Электронлă вулавăш

Борисăн чыхăнни иртсе кайрĕ пулас, каллех хăяр чăмлани илтĕнчĕ.

— Çтаппан! — çапрĕ вăл хул пуççинчен юлташне. — Эс аван ача, анчах мана ан вĕрент. Хĕр пирки те çавнах калатăп: эс хăть артист пек выля, маншăн пур пĕрех, анчах манăн Зинăна ан тĕкĕн. Ăна эп юрататăп. Ак, Шупашкартан çиттĕр çеç, мăшăр пулма ыйтатăп.

Чӳрече умĕнче итлесе тăракан Çинукăн чĕри самантлăха лăшах пулчĕ.

«Юратать иккен вăл мана, — сасартăк пурин çинчен те мансах шухăшларĕ хĕр. — Юратать! Вăл мана кĕтнĕ!..»

Анчах хĕр тепĕр самантранах чӳрече патĕнчен сиксе ӳкрĕ. Тĕрĕслĕх туйăмĕ унăн самантлăха çиеле тухнă юрату туйăмне çĕнтерме пуçларĕ. Акă мĕнпе ĕçеççĕ иккен каччăсем! Поселок халăхĕ ыйтнипе Петр Тимофеевич кашни кунах сĕт сутма пĕр лав ярать. Çтаппан вара пĕр бидон сĕт сутнă укçине пытарса хăварать. Мĕнле-ха вăл, Çинук, ку таранччен сĕт виçсе пăхасси çинчен шухăшламан? Шаннă çав, шаннă. Тепĕр тесен, мĕнле-ха вăл коммунизмла ĕç ферминче пĕр-пĕрне шанмалла мар? Кун пек çĕрте никамăн чун вараланчăк пулмалла мар!

Çтаппанĕ тата Маюка улталасшăн. Эх, Маюк, Маюк, туй пуласса кĕтетĕн, сана каччу сутса ĕçет. Ытла та шанчăклă-çке вăл хĕр чĕри!

Çинук хальхинче алăка хытах тĕртрĕ. Шашулкки картĕнчен шăнкăрт! тусах вĕçерĕнчĕ те, хĕр пӳлĕме çил пек вашкăртса кĕрсе кайрĕ, пӳлĕме епле кĕрсе тăнине те ас тăваймарĕ. Ăна курсан, Бориспа Çтаппан иккĕшĕ те харăсах сиксе тăчĕç. Сĕтел çинчи эрех кĕленчине кĕлеткисемпе хуплама пикенчĕç, анчах асăрхамасăр сĕтеле тайăнтарса ячĕç те, çур литр кĕленчи, çĕре ӳксе, арканса кайрĕ.

— Ырă каç пултăр, сутăçсем, — сăмах хушрĕ хĕр, тăпах чарăнса. Сасси унăн çăвар ăш-чикки çунса типнипе пĕрре те хăйĕнни пек тухмарĕ, аран çеç илтĕнчĕ. Тути кĕç-вĕç макăрса ярас çыннăнни пек сиксе чĕтрерĕ. Куçĕнче типĕ çиçĕм ялкăшрĕ. — Хĕрсене çавăрсах сĕт сутатăр? Чăнах та, ухмахсене тупнă эсир. Çук, пире улталаймăр!

Çтаппан, чышкине чăмăртаса, Çинук патнелле çывхарчĕ. Ӳсĕрĕлнипе хăйĕн пичĕ-куçĕ тискерленсе кайнă, арпашнă çӳçĕ пĕчĕк çамки çине усăнса аннă, куç шуррисем хĕрелнĕ.

— Эс куртăн-и? Эс тытрăн-и? — хăйăлтатрĕ каччă.

Вăйсăрлăх та, хăрани те палăрчĕ халь унăн сассинче.

— Çтаппан! — чарчĕ ăна Борис. — Çтаппан!

Лешĕ итлеменнине кура Борис ăна аяркалла тĕртсе сирпĕтрĕ те хĕре аллинчен çулса тытрĕ.

— Зина, каçар? Айăплă, ну, каçар!

Хĕр аллине карт! туртрĕ те, вĕçерĕнсе, каллех тула чупса тухрĕ, Кукуруза пуссине каякан çулпа, такам хыçалтан хăваланă пек, пӳлĕне-пӳлĕне чупрĕ вăл. Анкарти хыçне çитсен тин сывлăша çавăрчĕ. Пĕр хушă карта çумне таянса тăчĕ. Куçне хупрĕ. Пуç сĕрĕм тивнĕ чухнехи пек танлатать. Çав сасă витĕр Борис йăлăнни илтĕнет…

— Тăмсай! — терĕ Борис çав самантра Çтаппана, — тупăннă радиола… Карма çăвар! Мана пăтратса ятăн та ху таса юлатăп пуль тетĕн-и? Çук, ĕç тухмĕ! Мĕн выртатăн? Шыраса туп та каçару ыйт. Вăл çу заводне чупрĕ пулмалла. Петр Тимофеевича пĕлтерсен, иксĕмĕре те тĕрме кирпĕччи шутлама лекет.

Çтаппан сулланкаласа тухса кайрĕ.

Пуçра шухăш, шухăш… Çиçĕмлĕ хăвăртлăхпа вĕçеççĕ вĕсем. Чĕре кĕç-вĕç сирпĕнсе тухасла тапать. Те эрех, те сасартăк капланса килнĕ хуйхă çăвар тӳпине йăлтах типĕтсе ячĕ. Нивушлĕ пĕтĕм ĕмĕт татăлчĕ? Ĕненĕ-ши ĕнтĕ Çинук ăна? Юрать-ха, Çтаппан пек апла-капла перкелешмерĕм. Акă сана халь пĕтĕм пуласлăх. Пĕр йăнăш утăм этем пурнăçне аркатать. Чӳречерен итлесе тăнă ĕнтĕ вăл, халь правление кайса калама пултарать. Вара сыв пул пĕтĕм ыр ят… Институтран та кăларса ярĕç. Çтаппанах пĕтерет…

— Подлец! — сасăпах персе ячĕ Борис.

— Подлец çав. Çинук унта çук, — тем хушăра сиксе тухрĕ Çтаппан.

— Ăçта кайма пултарнă?

— Колхоз правленине кайнă пуль, тетĕп.

— Унта чуп эппин. Çын пулсан, асăрханарах. Кала, Борис чĕнет, те.

Çтаппан хыççăн Борис та урама тухрĕ. Ăна халь шухăшсем канăç памарĕç. Ун умне сасартăк вăрман тухса тăчĕ: «Хăй пычĕ вĕт-ха ун патне Зина, хăй ыталарĕ? Юратмасан епле хăюлăх çитертĕр хĕр ун пек? Халь вара пăрахрĕ те-и? Эх, Зина, Зина! Епле хăвăрт сӳрĕлет сан туйăму!..»

Çапла шухăшласа тăнă вăхăтра çын сассипе Борис шартах сикрĕ.

— Çук! — терĕ сасартăк килсе тухнă Çтаппан.

— Мĕн эсĕ вара хурах пек нимĕн систермесĕр çӳретĕн? — кăшкăрса тăкрĕ ăна Борис. — Мĕн çук?!

— Правленире никам та çук. Техничка çеç. Ыйтрăм та — килмен терĕ.

— Петр Тимофеевич патне кайман пулĕ те?..

— Эх, тăмсайсем, — сасартăк лăштах сывласа ячĕ Çтаппан, — колхоз председателĕ ĕнер Горькине тухса кайрĕ вĕт!

Ферма заведующийĕ чылай хушă шарламасăр тăчĕ.

— Степка! — терĕ юлашкинчен Борис, тусне хул пуççинчен çапса. — Май пур. Лере кайса ларас килмест пулсан, кĕçĕрех Маюка илсе каятпăр.

— Мĕн тăвăп унпа? Е юратнă тетĕн-и эп ăна? Вăл халь те кун пирки пĕлмест. Эс хăвăнне чар, чӳречесенчен ан итлесе çӳретĕр.

— Авланатăн, — çирĕппĕн шăл витĕр сăрăхтарчĕ Борис.

— Мĕн тăвăп эп çав хĕрпе?

— Çут тĕнчене карлав урлă сăнас килмест пулсан, авланатăн. Атя ман пата. Мотоцикл çине лартатпăр та, тепĕр сехетрен хĕр сан патра пулать.

VI

Канăçсăр каç…

Çинукăн амăшĕ тахçанах çывăрать ĕнтĕ, кӳршĕсен йытти те, Çинук анкартипе кĕнĕ чух вĕрме пуçланăскер, шăпланчĕ. Сĕтел çинче будильник шаккани те тамалсах пырать пек. Хушăран çаврăнса илсен çеç кравать пружинĕсем чĕриклетсе илеççĕ.

Хĕр утиялĕпе те пуç çийĕнченех витĕнсе пăхать, çывăрса каяс тесе, темиçе хут та çĕре çитиччен шутларĕ. Çук, ыйхă килмест. Карталанаççĕ кăна шухăшсем, вĕçĕ-хĕррисĕр çаврăнаççĕ.

Çапла, Бориспа Çтаппан — вăрă. Сĕт сутма пуçлани уйăх ытла. Ан тив, уйăх çеç пултăр. Вăтăр бидон сĕт. Кашнине вăтăр сакăр литр сет кĕрет. Пин те çĕр хĕрĕх литр сет. Çирĕм пилĕк пусран та ик çĕр тенкĕ ытла. Виç çĕр тенкĕ еннех. Акă ăçтан тухать иккен вĕсен ĕçки! Халь пĕтĕмпех паллă. Ыран ирех тăрас та Петр Тимофеевича кайса калас. Кашни ĕнерен тăватшар литр суни çухалнă-çке-ха!

Кайса калас? Эс ăçта пулнă тейĕç. Эс, комсомолка, ху сăвакан ĕнесен сĕтне пĕлейместĕн-и? Çу заводне кăна кĕрсе пăхмалла пулнă. Счетчик унтах ларать. Епле-ха тата Борис? Вĕсен хушшинчи юратăва та халь тин пытараймăн ĕнтĕ. Пĕрле тунă тейĕç. Çтаппан авланать тени те ял хушшине сарăлчĕ. Маюка та пĕрле пулнă тейĕç. Мĕн тумалла? Тен, ĕне сума пăрахмалла? Паян тесен паян механике куçма пулать. Çапах та Бориса терменех ярĕç-ши? Шел вĕт-ха! Çинук ăна ытла та юратать. Анчах хăлха илтнине мĕнле илтмĕш тăвас? Çук, хăй кăмăлне хирĕç каяймĕ вăл!

Канăçсăр каç…

Çинук тухăç кăвакарма пуçласанах ура çине сиксе тăчĕ.

— Хĕрĕм, паян илем, тутлăрах апатсем пĕçерĕп. Иртерех кил, — сăмах хушрĕ амăшĕ тĕпел кукринчен, Çинук тухса кайма тăнине асăрхасан.

Çинук çын куçĕ умне тăма темшĕн вăтанчĕ. Вăл тӳрех ĕне сума кайрĕ. Çу заводĕнче вĕсем Гальăпа тĕл пулчĕç.

— Маюк ăçта? — ыйтрĕ Çинук.

— Пĕлменçи пулатăн тата, — тĕлĕнчĕ Галя: — Вăл çĕркаç Çтаппана качча тухнă. Паян кану кунĕ. Ял пĕлет ун çинчен, — кулса ячĕ Галя, — мана эс çĕркаçах килнĕ терĕç те, хăв та туйра пулнă пуль тесе, — Çинук шӳтлеменнине сисрĕ вăл.

Ĕнесене суса пĕтернĕ тĕле сĕт тиеме Çтаппан та персе çитрĕ. Паян урах-мĕн. Çывăрманнипе çеç куçĕсем хĕрелнĕ. Тумланма, уяв чухнехи пек, япшар тумланнă хăй. Лашине бидонсем патне тăратрĕ те урапи çинчен сиксе анчĕ.

— Сывă-и, хăйматлăх анне! — Çинука ал тăсса пачĕ вăл. Куçсем пĕр-пĕринпе тĕл пулчĕç. Каччăн симĕс куçĕсем хĕрĕн кăвак куçĕсене чăтаймарĕç.

— Артист! — йĕрĕнчĕклĕн кулчĕ Çинук. Урăх нимĕн те каламарĕ, çу заводне кĕрсе кайрĕ.

Бориспа Çтаппан хăраса ӳкни паллах, Маюка çеç шел. Юратса мар илнĕ вĕт-ха ăна вăл. Чăн та, ун тантăшне çав териех хитре теме çук ĕнтĕ, анчах ĕç тесен пăрчăканпа пĕрех. Мĕне кирлĕ Çтаппанăн хитри? Ятлă çын-им? Фермăн икĕ лашине пăхать, те сĕт кайса сутать. Мăн кăмăлланать тата хăмпă.

— Мĕн пулнă сана, Зина? — тĕпчерĕç çу заводĕнче ĕçлекенсемпе пăру пăхакансем. — Чирлемерĕн пулĕ-çке?.. Сăну пачах çук.

— Çул çинче ывăннăран пуль… — суйрĕ хĕр.

Вăл Борис килессе кĕтрĕ. Çук, каччă курăнмарĕ. Кĕтсе ывăннине ирттерес тесе, Çинук каравсене илчĕ те пĕве хĕррине анчĕ.

Çинук витерен кăларнă каравсене шыва чикрĕ. Шыв сивĕ, çӳçентерет.

«Паян илем, иртерех кил…» — аса килчĕç амăшĕн сăмахĕсем. Илем иртсен шыв сивĕнет иккен. Кăна халăх та тахçанах каланă. Мĕн вăл илем — Çинукшăн паллă мар: уяв-и е çанталăк улшăннине кăтартакан кун? Пур пĕрех мар-и?

Шыв пичĕ симĕсленнĕ пек курăнать. Çапах та вăл халь те тĕкĕр евĕрлех. Акă, самантлăха шĕпĕлти хумсем лăпланчĕç те, ун çине каллех шывран икĕ утмăл турат чечекĕ сăнаса пăхрĕç. Вĕсем тунсăхлă, вĕсем шухăшлă.

Çинук, йывăр шухăшсенчен хăтăлас тесе, каравсене шывра чӳхеме пуçларĕ. Çӳçентерет шыв. Паянччен кăна пĕр эрне хушши çумăрсăр çанталăк тăчĕ: кăнтăрла çĕр улмипе хăяр çеçкисем вăйлă тăм тивнĕ пек шана-шана кайрĕç. Ытти чух ача-пăча ирех шыва кĕме килекенччĕ, паян пĕр чун та çук. Сивĕннĕ шыв. Юрату та çавăн евĕрлех сивĕнĕ-ши? Пурнăç йăлтах малта-çке. Кĕр те çывхарать, хĕл те инçе мар. Çурхи шывсем те тапранĕç. Çуркунне хĕрӳллĕ, унăн чиккине çулларан уйăрса илме йывăр. Каллех чечексем çурăлĕç, каллех курăксем симĕсленĕç, каллех шыв та ăшăнĕ. Çутçанталăк улшăнăвне пурнăçпа танлаштарни мелсĕр, анчах та вăхăт чи лайăх эмел, вăл юсанмалла мар чунсене те сиплет.

— Хĕр, витрине йăтса, çырана тухрĕ те ферма патнелле утрĕ. Пĕве патнелле Борис анать-мĕн. Утти хăйĕн юлхав, пуçне çĕрелле чикнĕ. Мĕскĕннĕн курăнать.

Чунĕ кӳтсе çитнĕ хĕр ăна хирĕç утрĕ.

«Шыв сивĕнет те каллех ăшăнать, — вылярĕ пуçра шухăш. — Çук, кĕрхи хĕвел пур пĕрех ăшăтаймĕ. Ан тив, хам намăс курам та, анчах çын йăнăшне тăрă шыв çине кăлармасăр тăма пултараймăп. Харпăр хăй айăпне ăнланса, халăхран каçару ыйтсан, халăх умне чĕркуçленсен, ял-йыш мĕншĕн каçармĕ? Ун чух çуркунне те килĕ, çуркунне шыв ăшăнать…»

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн