Электронлă вулавăш

Эпĕ купери вырăна вырнаçрăм кăна, апат çиме ларасшăнччĕ:

— Ырă каç пултăр! Манăн 9-мĕш вырăн, — тесе çамрăк хĕрарăм кĕчĕ.

— Ырă каç! Сирĕнпе пĕрле çул тытма хавас, — кĕтсе илтĕм çулçӳрев пускилне

Халĕ купе номерĕ хакланнă пирки пĕччен пуласран куляннăччĕ ĕнтĕ. Çук, манăн шăпи урăхларах пулчĕ — çул-çӳрев тусне пачех.

Çамрăк хĕрарăм васкамасăр саланчĕ. Эпĕ унăн хутаççисене, чемоданне кирлĕ вырăна хума пулăшрăм, Вăл вара, тĕкĕр çине пăхса илемленнĕ хыççăн ман çине тӳррĕн пăхрĕ те: — Мана Света теççĕ, сана мĕнле? — терĕ.

— Эпĕ Миша ятлă, — хуравларăм хăвăрт чипер хĕр çине пăхса.

Таса та йăлтăртатакан хăмăр куçĕ, илемлĕ сăрпа сăрланă куç харшипе хупаххи яка çамкине тата илемлетет. Кăшт сăрланă çӳçĕ атте-анне панă сăна урăхлатать пулин те, хăйне май тепĕр майлă илеме кăтартать.

— Эсир пур хĕре те çисе ярас пек кĕтсе илетĕр-и? — терĕ хĕр ман куçран хăтăлса.

Эпĕ пĕр самант ним калама та аптрарăм. Пуç малалла шухăшлама вăтанчĕ курăнать, чĕлхене пĕр сăмах та килмерĕ. Алли кăна васкамасăр апат-çимĕç хутаçран кăларчĕ. Аш-пăшне, çăкăрне каскаласа хунă хыççăн: «Атя апат çиер. Килте апат анмарĕ. Санпа апат анатех пулĕ тетĕп,»- терĕм. Хам та асăрхамарăм, кулса ятăм.

Хĕр те ман ырă кăмăла курса кулса ячĕ.

Хĕр йăл кулнă чух пит варри хĕрелсе тинĕс авăрĕ пек шăтарăннине куртăм. «Тĕлĕнмелле илемлĕ ку хĕр!»- çуралчĕ шухăш ман пуçра.- Света, санăн илемлĕхӳпе манăн пуç çаврăнса кайрĕ, — терĕм чылай самант калаçмасăр тăнă хыççăн.

— Эсĕ те Миша пултаруллă ар çын пек туйăнатăн, — тӳрех хуравне тупрĕ çамрăк хĕр.

Поезд вырăнтан тапранчĕ. Купене кондуктор кĕчĕ.

— Паян халăх сахал. Сирĕн пата никама та ямастăп. Постельшĕн тӳлетĕр-и? — ыйтрĕ çамрăках мар хĕр арăм ман çинее пăхса. Унăн куçĕ: «Ну тăванăм, эсĕ çамрăках мар пулин те, ан çухалса кай,»- терĕ тейĕн.

— Палах, икĕ талăка яхăн мĕнле постельсĕр çывăрăн, — тесе эпĕ хамшăн та Светăшăн та тӳлерĕм.

— Хамах тӳллеттĕмччĕ, — калаçăва хутшăнчĕ Света.

— Çук. Эпĕ вĕт ар çын. Эсир шутлатăр пуль арçынсем пĕтрĕç тесе. Çук. Ял çыннисем — джентельменсем, — хуравларăм чиперкке çине пăхса. Сăмахсем хăюллăн тухрĕç пулмалла, пурте кулса ячĕç.

— Юрĕ ĕнтĕ. Килте ар çынсем мар пулин те, çул çинче юттисен умĕнче кăтартăр, — терĕ кондуктор, — Сăра, эрех, чей кирлĕ пулсан, пурте пур.

Кондуктор куперен тухсан, мана тем пулчĕ, кулă хутаççи уçăлса кайрĕ-ши, чарăнмасăр куççуль тухичченех, чун лăпланичченех çăвара хупмарăм. Çамрăк хĕр те манпа пĕрле куçран мĕн тăмлам юхичченех кулчĕ.

Каçхи апат шавлă иртрĕ. Эпĕ хам мĕнле тĕллевпе Урал еннелле кайнине каласа патăм. Чăннипех чĕлхен шăмми çук, мĕн кăна çак хĕр умĕнче пакăлтатмарăм пулĕ: хам çыравçă пулни пирки те, кашни çул тĕрлĕ санаторине килти сăмаварсăр кайни çинчен те, хĕрамрăмсене кашнине тенĕ пек юратас кăмăл пуррине те каласа патăм. Света ман пĕр сăмахне чармасăр итлесе ларчĕ. Унăн куçĕ кăна мана итленĕ çемĕн улшăнкаларĕ. Эпĕ хамăн халапа каласа пĕтернĕ хыççăн хĕр те парăмран юлмарĕ, хăйĕн пурнăçĕпе паллаштарчĕ: хăй Çĕпĕре пурнăç ăнманнипе çул тытни çинчен, ку хулара каччă тупма май килменни пирки, нумай-нумай ар çын эрехпе чирлесе хĕрарăма ним вырăнне хуманни ăна питĕ кулянтарать иккен. Хулинче каччăсем пур-ха, анчах та вĕсене хĕрсем вуçех те интереслентермеççĕ, «туратне» хĕртен ытларах юратаççĕ. «Ман подъездра вун пĕр çирĕмрен иртнĕ ар çын, анчах та пĕрин те хĕрарăм шухăшĕ çук, шухăшĕ пулсан арçынла юратма хевти çитмест. Ăçта кайса кĕмелле чĕрĕк ĕмĕрти хĕрарăмăн? Пĕр-пĕрне мĕн ачаранпа пĕлетпĕр, пĕр шкула çӳресе — çук, эпĕ вĕсене кирлĕ мар. Халĕ ытла хытă ĕçе пуçларĕç те, вĕсем мана кирлĕ мар, — вĕçлерĕ хурлăхлăн Света. — Ĕненетĕн-и? Эпĕ пĕр çул ытла ар çын тутине тутанман, шăршине те мана пуçларăм ĕнтĕ. Çирĕм пилĕк çулхи хĕрарăмăн çакăн пек шăпапа пурăнмалла-ши?».

Пĕр самант эпир пĕр-пĕрне куç ытамĕнчен ямасăр пăхса лартăмăр, кашни хăй шухăшĕпе вĕçсе çӳрерĕ, поезчĕ кăна хăй тимĕр çулĕпе малалла уй-хир, вăрман урлă кирлĕ çĕре васкарĕ.

Çакăн пек кăштах кашни хăй çинчен каланă хыççăн мана апат типпĕн иртнĕ пек туйăнчĕ, эпĕ санатории вали хатĕрленĕ коньяка кăларса лартрăм. “Армянсен мар, хамăрăн. Хăнкла шăрши кĕмест, мана кăмăла кайрĕ, — терĕм Света çине пăхса. Эпĕ чипер хĕр хирĕçесрен хăранăччĕ, вăл ман çине маншăн темле ăнланмалла мар йăлтăртатакан куçпа пăхса: “Тахçанах коньяк ĕçмен. Виçĕ çул каялла институт пĕтернĕ хыççăн пĕр курс пĕрле пухăнсан тутаннăччĕ. Урăх коньяк ĕçмен, — терĕ. — Вино ĕçкелени пулнă, суймастăп, — малалла сăмаха тăсрĕ Света ман çине темскерле çурăм тăрăх кăтăклакан туйăмсене ярса. Унăн куçĕ асамлă вăй пурине пĕлтерчĕ пулин те темле «сан вăйу çитĕ-ши ман вали», — терĕ тейĕн.

Света çине пăхса эпĕ хама çуркуннехи уйра чечек пухса çӳренĕ пек туйрăм. Манăн кашни чечеке татса унăн шăршипе килленес килет, кăштах пуçĕ çаврăнтăр, кăштах туйăмăм чĕтретĕр. «Вăйу çитĕ-ши?» — ыйтрĕ манăн шалти сасă. “Çакăн пек чиперкке вали çитетех ĕнтĕ, — хуравларăм шалти сасса.

Эпĕ икĕ стакан çине çурринчен кăшт катăкрах коньяк ятăм та пĕрне хĕре тыттартăм, теприне хам алла илтĕм. Манăн тост: «Çынсем пĕр пĕринпе тĕл пулса паллашаççĕ, кайран, кăмăла кайсан, туслашаççĕ, вăхăт шăвать — пĕр пĕрин çинчен шухăшлама пуçлаççĕ, пулăшма тăрăшаççĕ. Каллех вăхăт малалла иртет. Пĕр темле самантра тус сана сутать. Эсĕ çав çынна чĕрене йышăннă вĕт-ха, унăн таса марлăхшĕн кулянма пуçлан, чун макăрмаллипех макăрать. Шухăша каян. Мĕншĕн ку çынпа паллашрăм-ши? — теме пуçлан. Паллашман пулсан кулянмалли пулмасчĕ. Эпĕ санпа паллашрăм. Санпа тусласишшĕн. Анчах та хурланмалли ан пултăрччĕ.»

Света ман çине пăхса хăй стаканне ман стаканпа перĕнтерчĕ, стакан хрусталь мар çав, янăрамарĕ, чăнк! турĕ. “Кун пек тост илтменччĕ. Философилле тост. Мана кăмăла кайрĕ. Хурланмалли ан пултăрччĕ, — тесе стакана тути патне çывхартарчĕ.

Эпĕ коньяка тĕппипе ĕçсе апат-çимĕç патне туртăнтăм. Света та стакана нумай тытмарĕ, стакан тĕпне кăтартрĕ. Вăл та апат патне çывхарчĕ.

Пĕр темиçе самант пĕр сăмах хушмасăр апатлантăмăр. Коньяк ăша çунтарса темле хăват ячĕ-ши, ăна-кăна шутламасăр хĕрпе юнашар лартăм. Хирĕçет пуль тенĕччĕ, çук вăл кăшт тăнă пеки туса манпа тата çывăхланчĕ. Эпĕ хĕре çемçен ыталарăм. Вăл та аллисемпе мана çупăрларĕ. Ăна та коньяк хăвачĕ пуçа çитерчĕ курăнать, пичĕ хĕрелсе кайрĕ, йăлтăртатакан хăмăр куçĕ тата йăлтăртата пуçларĕ.

Иксĕмĕр хыттăн ыталанса пĕр темиçе минут лартăмăр. Манăн тута Света тути патне çывхарчĕ кăна арăм калани пуçа пырса кĕчĕ. “Сана юттисемпе ан çӳре тенипе çӳреме пăрахтарма май çук. Аллă патне çывхаракан ар çын хăйĕнне алран ямасть. Юрĕ ĕнтĕ, мана кăна ан пĕлтер. Тархасшăн, тĕрлĕ чир ан илсе кил, — терĕ мăшăр мана санаторие ăсатнă чух.

Хама ток çапнă пек туйрăм. Манăн Света патне çывхаракан тута каялла çулне-йĕрне пăхмасăр хăй малтанхи вырăнне таврăнчĕ. Вĕриле пуçланă чун та сивĕ çиле хăй ăшне кĕртсе ячĕ. Эпĕ хам алсене хĕр пилĕкĕнчен илсе тӳрленсе лартăм. Хĕр те хăй аллисене хăй чĕркуççи çине хучĕ.

Купере темле сивĕ шăплăх икĕ çынна хупăрларĕ. Пĕр темиçе самант çакăн пек ларнă хыççăн Света манран хăюллăрах пулни курăнчĕ, вăл ман çине пăхрĕ те: “Кăштах стакана тултар, манăн тост калас килет, — терĕ. Эпĕ васкаса стакансене коньякпа çуршар стакан тултартăм.

— Турă кашни çынна пĕр хут телей парать. Анчах та нумай çын çак телее асăрхамасть, ытларах суя пурнăçпа пурăнса йывăрлăхсене нумайлатать. Кайран кăна телей сан умран шăхăрса иртсе кайнине курса кулянма пуçлать. Кам айăплă? Ман пурнăç та çавăн пекех. Мана та турă пĕр хут телей панă. Институтра вĕреннĕ чух пĕр каччăпа паллашрăм. Паллашрăм мар, пĕр пĕрне питĕ юрататтăмăрччĕ. Анчах та вăл ялтан, эпĕ хуларан. Мана ман тантăшсем: «Сана сысна шăршиллĕ каччă мĕн тума кирлĕ», — тесе унтан сивĕнтерчĕç. Вăл мана качча тухма сĕннĕччĕ, эпĕ тантăшсене итлесе килĕшмерĕм. Атте-анне те ял каччине кăмăлламарĕç, час-часах вăл пирĕн патра хăнара чух кӳрентерме талмашаччĕç. Каччăпа уйрăлтăмăр. Нумаях пулмасть вăл авланнине пĕлтĕм. Унăн икĕ ача, çемье туслă пурăнать. Урăх мĕн кирлĕ. Эпĕ хула каччисем çине шанса пурăнтăм. Мĕн усси? Манăн тост. Пур телее алран ямалли ан пултăрччĕ”.

Иксĕмĕр каллех шаклатса йӳçĕ шĕвеке тĕппипех ĕçсе ятăмăр. Каллех, апат çикеленĕ хыççăн пире шăплăх çупăрларĕ. Ман пуçа шухăшсем пырса кĕчĕç: «Миша, эс мĕн ухмахланан. Чирлĕ хĕрарăм хăйне çавăн пек тытмасть ĕнтĕ, — тет пĕр сасă. Тепри вара — Шухăшла Миша, шухăшла, — тет. Мĕн шухăшламалли, чиперкке умĕнче курнăçланса ларан, — калать малтанхи сасă.- Ытала, юрат, пĕр пурнăç кăна вĕт-ха. — Миша тен малтанхи сасса чăннипех итлемелле, — иккĕмĕш сасă пĕрремĕшле майлă çаврăнчĕ. — Кун пеки урăх пулĕ-ши? Хĕрĕ çамрăк, чипер. Шăпаран иртсе каяс çук. Чирлес пулсан, кăмака çинче йăваланса выртса та чирлеме пулать.»

Икĕ шухăш пĕр майлă пулнă хыççăн ман чунран темле тĕлĕнмелле çил-тăвăл пек вăй кĕрлесе килчĕ. Эпĕ хамăн алсене вуçех те чармасăр мĕн тума пултараççĕ, çавна туччĕр тенĕ пек ирĕк патăм. Манăн алсем çакна туйса хĕр патне хăюллăн çывхарчĕç. Акă хĕрĕн антоновка пек кăкăрĕ, акă çинçе пилĕкĕ, акă тӳрĕ çурăмĕ, акă яка мăйĕ, акă метр ытла çӳçĕ. Çӳçне ачашланă хыççăн ман тата вăйлă туйăм çуралчĕ.

Света манăн алсемпе кĕрешме шухăшламарĕ те. Шухăшламарĕ мар, хăйĕн ачаш аллисене манпа хуçаланма ирĕк пачĕ курăнать, çемçе те пĕчĕк сулахай алли ман чĕркуççине ачашлама пуçларĕ, пĕр вăрăм пӳрни мăклă витерен тухма тăрăшакан тихана пулăшас терĕ-ши пĕр тӳммине вĕçертсе унăн хытса кайнă пуçне ерипен ачашларĕ. Сылтăм алли вара манăн сылтăм хăлхана çупăрларĕ. Шывланнă йĕпе чĕлхи ман мăй тăрăх чупа пуçларĕ. Манăн алсем те кăкăр тӳммисене ачашлакаласа пускаланă хыççăн аялалла анма пуçларĕç. Сылтăм алли кăвапаран иртсе кайса хĕр йĕмми ăшне кĕре пуçларĕç. Алă кăтра та çемçе çăма тĕл пулчĕ. Манăн туйăм тата вăйланчĕ. Хама ниçта кайса кĕмелле мар туйрăм. хĕр çăмĕ ăшĕнче темле ăшă шĕвек лекрĕ. Пӳрне шĕвекпе паллашрĕ кăна Света çинçе те вăрăммăн «А-а-а-а-ах!» тесе кăшкăрса ячĕ. Эпĕ малалла хам мĕн тунине ăнланмасăр хăвăрттăн ун йĕмне, чăлхине хыврăм. Ман шăлавара вара хĕр аллисем хăвăрт хума пулăшрĕç. Ун хыççăн кĕпи-майки, чĕчĕ тумтирĕ... Темиçе самантрах иксĕмĕр те çатта çарамас тăрса юлтăмăр.

Эпĕ хĕре хăвăрт кăна хам айа вырттарса ун çине пĕтĕм кĕлеткепе ӳкрĕм. Вăл икĕ урине сарса хăй патне илчĕ, кĕртрĕ. Ман çамрăк мар ăйăр çак вĕри шĕвеклĕ витене тапаланчĕ. Эпĕ витене пĕтĕм вăйпа чупса кĕтĕм, пуçпа хытă çĕре çапăнтăм кăна тепĕр хут шалалла талпалантăм. Мĕн чул чупмарĕ пулĕ ман ăйăр унталла-кунталла!

Хĕр кĕлетки те кĕтӳç пушши пек тĕрлĕ фигурăсем туса явкаланчĕ. Унăн кашни клетки юрату ĕçне турĕ тейĕн. Куçĕнче çăл куç пек тăмламĕсем халь-халь пĕрĕхсе тухма пуçламалла, кăтăклакан пĕчĕк çеç чĕлхи чуна астараканĕ ман тута-çăвара чарăнмасăр ачашларĕ, вăрăм сарă çӳçĕ пайăрăн-пайăрăн мана пур енчен те çупăрлама тăрăшрĕ. Ĕçчен кăна кăвапаран аяларах кĕлетке пайĕ чарăнмасăр ритмăпа ман чуна хăй чунĕ патне час-часах çапăнтарма васкарĕ.

Çак самантра шухăшласа ним тума та пулмасть иккен. Арçын хăй çут çанталăк саккунĕпе, хĕр арăмĕ — хăйĕннипе — пĕрле ăрăва тăсас саккунпа ĕçлерĕç çак икĕ турă тунă çĕр чĕрчунĕ.

Юратăвăн хăйĕн илемлĕхĕ пур. Кунта канашлакан кирлĕ мар, пулăшу вуçех те ан пултăр — кунта вăй кирлĕ, кунта чун туртăмĕ кирлĕ.

Эпĕ Светăна пĕр майлă юратса ывăнтăм, вара ăна хам çине хăпартса лартрăм. Юрату процесĕ тепĕр сывлăшпа тăсăлчĕ. Кун пек поза хĕре ытларах кăмăла кайрĕ пулмалла, вăл тĕлĕнмелле çын евĕрлĕ мар сасă кăлара пуçларĕ: «А-а-а-ах! Ы-ы-ыых! Их-их-их!....» Çакăн пек сигналсем мана тата çĕнĕ вăйсем пачĕç. Эпĕ хĕре пĕтĕм вăйпа çӳлелле пеме пуçларăм: е хăвăрт, е темпа чарса.

Çакăн пек мĕн чул ĕçленĕ, вăхăт çине пăхман, пăхма та шухăшламан, иксĕмĕр те тарласа йĕп-йĕпе пултăмăр. Хĕр тепре çӳлтен вĕçсе анса ман пата урăх вĕçес мар тесе-ши, хыттăн ылталаса икĕ çемçе çăм çыпăçрĕç. Каллех, кун пек япалана шухăшласа тума май çук, поза улшăнчĕ. Темиçе минут çыпăçăнса выртнă хыççăн хĕр ерипен хăй шĕвеклĕ пурнăç тытăмĕнчен ман арçын хăватне кăларса тепĕр майлă çавăрăнчĕ. Унăн тĕлĕнмелле хитре те сивĕрех купарчи ман куç умне тухрĕ. Хĕр ман пурнăç тымаррине тытса хăй тĕнче тăвакан вырăна кăтартрĕ. Эпĕ тепĕр вăйпа Света чун ăшне кĕрсе кайрăм. Тата темле ăнланмалла мар туйăмсем çуралчĕç. Ман хĕре пĕтĕм кĕлеткепе ыталани ытлах кăмăллă пулмарĕ, вара икĕ алăн виçĕ пӳрнисемпе сивĕ купарчана тыткаласа тепĕр меслет тупрăм. Кун пек çăмăлтарах та иккен, вăя перекетлеме пулать. Çук, малтан кăна çăмăл пек туйăнать, кун пек меслетпе хăвăрттăн ĕçлемелле, çавăнпа ывăнтарать.

Мĕн чул çакăн пек манерлĕ ĕçлерĕмĕр-ши, мĕн чул тăмлам кăлармарăмăр — каллех меслет улшăнтартăмăр. Халĕ вара малтанхи пек позăна пĕр уйрăмлăхпа таврăнтăмăр, кут айне минтер хурса.

Кун пек меслетпе чун тухать пуль тенĕччĕ. Ку меслечĕн хăвачĕ тата вăйлăрах. Кун пек пуç мими те тарлама пуçлать, кун пек пурнăç тымарри кăна мар, кашни кĕлетки тепĕр клетка патне талпаланать. Хăвăртлăхĕ вара! Телевизорпа хăвăрт сьемкăри пек. Унталла-кунталла, унталла-кунталла! Куç ним те курмасть, пуç ним те шутламасть — кĕлетке кăна чемпионатра тейĕн, темле рекорд тăвасшăн курăнать, тем тăвасшăн тапаланать.

Çакăн пек нумай хушши юрату ĕçне тунă хыççăн хĕр темле илемлĕ вăрăм урăхла сасă кăларма пуçларĕ, пĕр самант мана хăйĕн çинçе аллисемпе хăй патне туртса илсе кĕлеткесене çыпăçтарчĕ. Эпĕ вĕрилĕхе пĕтĕм кĕлеткепе туйрăм. Çак самантра ман пурнăç хăвачĕ шăвеклĕх пĕрĕхнине туйрĕ, хăй те хирĕç пурнăç тума пулăшакан шерпете хĕре тутантарчĕ. Ман чунран та темле сасă туха пуçларĕ. Çавăн пек икĕ енчен тĕнчере илтмен сасă выляма пуçларĕ. Мĕн чул тăсăлчĕ-ши çак дует, калама хĕн, анчах та ман пурнăç тĕрекĕ шанса çак илемлĕ вĕри мăклă витерен туха пуçларĕ, нимĕнле шухăш та ку хăвата каялла кĕртме пултараймарĕ. Вăхăт çитнĕ ĕнтĕ.

Эпĕ Света кĕлеткинчен уйрăлса тăтăм, сĕтел çинче ларакан кĕленчери лимонад шывне пĕр стакан пĕр сывламасăр ĕçсе ятăм. Хĕре те тепĕр стакан ĕçме сĕнтĕм, вăл ним каламасăр эпĕ панă лимонада тĕппипе пушантарчĕ. Ун хыççăн асăн сывласа: «Сана алă çулхи ар çын теме çук», — терĕ. Эпĕ унпа юнашар кĕрсе выртрăм. Света мана ылталаса хăй пуçне ман кăкăр çине хучĕ.

Икĕ чĕре хыттăн кăлт-кăлт тапни кашни туйрĕ, унсăрăн пуçне ман моторĕ темле ырата пуçларĕ. Мана шалти сасă: «Эсĕ çирĕм пилĕк çулхи арçын мар, кĕçех аллă тултаратăн. Кун пек хăвăн чĕрӳнтан кулмалла мар. Ахалĕн турă патне иртерех кайма пултаратăн», — терĕ. «Кун пек самантсем ĕмĕрте пĕрре пулаççĕ, çак самантпа усă курмалла мар-ши», — хуравларăм шалти сасса. «Ан суй, эсĕ кашни çамрăк хĕрарăмпа чунна пама хатĕр», — парăнмарĕ шалти сасă. — «Кашни çамрăк чиперкке манпа çывăрма хатĕр мар», — терĕм эп те парăнма шутламасăр. «Юрĕ, юрĕ, эпĕ сана хĕрхенсе каларăм», — лăпланса каларĕ шалти сасă. Ман чĕре кăштах лăпланчĕ, эпĕ чунра çăмăллăх туйрăм. «Тавтапуç, чĕреçĕм!»

— Миша, ман пуçра пĕр шухăш çуралчĕ. Мĕншĕн ман Çĕпĕре кайса ар çын шырамалла. Эпĕ пĕлетĕп, эсĕ авланнă çулланнă арçын, Çемье аркатма шутламастăп, еркĕн вырăнне пулни мана çитет, — терĕ пуçне çĕклесе ман çине пăхса хĕр арăм. Ман хурава илтмесĕр: — Эрнере пĕрре çакăн пек юратма пултарсан, эпĕ хама чи телейлĕ хĕр арăм тесе шутланă пулнă пулăттăм. Тĕрлĕ ют çĕр-шыв фильмĕсенче кашни арçынăннах темиçе хĕрарăм пур вĕт-ха...