Электронлă вулавăш

— Санюк, мĕн пулчĕ?

— Нимĕн те, — кĕскен çеç хуравларĕ вăл.

— Чирлемерĕн пулĕ те?..

— Çук.

— Такам кӳрентерчĕ-им?

— Çук. Хама тарăхнипе.

Чунĕ кӳтсе çитнĕскер, вăл ниепле те макăрма чарăнаймарĕ. Эпĕ йăпатни те пулăшмарĕ. Мана чĕнсе илчĕç, вара хĕртен уйрăлма тиврĕ.

Эп апат çисе каялла çитнĕ çĕре, вăл вилнĕ пекех çывăратчĕ ĕнтĕ. Хĕрсем вăратса пăхрĕç — пуçне те çĕклемерĕ. Тепĕр кунне арканнă жнейкăпа муталанса ирттертĕм. Каçхине каллех апат çинĕ çĕрте курăнмарĕ вăл.

— Эх, Петя, Петя, — терĕ мана Римма, ачасем палаткăна салансан. — Тупрăн хăвна валли генеральша. Юратанах пулсан, ăна йывăр ĕçпе асаплантармалла-и? Ывăннипе вăл каçхи апат та тăрса çиеймест. Çав ĕнтĕ вăл куршукра ӳсекен чечекĕн…

Повар сăмахĕсем чĕрене çĕçĕпе каснă пекех туйăнса кайрĕç. Хăй йывăр ĕç тунă пек кӳрентерет тата. Эпĕ чăтаймарăм, сиввĕн кăна:

— Куршукри чечек çулталăкĕпех хăрмасть, — тесе хутăм.

 

VIII

Ирхине иккĕмĕш хут çаврăнсан, жнейкăна тăратсах Санюк патне пытăм, ал патăм. Хытăрах чăмăртарăм-ши — шари! çухăрса ярса кукленсех ларчĕ хĕр. Халь тин эп ун аллисем хăмăл чикнипе шăйăрăлса пĕтнине, тĕллĕн-тĕллĕн пĕчĕк шурă пӳрлешкесем пуррине асăрхарăм.

— Халех яла фельдшер патне кай, — хушрăм эп ăна.

— Тавтапуç, — тавăрчĕ хĕр. Чакăр куçĕсем ман çине кӳренӳллĕн пăхрĕç. — Тавтапуç хĕрхеннĕшĕн. Ахаль те хĕрсем тӳр пилĕксĕр сăмах хушмаççĕ.

— Калаччăр. Эх, эсĕ те çав! Çыхмасан аллусем шыçса каяççĕ вĕт.

— Шыçчăр.

Санюк кутăнлăхĕнчен тĕлĕннипе эпĕ таках хытса тăтăм. Вара нимĕн тăвайман енне жнейка çине лартнă аптечка латне чупрăм. Кĕçех хĕр аллине йод настойки сĕрсе шап-шурă бинтпа чĕркесе лартрăм.

— Ей, начальник! — кăшкăрчĕ çак вăхăтра Женька Савкеева. — Эс паян хире вырма-и е хĕрпе тĕл пулма тухнă?

Эх, ĕнене татса парас чĕлхине… Ытла та чараксăр, кăшкăрасчĕ унăн Юрка Тимофеева. Çук вĕт, манпа çеç вăл çавнашкал, вăтанма пĕлмест.

— Хĕрпе тĕл пулма! — тавăртăм эпĕ.

Илттĕр пĕтĕм хир, çынсем илтчĕр ман сасса. Ман юрату пур, ăна эп никама та таптаттармастăп. Никама та! Ăна эп тасан упрăп.

Лашасене пушăпа хăмсаратăп. Хăлаçланать жнейка. Тул çуптăхĕсем выртса юлаççĕ хыçала…

Халĕ ак…

Халĕ ак çунать çатăртатса кăвайт. Çаплах хĕрсен чăваш юррине шăрантараççĕ. Вăл инçетрен-инçетрен килекен казахсен юррипе тăванлашса пĕрлешет.

Авă, Санюкăм çĕкленчĕ. Спортсмен костюмĕ илемлĕ те çинçе пилĕкне çăт-çăт тытса тăрать. Вут чĕлхи унăн питне, каялла тирпейлĕн пуçтарса хунă çивĕтне çутатать.

 

IX

Янкăр кĕркунне.

Икĕ эрне каялла вĕçĕмсĕр хĕртнĕ хĕвел кăштах сивĕне пуçларĕ. Унăн пайăркисем халь çĕр çине шĕвеккĕн ӳкеççĕ. Юхан шыв тăрăх тĕтре йăсăрланать. Çил ăна унталла-кунталла сапалать, хыт-хурасене силлет, кукăр-макăр лутамас хурăнсен çулçисене тата-тата вĕçтерет. Сап-сарă хăмăллă хир кунсеренех хуралса пырать: тракторсем çаплах кĕрхи çĕртме тăваççĕ. Хура çи витти çине, ларса юлнă улăм урисем кунта халь çеç вăйлă тыр-пулшăн пулса иртнĕ çапăçăва аса илтереççĕ.

Тасатрăмăр хире.

Ыран, кăнтăрла иртсен, пирĕн отряд çула тухать. Çĕр çынтан каялла сакăр вуннăшĕ çеç каяççĕ. Хăшĕсем качча тухрĕç, хăшĕсем авланчĕç. Халь вĕсем кунтах юлаççĕ.

Паян кăнтăрлаччен çеç ĕçленĕ. Апат çинĕ хыççăн каччăсемпе хĕрсем ĕç укçи илеççĕ, тăван киле çитсен, тырă вырăнтах илме документсем çыртараççĕ.

Эпĕ ир-ирех кӳршĕ совхоза кайнăччĕ те колхоза çĕрле çеç çитрĕм. Правленире никам та çук иккен. Эп вара Санюк пурăнакан хваттере кайрăм.

Вăл çула пуçтарăнма та шутламасть иккен. Хитре чечеклĕ кăвак платье тăхăннă та кил хуçин вунă çулхи хĕрачине темĕнле сăвва пăхмасăр калама вĕрентет.

Эпĕ ăна амăшĕн çырăвĕсене тавăрса патăм. Вĕсене ĕнер панăччĕ вăл мана. Кашни çырăвăн йĕркисенчех киле килме тархаслани, кăçалах института вĕренме кайманшăн пăшăрханни сисĕнет. Кашни çырăвĕн вĕçнех ашшĕ, амăшĕнчен вăрттăн пулас, «Шура, ан парăн, пĕл хура ĕç тутине» тесе çыра-çыра хунă. Амăшĕн çырăвĕсем тăрăх эпĕ хĕр мĕн хуравланине пĕлме тăрăшрăм. Кулянса хуравлани палăрмасть унта, юлашки çырăвĕнчи пĕр вырăн çеç иккĕлентерет: «Тĕрĕс тăватăн, Шурочка, пăрах та кил». Апла пулсан Санюк пăрахса кайма шухăшланă. Хăçан? Хăш вăхăтра? Сисмен. Манран та пытарнă эппин вăл ăна? Каламĕ-ши кайиччен?

Кил хуçисене ыр каç сунса, эпир урама тухрăмăр. Санюк кĕçĕр салхуллă. Сайра калаçать вăл, пăт-пат çеç перкелешет.

Утатпăр хуллен. Аула каç тĕттĕмĕ хупăрласа илнĕ. Урамăн икĕ айккипе ларса тухнă саман е чул çуртсем электричество çутипе ялкăшаççĕ. Урлă урамра йытă вĕрет, таçта хыçалтах тăмра тăнкăлтатса нăйкăшать. Пире хирĕçех юлан утлă казах хăйсен кĕввине сăмса витĕр ĕнĕрлесе килет. Лаша урин сасси таклатать.

Хĕр куляннăран-ши, ăшра темĕнле иккĕленӳ çуралать. Ыран çак аултан тухса каймалла. Килни икĕ уйăх çеç иртрĕ пулин те, юратса пăрахрăм эп çак вырăна. Çеçен хир те илĕртет, тусем те килĕшеççĕ. Вĕсем мана хăйсен мăнаçлăхĕпе тĕлĕнтереççĕ.

— Петя, — сасартăк хулран çатăрласа тытрĕ мана Санюк. — Пĕлетĕн-и эп сана паян мĕнешкел кĕтнине? Пĕлместĕн. Çук, нимĕн те пĕлместĕн эс.

— Пĕлместĕп, — тавăратăп эп хам интересленнине палăртмасăр.

— Эх, эс, начальник. Ыран эп фермăна ĕçлеме каятăп.

— Фермана?

— Çапла, фермăна. Мĕн кулмалли пур? Паян председательпе калаçса татăлтăм. Доярка пулатăп.

— Чăнах-и?

— Чăнах. Эх, эсĕ те çав… Пĕлетĕн-и эс ман пурнăçа? Пĕлместĕн. Халь ĕнтĕ каймастăп эп кунтан ниçта та. Кăтартăп-ха эп хам этем пулнине пурне те. Шкулта пĕрле вĕреннисене те, Римма Ивановнăна та, сана та, мана хĕрхенекене. Хăвăрах курăр, эп атте ĕнси çинче урăх ларас çук, — терĕ вăл хăвăрттăн мана çăмах хушма памасăр. Сасси ун кĕç-вĕç татăлса каяс хĕлĕх пек чĕтренчĕ, юлашкинчен татăлсах кайрĕ. Вăл пуçне манан кăкăр çине хучĕ те макăрма пуçларĕ, хул пуççийĕсем сиксех чĕтреме тытăнчĕç. Кăкăр умне тытнă сулахай алла вĕри куççуль тумламĕсем пĕçертрĕç.

Эп ăна лăплантарас тесе хам çума пăчăртарăм, куççульпе йĕпеннĕ питĕнчен, куçĕнчен чуп тума пуçларăм.

— Эх, эс, вăрман уçланкинчи чечекĕм, — пăшăлтатрăм эп. — Çапла кӳтмелле-и вара?

Санюк майĕпен лăпланса пычĕ, хул пуççийĕсем чĕтреме пăрахрĕç, каллех эпир пĕр-пĕрне хулран тытса малалла утрăмăр.

— Халь эп йывăрлăха çĕнмелĕх хамăн вăй пуррине ăнланса илтĕм ĕнтĕ. Ытти çынсенчен юлас çуккине туйрăм, — çирĕппĕн каларĕ Санюк. — Текех мана никам та çăкăр буханки йывăç çинче ӳсет тесе тĕкес çук. Атте мана шанать, вăл ман шухăша ырлать. Хура ĕç тутине пĕлмесĕр, эп пур пĕрех вĕренме каяс çук.

— Эп кунтан каять тесе кам калать сана? — ыйтрăм эпĕ.

— Председатель сана агронома хăварасшăн пулнă та, эс килĕшмен, терĕç.

— Эх, чечекĕм… Эс юлатăн пулсан, епле-ха кайăп эп кунтан? Сансăр эп ниçта та каймастăп…

Кăна илтсен, Санюк хавасланса кайрĕ, мана хăй ыталаса илчĕ. Унăн вĕри тути манăн пите çунтарса илчĕ.

— Ой, Петенька, — терĕ вăл ачашланса. — Эп сана шанни тĕрĕсех пулчĕ иккен! Пĕрле пулăпăр. Пĕрле. Атя, хире тухар. Хамăр хире. Кĕçĕрхи каç — пирĕн, — терĕ вăл мана хирелле туртса.

Эпир алла-аллăн тытăнса çерем тăрăх чупрăмăр.

Пире хирĕç темĕнле мăшăр килни курăнчĕ. Хулран çакланнă хăйсем.

— Юрĕ, Юрка… Эс механик та, тимĕрçĕ те, анчах ман кунта юлса мĕн тăвас? Хими завочĕ çук вĕт? — илтĕнет хĕрарăмăн хулăнрах сасси. Кам пултăр ĕнтĕ вăл Женька Савкеева пулмасан?

— Васкатăн эс ытла. Завод та лартĕç… Эп юлатăп пулсан, сан ма юлас мар? Юратмастăн эс мана, — ӳпкелешет Юрка.

— Пуçларĕ ĕнтĕ хăй юррине… Ман мĕн, ĕнесем пăхма каяс-им? — Çапах та эп техникум пĕтернĕ çын, — хирĕçлет Женька.

— Кай çав. Шура, ав, генерал хĕрĕ, иту ĕне сума юлать. Сан аçу-аннӳ колхозник, эс ялта ӳснĕ, — тавăрать Юрка.

Эп çак сăмахсене илтсен каллех хĕре хам çума пăчăртарăм.

Ялтан тухатпăр. Юркăпа Женька сасси ĕнтĕ илтĕнмест. Умра, — каçхи чаршав.

Анчах тăхта… Авă, пĕр çутă ялкăшса кайрĕ, тепре тата тепре…

Кăвайт хыпса илчĕ-мĕн. Кам çунтарать вĕсене? Пирĕн ачасем Казахстан хирĕпе сыв пуллашма тухнă-ши? Е трактористсем çунтараççĕ-ши?

Пирĕн умрах ак тата тепĕр кăвайт çути хыпса тухрĕ, чуна илĕртекен темĕнле юрă кĕвви илтĕнчĕ. Палланă сас. Казах юрри. Э-э, Дарыджан мучи юрлать ăна! Лашасене çитерме илсе тухнă ĕнтĕ вăл. Ав, вĕсем тулхăрни, кĕçенни илтĕнет.

Чĕнместпĕр пĕр хушă. Эп Санюка ыталаса кăвайт çутисем çине тинкеретĕп.

Парти чĕннипе килнĕ çамрăклăх çутисем кусем. Телейлĕ çамрăклăх çутисем. Илĕртӳллĕ çутăсем… Çулсем иртĕç, çак хирсенче кăвайт мар, электричество çутисем ялкăшма пуçлĕç. Пирĕнтен пĕр çирĕм çул каярах çуралнисем валли çул татах та сарлакарах та такăртарах пулĕ, вĕсен çутисем татах та хĕрӳллĕрех çунĕç.

— Петя, кур-ха, кур! Татах чĕртрĕç! — савăнса кăшкăрать Санюк. — Епле илемлĕ!

— Çапла, илемлĕ. Эпир те чĕртĕпĕр, — тетĕп эпĕ, хăмăла тăпăлтарса.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн