш телевиденийӗ тепӗр 200 пине яхӑн чӑваш килне ҫитет тесе пӗлтереҫҫӗ. Шупашкарсӑр пуҫне паянхи кун ку ҫӗнӗлӗхе Ҫӗнӗ Шупашкар, Куславкка, Ҫӗрпӳ, Сӗнтӗрвӑрри хулисем тата Опытныйпа (Ҫӗрпӳ районӗ) Тӗрлемес (Куславкка районӗ) посёлокӗсем хак пама пултараҫҫӗ. Тахҫанах кӗтнӗ ӗҫе Чӑваш Енри «Ростелеком» АУО, РТРС «Чӑваш Республикин РТПЦ» тата «Ҫӗн Шупашкар кабель ТВ» ТМЯО пӗрле пухӑнса йӗркеленӗ иккен.
Чӑваш чӗлхипе культурине аталантармалли майсем хушӑнни савӑнтарать ӗнтӗ, анчах та ҫак «чӳречене» чӑваш инҫекурав ӑстисем мӗнпе тултарӗҫ-ши?
2011 ҫулхи раштавӑн 1-мӗшӗнче Куславкка районӗнче «Куславкка–Ҫатракасси–Тӗмшер–Аманик» участокӗнче «Варасӑр-Аманик» машин ҫулне савӑнӑҫлӑн уҫрӗҫ. Ҫак самант кунти халӑлӑх тахҫанхи ӗмӗтне пурнӑҫлама май пачӗ теме пулать. Халӗ ӗнте вӗсем аякран ҫаврӑнмасӑрах тӳрӗ ҫулпа Тӗмшертен Аманикпе Елчӗке ҫитме пултарӗҫ.
Ҫула 2008 ҫулта тума пуҫланӑ. Анчах та укҫа ҫитменрен 2009 ҫулта ӗҫ чарӑнса ларнӑ. Хальтерех вара, 2011 ҫулта, М. Игнатьев Элтепер ҫине тӑнипе ҫула туса пӗтер май пулчӗ.
Уяв савӑнӑҫлӑ иртрӗ: ҫул тӑвакансене Хисеп хучӗсем пачӗҫ, ялти халӑх ушкӑнӗ юрӑ-ташӑпа куракансене савӑнтарчӗ.
Паян, раштавӑн 17-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх филармонинче «Куславккасем» ентешлӗх уява пухӑнчӗ. Савӑнӑҫлӑ концерт 13 сехетре пуҫланчӗ.
Чи малтанах зала пухӑннисене Куславкка тӑрӑхне сӑнлакан ӳкерчӗксемпе паллаштарчӗҫ. Унтан вара Чӑваш Республикин культура училищинче тӗпленнӗ халах инструменчӗсен оркестрӗ илемлӗ кӗвӗсемпе саламларӗ, Раиса Андреевӑпа Наташа Платонова юрӑсем юрласа пачӗҫ.
Уява малалла тӑснӑ май сцена ҫине чаплӑ хӑнисем тухрӗҫ — Куславкка тӑрӑхӗнче хастар ӗҫлекенсене чысларӗҫ.
Уява пухӑннӑ халӑха юрӑ-ташӑпа савӑнтаракансен шутӗнче «Эткер» ушкӑн, Раисӑпа Николай Андреевсем, юрӑпа ташӑ академи ансамблӗ тата ыттисем пулчӗҫ. Концерта Вячеслав Оринов ертсе пычӗ.
Сӑнсем (148)
«Российская газета» (чӑв. Раҫҫей хаҫачӗ) хаҫатра паян, раштавӑн 16-мӗшӗнче, пӗлтӗр иртнӗ ҫыравӑн пӗтӗмлетӗвне пичетленӗ.
Раҫҫейри улшӑнусене илес пулсан 2002 ҫултанпа патшалӑхра пурӑнакан халӑхӑн йышӗ 2,3 миллион ҫын (1,6%) чакнӑ. Пурӗ Раҫҫейре ҫапла май 142 миллион та 857 пин ҫын пурӑнать. Халӑх шучӗпе тӗнчере пирӗн патшалӑх 8-мӗш вырӑн йышӑнать — малта Китай, Ӗнчӗ (Инди), АПШ, Индонези, Бразили, Пакистан, Бангладеш. 2002 ҫултанпа Раҫҫейре ялсем тӗпӗ йӗрӗпе ҫухалас туртӑм вӑйланнӑ иккен. Сакӑр ҫул хушшинче 8,5 пин ял пӗтнӗ. 19,4 ял вара хут ҫинче кӑна пур, вӗсенче никам та пурӑнмасть. Вӑтамран илнӗ Раҫҫей ҫынни 39 ҫулта — ку вӑл халӑх ватӑлнине пӗлтерет (8 ҫул каялла 37,7 пулнӑ). Раҫҫейре арҫынсем хӗрарӑмсенчен 10,7 миллион сахалрах. Мӑшӑрсен йышӗ те 1 миллион таран чакнӑ — халӗ ку кӑтарту 33 миллионпа танлашать.
Чи йышлӑ халӑх — вырӑссем. Раҫҫейре вӗсем 80,9% йышӑнаҫҫӗ. Иккӗмӗш вырӑн тутарсем йышӑнаҫҫӗ — 3,87%. Виҫҫӗмӗш вырӑнта — украинсем (2,05%-ран 1,41% чакнӑ). Чӑвашсем пиллӗкмӗш вырӑнта, Раҫҫейре пурӗ 1,44 миллион чӑваш шутланӑ (8 ҫул хушшинче пирӗн халӑх йышӗ 200 пин таран чакнӑ).
Уроксенче вӑл усал сӑмахсемпе кӑшкӑрашнӑ, ачасем ҫине алӑ ҫӗкленӗ. Пӗр шкул ачине чышса ярса уринчен тапнӑ, теприне ҫухинчен тытса урайне ӳкернӗ. 12-ри хӗрачана вара спорт тумне вӗхӑтра тӑхӑнса ӗлкерейменшӗн ҫурӑмӗнчен ҫапнӑ. Ҫапла хӑтланнӑшӑн Куславккари район сучӗ вырӑнти шкулта физкультура учителӗ пулса ӗҫленӗ арҫынна айӑпланӑ.
Учитель аллинчен хӗн курнӑ ачасем пекех, 5-мӗш класра вӗренекенсем те урок пуҫланиччен выляса ҫӳренӗ. Вӗсене вӗрентекен вӑйпа чарма шутланӑ пулмалла. Вӗрентекен тӗлӗшпе пуҫарнӑ ӗҫ материалӗсем тӑрӑх, ачасене вӑл 2 урок тӑршшӗпе мучитленӗ. Вӗренекенсем чӑтайманнипе класс ертӳҫирен пулӑшу ыйтнӑ. Ӗҫтешӗ ҫинчен ытти педагогсем хытӑ тата вичкӗн пулнине каласа параҫҫӗ. Анчах та вӑл ачасем ҫине алӑ ҫӗклеме пултарнине никам та шутламан. Халь арҫын шкулта ӗлемест. Суд йышӑнӑвӗпе ӑна 2 ҫул та 1 уйӑхлӑха условлӑ майпа ирӗкрен хӑтарнӑ. Ҫавӑн пекех 3 ҫул унӑн ачасене вӗрентме юрамасть.
Куславкка район халӑхӗ ҫӗртмен 4-мӗшӗнче Акатуя анлӑн уявларӗ.
Хальччен «Радуга» пионер лагерӗ пулнӑ уҫланкӑна чӑваш ялӗ картишӗсемпе, килӗ-ҫурчӗсемпе, ҫатан карти-мӗнӗпе куҫса килнӗ тейӗн. Ял халӑхӗ тата хула ҫыннисем, уява килнӗскерсем, пӗр-пӗрин патне хаваспах «хӑнана» ҫӳрерӗҫ. Кашни «килтех» вара сӗтел тулли ӗҫме-ҫиме.
Уява пухӑннӑ халӑха район ертӳҫисем саламланӑ хыҫҫӑн ҫур аки вӑхӑтӗнче чи хастар ӗҫленисене наградӑсемпе паха парнесем пачӗҫ.
Районта кӑҫал тыр-пула пурӗ 11 пин гектар ытла акнӑ. Ҫакӑн чухлӗ ҫӗре сухаласа акма машинӑпа трактор паркне ҫӗнетни май пачӗ. Юлашки виҫӗ ҫулта районта 250 миллион тенкӗлӗх ҫӗнӗ техника туяннӑ. Ытти ҫитӗнӳсем те сахал мар куславккасен. Ҫавӑнпа та мӗншӗн савӑнас мар-ха паянхи уявра?
Акатуй кашни ҫулах хавасланма, пӗр-пӗрне курса калаҫма кӑмӑл тӑвакансене пӗр ҫӗре пухать.Уява таврари ялсенче пурӑнакансем кӑна мар, ытти хуласенчен те килеҫҫӗ. Халӑх ӑстаҫисем те хӑйсен тӗрлӗ-тӗрлӗ таварне — килте тӗртнӗ кавирсене, хӑваран авса тунӑ сӗтел-пуканпа карҫинкка-сумккасене, килти хуҫалӑхра кирлӗ савӑт-сапана сӗнчӗҫ.
+6.3 °C