Вӗреннӗ чӑваш (ӑна, пӗтӗмӗшле илсен, интеллигенци теме май килмест) хӑйне епле тытнине 30 ҫул ытла сӑнанӑ май пуҫра (маншӑн, чӑвашшӑн, хӑрушла) шухӑш йӑва ҫавӑра пуҫланӑччӗ: тискер (ыттисенчен катӑкран катӑк) халӑх мар-ши эпир?.. Тӗнчере этеме этем тӑвакан ӑнлавсем ҫирӗпленнӗ теме пулать. Ҫынлӑх (гуманизм), чӑнлӑх, тӗрӗслӗх, тӳрӗ кӑмӑллӑх… тавра йӗркеленеҫҫӗ вӗсем. Ҫак ыйтусем чӑваша хускатаҫҫӗ-и, канӑҫ памаҫҫӗ-и?.. Хуравне шыраса пӑхмалли мелсем ансат. Тытӑр та уҫса пӑхӑр пирӗн хаҫат-журналсене, итлӗр радио-телевидение, ҫӳрӗр пуху-митингсене… Тупатӑр-и эсир унта чӑнлӑхпа, тӗрӗслӗхпе, тӳрӗ кӑмӑллӑхпа ҫыхӑннӑ шухӑш-кӑмӑл?
Малалла...
Иосиф Александрович Дмитриевпа эпир пӗр-пӗрне пуҫран шӑлса, пӗр-пӗрне юрас тесе, алай-алай тесе калаҫман. Унпа хутшӑннӑ чух эп, М.М. Бахтин калашле, достоевскилле ҫавра ҫил кӑларма юрататтӑм, ҫуралтӑр-ха чӑн сӑмах тесе. Юлашки вун ҫулхи калаҫусене вӑл темле салхуллӑ (халь ӑнланатӑп — ыратулла, трагедилле салхуллӑ) шухӑш-кӑмӑлпа вӗҫлетчӗ: «Яваплӑх ӑҫта, яваплӑх…». Аслӑ юлташӑн («Сан хыҫҫӑн йӗм пӗҫҫи тавӑрса чупаймастӑп ӗнтӗ эп», — тетчӗ вӑл.) сӑмахӗсем маншӑн халь халал пек янӑраҫҫӗ… Чӑвашлӑх пирӗн пурнӑҫран хӑрушла кайса пынине чылай чухне яваплӑх ҫуккипе ӑнлантарма пулать.
Ҫулталӑк вӗҫленсе пырать. Кивви хыҫа юлать те ҫӗнни умра тӑрать. Ҫак чикӗ урлӑ каҫас умӗн пӗтӗмлетӳсем тумасӑр май ҫук.
2019 ҫулталӑк питӗ хӑйне евӗрлӗ иртрӗ тесен пӗрре те йӑнӑш пулмӗ. Йывӑрлӑхсем сахал мар пулчӗҫ, ҫав вӑхӑтрах — ыттисем те. «Чӑваш халӑх сайчӗн» йывӑрлӑхӗсем ытларах енӗпе тӗп редакторӑн пурнӑҫӗнчи йывӑр саманчӗпе ҫыхӑнчӗҫ. Тем тесен те «Чӑваш халӑх сайчӗн» шӑпи унпа ытла тачӑ ҫыхӑннӑ (шел пулин те). Ытти енчен пӗрлӗх те пирӗн регистрациленнӗ МИХ та пысӑк шар курмарӗҫ.
17 ӗмӗрте-20-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнче Пушкӑртстанра пурӑннӑ типтерсен (тептярьсен) сословийӗ чӑваш халӑх историйӗнче пысӑк пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнать пулсан та, ҫак анлӑ сарӑлнӑ халӑх сословийӗ ҫинчен чӑваш историкӗсем ҫырни ҫукпа пӗрех. Пӗтӗмӗшле илсен, типтерсем ҫинчен тутар-пушкӑрт историкӗсем (А.З.Асфандияров, Р.К.Рахимов, Р.Г.Кузеев, Д.М.Исхаков тата ыттисем), тата вӗсем ҫырнипе усӑ курса, ытти ӑсчахсем ҫыраҫҫӗ. Ҫакна шута илсе, типтерсен историйӗ ҫине чӑвашла куҫпа пӑхса, эпӗ ҫак тишкӗрӳллӗ статьяна ҫырас терӗм.
(выпуск №7, фрагмент рукописи монографии)
Историку, знатоку истории Чувашии 19 века, Геннадию Николаеву посвящаю на предмет критического чтения
Заголовок многим покажется необычным, но он не случаен.
В 4-ом выпуске серии статей, опубликованных на данном портале, и монографии «Поэтика Константина Иванова» говорилось о том, что в «Нарспи» присутствует внеисторическое изображение селения Сильби, говорилось о том, что Сильби - есть пространство существования сакрального Мира Чувашей во внеисторическом и внегеографическом проявлении.
Куҫа курӑнакан историлле вӑрах мар перспективӑра тӗнчери тата пирӗн ҫӗршыври чӗлхесем епле енне улшӑнассине мӗнле куратпӑр-ха? Епле пӑтӑрмахсем кӗтеҫҫӗ хальхи халӑхсен чӗлхисене?
Раҫҫее илсен, шкулсенче ачасене ППЭ-пе экзамен тыттарсах акӑлчан чӗлхине вӗрентме пуҫланине пурте пӗлетпӗр ӗнтӗ. Ҫакна пула кӑшт вӑхӑтран, пӗр вунӑ-вунпилӗк ҫултан Раҫҫейри кашни шкул пӗтерекен ача акӑлчанла калаҫма пӗле пуҫласси каламасӑрах паллӑ. Пирӗн тӑван чӗлхене тиркекен чылай чӑвашсем паян хӑйсен ачисене вырӑс чӗлхине ҫеҫ вӗрентме тӑрӑшнӑ пекех, паянхи нумай вырӑс та ачисене пурнӑҫра акӑлчанла калаҫма вӗрентме тӑрӑшнине куратпӑр.
Венок сонетов
Кто вы, чуваши? – вдруг возник вопрос,
Я без задумки, вроде бы ответил;
Болгары – отвечаю на запрос,
И собеседник согласится, с этим…
Согласен он; засомневался сам -
Уж так ли все тут ясно однозначно?
«Виръяльский» я – если судить по нам,
Ответ мой прозвучит не так удачно.
Не черемис ли, «верховой» чуваш,
Вопрос не снят - тут кроются сомнения;
Решишь ли здесь вопрос, возникший наш,
Как будто бы, по результатам прений.
Уважаемая Елена! Все-таки уважаемая, хотя Вам противно это слово. Обвинительный уклон – самый выигрышный. Обвинил другого во всех смертных грехах, и ты вроде бы, уже «хороший».
Поэму «Нарспи» я читал еще, где-то, лет семьдесят назад, будучи еще школьником. Многие отрывки до сих пор помню наизусть. Насчет бедности семьи Михетера оговорился, бывает, что запямятуешь за столько лет.
Ваше обвинение «в попытках оскорбления Константина Иванова» я не принимаю, так, как этого и в мыслях не было.
Не собирался, и очернить образ «Нарспи» – просто выделил сюжетную нить, как бы отвлекаясь от художественного обрамления, выделяя в «сухом остатке».
С большим удивлением прочитала статью «О святых местах для чувашского народа». Апологет свинокомплекса и других ««высокодоходных» китайских предприятий, автор хочет доказать нам, что святые места чувашей вовсе не являются таковыми. Он поливает грязью светлый образ Нарспи и, по сути, отрицает значение Константина Иванова, хотя и называет его великим, противореча себе.
(«Камсем вара эпир, чӑвашсем, паян?» кӗнекерен)
«Литература халӑха туйма, шухӑшлама, критикӑллӑ ӑс-тӑна туптама вӗрентет. Хӑйӗн сӑнне те вӑл литературӑра тупать. Ҫак сӑна вӑл ялан улӑштарма, лайӑхлатма тӑрӑшать.
Литература вӑл – Пӳлӗх парни мар. Ӑна ҫынсем тӑваҫҫӗ. Вӗсем литературӑна тата хӑйсене суйлаҫҫӗ. Литература пропаганда е канмалли мел кӑна пулас пулсассӑн халӑх чӗрчун-выльӑх пурнӑҫӗпе пурӑнма пуҫлӗччӗ.
Паллах, ку пит пӗлтерӗшлӗ те мар.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (08.01.2025 03:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 751 - 753 мм, -3 - -5 градус сивӗ пулӗ, ҫил 2-4 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енчен вӗрӗ.
Г.Н. Волковӑн юлашки ӗҫӗ Л.Н. Толстой килӗнчен тухса тарнипе танлашать
2019 ҫулталӑкӑн пӗтӗмлетӗвӗ
Истори авӑрӗнче ҫухалнӑ чӑвашсем
Чувашский сакральный мир. Тысячи и одна тайна «Нарспи». Выпуск №7
Кто вы, чуваши...
Еще раз о святых местах
-2.7 °C