Электронлă вулавăш

— Ак, çитетĕп те Верука тытса ыталатăп! — ĕмĕтленет Çимун. — Тунсăхларăм ăна.

— Тунсăхларăн пулсан, ху та çакăнтах юл! — йĕкĕлтесе илчĕ Микиш. -Туйне вăрмантах тăвăпăр.

Пурте кулса ячĕç. Кĕç лаша уçланкăри барак умне çитсе чарăнчĕ.

— Баракрисем çывăраççĕ пулас, — терĕ Çтаппан. — Эпĕ кĕрем-ха, Кавĕрле пиччене вăратса, кунта тухма чĕнем.

Ача тĕттĕм барака шăппăн кĕчĕ те бригадирăн нарĕ патне пычĕ. Лешĕ, ун çине такам пăхнине сиссе, çавăнтах куçĕсене уçрĕ.

— Кам ку?

— Эпĕ, Кавĕрле пичче! Çтаппан.

— Çĕр вупăрĕ иккен эсĕ, шăллăм! — ятланçи пулчĕ бригадир, таркăн каллех таврăннăшăн савăнса. — Çĕр варринче тухса таратăн, çĕр варринче килсе кĕретĕн! Ăçта Микиш тусу?

— Тулта. Унта вăл Çимунпа сана кĕтет. Ялтан çунапа апат-çимĕç тиесе килтĕмĕр.

Çак сăмахсем Кавĕрле пиччене пушшех те савăнтарчĕç.

— Маттур эсир! Çитĕ кунта пире çăнăх шӳрпи лĕрккеме! .

Калаçăва илтсе ыттисем те вăранчĕç, Çтаппанпа Кавĕрле пичче хыççăн урама тухрĕç. Çав шутра Верук та. Нина çеç курăнмарĕ.

— Ăçта Нина? — ыйтрĕ Çимун ытамне кĕрсе ӳкнĕ Верукран Çтаппан. — Мĕн, чирлемерĕ пуль те?

— Çук. Урине суранлатрĕ. Халĕ станцири тухтăрта сипленет.

— Юрĕ, Çтаппан, ан хуйхăр! Темех пулман Нинуна! — тусĕ çумне пырса тăчĕ Кĕркури. — Ыран хăвах кайса курăн.

Пурте шӳтле-шӳтле, лавçăсем илсе килнĕ михĕсене барака илсе кĕрсе нарсем айне хучĕç.

— Малашне выçăпа асапланмăпăр! — мăйăхне пĕтĕркелерĕ Кавĕрле бригадир. — Ĕçлеме те çăмăлрах пулĕ.

VIII

Кавĕрле бригади вăрманта çуркуннеченех ĕçлерĕ. Пуш уйăхĕн вĕçĕнче хĕвел хĕртме пуçласан вăрман касакансем килĕсене таврăнма хатĕрленме тытăнчĕç. Ытти бригадăсенчен хăш-пĕрисем çӳлтен панă нормисене тултарса, таврăнса та кайрĕç ĕнтĕ. Юлашкинчен Çтаппансен бригадине те вăрмантан килне таврăнма вăхăт çитрĕ.

— Çтерле каякан тавар пуйăсĕ ыран ирхине пулать! — пĕлтерчĕ ентешĕсене Кавĕрле пичче, каçпа ĕçрен таврăннă хыççăн. — Хатĕрленĕр! Сире ирех тăрататăп та станцие çуран утăпăр. Пуйăса кая юлмалла мар!

Унăн çак сăмахĕсене никам та итлесе пĕтермерĕ.

— Ур-ра-а! — кăшкăрса ячĕ Çтаппан, хăйĕнпе юнашар тăракан Нинăна ыталаса.— Киле таврăнатпăр, маннăн савниçĕм!

Лешĕ пуçне каччăн кăкăрĕ çине телейлĕн хучĕ.

— Аманнă уру ыратмасть-и ? — хĕре куçĕнчен пăхрĕ каччă.

— Çук. Эсĕ çумра пулни час тӳрлетрĕ ăна, — йăл! кулса илчĕ Нина.

Пĕрне-пĕри ытараймасăр, Çтаппанпа Нина юлташĕсем умĕнчех чуптăвăшса илчĕç. Çакăн хыççăн Нинапа Верук каçхи апат хатĕрлеме пикенчĕç. Ачасем Кавĕрле пичче хыççăн пуртă-пăчкисене склада леçме кайрĕç. Вĕсем барака таврăннă вăхăта хĕрсен каçхи апачĕ пиçнĕччĕ ĕнтĕ.

— Нина! — пычĕ савнийĕ патне Çтаппан. — Уçланка уçăлса çӳреме тухар-и?

Нина ним каламасăрах тумланчĕ те икĕ çамрăк баракран тухрĕç. Çтаппан хĕрĕн аллинчен тытрĕ, чăмăртарĕ.

— Ай! — кулса илчĕ лешĕ. — Ыраттаратăн. Вăрман каса-каса вăю нумайланнă пулас.

— Чăнах-и? — Нинăна куçран пăхрĕ каччă. — Эпĕ кун пирки пĕлменччĕ те. Касатăп-касатăп вăрман кашни кун, пуртăпа чуккатăп. Çакă вара çынна вăй хушать иккен.

Иккĕш те çавăтăнса уçланкă хĕррине çитрĕç те çӳллĕ хырă айĕнче чарăнчĕç, ыталанчĕç. Вăрахччен тăчĕç вĕсем çапла. Каччăпа хĕр барака кĕнĕ чухне ыттисем çывăратчĕç ĕнтĕ. Кăмака умĕнчи пушкăрт мучи çеç, çăварĕнчи чĕлĕмне пăклаттарса, кăмакине хутран-сиртен пуленккесем ывăтса ларатчĕ.

Ирхине тавар вакунĕсенчен пухнă пуйăс çамрăксене Çтерлĕ енне илсе кайрĕ. Вăрман пуйăса хыçран чĕмсĕррĕн пăхса ăсатрĕ. Икĕ кунран бригада тăван Чинкей ялне, вĕсене илме Çтерле янă лаша çунисем çине тиенсе, килсе кĕчĕ. Çакă кун тĕттĕмленнĕ вăхăтра пулнăран килне таврăнакан вăрман касакансене асăрхакансем сахал пулчĕç…

Юр кунсерен ирĕлсе пычĕ те ту кăрлавĕсенче курăк ешере пуçларĕ. Çу уйăхĕ çитнĕ вăхăта уй-хирсем ешĕл курăкпа витĕнчĕç. Пĕр ăшă каç Çтаппансен килне Кавĕрле бригадир килсе кĕчĕ.

— Çтаппан, пуçтарăн! Ыран ирех Мелевĕс патне Шуратăлтан хамăр каснă йывăçсене кăларма каятпăр.

— Миçе çын?

— Хĕлле пĕрле йывăç каснисем пурте. Нинăпа Верука çеç илместпĕр.

— Хĕрсене те илсен аван пулĕччĕ те. Пире валли апат пĕçерĕччĕç.

Ку Çтаппан Нинăпа пуласшăн пулнине пĕлтерчĕ ĕнтĕ. Анчах Кавĕрле пичче каччăн сăмахĕсене хăлхине чикмерĕ.

— Кирлĕ мар вĕсем пире унта, — тесе çеç хучĕ вăл. — Апатне хамăрах пĕçерĕпĕр.

— Юрĕ, Кавĕрле пичче! Лашасемпе каятпăр-и?

— Çуран мар ĕнтĕ. Лашасем пире шывран пĕренесене сĕтĕрсе кăларма та кирлĕ пулĕç.

Ирхине, хĕвел тухиччен, лаша кӳлнĕ тăватă урапапа Чинккей çамрăкĕсем кунтан утмăл çухрăмра вырнаçнă Шуратăл хĕрринчи Мелевĕс ялне тухса кайрĕç. Мелевĕс çырми Шуратăла юхса кĕнĕ çĕрте вырнаçнă çак пысăк ялта чăвашсем пурăнаççĕ. Чинкей ялĕнчен куçса кайнă çынсем те пур унта. Мелевĕсри тăвансене курма май пурри ачасене савăнтарчĕ пулсан, бригадир вĕсен ĕмĕчĕсене çула тухас умĕнех татрĕ.

— Ачасем! Çырма хĕрне çитсенех ĕçлеме тытăнатпăр. Çĕрле хӳшĕсенче çывăратпăр. Мелевĕсри тăвансем тăрăх çӳреме хăнана каймастпăр эпир, — терĕ вăл ачасене татăклăн. — Ăнлантăр-и?

Кăнтăрла иртсен Шуратăл çумĕнчи анлă айлăмра вырнаçнă Мелевĕс çурчĕсем курăнса кайрĕç. Яла кĕмесĕрех, икшер çын ларнă тăватă лав çурхи шывпа сарăлса кайнă Шуратăл хĕррине çитсе чарăнчĕç.

— Тр-р-р! — чарчĕ малти лав çинче ларса пыракан Кавĕрле пичче хăйĕн лашине, урапа çинчен сиксе аннă май. — Чарăнăр пурте!

Лавсем пĕрин хыççăн тепри чарăнчĕç. Çул çинче ывăннă лашасем çавăнтах урисем айĕнчи симĕс курăка çиме тытăнчĕç.

— Пирĕн те çиме вăхăт, — курчĕ çакна бригадир. — Хуранпа яшка пĕçерсе çийĕпĕр.

— Е пулă шӳрпи! — персе ячĕ Ваçили. — Рак тытса çини те чармĕ.

— Тытса пар-ха эсĕ ракна малтан! — йĕплесе илчĕ тусне Кĕркури. — Вара çиесси те пулĕ!

— Тытаймастăп тетĕн-и? — хĕрсе кайрĕ Ваçили. — Курăн, тытатăпах!

— Юрĕ, юрĕ, лăпланăр! — чарчĕ тавлашакансене бригадир. — Ваçилие апат пĕçерекен туса хурăпăр. Рак çитерĕ-и вăл пире, çитермĕ-и, çавăнта курăпăр.

Кĕтмен çĕртен апат пĕçерекен пулса тăнă Ваçили пуçне çеç хыçса илчĕ. Ыттисем Шурорецк вăрманĕнчен шывпа юхса аннă пĕренесене сăнанă вăхăтра, вăл пурттипе парка те икĕ йӳплĕ икĕ патака шĕвĕртрĕ те çĕр çине тăрăнтарчĕ. Вĕсен çине урлашка хурса хуран çакрĕ, ун айĕнче кăвайт чĕртрĕ. Хурана шыв ярса, яшка пĕçерме пикенчĕ.

— Вăт маттур! — мухтаса илчĕ çамрăк юлташне бригадир. — Пултаратăн!

Вăл виçĕ юлташне хăва касса хӳшĕ тума хушрĕ те ыттисемпе шыв хĕррине анчĕ. Кунта çĕр ăшне чавса лартнă парка та çирĕп бетон юпа пур. Ун çумне явăкласа парка трос çыхнă та ăна, çырман леш еннелле карса, тепĕр çыранри çакăн пекех юпа çумне çирĕплетсе хунă. Карнă трос Шурорецк хули енчен юхса анакан пĕренесене аялалла кайма чарать. Пĕренисем кунта нумай пуçтарăннă-мĕн. Хăшĕ-пĕрисем çырман тĕпне пĕр вĕçĕпе тăрăннă та вĕсен тепĕр вĕçĕсем шывран юпасем пек тухса тăраççĕ. Нумай пĕрене шыв тĕпне путнă, вĕсем тĕксĕммĕн çурхи пăтранчăк шыв витĕр аран-аран курăнаççĕ.

— Ваçили раксене çак путнă пĕренесем хушшинчен тытасшăн пуль-ха! — тавçăрса илчĕ ăна-кăна чухлакан бригадир.

Çыран хĕррине пĕрене кăларма килнĕ çынсем татах пур иккен. Вĕсем, виçĕ-тăватă Кавĕрленни пек ушкăн, лашисемпе пĕренесене шывран троспа туртса кăлараççĕ те çыранăн уçă вырăнне илсе тухаççĕ. Кавĕрле бригадир та ытти ушкăсенчен кая юласшăн пулмарĕ.

— Эй, Çтаппан, Кĕркури! Лашăрсене тăварăр та кунта çавăтса килĕр! — хушрĕ вăл ачасене. — Ĕçлеме пуçлăпăр.

— Малтан апатланмастпăр-и, Кавĕрле пичче? — килĕшесшĕн пулмарĕ аслипе шыври пулăсене сăнаса тăракан Кĕркури. — Çиес килет.

— Яшка пĕçериччен пĕр-ик пĕрене çеç кăларса пăхăпăр, — ăнлантарчĕ çамрăка Кавĕрле пичче.

Лешĕ урăх шарламарĕ, тăварнă лашине шыв хĕрне çавăтса килчĕ. Çтаппан та хăйĕн лашипе килсе тăчĕ.

— Пар-ха пакурна! Епле ĕçлемеллине кăтартам, — алă тăсрĕ бригадир пакурпа çитсе тăнă Вихтĕре.

Пĕрене вĕçне иккĕн çыранри вĕтĕ чул çине туртса илчĕç, лашан тросне ункăласа çаклатрĕç. Кĕркури пĕренене лашипе уçă вырăна сĕтĕрттерсе кайрĕ. Иккĕмĕш пĕренене те кăларсан, Кавĕрле пичче аллипе сулчĕ:

— Пурте апатланма!

Ĕçлекенсем иккĕ чĕнессе кĕттермерĕç, кăвайт патне пырса ларчĕç. Ваçили лăкăртатса вĕрекен хуранне çĕр çине лартрĕ, çăпалапа ачасен чашăкĕсене яшка яра пуçларĕ.

— Çакă кăсăк. Шывпа юхса аннă пĕренесенчен хăшĕ эпир хĕлле касни-ши? — пуçне çĕклерĕ сасартăк яшка çиме пуçланă Çтаппан.

Пурте кулса ячĕç.

— Ху каснă пĕренесене паллă тумаллаччĕ! — хихиклетсе илчĕ Ваçили. — Халь вара çавсене кăна туртса кăларăттăн.

Кăнтăр апачĕ хыççăн, чылай пĕрене çырмаран кăларсан, çырана çывăххисем юлмарĕç.

— Ыттисене епле кăларăпăр? — ыйтрĕ Кĕркури Кавĕрле пиччерен.

— Сулă пекки тăвăпăр! — хуравларĕ бригадир. — Виçĕ пĕренене лашасен тилхеписемпе пĕр-пĕрин çумне çирĕплетсе çыхăпăр та…

Суллине тунă хыççăн, асли çамрăксене шанас темерĕ пулас: пĕчченех сулă çине тăчĕ те, сулă çумне çыхнă пĕр тилхепин вĕçне Çтаппана пачĕ:

— Алллунтан ан яр ăна! Кирлĕ чухне сулла хăв патна туртăн.

Кавĕрле пичче каçчченех шывран тухмарĕ, çыранран инçетри пĕренесене пакурĕпе çыран еннелле тĕрсе тăчĕ. Ачасем лешсене лашисемпе çыран хĕрне туртса купаларĕç...

Икĕ эрне çапла ĕçленĕ хыççăн çыран çинче калхус валли çичĕ пĕрене купи ӳссе ларчĕ. Юлашкинчен калхусран икĕ грузовик килсе çитрĕç те, вĕсене пурте кузовсем çине тиеме пуçларĕç.

— Юлнă пĕренесене майĕпен турттарса пĕтерĕпĕр-ха, — терĕ ачасене Макçăм пичче— шофер. — Председатель сире пурне те яла таврăнма хушрĕ. Пĕренесене сыхлама пĕр хуралçă çеç хăварччăр, терĕ.

— Хамах юлатăп! — терĕ ăна Кавĕрле пичче. — Председателе çапла кала.

Çамрăксем тăван ял еннелле тапранчĕç. Каçкӳлĕм вĕсен лавĕсем Чинккейĕн урамне тусан тустарса пырса кĕчĕç.

— Паян Çимунпа Верук пĕрлешеççĕ, — пĕлтерчĕç ачасене ялтисем.

Чăнах та, ял çинче туй шăв-шавĕ илтĕнчĕ:

 

— Эпир апла марччĕ çав та,

Эпир капла марччĕ çав!

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн