Чӑваш Енри 10 ҫамрӑк кӑҫалхи кӗрхи призыв вӑхӑтӗнче Президент полкне лекӗҫ. Вӗсене паян республикӑн Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫи Иван Моторин лайӑх служба суннӑ.

Чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Пӗтӗм Раҫҫейри призывник кунне паллӑ тунӑ май Канашри ҫар комиссариачӗн сбор пунктӗнче ҫара каякансен ячӗпе савӑнӑҫлӑ мероприяти ирттереҫҫӗ.

Иван Моторин Президент полкӗнчи службӑран кӑҫал таврӑннисене те тав тунӑ, асӑнмалӑх парне панӑ.

Чӑваш Енӗн ҫар комиссарӗ Александр Мокрушин Президент полкне ку тӑрӑхри каччӑсене кӑҫалхипе 15 хут ӑсатнине пӗлтернӗ.

Ӳссе ҫитсе каччӑ пӗвӗ кӗрсе салтака кайма вӑхӑт ҫитнӗ ывӑлӗсен ячӗпе ирттернӗ мероприятие ҫамрӑксен тӑванӗсем те йышлӑн пуҫтарӑннӑ, таса пуҫпа ҫаврӑнма килме ырӑ суннӑ.

Чӑваш Енрен салтака каякан каччӑсене пуйӑсра ҫар комиссариатӗнче панӑ паёксене ҫиме ирӗк паман. Кун пирки «Pro Город Чебоксары» журналистне ҫара кайнӑ каччӑсенчен пӗрин амӑшӗ пӗлтернӗ.

Хайхи хӗрарӑм хыпарланӑ тӑрӑх, яшсем Чӑваш Енрен юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Хабаровск крайне тухса кайнӑ. Ҫул ҫинче вӗсем ултӑ кун пулнӑ. Канашран паексем уйӑрса парса янӑ пулин те вӗсене уҫтарман. Сӑлтавне те каламан. «Кун пирки мана ывӑл ҫырса пӗлтерчӗ. Ҫамрӑксем станцисенче чарӑнсан час пиҫекен вермишель туянса ҫинӗ. Мӑн ҫыннӑн, ҫӗршыв хӳтӗлевҫин рационӗ ҫапла пулмалла-им?» — кӑмӑлсӑрланса пӗлтернӗ «Pro Город Чебоксары» журналистне салтак амӑшӗ.

«Ҫул ҫинче миҫе кун пулассине шута илсе салтаксене паек уйӑрса параҫҫӗ. Пуйӑсра вӗсемшӗн ҫар чаҫӗнчен килнӗ представитель яваплӑ. Анчах эпир вӗсене сӑнаса тӑраймастпӑр. Кун пек тӗслӗхе асӑрхасан пире тӳрех пӗлтерме ыйтатпӑр. Эпир пӗр тӑхтаса тӑмасӑрах ҫар чаҫне запрос ярӑпӑр», — ӑнлантарнӑ Чӑваш Енӗн ҫар комиссариачӗн пай пуҫлӑхӗ Владимир Ламков.

Нумаях пулмасть Чӑваш Енре чӑваш чӗлхи урокне вӑйӑ евер ирттерме пуҫласси пирки пӗлтернӗччӗ. Канаш хулинче вара ҫынсен шухӑшне пӗлес тесе алӑ пустарса ҫӳреҫҫӗ.

Унти пӗр шкулта ачасен ашшӗ-амӑшӗнчен чӑваш чӗлхине вӗрентме ирӗк ыйтса алӑ пустараҫҫӗ. Вӗсене ятарлӑ бланк валеҫсе панӑ, унта ашшӗ-амӑшӗ шкул директорӗ ячӗпе ҫырса чӑваш чӗлхине вӗрентме ирӗк парать.

Пӗр хӗрарӑм шухӑшӗпе, чӑваш чӗлхине вӑйӑ евӗр ирттерни, уншӑн паллӑ лартманни аванрах. Предмет унӑн ачисене килӗшет-мӗн, ҫавӑнпа вӑл ӑна программӑран пачах кӑларттарасшӑн мар.

РФ Следстви комитечӗн Канашри пайӗ хулари «Чистый город» (чӑв. Таса хула) муниципалитетӑн унитарлӑ предприятийӗн пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Тӗпчевҫӗсене материалсене Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин республикӑри управленийӗ тата ШӖМӗн экономика хӑрушсӑрлӑхӗн пайӗ ярса панӑ.

«Таса хула» муниципалитетӑн унитарлӑ предприятийӗн директорӗ пулнӑ ҫын тӗлӗшпе (вӑл — Депутатсен районти пухӑвӗн депутачӗ) пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Асӑннӑ предприяти пуҫлӑхӗ муниципалитетӑн ҫурт-йӗрӗнче пурӑнакансенчен 2,8 миллион тенкӗ укҫа пухнӑ, анчах хыснана ҫакукҫа суммӑран 900 пинне ҫеҫ куҫарса панӑ. Ҫапла майпа хыснана 1,9 миллион тенкӗлӗх шар кӑтартнӑ. Ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курнӑшӑн ӗнерхи пуҫлӑхӑн судра явап тытма тивӗ.

Канаш районӗнче тупнӑ мамонтӑн асав шӑлӗсем.

Канаш районӗнче ҫӗр чавнӑ вӑхӑтра экскаватор машинисчӗ мамонтӑн асав шӑлне асӑрханӑ. Вӑл ӑна тӳрех Канашри тавра пӗлӳ музейне леҫсе панӑ. Кун пирки «Чӑваш Ен» ПТРК хыпарлать.

Музей сайтӗнчи информаци тӑрӑх, Геннадий Петров экскаваторщик тасатакан сооружени никӗсне яма шӑтӑк алтнӑ. Унччен те пулман — 1 метр ҫурӑ тарӑнӑшӗнче хальччен курман япаласене асӑрханӑ. Вӗсем мамонтӑн асав шӑлӗн пайӗсем пулнӑ иккен.

«Мамонтӑн асав шӑлӗ тӑпрара нумай вӑхӑт выртнӑ, ҫавӑнпа самаях япӑхнӑ. Ахӑртнех, вӑл пысӑк мамонтӑн асав шӑлӗ», — палӑртнӑ вырӑнти тавра пӗлӳ музейӗн тӗп управҫи Надежда Шмонина.

Экскаваторщик тупнӑ асав шӑлӗсене музейрех хӑварӗҫ. Анчах ӑна ӑслӑлӑхпа тӗпчев институчӗн эксперчӗсем тишкерсе хак парӗҫ, пӗр мамонтӑн е темиҫе чӗр чунӑн асав шӑлӗсем иккенне уҫӑмлатӗҫ.

Канаш районӗнчи Чарпуҫ ялӗнче пурӑнакан арҫын ҫутӑшӑн тахҫантанпах тӳлемен. Кӑҫалхи авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне унӑн парӑмӗ 214 пин те 714 тенке ҫитнӗ. Вӑл — республикӑра пурӑнакансенчен чи пысӑк парӑмли. Ҫавӑн пирки Чӑваш Енӗн Строительство министерствин сайтӗнче пӗлтернӗ.

Кун пирки ҫырма сӑлтавӗ те пулнӑ. Республикӑра Чӑваш Енри электроэнергипе тивӗҫтерекен компани клиенчӗсен йышӗнче ҫӳтӑшӑн тӳлеменнисем самай нумайланнӑ. Иртнӗ уйӑх пуҫламӑшӗ тӗлне пӗтӗмӗшле парӑм 201,26 миллион тенке капашнӑ.

Нумай вӑхӑт тӳлеменнисем патне авӑн уйӑхӗнчен пуҫласа ҫутӑшӑн хывмалли квитанци хӗрлӗ тӗслӗ хут ҫине кӑларни пыма тытӑннӑ. Авӑнра 1400 ҫынна ун пек квитанци ярса панӑ, ку уйӑхра вара парӑмӗ 5 пин тенкӗрен иртнӗ 1 пин ҫын патне хӗрлӗ тӗслӗ «телей ҫырӑвӗ» пырса выртӗ. Сӑмах май, Ҫӗмӗрлери, Канашри, Етӗрнери районсен хушшинчи уйрӑмсен клиенчӗсен йышӗнче ҫутӑшӑн тӳлеменнисем уйрӑмах нумаййӑн: 200-шер ҫын ытла.

ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енри спортсмен хӑйне евӗр ӑмӑртура палӑрнӑ. 58 ҫулти арҫын 24 сехет чупса чи лайӑххи пулса тӑнӑ.

Василий Дюкин Канаш хулинче ҫуралса ӳснӗ. Вӑл Череповец хулинче иртнӗ ӑмӑртӑва хутшӑннӑ. Унта спортсменсем тӗрлӗ вӑхӑт чупнӑ: 1, 3, 6 тата 12 сехет. Теприсем 100 метра парӑнтарнӑ. Чи чӑтӑмлисем вара пӗр талӑк чупнӑ.

Пирӗн ентеш 24 сехет чупакансен йышӗнче чи маттурри пулнӑ. Вӑл пӗр талӑкра 184 ҫухрӑма парӑнтарнӑ. Ҫапла майпа вӑл пӗрремӗш вырӑн йышӑнса ылтӑн медале тивӗҫнӗ.

Халӗ тӗнче тетелӗнче япала сутакан нумай. Анчах ултавҫӑсем те тӗлӗрмеҫҫӗ, хӑйсем валли тупӑш тумалли майсем шырасах лараҫҫӗ.

Канаш хулинче пурӑнакан ҫамрӑк хӗрарӑм та ултавҫӑсен аллине лекнӗ. Хайхискер анлӑ сарӑлнӑ сайтра ӗне сутни пирки пӗлтерӳ вырнаҫтарнӑ.

Кӑштах вӑхӑт иртсен ҫамрӑк хӗрарӑм патне пӗр ҫын шӑнкӑравланӑ та ӗне илесси пирки пӗлтернӗ. Арҫынпа йӑлтах калаҫса татӑлнӑ вӑл, лешӗ унӑн карточки ҫине кӑштах укҫа куҫарма шантарнӑ. Ҫапла майпа арҫын хӗрарӑмӑн банк карттин реквизичӗсене пӗлнӗ. Хӗрарӑм вара вӗсене никама та пӗлтермелле маррине шута хумасӑр йӑлтах каланӑ. Кун хыҫҫӑн сутуҫӑн карточки ҫинчен 6 пин тенке яхӑн ҫухалнӑ.

Канаш хулинче 40 ҫулти хӗрарӑм хуняшшӗне вӗлернӗ. Пӑтӑрмах авӑн уйӑхӗн 16-мӗшӗнче кӑнтӑрла пулса иртнӗ. Кинӗпе 61 ҫулти ашшӗ пӗрле эрех ӗҫсе ларнӑ. Черкке хыҫҫӑн черкке пушатнӑҫемӗн кӗленче тӗпне те тухнӑ тӑвансем.

Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, арҫынпа хӗрарӑм эрех ҫитменнине кура хирӗҫсе кайнӑ. Хуняҫана хаярри сахалтараххӑн туйӑннӑ имӗш — кинне вӑл лавккана хӑвалама пуҫланӑ. Лешӗн вырӑнтан та хускалас килмен, арҫын хӑйӗннех пенӗ. Тарӑхса кайнӑ кин алла ҫӗҫӗ ярса илнӗ. Унпа вӑл пӗрре кӑна яшлаттарнӑ, анчах суран вӑйлах пулнӑ, арҫын часах вырӑнтах вилсе кайнӑ.

Хӗрарӑма йӗрке хуралҫисем тытса чарнӑ. РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗн тӗпчевҫисем пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Тӗпчев малалла пырать.

Пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗн 3-мӗшӗнче ГАЗель кювета чӑмнӑ. Аварире темиҫе ҫын суранланнӑ. Ҫавна май айӑплине халӗ явап тыттарасшӑн.

Следовательсем каланӑ тӑрӑх, ҫав арҫын ҫынсене турттаракан усламҫӑ кассирӗпе ГАЗеле 1600 тенкӗпе пама калаҫса татӑлнӑ. Хайхи водителӗн Мукавран 11 ҫынна Канаша илсе килмелле пулнӑ.

Арҫыннӑн пассажирсене илсе ҫӳреме лицензи пулман. Транспортра хӑш-пӗр лакӑч ҫинче ҫыхӑнмалли пиҫҫихи те пулман. Автобус техтӗрӗслев витӗр те тухман. Кустӑрма шини ҫине тӗрлӗ калӑпӑшлӑ тата ӳкерчӗклӗ протектор лартнӑ.

Водитель каҫхине сехетре 70 ҫухрӑм хӑвӑртлӑхпа пынӑ. Ҫул пӑрлак пулнӑ. Арҫын руле итлеттереймен – автобус кювета чӑмнӑ. Аварире 7 ҫын шар курнӑ. Пӗри хытах аманнӑ.

Халӗ водителӗн суд сакки ҫине ларма тивӗ. Ун тӗлӗшпе кӗҫех приговор янӑрӗ.