Электронлă вулавăш

— Санюк… Санюк… Кур-ха каçĕ епле хитре… куратăн-и? Çыран епле? Такам кăтралатса тухнă тейĕн.

— Хăва тĕмисем вĕсем.

— Итле-ха, Санюк… Ман сана каламалли пур.

— Халь ан кала… Кайран… — пăшăлтатать хĕр.

Эп ăна хам паталла туртса ыталаса илетĕп. Пĕрремĕш хут чуп тăватăп Санюка. Тутана тăварлă шыв йӳçекĕпе хĕр учĕн хĕрӳллĕхĕ çапать.

— Кирлĕ мар, Петя. Ан тив.

Мĕн калас манăн? Каллех чуп тăватăп. Хĕр аллисем хама ыталаса илеççĕ. Телейлĕ эп. Чĕре ниçта кайса кĕрейми тапать…

— Петр Иванович! Апат сивĕнсе кайрĕ. Мĕн эс усал ернĕ çын пек çĕрле шыва кĕретĕн? — кăшкăрать леш çырантан Римма.

— Тухатăп!

— Петя, итле-ха? — пăшăлтатать каллех Санюк. — Нимĕн те пĕлместĕн иккен эс… Сана Римма Ивановна юратать… Эс… Эс мана чуп тăватăн, çырусем паратăн…

Хĕр шухăшне вĕçлеймерĕ пулас, те мана çилленсе, каялла ише пуçларĕ.

— Айван та çав эс, Санюкăм. Юратаканни юратать пулĕ те, анчах хăв юратмасан ăçтан-ха вăл юрату пултăр? — тетĕп эпĕ ăна, юнашар ишсе.

 

III

Тĕлĕнмелле кунти каçсенчен: ăçтан анать сивĕ? Хăть фуфайка тăхăн халь. Вĕри чейпе те ăшăнаймастăп, палаткăна кĕрсе çӳхе пиншак уртатăп.

Кĕçĕр пĕчченех çĕр каçма тивет. Юрка çитеймест ĕнтĕ.

Хĕрсен палатки умĕнче кăвайт çатăртатса çунать. Тавраллах пухăнса ларнă вĕсем. Ак, юрă янраса каять. Кам пуçартăр Женька пуçармасан? Еплерех янрать ун сасси! Хулăн та уçă…

Эх, янра, янра, гитара,

Савăк юрă сапала.

Пĕрре çеç-им савăнтарнă

Савнине эп санпала.

Итлет ĕçчен те пултаруллă чăваш хĕрĕсен юррине Казахстан хирĕ, итлеççĕ ăна каçхи шăплăха сыхласа ларакан сăртсемпе тусем, кӳлĕ те çак юрра итленĕ ман темĕнле илемлĕреххĕн йăлтăртатнăн туйăнать. Юхать юрă, çунатлансах вĕçет таврана. Санюк сасси те янăрать. Сăмахĕсене пĕлмест вăл, вырăс, çапах та кĕввине пулăшать.

Ăçтан тупăнтăн-ха эсĕ чун çунтармăш? Ăçтан?

Ман ума ирĕксĕрех иртнĕ кунсем тухса тăраççĕ.

«…Уявра хĕр ан суйла», — тенĕ ваттисем. Вĕрентсе каланă сăмахăн пархатарĕ пурах. Капăр тумтир витĕр хĕр чĕрине кураймастăн. Уяв çĕкленĕвĕ те хĕр кăмăлне лавкка пек уçса хумасть… »

Акатуй тенине кашни чăвашах аван пĕлет. Пирĕн патра та ăна ытти çĕртинчен кая ирттермеççĕ. Тавраллах юрă шăранать, унта та кунта ташша çапаççĕ. Кĕвĕ… Кĕвĕ… Çатма пек тикĕс çулпа колхоз ăйăрĕсем ăмăртса чупаççĕ. Кĕçех мотоциклистсемпе велосипедистсем çула тухаççĕ, стадионта волейболистсемпе футболистсем ăмăртаççĕ.

ВЛКСМ райкомĕн бюровĕ мана иккĕмĕш çул ĕнтĕ çамрăксем хушшинче вăйăсем йĕркелеме хушать. Йĕке пек саваласа якатнă юпа тăррине парне хăпарса илес текеннисен черетне йĕркелетĕн-и е бум çинче утă тултарнă михĕпе пĕр-пĕрне çапса антарма тăрăшакансен судйя пулатăн — пур çĕрте те ман тавра çамрăксем кĕшĕлтетеççĕ. Мĕн тĕрлĕ вăйă йĕркелеместĕн пуль!.. Шавлать акатуй, кĕрлет. Пур çĕрте те кулă янăрать.

Акатуй пĕтнĕ çĕре лăштăрах вăйран каятăн. Вăрман каснă тейĕн çав. Уявĕ ĕнтĕ… Çамрăксен чăн-чăн уявĕ малта-çке. Кĕçех ак каччăсемпе хĕрсем пĕтĕм йышпа утма пуçламалла, кĕçех ак паллашу сехечĕ пуçланать.

Васкасах хваттере чупатăп. Шап-шурă костюм тăхăнатăп та юхан шыв хĕррине васкатăп. Ăна тахçанах пĕвеленĕ ĕнтĕ, çавăнпа юхан шыв теме те çук ăна, пысăк та варри кӳлĕ майлă пулса кайнă вăл. Илемлĕ кунта çут-çанталăк! Поселокра пурăнакансемшĕн ку канмалли чи лайăх вырăн шутланать. Ахальтен мар пуль çав, çуллахи канăва нумайăшĕсем Хусантан, Горькирен тата ытти хуласенчен килсе çакăнта ирттереççĕ. Тавраллах хыр вăрманĕ, çырансем хĕррипе сиреньпе акаци тĕмисем, вĕсем айĕнче сăрлă тенкелсем. Шыва кĕрес килсен тумтирусене хывса хур, ларса канас тесен, ларса кан.

Тахçанах кăнтăрла иртнĕ пулин те, çанталăк шăрăх-ха. Таврара хыр, чăрăш тата чечек шăрши сăмсана кăтăклантарса тăрать, çывăхрах, темĕнле майпа сыхланса юлнă шĕшкĕ тĕми хыçĕнче, шăрчăк юрлать.

Пĕр çамрăк мăшăр вырнаçнă тенкел вĕçне пырса лартăм. Ман умра пĕтĕм тавралăх уçăлса кайрĕ. Акă, пĕве хыçĕнчен виçĕ кимĕ ишсе тухать, вĕсем çинче — хĕрсемпе каччăсем; леш енчи çырантан икĕ каччă шыва сиксе ăмăртмалла ишме пуçлаççĕ. Шăв-шав вăйланать. Сасартăк таçта юрă юрлани илтĕнсе каять. Сасси шăнкрав пек янăрать хăйĕн:

 

Ах, пĕлесчĕ, мĕн çитмест-ши

Анаткасăн каччине?

Камшăн тунсăхлăн çӳрет-ши

Купăспа вăл каçхине?

 

Кĕçех шăнкăрав сас çумне татах сасăсем хутшăнаççĕ, юрă вара пушшех вăйланать, унпа пĕрле вăрман янăрать:

 

А-а-а-а

Купăспа вăл каçхине.

 

Акă, çыран леш енче малтанхи мăшăрсем курăнаççĕ, вĕсем хыçĕнчен — ыттисем. Тĕкĕр пек çутă пĕве пичĕ çине шап-шурă тумлă ĕмĕлкесем ӳкеççĕ. Вĕсем вĕтĕ-вĕтĕ хумсемпе хумханса малалла ишеççĕ, сăпкари пек сикеççĕ. Куçа та илес килмест çав темĕнле асамлă ĕмĕлкесен çинчен. Хĕрĕсем те çав… Пĕлеççĕ тумланма. Пурçăнтан çĕлетнĕ чăваш хĕрачин тумĕ епле хитре! Пĕр пилĕк çул каялла эп ăна театрта артистсем тăхăннине çеç курсаччĕ. Халь ак, кашнин çинче пурçăн платйĕпе пурçăн саппун. Чăн та хитре вĕсем, пĕринчен пĕри чипер!

Йывăçсем çине çакнă репродукторсем çамрăксен уявĕ пуçланни çинчен пĕлтереççĕ. Куçăм умĕнчех темиçе çĕрте вăйă карти картлана пуçларĕ, баян савăнса сывласа ячĕ. Çĕнĕ юрă çĕкленчĕ, вăрман тăрăх янăраса кайрĕ:

 

Тухрăм эпĕ Атăл хĕррине

Итлемешкĕн çĕршыв юррине…

 

Юрă кĕввипе пĕрле чĕрене çăмăл туйăм çунатлантарса ярать, ывăнни те таçта кайсах кĕрет.

Тенкел çинчен çĕкленсе пĕр-икĕ утăм та тăваймарăм пуль, сасартăк «ой!» терĕ сасă ман хыçрах. Çаврăнса пăхрăм та тĕлĕнсех кайрăм: тенкелĕн эп ларнă пуçĕ сывлăшалла хăпарса кайнă иккен, хĕрача çĕртре ларать. Эх, каччă та иккен хам! Çавна та асăрхаман.

— Каçарăр, — терĕм эпĕ, хĕрача патне чупса пырса. Ăна хăвăртрах аллинчен ярса тытрăм. Манăн ывăç тупанне чăрăш йĕпписемпе хăйăр çыпçăнчĕ.

— Хама каçарăр. Кино курнă пек пăхса лартăм мар-и, — илтрĕм эпĕ çинçерех уçă сасса.

Алла тасатнă май хĕрача çинелле пăхса илтĕм. Çамрăкскер хăй. Çинçе пилĕклĕ. Çара çанăллă, кăвак чечеклĕ сарă çитса кĕпе тăхăннă. Уринче кăвак босоножки. Сап-сарă мăшăр çивĕтне умнелле янă.

Хĕр эп пăхнине сисрĕ курăнать: пичĕ хăмачланчĕ, пысăк та чакăр куçĕсем вăрăм куç хăрпăкĕсемпе витĕнчĕç.

— Эпĕ хĕр шырама вăййа каятăп, сар пики вара кунтах.

Хĕр шарламарĕ, çивĕтне пуçĕпе сĕлтсе каялла ывăтрĕ. Аллисене пĕр-пĕринпе сăтăркаласа силлерĕ.

— Тăхтăр-ха, — терĕм эпĕ çак вăхăтра, — таçта курнă пулас эп сире. Анчах каçарăр, аса та илеймест.

Пурне те палласан час ватăлатăр, — кулса ячĕ вăл, ман çинелле чеен пăхкаласа.

— Ахаль те ватăлнă ĕнтĕ. Чĕрĕк ĕмĕр пурăнатăп.

— Тата тепрер чĕрĕк паллашмасăрах аван пурăнăр-ха.

— Сире кунта пĕччен ларма кичем, атьăр леш енне каçар, — сĕнетĕп эпĕ хĕре.

— Çук, — хирĕçлет вăл. — Эп шыва кĕме çеç килнĕ. Тумланман.

— Эсир ку платйĕпе те чăн-чăн киноартистка пекех, — хавхалантаратăп ăна.

Юлашкинчен хĕр килĕшет, эпир юнашар утса кӳлĕ леш енне каçатпăр, çак самантра пире хĕрсен ушкăнĕ хăваласа çитет.

— Ой, Шурочка! — тет тахăшĕ. — Эпир сана шыраман вырăн хăвармарăмăр, а эс…

Йăх-йăх кулаççĕ ыттисем. Мĕн калăн: каччăпа тĕл пулнишĕн тĕлĕнеççĕ. Санюк та вĕсенчен вăтанчĕ пулас, манран вĕçерĕнчĕ те вĕсем патнелле утрĕ. Тăрса юлтăм пĕр-пĕччен тăлăх карта юпи пек. Хĕрсем вара вăштах каялла çаврăнса пĕве пуçĕпе утрĕç.

— Эс те çав. Генерал хĕрĕ сана пăхать-и? — тĕртсе илет иртсе пыракан темĕнле палламан çамрăк. — Пире… Пире ахаллисем те лайăх.

Ăнланмарăм эп çак каччăн сăмахĕсене. Тем каласшăн пулчĕ вăл.

Эпĕ вăйă картинелле утрăм. Кунта паллакан каччăсемпе хĕрсем темĕн чухлех. Вĕсемпе хутшăнса кайсан, манăн кăмăл каллех хăй вырăнне ларчĕ, каллех эп хам пулса тăтăм. Хам, никам та мар. Паянхи поварпа Римма Ивановнăпа чăваш ташшине ăмăртмаллах ислетрĕмĕр. Кайран, айăпа кĕрсен, цыгансен ташшине те ташлама тиврĕ, пĕр икĕ хутчен сăвă та каларăм. Ывăнни каллех таçта кайса кĕчĕ, эп каллех вăйă пуçараканни пулса тăтăм.

Вăйă саланчĕ. Диктор, паллашу сехечĕ пуçланассине пĕлтерсе, пурне те ташă площадки патне пухăнма ыйтрĕ. Площадка тесен пĕлетĕр ĕнтĕ. Юпасем лартнă, урай сарнă, илемлетсе хунă карлăксем çумне тенкелсем вырнаçтарнă. Асфальт сарнă. Ботинка тĕпне якат кăна.

Эпир Риммăпа хулран хул тытăнса пыратпăр. Хĕре пĕр самант та тунсăхлама памастăп хам.

Шӳтлетĕп, култаратăп. Анчах нумай та ташлаймарăмăр Риммăпа, ăна урăх каччă манран уйăрса кайрĕ. Эпĕ тăрса юлтăм.

Таврана каç сăнĕ çапрĕ. Катари йывăçсем те каптăмăн-каптăмăн курăна пуçларĕç. Çил вăйланчĕ, чăрăш лăссисем хăйăлти сассипе пăшăлтата-пăшăлтата илчĕç. Анăçра çиçĕм çиçни курăна пуçларĕ. Сывлăш пăчăланса килчĕ, сывлама йывăрланчĕ. Çумăр килесси туйăна пуçларĕ… Ăш-чик темĕнле пушанса, салхуланса юлчĕ. Хул пуççи çинчен сасартăк эпĕ пĕтĕм уяв савăнăçĕн çунатне касса пăрахнăн туйрăм.

Çав самантрах ташă площадкине, пĕве хĕррине электричество лампочкисем çутатса ячĕç. «Дунай хумĕсем» вальсăн кăшт тунсăхлăрах та чуна çĕклентерекен кĕвви янăраса кайрĕ.

Килелле утрăм.

«Шăпа» тенине эпĕ ĕненместĕп, анчах «ăнсăртлăх» тени пурнăçра пурах. Пĕве пуçне çитсен, каллех Санюка тĕл пултăм. Вăл йăлтах çĕнĕ тумпа: балсене каймалли хура пан-бархат платйĕ, шĕвĕр кĕлеллĕ хуп-хура туфли тăхăннă. Çивĕтне шап-шурă лентăпа çивĕтлесе пуç урлă кăшăлланă. Эп ун çине ытараймасăр пăхма тытăнтăм: татах та пур-ши тĕнчере çакнашкал хитре хĕр?

Эпир, каялла таврăнса, ташлама тытăнтăмăр. Унпа çеç. Эп ăна хам çумах лартрăм, кашни кĕвĕ янраса каймассеренех ытти каччăсем пырса ташлама ыйтиччен хам алла сĕнтĕм. Пуçра та, чĕрере те Санюк кăна. Пĕр хутчен çеç Риммăпа тĕл пултăмăр, вăл кӳренӳллĕн ман еннелле пăха-пăха илчĕ.

Пăхтăр ара. Эп халь Санюкăн çырла шывĕпе сăрланă пек сăн-питне именерех пăхакан чакăр куçĕсене, пуçĕ çинчен вĕçерĕнсе кайса карусель арки пек çаврăнакан çивĕтне çеç куратăп. Вăл çивĕтне хăрах аллипе юсама тăрăшать. Эпĕ ухмаха тухнă пек каллех çавăратăп Санюка, каллех çивĕт вĕçет.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн