Ҫанталӑк шӑрӑх тӑнӑран республикӑн хӑш-пӗр районӗнче ҫӗр типсе ларнӑ. Ҫавна май унта чрезвычайлӑ лару-тӑру режимне йышӑннӑ. Вӑл режим ҫурла уйӑхӗн 29-мӗшӗнчен вӑя кӗнӗ.
Патӑрьелти метеостанци тата Вӑрнарти агрометеорологи посчӗ кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 22-мӗшӗнченпе, Улатӑрти метеостанци утӑ уйӑхӗн 27-мӗшӗнченпе хӑрушӑ агрометеорологи тӑрӑмне асӑрханӑ. Ку вӑл — атмосфера типпи.
Ял хуҫалӑх культурӑсен вегетаци (ӳсентӑран ӳсӗмӗпе аталанӑвӗ) тапхӑрӗнче талӑкра нӳрӗк виҫи 5 миллиметртан сахалтарах пулнӑ. Ҫав вӑхӑтрах сывлӑш температури 25 градусран ӑшӑрах 30 талӑк ытла тӑнӑ.
Ҫавӑн пек ҫанталӑк ҫӗрулмишӗн, пахчаҫимӗҫшӗн, нумай ҫул ӳсекен курӑксемшӗн сиенлӗ, кӗрхи культурӑсене акма та тӑпрара нӳрӗк кирлӗ.
Ҫанталӑк ҫавӑн пек тӑнине кура Улатӑр, Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Комсомольски, Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Йӗпреҫ районӗсенче чрезвычайлӑ лару-тӑру режимне туса хунӑ.
Хӑҫан ҫумӑр ҫӑвать? Типӗ ҫанталӑк вӑраха тӑсӑлчӗ, ҫӗр хытса ларчӗ. Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, юнкун каҫхине ҫума пултарӗ. Анчах – вырӑнӑн-вырӑнӑн ҫеҫ. Хушӑран аслати авӑтма, ҫил вӑйланма пултарӗ.
Хальлӗхе сывлӑш температури 25-30 градус таран ӑшӑнӗ. Аванӑн 1-мӗшӗнче тӑрук сивӗтӗ, 14-19 градус ҫеҫ пулӗ. Ҫапах ҫумӑр ҫумӗ, хӗвел пӑхӗ. Эрнекун тата шӑматкун та ҫавнашкал ҫанталӑк пулӗ, ҫӗрлесерен 5 градус ҫеҫ ӑшӑ тӑрӗ. Ҫумӑр ҫума пултарӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, сивӗ ҫанталӑк вӑрахлӑха килӗ. Хальлӗхе 20 градуслӑ шӑрӑх килессе пӗлтермеҫҫӗ.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫулла кӑҫал календарьпе килӗшӳллӗн вӗҫленӗ. Ҫак кунсенче шӑрӑх тӑрать, авӑн пуҫламӑшӗнче кӗрхи ҫанталӑк килет.
Юнкун 22-27 градус пулӗ, вырӑнӑн-вырӑнӑн ҫумӑр ҫуса илӗ, аслати авӑтӗ. Авӑнӑн 1-мӗшӗнче самаях уҫӑлтарӗ: 16-21 градус ҫеҫ пулӗ, ҫумӑр ҫумӗ. Эрнекун вара ӑмӑрланӗ, 12-17 градус таран ҫеҫ ӑшӑ тӑрӗ.
Ҫитес канмалли кунсем валли кӗрхи ҫанталӑк хуҫаланма тытӑнӗ. Сывлӑш температури 6-11 градус ҫеҫ пулӗ, ҫумӑр ҫукалӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, авӑн уйӑхӗн 7-мӗшӗччен ҫапла сивӗ пулӗ.
Шупашкарти районсем хушшиничи ҫутҫанталӑк прокуратури Шупашкар районӗнчи Шемшер ялӗ тӗлӗнчен юхса иртекен Йӑршӑва таса мар шыв кам юхтарнине тупса палӑртма тӗрӗслев ирттернӗ.
Уншӑн вырӑнти ял хуҫалӑх предприятийӗ яваплӑ пулни палӑрнӑ. Вӑл выльӑх-чӗрлӗх каяшне ҫӗр ҫине тӑкнӑ, тислӗк шывӗ унтан пӗчӗк юханшыва лекнӗ, кайран — Йӑршӑва.
Предприяти ҫутҫанталӑка сиен кӳнине саплаштарнӑ ӗнтӗ. Вӑл 800 пин ытла тенкӗ тӳленӗ. Унсӑр пуҫне вӑл ҫӗр лаптӑкне сӳрелесе йӗркене кӗртме тивӗҫ.
Тӗрӗслев материалӗсем тӑрӑх РФ Пуҫиле кодексӗн 254-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе (ҫӗре сиенленӗшӗн) пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Оксфорд университетӗнче палӑртнӑ тӑрӑх, крокодилсен 50% ытла йышӗ умӗнче паянхи кун вилсе пӗтес хӑрушлӑх тӑрать. Енчен те ҫак чӗрчунсем вилсе пӗтес пулсан ҫакӑ экологи катаклизмӗ патне ҫитерме пултарать.
Экологсем шутланӑ тӑрӑх, ҫак рептилисен йышӗ 38% таран ҫитес ҫӗр ҫул хушшинче ҫухалма пултарать. Ҫак хӑрушлӑх ытларах енӗпе Азинче палӑрать.
Пурӑнма юрӑхлӑ вырӑнсем чакни, браконьерсем алхасни, шыв-шурсене пӗвелени, ҫавӑн пекех пулӑ тытмалли хатӗр-хӗтӗрпе усӑ курни шӑван-ҫӳренсемшӗн питех те вӑйлӑ сиен кӳнӗ иккен.
Тӗпчевҫӗ шухӑшӗпе, крокодилсем вилсе пӗтес пулсан, ҫутҫанталӑкра питӗ пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑннине пула вӗсен хыҫҫӑн юлакан экологире ҫухатусем ытла та пысӑк пулмалла.
Тӗслӗхрен, Филиппин крокодилӗсен апат-ҫимӗҫӗ шутне ял хуҫалӑха сиенлекен инвазивлӑ улма шуйттан мӑйракисем кӗреҫҫӗ. Китай аллигаторӗсене пула вара ҫӗр айӗнчи шӑтӑксем йӗркеленеҫҫӗ, вӗсенче кайран тӗрлӗ чӗрчунсем хӳтлӗх тупаҫҫӗ.
Кӑҫал ҫурла уйӑхӗнче тӗлӗнмелле хитре ҫанталӑк тӑрать. Типӗ, ҫумӑр ҫумасть. Кун пекки 2011 ҫултанпа та пулман.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, пире тепӗр эрне 30 градуслӑ шӑрӑх кӗтет. Ку – сулхӑнра кӑна-ха. Кӑнтӑрласерен 30-32 градус тӑрӗ, каҫхине – 17-19 градус.
Хальлӗхе ҫулла пирӗнпе сыв пуллашасшӑн мар. Синоптиксем уйӑх вӗҫӗнче кӑна сивӗтессине пӗлтереҫҫӗ.
Чӑваш Енре пурӑнакансем кӑвакхуппи курнӑ. Ҫутҫанталӑкӑн илемлӗ ҫак пулӑмӗ — пирӗн тӑрӑхшӑн тӗлӗнтермӗш. Кӑвак хуппи Ҫӗрӗн ҫурҫӗр тата кӑнтӑр анлӑхӗсенче тӗл пулать.
Пӗлӗт хапхи уҫӑлнине (асӑннӑ пулӑма ҫапла та калаҫҫӗ) Ҫурҫӗр Америкӑра, Аляскӑра тата Раҫҫейӗн ҫурҫӗр районӗсенче пурӑнакансем курма пултараҫҫӗ. Гренландире, Исландире, Норвегире ҫурҫӗр шевли илемлӗ курӑнать.
Ҫурла уйӑхӗн 18-мӗшӗнчи ҫӗрле — ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнчи Куславкка районӗнче асӑрхакан пулнӑ. Михаил Балашников ҫав пулӑма фотоаппаратпа ӳкерсе илнӗ.
Унччен ҫавӑн пек пулӑма 2015 ҫулхи пуш уйӑхен 17-мӗшӗнче Шупашкарта асӑрхакансем пулнӑ.
Кӑҫал ҫурла уйӑхӗ нормӑран 3 градус ӑшӑрах. Ҫумӑр та сахал ҫӑвать. Икӗ эрнере Шупашкарта пӗр хутчен ҫеҫ ҫумӑр ҫунӑ. Хальлӗхе уйӑхри нормӑн 5 проценчӗ кӑна ӳкнӗ.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, шӑрӑх ҫанталӑк хальлӗхе вӗҫленмест. Ку – Оскар ятлӑ антициклона пула. Эрне варринче тӳпене пӗлӗтсем карса илӗҫ, анчах ҫумӑр ӳкес хӑрушлӑх пӗчӗк. Ҫӗрлесерен те хальхи пек мар, ӑшӑрах пулӗ.
Эрнекун ҫумӑр ҫукалӗ. Анчах типӗ ҫӗршӗн вӑл ним те мар. Канмалли кунсем хӗвеллӗ пулӗҫ. Шӑпах ун чухне Шупашкар хулин ҫуралнӑ кунне уявлӗҫ.
Хальлӗхе пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫитес эрнере те ӑшӑтсах пырӗ. Ҫурла уйӑхӗн вӗҫӗнче кӑна сивӗтме, ҫумӑр ҫума пултарӗ.
Илен (Илем) кунӗнче ҫуралнӑ тусӑма
Г.А. Дегтярёва
Вӗри…
Кӑвак тӳпеллӗ утӑ кунӗ
Кӑмакари пек туйӑнать:
Кӑшт сулхӑнта кӑна халь канлӗ,
Ахалӗн макӑр: чун тухать.
Пӑчӑ…
Капашсӑр шӑрӑх — ҫумӑр кирлӗ,
Тавралӑх шывшӑн антӑхать.
Ӑҫта-ши халӗ ҫурҫӗр ҫилӗ?
Ниҫта пӗр пӗлӗт курӑнмасть.
Ай-ай…
Хӗвел хӗртет, ҫӑлсамччӗ Турӑ —
Чӑтма май ҫук-ҫке кунӗпе.
Хӑйӑр ҫинче ҫунать ҫан-ҫурӑм,
Ӳт-тир сурать сӗвӗннипе.
Вӑй ҫук…
Шӑм-шак та йывӑр — чирлӗ тейӗн.
Сывлӑш ҫитмест, мунчарилле.
Тӗнче чӗр тамӑк халь этемшӗн −
Тархасшӑн ҫумӑр пар, Илле!
Леонид Кевер (Сильвестров)
Утӑ уйӑхӗнче ҫумӑр нумай ҫурӗ. Кун пекки 2017 ҫулта пулнӑ. Ҫапах, ун чухнехипе танлаштарсан, ҫанталӑк кӑҫал ӑшӑрах. Ҫурла уйӑхӗ мӗнле пулӗ?
Пӗрремӗш декадӑра аслатиллӗ ҫумӑр ҫӑвас хӑрушлӑх пулӗ. Уйӑх варринче ҫумӑр самай ҫӑвӗ.
Шӑрӑх та пулӗ. Термометр 30 градус та кӑтартӗ. Иккӗмӗш декадӑра сивӗтӗ. Ҫурлан 20-мӗшесенче ӑшӑ ҫанталӑк таврӑнӗ, ҫапах шӑрӑхах пулмӗ. Хушӑран ҫумӑр та ҫукалӗ.
+11.3 °C
