Чӑваш Енре туса илекен продукци ҫине мӗншӗн ют чӗлхепе ҫыраҫҫӗ? Ҫакӑн пек пост пичетленӗ Телеграмри каналсенчен пӗринче. Ку ыйтӑва асӑннӑ канала вулакансенчен пӗри хускатнӑ.
«Почему у нас в Чувашии пишут на иностранном языке? Производитель Чув элеватор» (чӑв. Мӗншӗн пирӗн Чӑваш Енре ют чӗлхепе ҫыраҫҫӗ? Производителӗ Чӑваш элеваторӗ), — ҫырса хунӑ ҫав постра. Кунта сӑмах Шупашкарти элеватор пирки пырать.
Асӑннӑ поста вуланисене ку ыйту тӗлӗнтермеллипех тӗлӗнтернӗ. Асӑннӑ продукцие Казахстана ӑсатаҫҫӗ, ҫавӑнпа унти чӗлхепе ҫырни йӗркеллӗ пулӑм. Канала вуласа тӑракансем палӑртнӑ тӑрӑх, «Акконд» кондитер фабрики, ав, китай чӗлхипе те ҫырать, мӗншӗн тесен продукцие унта ӑсатаҫҫӗ.
Китайри Сиань хулинче паян пӗрремӗш хут «Китай — Тӗп Ази» саммит уҫӑлать, унта унччен совет союзне кӗнӗ пилӗк республикӑн лидерӗсем хутшӑнӗҫ. Ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Мускаври Ҫӗнтерӳ парадӗнче тӗл пулнӑ хыҫҫӑн Казахстан, Киргизи, Таджикистан, Узбекистан тата Туркменистан президенчӗсем КХР председателӗпе Си Цзиньпинпа тепӗр хут тӗл пулусен ярӑмне ирттерӗҫ. Кун пирки «Коммерсант» кӑларӑм пӗлтерет.
Ҫак ҫӗршывсен суту-илӳпе экономика хутшӑнӑвӗсене аталантармалли сӑлтав — вӗсен экономикисем кӑтартакан ӳсӗм хӑвӑртлӑхӗ пысӑк пулни, ҫакна тӗнчери организацисем те ҫирӗплетеҫҫӗ. 2023 ҫулта МВФ Тӗп Азипе Кавказ республикисен экономики 4,2% шайӗнче ӳсӗ тесе шутлать. Пӗлтӗр, МВФ хакланӑ тӑрӑх, ӳсӗм малтанхи прогнозсенчен иртнӗ: кӑтарту 4,8% ӳснӗ.
Пекин совет союзӗнчен юлнӑ уҫлӑхӗн кӑнтӑр пайӗнче пӗртен пӗр ертсе пыракан вӑй пулма тӑрӑшни ку тӑрӑха АПШ тата Европӑри вӗсен партнерӗсем вӑйлӑрах та вӑйлӑрах витӗм кӳме хӑтланнипе сӑлтавлама пулать.
Ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх филармонийӗн сцени ҫине Китайпа Японире пулнӑ пултарулӑх коллективӗ тухӗ. Ун чухне пирӗн пата Чӗмпӗрти патшалӑх академи симфони оркестрӗ килсе ҫитӗ.
2023-2024 сезонта ҫав оркестр 55 ҫулхине уявлӗ. Юбилей умӗн коллектив гастрольпе пирӗн республикӑна килес тенӗ.
Программӑра вырӑс музыкин классики янӑрӗ. Концерта кайсан Сергей Танеевӑн «Иоанн Дамаскин» кантатипе, Александр Бородинӑн «Князь Игорь» оперин сыпӑкӗпе тата ытти илемлӗ номерпе киленме май килӗ.
55 ҫулта Чӗмпӗрти симфони оркестрӗ 16 ҫӗршывра тата Совет Союзӗпе Раҫҫейӗн 90 хулинче пулнӑ. Юлашки ҫулсенче пысӑк гастрольсемпе Китайпа Японие ҫитнӗ, Мускаври академи филармонийӗн П.И. Чайковский ячӗллӗ концерт сцени ҫине тухнӑ.
И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче «Яковлевские чтения: патриотизм, гражданственность, духовность в аспекте современных социокультурных процессов» (чӑв. Яковлев вулавӗсем: хальхи вӑхӑтри социокультура улшӑнӑвӗсен саманинче патриотизм, ҫынлӑх тата ӑс-хакӑл) пӗтӗм тӗнчери ӑслӑлӑхпа практика конфренцийӗ иртӗ. Вӑл ака уйӑхӗн 25-27-мӗшӗсенче пулӗ.
Ӑслӑлӑх конференцине Раҫҫейри, Беларуҫ Республикинчи (Максим Танк ячӗллӗ патшалӑх педагогика университечӗ), Кӑркӑстанри (Ош патшалӑх университечӗ), Узбекистанри (Андижан патшалӑх пединститучӗ), Шри-Ланкӑри (Гампаха Викрамараччи халӑх медицина университечӗ), Китайри (Баодин университечӗ, Гуйчжоу педагогика университечӗ) ӑсчахсемпе педагог-практиксем хутшӑнӗҫ.
Чӑваш Енре Китай культурин кунӗсем иртӗҫ. Ӑна ака уйӑхӗн 12-15-мӗшӗсенче йӗркелӗҫ.
Мероприятие савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче уҫӗҫ.
Китай культурин кунӗсенче китайской каллиграфийӗпе, цигун гимнастикӑпа, чей ӗҫессипе ӑсталӑх лаҫҫисем ӗҫлӗҫ.
Унсӑр пуҫне Раҫҫейпе Китай хутшӑнӑвӗсем, Иакинф Бичуринӑн китай грамматики, Китай живопиҫӗн философийӗпе хӑйне евӗрлӗхӗ ҫинчен лекцисем ирттерӗҫ.
Раҫҫейӗн наукӑсен акаемийӗн Китайпа хальхи вӑхӑтри Азин институчӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗн, китай живопиҫӗпе каллиграфи преподавателӗн Анна Донченкон куравӗ уҫӑлӗ.
Чӑваш Енри Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче «Краски весны» (чӑв. Ҫуркунне сӑрри) художество тӗррин куравӗ уҫӑлнӑ.
Курав авторӗ — Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ художникӗ, чӑваш наци тӗррин художникӗ, модельер, Татьяна Петрова.
Художник пӗлтернӗ тӑрӑх, пултарулӑхӑн ҫав енӗпе ҫур ӗмӗр тӑрӑшнӑ хушӑра темпҫе пин япала тӗрленӗ. Татьяна Петрован ӗҫӗсене Англире, Болгаринче, Венгринче, Германинче, Канадӑра, Китайра, Польшӑра, Францире, Японире, АПШра кӑтартнӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 9-мӗшӗнче пирӗн ҫӗршывра Граждан авиацийӗнче ӗҫлекенӗн кунӗ пулчӗ. Шупашкарти аэропортра тӑрӑшакан Владимир Скачков кӑҫал 72 ҫул тултарать. Вӑл 40 ҫул ӗнтӗ унта вӑй хурать.
Халӗ Владимир Яковлевич производствӑпа диспетчер службине ертсе пырать. Унта рейс каярах юлса пулассине е расписание улшӑну кӗртнине пуринчен малтан пӗлеҫҫӗ. Служба сывлӑшри 2100 метр ҫӳллӗшне тата ҫӗр ҫинчи 45 км инҫӗше сӑнаса тӑрать.
Владимир Скачков хӑй вӑхӑтӗнче «Ан-2» самолёт лётчикӗ пулнӑ, каярах «Ан-24» тата «Ту-134» самолётсемпе вӗҫнӗ. Пӗтӗм Совет Союзне, Европӑна ҫитнӗ, Арабсен Эмиратне, Турцие, Китая тата ытти ҫӗршыва вӗҫнӗ.
«Тӳпене юратни вӑл – ӗмӗрлӗхе. Мана тӗрлӗ саманара ӗҫлеме тиврӗ: Шупашкарти аэропорт расписанийӗнче 60 ытла йӗрке пулнине те, 2015 ҫулта вара пӗртен-пӗр Мускав рейсӗ ҫеҫ тӑрса юлнине те. Ун чухне аран-аран 30-40 пассажир пулнине те. Паян аэропорт ҫӗнӗлле аталаннишӗн савӑнатӑп», – тенӗ Владимир Сачков.
2022 ҫул — Чӑваш Республикинчи мухтавлӑ ентешсен ҫулталӑкӗ
Республикӑра мухтавлӑ ентешсен ҫулталӑкӗ пынӑ май, шкулта вӗренекенсем те паллӑ ҫынсем ҫинчен нумайрах пӗлме тӑрӑшаҫҫӗ. Аслӑ мӑнукӑм та акӑ «Нарспи» поэма авторӗн Константин Васильевич Ивановӑн кун-ҫулӗпе интересленме тытӑннӑ, ҫуллахи каникул кунӗсенче класӗпех чаплӑ поэт ҫуралса ӳснӗ Слакпуҫ ялне кайса курма шутлаҫҫӗ.
— Пирӗн Шӑмӑршӑ ялӗнче те ҫӗр-шывӗпех палӑрнӑ Иванов ҫуралнӑ, — терӗм мӑнукӑма. — Иван Филиппович Иванов. Шел, ун ҫинчен ентешсем пӗлсех каймаҫҫӗ. Наукӑшӑн пысӑк пӗлтерӗшлӗ хӑш-пӗр ӗҫӗ халӗ те патшалӑх вӑрттӑнлӑхӗ шутланать.
Иван Ивановӑн кун-ҫулӗпе эпӗ хӗрӗх ҫул каяллах интересленме пуҫланӑччӗ. Шӑмӑршӑри Илпек урамӗнче пурӑннӑ Илья Васильевич Муллин пенсионер мана Иван Филиппович пирӗн районтан тухнӑ пӗрремӗш профессор пулнӑ тесе пӗлтернӗччӗ.
Эпӗ унпа малтанласа килӗшмерӗм: пӗрремӗш профессор Тури Чаткасра ҫуралса ӳснӗ Семен Федорович Сайкин тесе шутлаттӑмӑр вӗт-ха!
Ҫук иккен: Сайкин доктор диссертацине 1965 ҫулта хӳтӗленӗ пулсан, Иванов унран 29 ҫул маларах — 1936 ҫултах — биологи наукисен докторӗ пулса тӑнӑ.
Чӑваш Енре туса илекен тӗрлӗ продукци ют ҫӗршывсене те ӑсанать. Чӑх урине илсен, акӑ, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа ӑна шӑнтса Китая 3 488 тонна сутнӑ.
Унсӑр пуҫне талӑкри хур чӗпписене пурӗ 2 пин пуҫ Казахстана ӑсатнӑ. Асӑннӑ ҫӗршыва сӗт-ҫу продукцине 4,9 тонна, пулӑ апатне 0,2 тонна сутнӑ.
Чӑх ури пирки каласан, Китайра вӑл паха апат шутланать.
Чӑваш Енре туса илекен ҫӑнӑхӑн пӗр партине Таджикстана ӑсатӗҫ. Кун пирки республикӑн вице-премьерӗ — ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов хӑйӗн Телеграм-каналӗнче хыпарланӑ.
«Чӑвашхлебопродуктӑн» ҫӑнӑхӗн сӑнавлӑ партийӗ Таджикистана чукун ҫулпа ӑсанӗ. Енчен те тавар туянакана продукци пахалӑхӗ тата логистики тивӗҫтерсен экспорта яланхи мелпе йӗркелӗпӗр», – хыпарланӑ министр.
Хальхи вӑхӑтра Чӑваш Енре туса илекен продукцирен 5,2 проценчӗ Таджикистана ӑсанать. Ҫав вӑхӑтрах Китая – 48,9 процент, Беларуҫ Республикине – 10,4 процент.
+2.3 °C