Электронлă вулавăш

Сасартăк пачăшкă мĕн вăй çитнĕ таран кăшкăрса каларĕ:

— Турă пире ырлăх кăтартнăшăн, ачасене чĕртсе тăратнăшăн, пуриншĕн те ăна мухтав! Пĕтĕм чĕререн ăна мухтав юрри юрлар! — терĕ.

Пурте юрлама тапратрĕç. Авалхи тав тумалли гимн пĕтĕм чиркĕвĕпе савăнăçлăн янраса тăчĕ, тинĕс çинчи пират Том Сойер, хăйне кĕвĕçекен юлташĕсем çинелле çаврăна-çаврăна пăхса, ку ĕнтĕ унăн пурнăçĕнче чи лайăх минут пулнине туйса тăчĕ. Килĕсене саланнă чухне приход çыннисем пĕр-пĕрне çапла каларĕç: «Пире нимĕн намăса пĕлмесĕр улталарĕç пулин те, эпир тепĕр хут та ухмаха тăрса юлма хатĕр пулаттăмăр пулĕ, авалхи тав тумалли гимн çав тери тĕлĕнмелле лайăх юрланине те пĕр хут та илтесчĕ», — терĕç.

Çав кун Тома — Полли мăнаккăшĕ кăмăлне пула — çав тери нумай чышкă лекрĕ. Мăнаккăшĕ чуптурĕ те ăна, çавсем ĕнте пĕр çулталăка та çитетчĕç пулĕ, тапхăрĕ-тапхăрĕпе Тома акă çакăн пек туйăнчĕ: «Мăнаккăше хăйне юратни турра тав тунипе юратса чуптунинчен мар, чышкă парса илнисенчен ытларах палăрса тăрать», — терĕ вăл.

 

18-мĕш сыпăк. Том хăй курнă тĕлĕкĕ çинчен каласа кăтартать

Томăн питех те пысăк вăрттăнлăхĕ çакă пулнă та ĕнтĕ: вăл, хăй пирачĕсемпе пĕрле киле таврăнса, хăйсене пытарнă çĕрте пулма шутласа хунă-мĕн. Шăматкун вĕсем, пĕрене çине ларса, Миссури шывĕ хĕррине çитнĕ, хăйсен хулинчен пĕр пилĕк-ултă миля анаталларах тухнă та укăлчаран инçетрех мар вăрманта çĕр каçнă, тул çутăлнă-çутăлманах вĕсем пахча хыçĕсемпе хулана пырса çитнĕ те чиркӳри хор çинче, арăш-пирĕш выртакан çĕмрĕк тенкелсем хушшисенче канлĕн, лайăхах çывăрса тăраннă.

Тунтикун ирхине апатланса ларнă хушăра Полли мăнăккăшĕпе Мэри Том çине шутсăрах кăмăллăн пăхрĕç, ăна мĕн кирлине пурне те юратсах туса тăчĕç. Сĕтел хушшинче ахаль чухнехинчен тем пекех нумай вăхăт хушши халап ярса ларчĕç. Ытти сăмахсем хушшинче Полли мăнаккăшĕ çапла каларĕ:

— Куртăнни, Том, тен, вăл питех мыскаралла туйăнать пулĕ, пĕр эрне хушши тенĕ пек пурне те асап тӳсмелле турăр, хăвăрăн çеç, ачасен, савăнмалла пултăрччĕ сирĕн шутпа. Анчах эсĕ çав тери ырă мар пулнăшăн, мана çав тери асап кăтартма пултарнăшăн эпĕ питех те хурланатăп. Эсĕ, хăвна пытарнă çĕрте пулмашкăн шыв урлă пĕрене çинче ишсе каçма пултарнă пулсан, киле кĕрсе пăхма та пултарайăттăн, хăв вилменни çинчен, тухса тарнии çинчен эсĕ мана пĕр-пĕр паллăпа та систерме пултараттăн.

— Ара, эсĕ ăна тума пултараттăн çав, Том, — терĕ Мэри, — ху астуса илнĕ пулсассăн, паллах, эсĕ тăваттăнччĕ ĕнтĕ.

— Чăнах-и, Том? Тăваттăн-и? — тесе ыйтрĕ Полли Мăнаккăшĕ. Унăн пичĕ тăрăх вара хăйĕн та çавăн пекех тума пултарас килни палăрса тăчĕ. — Кала-ха, эсĕ, çавна астуса илнĕ пулсан, тăваттăнчĕ-и? — терĕ вăл.

— Пĕ-ĕлместĕп... Ун пек тăвас пулсан, пĕтĕм эффект пĕтсе ларатчĕ вĕт.

— Ах, Том, эсĕ мана çавăн чул та пулин юрататăн пулĕ тесе ĕмĕтленнĕччĕ эпĕ! — терĕ Полли мăнаккăшĕ çав тери хурланса. Çакна илтсен, Том ирĕксĕрех вăтанса кайрĕ. — Эсĕ çавăн çинчен шухăшлас пулсан та, маншăн хаклă пулĕччĕ, ăна тăвасси çинчен каламастăп та ĕнте...

— Ну, мăнаккам, вăл инкек пулниех мар-ха, — терĕ Мэри хушша кĕрсе, — Том ухмаха ернĕ пекех çӳрет вĕт: вăл яланах шутсăр васкать, шухăшлама та ерçмест.

— Вăл тата та лайăх мар вара. Сид шухăшлатчĕ ĕнтĕ. Сид килетчĕ те хăй чĕрри çинчен калатчех ĕнтĕ. Ах, Том, эсĕ хăçан та пулин каялла çаврăнса пăхсан, мана пăртак та пулсан юратма тăрăшманшăн ӳкĕнĕн-ши?.. Ӳкĕнĕн те, анчах та кая пулĕ.

— Ма апла калатăр мăнаккам, эпĕ сире юратнине эсир хăвăр та пĕлетĕр вĕт, — терĕ Том.

— Санăн сăмаххусем ĕçре палăрса тăнă пулсан, эпĕ ăна лайăхрах пĕлĕттĕм.

— Мăнаккам, эпĕ çавăн çинчен шухăшламаншăн чăнах та питĕ кулянатăп, — терĕ Том, унăн сассинче ӳкĕнни палăрса кайрĕ. — Уншăн эпĕ сире тĕлĕкре куртăм, — вăл та мĕне те пулин пĕлтерет вĕт.

— Вăл нумаях тăмасть те ĕнтĕ, — кушак та хăшпĕр чухне тĕлĕксем курать вĕт, — çаплах та вăл нимĕн çуккинчен лайăхрах пак. Мĕн куртăн-ха эсĕ тĕлĕкре?

— Акă мĕн. Юнкун каçхине эпĕ тĕлĕкре çапла куртăм: эсĕр кравать патĕнче, ав çавăнта, ларатăр пек. Сид сирĕн çумăрта йывăç ещĕк патĕнче, унпа юнашарах Мэри ларать пек...

— Мĕн вара, эпир чăнах та çавăн пек ларнăччĕ. Эпир яланах çапла ларатпăр. Эсĕ пăртак та пулин пирĕн çинчен тĕлĕкре астуса илнĕшĕн эпĕ хĕпĕртетĕп.

— Унтан эпĕ акă мĕн куртăм: Джо Гарперăн амăшĕ кунта килнĕ пек.

— Э, вăл чăнах та кунта пулнăччĕ вĕт. Тата мĕн куртăн эсĕ?

— О, шутсăр нумай куртăм! Анчах халь пурте пăтранса пĕтрĕç.

— Астуса илме тăрăш, эппин. Нивушлĕ астума пултараймастăн?

— Тата эпĕ тĕллентем: çил... ия, çил сӳнтерсе лартрĕ пек...

— Астуса ил, Том, темĕскер сӳнтерсе лартрĕ... Мĕне сӳнтерчĕ-ха вăл, çав çил?

Том пӳрнисене çамки çумне хытă пăчăртаса тăчĕ те пĕр минут хушши пăшăрханса пĕтнĕ хыççăн çапла каларĕ:

— Астуса илтем! Астуса илтем! Çил çуртана сӳнтерсе лартрĕ.

— Турă çырлах! Малалла, Том, малалла кала!

— Тăхтăр-ха, астуса илме парăр... Ара! Эсир каларăр — çак алăка питĕрмен пек туйăнать, терĕр.

— Ия, эпĕ чăнах та çапла каларăм-çке. Астăватăн-и? Мэри? Кайран мĕн?

— Унтан... унтан... Эпĕ пĕлместĕп, анчах эсĕр Сида ятăр пек туйăнать, мĕн тума... Мĕн тума-ха?

— Ну? Ну? Аçта ятăм эпĕ Сида? Ăçта? Ăçта?

— Эсĕр ăна ятăр, эсĕр... Эсĕр ăна ятăр... алăк питĕрме.

— Турăшăн та! Ĕмĕрте те эпĕ çавăн пеккине илтменччĕ. Тĕлĕксене ĕненмесĕр тăр ĕнтĕ çавăн хыççăн. Халех чупатăп миссис Сирини Гарпера çавăн çинчен каласа кăтартмашкăн. Курăпăр-ха, çавăн йышши тĕлĕксем пустуй тесе лăпăртатĕ-ши вăл çакăн хыççăн? Кала ĕнтĕ, Том, малалла мĕн пулнине?

— Халĕ, мăнаккам, эпĕ пурне те витĕрех астуса илтĕм. Унтан эсĕр каларăр, эпĕ усал ача мар, терĕр, асса çӳреме юратаканскер çеç терĕр, манран ыйтасси те вăл, — мĕнле каларăр-ха эсĕр? — тихаран ыйтассипе пĕрех терĕр пулмалла...

— Ия, ия, чăнах та çавăн пек каларăм эпĕ. Ах, турă çырлахах. Малалла мĕн, Том?

— Унтан эсир макăрса ятăр.

— Тĕрĕс, терĕс, макăртăм. Пуçласа çеç макăрмарăм ăна. Унтан мĕн?

— Унтан миссис Гарпер та макăрса ячĕ, Джо та лайăх теме пуçларĕ... «Хамах сапса янă хăймашăн ăна пустуй хĕртнĕ пирки пит кулянатăп», — терĕ...

— Том, турă сывлăшĕ пырса кĕнĕ сан ăшна! Вăл мĕн пулнине тĕп-тĕрĕс кăтартса паракан тĕлĕк пулнă-çке! Ах, тур-тур! Малалла кала!

— Унтан Сид каларĕ... вăл каларĕ...

— Эпĕ нимĕн те каламанччĕ пулмалла, — терĕ Сид,

— Çук, Сид, эсĕ каларăн, — терĕ Мэри.

— Чарăнăр-ха, ан кансĕрлĕр Тома! Том, мĕн каларĕ-ха вăл?

— Вăл каларĕ: мана пĕлĕт çинче çĕр çинчен лайăхрах пулĕ тесе шутлатăп, терĕ. Анчах эпĕ хам лайăхрах пулнă пулсассăн...

— Эсĕр илтетĕр-и? Вăл унăн чăн сăмахĕсем вĕт.

— Вара эсĕр ăна чарăнма хушрăр.

— Хушмасăр, хушрăм çав. Çук, кунта ангел пулнă. Ăна сана ангел систернĕ.

— Унтан миссис Гарпер Джо çинчен калама пуçларĕ, вăл унăн сăмси патĕнчех пистонпа шартлаттарни çинчен каларĕ, эсир ăна Питер кушак аçи çинчен тата «ыратнине лăплантаракан эмел» çинчен каласа кăтартрăр.

— Тĕрĕс! Тĕрĕс!

— Унтан эсир нумайччен каласа тăтăр, пире шывра епле шырани çинчен... тата вырсарникун пире пытарасси çинчен, унтан эсĕр миссис Гарперпа иксĕр ыталашса макăрма тытăнтăр, унтан вара вăл тухса кайрĕ....

— Çаплах çав, çапла! Вăл питех те тĕрĕс, эпĕ халĕ çак вырăнта ларни пекех тĕрĕс. Эсĕ, пурне те хăв куçупа курнă пулсан та, çавăнтан тĕрĕсрех каласа кăтартма пултарас çукчĕ. Кайран тата мĕн пулчĕ?

— Кайран эсир маншăн кĕлтурăр пулмалла, эпĕ, сире курса, сирĕн кашни сăмахăрах илтсе тăтăм.

Унтан эсĕр çывăрма выртрăр, эпĕ питех хĕрхентĕм, çавăнпа смоковница хуппи татăкĕ çине: «Эпир вилмен, эпир пиратсем пулмашкăн тухса тартăмăр анчах», — тесе çыртăм та хуйăр татăкне çурта çумне хутăм, эсир вăл вăхăтра çывăраттăрччĕ, сирĕн питӳ çав тери кăмăллăччĕ, эпĕ пырса пĕшкĕнтĕм те сире тутаранах чуптуса илтĕм.

— Чăнах-и, Том, чăнах-и? Куншăн эпĕ сана пĕтĕмпех каçаратăн.

Вăл çавăнтах арçын ачана çав тери хытă ыталаса пăчăртаса илчĕ те, Тома вара хăй чи телейлĕ ача пек туйăнса кайрĕ.

— Кусем ĕнтĕ, тĕлĕкре пулсассăн та, аван та кăмăла каймалла, — терĕ Сид хăй ăссĕн. Анчах унăн сăмаххисем хыттăнрах, пурне те илтĕнмеллех тухрĕç.

— Ан шарла, Сид! Çын чăнласа мĕн тăвать, тет, тĕлĕкре те çавăн пекех тăвать. Акă сана пысăк улма, Том! Эпĕ ăна эсĕ киле таврăнать пулĕ тесех юриех сыхласа усрарăм. Ут часрах шкулалла... Турă мана хĕрхеннĕшĕн, сана каяллах тавăрса панăшăн турра тав, мĕншĕн тесен турă вăл хăйне ĕненекенсемшĕн, хăй хушнисене туса тăракансемшĕн ырă кăмăллă та нумай чăтăмлă, эпĕ унăн ырлăхне курма тивĕçлĕ мар пулсан та... Вăл пĕр тйвĕçлĕ çынсене çеç хăйĕн ырлăхне кăтартса пулсан, хăйĕн ырă аллине çавсем патнелле çеç тăсас пулсан, халĕ çакăнта кулса хĕпĕртекен çынсем тата вилсен вăл пурăнакан çап-çутă та таса çĕре кĕме тивĕçлĕ çынсем сахал пулĕччĕç... Уттарăрах ĕнтĕ, Сид, Мэри, Том, — часах кайăр, эсĕр ытла та нумай тытса тăтăр мана.

Ачасем шкула кайрĕç. Карчăкĕ тĕлĕнмелле тĕрĕс тĕлĕкне каласа кăтартмашкăн миссис Гарпер патне, вăл хăватсем таврашне ĕненменничен кулма тесе, ун патнелле васкаса утрĕ. Сид килтен тухса кайнă чухне хăй мĕн шухăшланине пĕлтерме кирлĕ мар, терĕ. Вăл акă мĕн шухăшларĕ:

«Кунта темĕн те пулсан пурах вара. Пĕр йăнăшмасăр-тумасăр çавăн пек вăрăм та çыпăçуллă тĕлĕк тĕлленме пулать-и вара?»

Чăн-чăн герой пулса тăчĕ ĕнтĕ Том! Вăл ăçта килнĕ унта тĕрткелесе, сиккелесе çӳремерĕ, хăйне хăй мăннăн тытрĕ, пĕтĕм çын хăйне пăхса тăнă чухне пиратăн мĕнле çӳремелле, çавăн пек çӳрерĕ. Вăл ушкăнĕпе хăй çине пăхнине курмăш, пăшăлтатнисене илтмĕш пулма тăрăшрĕ, анчах çавсем ăна шутсăрах хĕпĕртеттерчĕç. Пĕчĕк арçын ачасем ун хыççăнах чупса çӳрерĕç, хăйсем унпа пĕр компанире çӳренине ыттисем курнăшăн тата хăйсем унпа пĕрле пынине вăл тӳснĕшĕн хĕпĕртерĕç. Пĕр-пĕр ушкăн пуçĕнче параппан çапса пыракан пек е хăй хыççăн пĕтĕм зверинеца ертсе хулана утса кĕрекен пил пек пычĕ Том. Унăн тантăшĕсем вăл çухалса çӳренине пĕлмĕш пулма тăрăшрĕç, анчах хăйсен ăшĕнче шутсăрах кĕвĕçсе асапланчĕç. Ун пек хĕвелпе пиçĕ ӳт-тирлĕ пулас тата ун пек чапа тухас пулсан, вĕсем çавăншăн тĕнчере мĕн пуррине йăлтах панă пулĕччĕç. Анчах Том хăйне тĕнчере кирек мĕнле ырлăх парсан та, цирка кĕме выран парсан та, ни кунпа та, ни лешĕнпе те уйрăлас çук.

Шкулта вĕренекенсем Джо Гарпера та пĕрмаях асăнчĕç. Çавăнпа Джо та тӳсме çук «мăнкăмăлланма» тапратрĕ. Томпа Джо питех те хытă итлесе тăракан ачасене хăйсем мĕн курса çӳренисем çинчен каласа панă чухне çĕнĕрен те çĕнĕ япаласем вĕçĕмсĕрех шухăшласа кăларчĕç. Юлашкинчен геройсем хăйсен кĕсйисенчен чĕлĕмĕсене туртса кăларса, çавă вĕсемшĕн нимĕн те мар пек, тĕтĕм тĕтĕрме тапратсан, вĕсем пĕтĕмпех чапа тухрĕç.

«Халĕ Бекки Тэчерсăрах пурăнма пултаратăп. Мана мухтав та çитĕ. Малалла мухтава тухасшăн пурăнăп», — тесе шутларĕ Том. Халĕ ĕнтĕ, вăл çав тери чапа тухнă чухне, Бекки, тен, унпала килĕшесшĕн те пулĕ. Пултăрах! Том та хăшпĕр çынсем пекех сивĕ пулма пултартнине те курĕ-ха вăл. Акă Бекки те. Том ăна курмăш пулчĕ. Вăл, аяккалла кайса, арçын ачасемпе хĕрачасен ушкăнĕ патне пырса тăчĕ те вĕсемпе калаçма тапратрĕ. Часах Том хайхи Бекки савăнăçлăн каллĕ-маллĕ чупкаласа çӳренине курах кайрĕ. Бекки пичĕ хĕп-хĕрле хĕрелсе кайнă, куçĕсем унталла-кунталла сиккелеççĕ, вăл хăйĕн юлташĕсене хăваласси çинчен çеç шухăшланă пек курăнать, — пĕр-пĕр хĕрачана хăваласа çитсе тытсан, кашни хутĕнчех хаваслăн кăшкăрса кула-кула илет.

Çав вăхăтрах тата Том акă мĕн асăрхарĕ: Бекки Том çывăхĕнчерехри хĕрачана тытма тăрăшать, çав хушăрах вăл Том çинелле шăтарас пекех пăха-пăха илет. Çака вара Тома шутсăрах хĕпĕртеттерчĕ. Анчах кăмăлне çемçетес вырăнне вăл хăй тĕллĕн киленсе, мăнкăмăлланса пычĕ, вăл Беккие пушшех курмăш пулма тăрăшрĕ. Вара Бекки хĕрачасем хыççăн хăваласа чупма пăрахрĕ те тем именнĕ пек аяккарахра уткаласа çӳреме тытăнчĕ, вăхăчĕ-вăхăчĕпе йывăррăн сывласа илсе, хуйхăллă куçĕсемпе Том çине вăрттăн пăхкаларĕ. Сасартăк вăл Том пуринчен те ытларах Эмми Лоренспа калаçнине астуса илчĕ. Ун ăшĕ тем пекех вăркама тапратрĕ, вăл аяккалла утма хăтланчĕ. Анчах апла тăвас вырăнне хăйне итлемен урисем ăна Эммипе Том тăракан ушкăн патнарех илсе пычĕç. Томпа юнашар тенĕ пекех пырса тăчĕ те, хăй савăнăçлă пек пулса, пĕр юлташне:

— Лайăх мар хĕрача çак эсĕ, Мэри Остип! Мĕншĕн-ха эсĕ паян вырсарникунхи шкула пымарăн? — терĕ.

— Эпĕ пынăччĕ. Эсĕ курмарăн-и вара?

— Çук, курмарăм, вăт тĕлĕнмелле япала. Ăçта лартăн вара эсĕ?

— Яланхи пекех мисс Питерс класĕнче. Эпĕ сана куртăм.

— Чăнах-и? Мыскаралла туйăнать пулĕ эпĕ çапла сана астуманни. Эпĕ сана пирĕн пикник пулать тесе калас тенĕччĕ.

— Э, вăл интереслĕ япала. Кам тăвать пикникне?

— Анне... ман валли тăвать.

— Ах, питех аван. Мана чĕнеççĕ-ши?

— Паллах, чĕнеççĕ. Пикник — манăн. Кама чĕнес тетĕп, çавна чĕнетĕп. Сана чĕнесшĕнех ĕнтĕ эпĕ.

— Ах, мĕнле кăмăллă эсĕ. Хăçан пулать-ха вăл?

— Часах. Тен, каникул пуçламăшĕнчех...

— Вăхăт савăнăçлă пулать. Эсĕ пур арçын ачасемпе хĕрачасене те чĕнетĕн-и?

— Ия, хамăн пур туссене те... тата манпа туслă пулас текенсене пурне те.

Бекки вăрттăн Том çине пăхса илчĕ, анчах Томĕ вăл вăхăтра Эмми Лоренса утравра питех хăрушă çил-тăвăл пулни çинчен каласа тăчĕ, вăл мăн смоковницăран виçĕ утамра кăна тăнă чухне ăна аслати çапса йăлтах «турпасласа» пĕтерни çинчен каларĕ.

— Манăн пикника пыма юрать-и? — тесе ыйтрĕ Гресси Миллер.

— Ия.

— Манăн та-и? — тесе ыйтрĕ Салли Роджерс.

— Ия.

— Манăн та-и? — тесе ыйтрĕ Сюзи Гарпер. — Джона та юрать-и?

— Ия.

Пурте пĕр пек ыйту пачĕç, хирĕç «ия» тенине илтсен, пурте хĕпĕртесе алă çупрĕç, юлашкинчен Томпа Эммисĕр пуçне пурте хăйсене чĕнтерттерчĕç.

Анчах Томĕ сăмахлама пăрахмасăрах лăпкăн аяккалла утрĕ, хăйпе пĕрле Эммине ертсе кайрĕ. Беккин тути чĕтрерĕ, куççулĕ тухрĕ, анчах вăл, хĕпĕртенĕ пек пулса, хăй тарăхнине пытарчĕ, çапла малаллах лăпăртатса калаçса тăчĕ. Çапах та унăн пикникпа тата ытти мĕнпур япалапа интересленесси пĕтĕмĕшпех пĕтсе ларчĕ. Вăл хăйне хупăрласа тăракан юлташĕсенчен уйрăлса утма васкарĕ, пĕр çын та курман вырăна кайрĕ те, хĕрарăмсем калашле, «тăраничченех макăрчĕ», кайран вара шăнкăрав пуличченех унта çилленсех, салхуллăн ларчĕ.

Шăнкăрав пулсан, вăл тăчĕ, сарă çивĕчĕсене силлентерсе илчĕ те, темĕнле шухăш тытнине палăртса:

«Халĕ ĕнтĕ эпĕ мĕн тумаллине хамах пĕлетĕп», — терĕ.

Переменăра Том, хăй Беккине тарăхтарнăшăн шутсăр савăнса, каллех Эмми Лоренспа калаçрĕ. Татах та Бекки чĕрине вĕчĕлтеттерес тесе, вăл ăна юри шырама утрĕ. Юлашкинчен вăл ăна шыраса тупрĕ те вара унăн петĕм телейĕ таçтах кайса çухалчĕ: Бекки шкул хыçĕнчи стена çумĕнче, Альфред Темпльпа пĕрле тенкел çинче, лара парать. Вĕсем иккĕше те картинкăллă кĕнеке пăхса лараççĕ, çав ĕçе шутсăрах чикĕннипе вĕсем ыттине нимĕне те астуман пекех. Пуçĕсемпе вĕсем кăшт çеç пĕр-пĕрне сĕртĕнмен. Том ăшĕнче кĕвĕçесси вĕреме тапратрĕ. Вăл хăйне хăй кураймиех пулчĕ: «Бекки хăй сĕннĕ майпала мĕншĕн-ха эпĕ килĕшмерĕм-ши, епле эпĕ ăна йышăнмасăр хăварма пултартăм-ши?» — терĕ. Вăл хăйне хăй ухмах терĕ, хăй шухăшласа кăларма пултарнă пек, ытти лайăх мар сăмахсемпе те хăйне хăех вăрçрĕ. Хурланнипе унăн макăрас килчĕ. Эмми çаплах савăнăçлăн пакăлтатрĕ, мĕншĕн тесен унăн чĕри питех те савăнса хĕпĕртерĕ. Анчах Томăн чĕлхи çĕтнĕ пекех пулчĕ. Вăл Эмми мĕн каланисене илтмерĕ те, Эмми хирĕç каласса кĕтсе чарăнса тăрсан, Том «ия», «ия» çеç текелерĕ, хăш-пĕр чухне çапла калани вуçех те вырăнсăр пулчĕ. Çав хушăрах Том, татах та татах шкулăн хыçалти стени çумĕпе иртес, çав йĕрĕнтермелле япалана куçĕпе курас тесе, пермаях çаврăнкаласа çӳрерĕ. Унăн ирĕксĕрех çавăнталла каясси килчĕ. Бекки ун еннелле пĕртте пăхманнипе (ăна хăйне çавăн пек туйăнчĕ) вăл шутсăрах вĕчĕрхенчĕ. Анчах Бекки ăна курчĕ, çапăçура хăй çиеле тухса пынине вăл малтанах сиссе тăчĕ. Кунсăр пуçне вăл, хăшпĕр вăхăтра Том асап тӳснине сăнаса, чăнласах ăна курса савăнчĕ. Эмми савăнăçлăн пакăлттатнине те Том юлашкинчен тӳссе тăрайми пулчĕ. Вăл ăна: «Манăн ĕçсем пурччĕ, манăн пĕр çĕре кайса килмеллеччĕ, ахаль те эпĕ кая юлтăм», — тесе систеркелерĕ. Анчах çапла систерни ахалех пулчĕ, — хĕрача текех кайăк пек чĕвĕлтетрĕ. «Ах, çĕр çăтасчĕ сана! Нивушлĕ эпĕ санран нихçан та хăтăлас çук пулĕ?» — тесе шухăшларĕ Том. Юлашкинчен вăл тӳрех çапла каларĕ: «Манăн каймалла-ха, часрах каймалла», — терĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн