 Горшков А.Е. Кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ларусен залӗнче Горшков Анатолий Ермолаевич чӗлхеҫӗн юбилейне палӑртрӗҫ. Мероприяти кӑнтӑрла хыҫҫӑн 13 сехет те 15 минутра факультет гимнне итленипе пуҫланчӗ. Юбилей каҫне чӑваш филологи факультечӗн деканӗ Е.А. Андреева ертсе пычӗ. Чи малтан тухса сӑмах калакансем хушшинче Чӑваш Республикин вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин министрӗн ҫумӗ Петрова С.В., университет проректорӗ Шуканов А.А. пулчӗҫ. Анатолий Горшков Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче 20 ҫул ытла вӑй хунӑ. Ҫакна асра тытса мероприятие институт директорӗ Исаев Ю.Н. тата чӗлхе пӗлӗвӗн пайӗн ертсе пыракан ӗҫтешӗ Дегтярёв Г.А. пычӗҫ, тухса сӑмах каларӗҫ. Ҫавӑн пекех ЧПУри Чӑваш филологийӗпе культура факультечӗ ячӗпе Сергеев В. |
 Конференцире 2011 ҫулхи кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче чӑваш чӗлхи тӗпчевҫи, журналист, патшалӑх служащийӗ, парти ӗҫченӗ В.П. Семенов ҫуралнӑранпа 85 ҫул ҫитнине халалланӑ «Паянхи чӗлхе пӗлӗвӗн кӑткӑс ыйтӑвӗсем» ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗ пулчӗ. Ӑслӑлӑх мероприятийӗ Елчӗк районӗнчи Кивӗ Эйпеҫ ялӗн вӑтам шкулӗнче иртрӗ. Конференци ӗҫне Елчӗк район администрацийӗ пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ — вӗрентӳпе ҫамрӑксен политики пайӗн пуҫлӑхӗ Л.В. Левый, Аслӑ Пӑла Тимеш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ В.М. Рыбкин, пичет ӗҫӗн ветеранӗ И.П. Иноходов, Кивӗ Эйпеҫри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан тӗп шкулӑн директорӗ А.Н. Чермаков, директор ҫумӗ Р.А. Федорова, Аслӑ Елчӗк шкулӗн директорӗ Н.Ф. Малышкин, «Елчӗк Ен» район хаҫачӗн корреспонденчӗ В.А. Кириллова тата Чӑваш Республикин тӗп хулинчи Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнчен килнӗ ушкӑн — директор ҫумӗ Э. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Капитолий ҫурчӗ АПШ финанс министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх патшалӑх парӑмӗ 14 триллин ҫитнӗ. Кашни американ ҫине пайласан ҫапла вара пӗр ҫынна 45 пин доллар лекет. Пӗлтӗр нарӑс уйӑхӗнче АПШ парӑмӗ мӗн таран ӳсме пултарассине 14,3 триллона ҫити ӳстернӗччӗ (1,9 триллион пысӑклатнӑччӗ). Халӗ ӗнче Конгресӑн малалла мӗн тумалли пирки шутлама тивӗ — е вӑл виҫене (потолока) тата та ӳстермелле, е тӑкаксене чакармалла. АПШ укҫа-тенкӗ министрӗ Тимоти Гейтнер маларах пӗлтернӗ шухӑшӗпе парӑм виҫи ҫак калӑпӑша 2011 ҫулхи пуш уйӑхӗн вӗҫӗнче ҫеҫ ҫитмелле пулнӑ. Министр ун чухне парӑмӑн чи пысӑк виҫине ӳстерме ыйтнӑччӗ — унсӑрӑн ун шухӑшӗпе АПШ экономики йывӑр лару-тӑруна кӗрсе ӳкме пултарать. Конгресри республиканецсем тӑкаксене виҫеллӗ тусан ҫеҫ парӑм калӑпӑшне пысӑклатма хатӗр. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Ачасен хӗллехи канӑвне усӑллӑ та хаваслӑ ирттерес тӗллевпе шкулсен ҫумӗнче кану лагерӗсем ӗҫлерӗҫ. Матакри вӑтам шкул (Ҫӗпрел районӗ) ҫумӗнчи «Хӗллехи халап» лагере тӗрлӗ класра вӗренекен ачасем кӑрлачӑн 3-мӗшӗнчен тытӑнса 9-мӗшӗччен ҫӳрерӗҫ. Лагерӗн пысӑках мар коллективӗ (ертӳҫи Т.Барышова, воспитательсем Л.Шингарева (6-мӗш класс ертӳҫи), А.Шумилова (9-мӗш класс ертӳҫи), физкультура учителӗ А.Шингарев) кану программине питӗ интереслӗ йӗркеленӗ. Кашни куна тӗрлӗ темӑна халалланӑ: «Витаминия» ҫӗршывӗнче», «Хӗл Мучин мастерскойӗ», «Раштав елки» тата ытти те. Паллах, хӗллехи каникул-тӑк, лагерьти кану та шкулти классенче кӑна иртмест. Хальхинче те акӑ ачасем уҫӑ сывлӑшра нумай уҫӑлса ҫӳренӗ, вылянӑ, ҫывӑхри вӑрмана йӗлтӗрпе кайнӑ. Юртан чи хитре кӗлетке ӑсталассипе конкурс та пулнӑ. Вӗҫен кайӑксем пирки те манман шкул ачисем, ара, ҫак пӗчӗк чунсене хӗллехи вӑхӑтра пӗрре те ҫӑмӑл мар-ҫке, апат тупма хӗн. Ҫакна шута илсе ачасем вӗсем валли пӗчӗк сырӑшсем ӑсталаса йывӑҫсем ҫине ҫакнӑ. Раштав уявӗ пирки те уйрӑммӑн каламалла. Ӑна паллӑ тумасӑр мӗнле ирттӗр-ха? Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Пирӗн асаттесен авалхи ҫӗршывӗ Атӑлҫи Пӑлхарстан пулнӑ. Чылай вӑхӑт хушши шӗкӗр хули ятне Пӑлхар йышӑннӑ. Чӑвашсем унта халӗ те пурӑнаҫҫӗ — тин ҫеҫ Шупашкара Якличева Валентина Михайловнӑпа Снаренкова Лиана Михайловна килнӗччӗ. Паян Пӑлхартан килнӗ хӑнасем Шупашкар районӗнчи Ҫатра-Лапсар шкулӗнче пулчӗҫ. Шкулта вӗсене тараватлӑн кӗтсе илчӗҫ. Хӑнасем Пӑлхар хулипе паллаштарчӗҫ, унти пурнӑҫ ҫинчен каласа пачӗҫ (Валентина Михайловна чӑваш чӗлхи вӗрентет), хӑйсем пекех чӑвашлӑха упрама чӗнсе каларӗҫ. Шкул ачисем вӗсен калавне тимлӗн итлесе ларчӗҫ. Вӗрентекенсем те хӑнасене ахаль ямарӗҫ — тӗлпулу хыҫҫӑн Роза Беляева, «Юрату.ру» ушкӑна йӗркелекенӗ, хӑйӗн дискӗсене парнелерӗ. Пӑлхар хӑнисем шкул музейӗпе те паллашрӗҫ. Авалхи япаласене тытса курнӑ май хӑйсен пурнӑҫӗнчи ачалӑха аса илчӗҫ. Валентинӑпа Лиана пурне те хӑйсем патне хӑнана, Пӑлхара, чӗнчӗҫ, тараватлӑ кӗтсе илнӗшӗн тав сӑмахӗ каларӗҫ.
|
 Кӗслепе шӑхлич Паян, карлачӑн 14-мӗшӗнче, «Ҫӑлкуҫ» хупахра чӑваш халӑхӗн хастарӗсем Сурхури сӑрипе сӑйланма пухӑнчӗҫ. Мероприятие «Сӑвар» фонд йӗркеленӗ. Авалтан пыракан чӑваш уявне Сарри Мишши, Праски Витти, А. Енилин, П. Пупин, В. Алмантай, Аксар-Сӗрмек, Тимӗр Тяпкин, М. Палтай, Е. Ерагин, Н.М. Адер тата ыттисем пухӑнчӗҫ. Сурхурине чаплӑн палартрӗҫ — кӗсле те, шӑхлич те кӗвӗ каларӗ. Кӗсле калама ятарласа пӗр студенткӑна ченсе илнӗччӗ. Пӑлхартан, Тутарстанран килнӗ хӑнасем вара уява самай илемлетрӗҫ, инҫетри чӑвашсенсен авалхи вырӑнӗнчен юрӑ-парне илсе килчӗҫ. «Сувар» фонд уяв май хисеплӗ чӑвашсене (вӗсем «суварсене» теҫҫӗ) хӑйсен хӗвел паллине парнелерӗҫ. Сурхури сарине сӑйланӑ хыҫҫӑн, тутлӑ шӳрпене ҫинӗ хыҫҫӑн чӑваш хастарӗсем калаҫӑва куҫрӗҫ. Калаҫу сӗм ҫӗрлечченех пычӗ (ку хыпара ҫырнӑ чухне вӗсем «Ҫӑлкуҫран» саланманччӗ-ха). Кунашкал уявсене малашне те ҫакӑн пек чаплӑ ирттерме палӑртрӗҫ.
Сӑнӳкерчӗксем (пӗчӗк пай, 32 тӗп сӑн), 2 пай (тулли, 115 сӑн) |
 Тренажерсем усӑсӑр тӑмаҫҫӗ Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкасси шкулӗнче нумай пулмасть тренажерсем вырнаҫтарнӑ — вӗсемпе ачасен сывлӑхне ҫирӗплетме май пулӗ. Ҫӗнӗ спорт хатӗрӗсене илме пӗлтӗр ҫӗртме уйӑхӗн вӗҫӗнче шкула панӑ 250 пинлӗ грант пулӑшнӑ. Пӗлтӗр вӗренӳ учрежденийӗсем хушшинче иртнӗ «Образовательная инициатива» ӑмӑртӑва пурӗ 300-е яхӑн шкул хутшӑннӑ. «Шкул ачисен сывлӑхне упраса ҫирӗплетесси» номинацине 35 шкул заявка тӑратнӑ, вӗсенчен 5-ӗшне суйласа илсе 250 пин тенкӗ панӑ, ҫав шутра Чӑрӑшкасси шкулне те. Ҫак укҫана усӑ курсах шкулӑн 10 вӗренекенӗ ЧППУра «Вӗренӳ процесне хутшӑнакансен сывлӑхне пӑхса тӑрасси тата упрасси» курсра хӑйсен пӗлӗвне ӳстерме пултарнӑ. Чӑрӑшкасси шкулӗ спорт енӗпе яланах малта пыма тӑрӑшать. Кун пирки коридорти хисеп хучӗсемпе грамотисем питӗ лайӑх ҫирӗплетсе параҫҫӗ. Шкулӑн вӗсем нумай, пурне те ҫакма стени те ҫитмест теҫҫӗ шкул ертӳҫисем. Ҫирӗп сывлӑх пулсан ҫитӗнӳсем пулаҫҫех. Ҫӗнӗ тренажерсем ку тӗлӗшпе самай пулӑшу парӗҫ. |
|
2010 ҫулта Чӑваш Республикин культура объекчӗсене тума тата ҫӗнетме уйӑрнӑ республика укҫа-тенкине пӗтӗмпех усӑ курнӑ тесе пӗлтерет Чӑваш Енӗн экономика аталанӑвӗн министерстви. Пӗтӗмӗшле илсен пурӗ пӗлтӗр культура объекчӗсене 31 млн тенкӗ укҫа хывнӑ. Бюджет укҫи Наци вулавӑшӗн тата Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗн ҫурчӗсене ҫӗнетме кайнӑ. Наци вулавӑшӗн ҫуртне аслӑлатма та укҫана ҫавӑнтанах илнӗ. Кӑҫалхи плансем тӑрӑх республика укҫи-тенкине Чӑваш Республикин патшалӑх истори архивӗн ҫуртне ҫӗнетме шутлаҫҫӗ, ун валли 21,1 млн тенкӗ уйӑрнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Хисеплӗ сайт хӑни! Сувар фонд сана ҫывхарса килекен уявпа саламлать!
Ҫитрӗ, ҫитрӗ сурхури! Сурхури, сурхури терӗмӗр, Сурхури ҫитрӗ курӑнать. Атьӑр тухӑр, ачасем, Урам тӑрӑх кайӑпӑр, Килӗрен киле ҫӳрӗпӗр, Килӗрен кукӑль чӳклӗпӗр. Сурхури сӑри ӗҫме кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче кӑнтӑр иртсен 2 сехетре (14:00) ЧНК ҫуртӗнче вырнаҫнӑ «Ҫӑлкуҫ» хупаха чӗнетпӗр. |
 2011 ҫулта шкулсенчи компьютерсем Microsoft компанийӗн Windows операци системипе те, ирӗклӗ усӑ каракан Linux-па та ӗҫлӗҫ. Кун пирки Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви пӗлтерет. 2010 ҫулхи раштавӑн 31-мӗшӗнче программа тивӗҫтерӗвӗн стандартлӑ (базӑллӑ) пакетне (ПТСБП, выр. СБППО) кӗрекен комплектӑн лицензи килӗшӗвӗн вӑхӑчӗ тухни вӗренӳ учрежденийӗсене самай пӑшӑрхантарса ӳкернӗччӗ — вӗсем темиҫе хут ҫӑв вӑхӑта тӑсма ыйтнӑччӗ. Ҫапла май вара Microsoft хӑйсен программисене 2011 ҫулхи 1-мӗш кварталӗнче те усӑ курма ирӗк панӑ. Паянхи куна илсен республикӑри вӗренӳ учрежденийӗсем Microsoft компани кӑларакан программӑсене 1 ҫуллӑх лицензипе туянма заказ панӑ. Ҫапла май 2011 ҫулта шкулсенче Linux та, Windows та пулӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+7.3 °C